MIESIĘCZNIK ISSN 1897-0583 NR INDEKSU 226718 LISTOPAD 2016 PORADNIK RACHUNKOWOŚCI BUDŻETOWEJ N A J WA Ż N I E J S Z E TEMAT Y SFERY nr CENA 63 zł (w tym 5% VAT) 11/2016 BUDŻETOWEJ JAN CHARYTONIUK Ewidencja księgowa VAT w państwowych jednostkach budżetowych i w jednostkach samorządu terytorialnego od 2017 r. Opłać prenumeratę na 2017 rok i odbierz Prezenty Więcej w środku czasopisma
SPIS TREŚCI Informator księgowego Miesięczny przegląd nowości... 3 Zmiany w postępowaniu wierzycieli należności pieniężnych... 3 ZM!ANY 2017 Ustawa o centralizacji rozliczeń VAT... 4 Centralizacja jednostek organizacyjnych pomocy społecznej... 5 ZM!ANY 2017 Zmiana ustawy o dochodach JST... 6 Zamrożenie podstawy odpisu na ZFŚS na 2017 r. oraz kwoty stanowiącej wyłączenie odpowiedzialności w ustawie o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych... 6 ZM!ANY 2017 Nowe rozporządzenie w sprawie rachunkowości oraz planów kont projekt... 6 ZM!ANY 2017 Projektowane zmiany przepisów ustawy o rachunkowości... 6 Z terminarza księgowego listopad 2016... 7 Projekt uchwały budżetowej na 2017 r.... 7 Zmiany kwot dotacji celowych na zadania zlecone JST i na dofinansowanie zadań własnych JST... 7 Plan działalności na 2017 r.... 8 Podział rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej... 8 Roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi na 2017 r.... 8 Wyjaśnienia Ministerstwa Finansów... 9 Sposób klasyfikowania wydatków na szkolenia/kursy internetowe dla księgowych i innych pracowników jednostek sektora finansów publicznych... 9 Jak to zrobić? jak rozliczyć znacznie przeterminowane sumy depozytowe... 10 Z forów internetowych dla księgowych... 13 Zakres obowiązywania stanowiska KSR w sprawie inwentaryzacji zapasów... 13 Konsekwencje nierozliczenia inwentaryzacji za rok poprzedni... 13 Czy przedszkola gminne mogą podnajmować od gminy pomieszczenia innych jednostek gminnych na swoje siedziby?... 14 Czy gmina może ująć w budżecie wydatki na remont chodnika na nieruchomości kościelnej osoby prawnej?... 14 Nieprawidłowości z protokołów pokontrolnych... 15 Nierozliczenie wyników inwentaryzacji gruntów komunalnych... 15 Brak zabezpieczenia w budżecie środków na spłatę zobowiązań z lat poprzednich... 15 Brak potwierdzenia pobrania gotówki z kasy na dowodach kasowych... 15 Nieustalenie procedur kontroli wydatków na podróże służbowe burmistrza... 16 PRB nr 11 (119) 1
Jan Charytoniuk Ewidencja księgowa VAT w państwowych jednostkach budżetowych i w jednostkach samorządu terytorialnego od 2017 r.... 17 1. VAT w jednostkach sektora finansów publicznych... 19 1.1. Podatnicy VAT w sektorze finansów publicznych w świetle orzecznictwa NSA i TSUE... 21 1.1.1. Państwowe jednostki budżetowe... 21 1.1.2. Jednostki samorządu terytorialnego... 24 1.2. Jednostki organizacyjne zgłoszone przez jednostkę samorządu terytorialnego do urzędu skarbowego jako podmioty wykonujące czynności opodatkowane... 24 1.2.1. Urząd jednostki samorządu terytorialnego... 24 1.2.2. Samorządowe jednostki budżetowe... 26 1.2.3. Samorządowe zakłady budżetowe... 31 2. VAT w rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych zagadnienia ogólne... 32 2.1. Regulacje w zakresie VAT w rachunkowości państwowych jednostek budżetowych... 33 2.2. Regulacje w zakresie VAT w rachunkowości jednostek samorządu terytorialnego... 35 2.3. Regulacje w zakresie VAT w rachunkowości samorządowych jednostek budżetowych... 36 2.4. Regulacje w zakresie VAT w rachunkowości samorządowych zakładów budżetowych... 36 3. Zasady ewidencji księgowej VAT w państwowych jednostkach budżetowych i w jednostkach samorządu terytorialnego... 37 3.1. Ewidencja księgowa VAT w państwowych jednostkach budżetowych... 37 3.2. Ewidencja księgowa VAT w jednostkach samorządu terytorialnego... 44 3.2.1. Ewidencja księgowa w budżecie jednostki samorządu terytorialnego w zakresie rozliczeń VAT z jednostkami organizacyjnymi i z urzędem skarbowym... 44 3.2.2. Ewidencja księgowa VAT w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego... 61 3.3. Ewidencja księgowa VAT w samorządowych jednostkach budżetowych... 79 3.4. Ewidencja księgowa VAT w samorządowych zakładach budżetowych... 85 4. VAT problemy w praktyce... 90 4.1. Numer identyfikacji podatkowej (NIP) na rachunku... 90 4.2. Rozliczenia z tytułu VAT w zakładzie budżetowym po centralizacji VAT... 90 4.3. Ustalanie wskaźnika udziału obrotu z działalności gospodarczej w jednostkach powiatu... 91 4.4. Związek międzygminny a centralizacja VAT... 92 4.5. Odliczenia VAT w gminie w przypadku nabycia towarów i usług związanych z odpłatnym wykonywaniem przez urząd obsługujący gminę usług w zakresie zbiorowej dostawy wody i zbiorowego odprowadzania ścieków... 93 Lista kontrolna Ewidencja księgowa VAT od 2017 r.... 95 2 listopad 2016 r. www.prb.infor.pl
Ewidencja księgowa VAT w państwowych jednostkach Informator budżetowych... księgowego 1. VAT w jednostkach sektora finansów publicznych W dotychczasowej historii samorządu terytorialnego zagadnienia związane z praktycznym stosowaniem przepisów ustaw o podatku od towarów i usług (VAT) są pełne kontrowersyjnych rozwiązań będących efektem działalności resortu odpowiedzialnego za określenie właściwych norm w zakresie szczególnych zasad gospodarki finansowej oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, samorządowych jednostek i zakładów budżetowych. Stanowiska resortu finansów prezentowane w interpretacjach przepisów o VAT z reguły były potwierdzane w orzeczeniach sądów administracyjnych. Początkowo działania resortu wyrażały się ustaleniami kontroli skarbowej polegającymi na stwierdzeniu, że gminy: nie dokonywały zgłoszeń rejestracyjnych, nie prowadziły ewidencji na potrzeby VAT, nie wystawiały faktur VAT, nie składały deklaracji podatkowych VAT-7, nie wpłacały kwot stanowiących zobowiązania podatkowe. Nieistotny w tego typu sprawach był fakt, że wymienione czynności były wykonywane przez urzędy gmin (miast) i w związku z tym budżet państwa nie był narażony na uszczuplenie należności podatkowych. Bez znaczenia również okazało się w tych sprawach wcześniejsze masowe rejestrowanie urzędów gmin jako odrębnych podatników VAT. Na etapie rejestracji przez urzędy skarbowe nie zorientowano się, że rejestracją są obejmowane urzędy gmin (miast), które według późniejszych orzeczeń i interpretacji stanowią jedynie aparat pomocniczy organów wykonawczych samorządów gminnych. Odwołania w tych sprawach do izb skarbowych kończyły się ich oddaleniem, podobnie jak skargi do sądów administracyjnych. Po rozszerzeniu samorządu terytorialnego o samorząd powiatowy i samorząd województwa w orzeczeniach sądów administracyjnych rozstrzygnięcia odnoszące się dotychczas do samorządu gminnego zostały przeniesione do spraw dotyczących zarejestrowanych jako podatnicy VAT starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich. W jednej ze skarg do sądu administracyjnego złożonych przez powiat podniesiono, że na podstawie przepisów obowiązującego wówczas rozporządzenia Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych, a zwłaszcza załączników nr 1 i 2 tego rozporządzenia, brak jest możliwości prawnej dokonywania rozliczeń VAT przez starostwo powiatowe funkcjonujące w strukturach samorządu powiatowego jako jednostka budżetowa. W uzasadnieniu odrzucenia skargi sąd administracyjny stwierdził, że okoliczność, iż starostwo działa w formie jednostki budżetowej, nie ma wpływu na kwestię podmiotowości w VAT. To, że starostwo jest jednostką budżetową, oznacza, że jest jednostką sektora finansów publicznych działającej w takiej, a nie innej formie organizacyjno-prawnej. W uzasadnieniu oddalenia skargi stwierdzono również, że przepisy określające zasady rachunkowości w żadnej mierze nie mają wpływu na kwestię podmiotowości w VAT, a ujmując inaczej to, że podmiot jest zobowiązany do prowadzenia określonej księgowości, nie stanowi przesłanki bycia podatnikiem. W związku ze stosowaniem w orzecznictwie sądów administracyjnych zasady, że urząd jednostki samorządu terytorialnego jako struktura pracownicza nie może być podatnikiem VAT, nastąpiło powszechne, ale w różnym czasie, rejestrowanie jednostek samorządu terytorialnego jako podatników PRB nr 11 (119) 19
VAT. W związku z tym w księgach rachunkowych urzędów jednostek samorządu terytorialnego funkcjonujących jako jednostki budżetowe były równolegle księgowane dokumenty zewnętrzne wystawiane na jednostkę samorządu terytorialnego jako osobę prawną lub na urząd jako jednostkę budżetową. Dowody księgowe wystawiane przez urząd i ujmowane w księgach rachunkowych jednostki budżetowej również dzieliły się na dowody: wystawione przez jednostkę samorządu terytorialnego jako osobę prawną i na dowody urzędu jako jednostki budżetowej. Stan ten nie był kwestionowany przez urzędy skarbowe. Taki stan trwał do czasu podjęcia przez Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów uchwały I FPS 1/13 z 24 czerwca 2013 r. (dalej: uchwała NSA z 24 czerwca 2013 r.) stanowiącej, że w świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami podatku od towarów i usług. Uchwała NSA z 24 czerwca 2013 r. orzeka, że jedynie gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami VAT. W uzasadnieniu orzeczenia NSA odnosi się do podmiotowości podatkowej państwowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, ale pomija kwestię podmiotowości podatkowej w zakresie VAT powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych. Uchwała ta nie odnosi się do sposobu ewidencji księgowej w gminie rozliczeń z tytułu VAT, wynikających z czynności opodatkowanych VAT, realizowanych przez gminne jednostki budżetowe. Rozwiązanie tego problemu może okazać się bardzo trudne, biorąc pod uwagę regulacje w zakresie rachunkowości zawarte w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor), w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: uofp) i w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie uofp. O tym, że problem z rozliczaniem VAT w gminach w wyniku orzeczenia NSA uległ poważnej komplikacji, świadczy informacja Ministerstwa Finansów, że do czasu przedstawienia koncepcji rozliczania VAT w jednostkach budżetowych gmin organy podatkowe nie będą kwestionować dotychczasowych praktyk zarówno jeśli chodzi o rozliczenia jednostek budżetowych, jak i jednostek samorządu terytorialnego. W związku z postanowieniem NSA z 10 grudnia 2013 r. o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) pytania prejudycjalnego w sprawie będącej przedmiotem uchwały NSA z 24 czerwca 2013 r., przedstawienie przez Ministerstwo Finansów koncepcji rozliczania w jednostkach budżetowych gmin uległo odroczeniu do czasu wydania wyroku przez Trybunał, a po wydaniu wyroku przez Trybunał we wrześniu 2015 r. przyzwolenie na stosowanie dotychczasowych zasad przedłużono do końca 2016 r. Wyrok TSUE potwierdził stanowisko NSA zaprezentowane w ww. uchwale w sprawie podmiotowości prawnopodatkowej gminnych jednostek budżetowych, a na podstawie tez zawartych w uzasadnieniu wyroku w uchwale z 26 października 2015 r. (sygn. akt I FPS 4/15) NSA przyjął, że podmiotowości prawnopodatkowej nie posiadają samorządowe zakłady budżetowe. Z aktów prawnych, które ukazały się po tej dacie, tj.: rozporządzenia Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników, ustawy z 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej 20 listopad 2016 r. www.prb.infor.pl
Ewidencja księgowa VAT w państwowych jednostkach Informator budżetowych... księgowego lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego (dalej: nowa ustawa o zasadach rozliczeń VAT przez jednostki samorządu terytorialnego), jednoznacznie wynika, że jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do rozliczeń VAT wraz z jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej. Od 1 stycznia 2017 r. z jednostek organizacyjnych sektora finansów publicznych nieposiadających osobowości prawnej podatnikami VAT pozostają jedynie państwowe jednostki budżetowe. Urzędy jednostek samorządu terytorialnego oraz pozostałe samorządowe jednostki i zakłady budżetowe stają się jednostkami organizacyjnymi, które wykonują czynności opodatkowane VAT, ale nie rozliczają się z VAT z urzędem skarbowym, lecz z jednostką samorządu terytorialnego prowadzącą rozliczenia tego podatku z urzędem skarbowym wraz z wymienionymi jednostkami organizacyjnymi. 1.1. Podatnicy VAT w sektorze finansów publicznych w świetle orzecznictwa NSA i TSUE Orzecznictwo NSA i wyrok TSUE spowodowały, że od 2017 r. w samorządowym sektorze finansów publicznych podatnikami VAT mogą być wyłącznie jednostki posiadające osobowość prawną, tj. gminy, powiaty i województwa samorządowe oraz inne samorządowe osoby prawne, a urzędy gmin, starostwa powiatowe i urzędy marszałkowskie oraz gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki i zakłady budżetowe stają się podmiotami wykonującymi czynności opodatkowane VAT i rozliczającymi ten podatek wraz z właściwymi jednostkami samorządu terytorialnego. W państwowym sektorze finansów publicznych jednostki budżetowe w zakresie VAT zachowują dotychczasowe uprawnienia. 1.1.1. Państwowe jednostki budżetowe W orzecznictwie NSA ukształtował się pogląd, że inaczej w porównaniu z gminnymi jednostkami budżetowymi, także od strony samodzielności czy niezależności przy prowadzeniu działalności gospodarczej, wygląda pozycja państwowych jednostek budżetowych, dysponujących jako stationes fisci mieniem Skarbu Państwa, które reprezentują grupę różnorodnych podmiotów prawa publicznego, tworzonych na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 uofp lub w drodze odrębnych ustaw, a nawet Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. Dlatego też uznano, że nie można do tych jednostek odnosić wprost stanowiska dotyczącego gminnych jednostek budżetowych działających w imieniu i na rachunek publicznej osoby prawnej gminy, której pozycję ustrojową i samodzielność, także majątkową, gwarantują przepisy rozdziału VII Konstytucji. Odmienne potraktowanie w orzecznictwie NSA państwowych jednostek budżetowych jest niewątpliwie interesującym rozwiązaniem, ponieważ w odniesieniu do tych jednostek można zastosować większość argumentów decydujących o uznaniu gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych za podmioty niebędące podatnikami VAT. Państwowe jednostki budżetowe są jednostkami organizacyjnymi sektora finansów publicznych nieposiadającymi osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu (ze środków otrzymanych na subkonto wydatków od dysponenta wyższego stopnia), a pobrane dochody odprowadzają na rachunek dochodów budżetu państwa www.facebook.com/prbinfor dołącz do nas na facebooku PRB nr 11 (119) 21
(tzw. zasada rozliczeń brutto). Państwowe jednostki budżetowe działają na podstawie statutu określającego w szczególności ich nazwę, siedzibę i przedmiot działalności. Podstawą gospodarki finansowej państwowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków (art. 11 ust. 1 3 uofp). Państwowe jednostki budżetowe, z zastrzeżeniem odrębnych ustaw, tworzą, łączą i likwidują ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych ustaw. Tworząc państwową jednostkę budżetową, minister, kierownik urzędu centralnego, wojewoda lub inny uprawniony organ nadaje jej statut, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej, oraz określa mienie przekazywane tej jednostce w zarząd. Likwidując państwową jednostkę budżetową, organ, który utworzył tę jednostkę, określa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa przeznaczenie mienia znajdującego się w zarządzie tej jednostki (art. 12 uofp). Zgodnie z zasadami dotyczącymi jednostek budżetowych, określonymi w art. 11 12 uofp, gospodarka finansowa państwowej jednostki budżetowej charakteryzuje się tym, że podobnie jak samorządowa jednostka budżetowa pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, tak państwowa jednostka budżetowa pokrywa swoje wydatki ze środków otrzymanych od dysponenta wyższego stopnia. Z kolei swoje dochody państwowa jednostka budżetowa odprowadza na rachunek dochodów budżetu państwa (tzw. zasada rozliczeń brutto). Powoduje to, że wielkość wydatków państwowej jednostki budżetowej nie jest w żaden sposób związana z wysokością dochodów zrealizowanych przez tę jednostkę. Ponadto państwowa jednostka budżetowa nie dysponuje realizowanymi przez siebie dochodami. Wyjątkiem od tej zasady są państwowe jednostki, dla których organem prowadzącym są organy administracji państwowej prowadzące działalność określoną w ustawie z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej: ustawa o systemie oświaty) i gromadzące na wydzielonym rachunku dochody uzyskiwane z następujących źródeł wymienionych w art. 11a uofp: ze spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej, z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie bądź użytkowaniu jednostki budżetowej, z działalności wykraczającej poza zakres działalności podstawowej, określonej w statucie, polegającej m.in. na świadczeniu usług, w tym szkoleniowych i informacyjnych, z opłat egzaminacyjnych, za wydawanie świadectw i certyfikatów, jak również za sprawdzanie kwalifikacji, z tytułu odpłatności za wyżywienie i zakwaterowanie uczniów i młodzieży w bursach i internatach, ponoszonych przez rodziców lub opiekunów, z dopłat bezpośrednich i innych płatności stosowanych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, otrzymanych na podstawie odrębnych przepisów. Decyzje o utworzeniu wydzielonego rachunku dochodów podejmują kierownicy państwowych jednostek budżetowych, po uzyskaniu zgody organu prowadzącego szkołę. Dochody jednostek budżetowych gromadzone na wydzielonym rachunku dochodów przeznacza się na: sfinansowanie wydatków bieżących i majątkowych, cele wskazane przez darczyńcę, 22 listopad 2016 r. www.prb.infor.pl
Ewidencja księgowa VAT w państwowych jednostkach Informator budżetowych... księgowego remont lub odtworzenie mienia w przypadku uzyskania dochodów z odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie będące w zarządzie bądź użytkowaniu państwowej jednostki budżetowej. Dochody gromadzone na wydzielonym rachunku dochodów wraz z odsetkami nie mogą być przeznaczone na finansowanie wynagrodzeń osobowych. W odróżnieniu od oświatowych jednostek budżetowych samorządu terytorialnego państwowe jednostki budżetowe prowadzące działalność oświatową nie mają obowiązku odprowadzania na rachunek budżetu państwa środków znajdujących się na koniec roku na wydzielonym rachunku dochodów. Kierując się uzasadnieniami NSA, można przyjąć, że państwowe jednostki budżetowe, przy których funkcjonuje wydzielony rachunek dochodów, w sposób samodzielny dysponują zrealizowanymi dochodami poprzez przeznaczenie kwot gromadzonych na tym rachunku na wydatki bieżące i wydatki majątkowe tej jednostki. Poziom wydatków ponoszonych przez państwową jednostkę budżetową nie zależy od jej dochodów, nie występuje więc pojęcie wyniku finansowego na realizacji planu finansowego dochodów i wydatków tej jednostki, a tym samym nie jest ustalany deficyt ani nadwyżka na realizacji tego planu. Wymienione cechy państwowej jednostki budżetowej powodują, że mimo wyodrębnienia organizacyjnego takiej jednostki nie prowadzi ona działalności gospodarczej w sposób samodzielny ani niezależny od organu, który ją utworzył i którego majątkiem, w tym środkami finansowymi, dysponuje. Celem takiej jednostki nie jest zresztą prowadzenie działalności gospodarczej. Co najwyżej działalność gospodarcza może wystąpić przy okazji innej aktywności o zasadniczym charakterze, np. w związku z prowadzeniem warsztatów praktycznej nauki zawodu lub gospodarstw rolnych w państwowych jednostkach oświatowych. W orzecznictwie NSA jako argumentu przesądzającego za podmiotowością podatkową państwowych jednostek budżetowych w zakresie VAT powołuje się na dysponowanie przez te jednostki mieniem Skarbu Państwa. Państwowe jednostki budżetowe dysponują mieniem Skarbu Państwa w wyniku ustanowienia trwałego zarządu. Gminne jednostki budżetowe dysponują mieniem stanowiącym gminny zasób nieruchomości również w wyniku oddania tego mienia w trwały zarząd, ale w uzasadnieniu uchwały NSA z 24 czerwca 2013 r. okoliczność ta została uznana za brak samodzielności i niezależności tych jednostek. Kolejnym argumentem użytym w orzecznictwie NSA, przemawiającym za podmiotowością podatkową państwowych jednostek budżetowych, jest stwierdzenie, że jednostki te reprezentują grupę różnorodnych podmiotów prawa publicznego, tworzonych na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 uofp lub w drodze odrębnych ustaw, a nawet Konstytucji. Należy jednak podkreślić, że każda państwowa jednostka budżetowa została utworzona przez uprawniony ustawowo organ. Samorządowe jednostki budżetowe tworzą organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, ale w ocenie NSA fakt ten jest jednym z argumentów przemawiających za nieuznaniem gminnej jednostki budżetowej jako podatnika VAT. Zdaniem autora, stanowisko NSA w sprawie podmiotowości prawnopodatkowej państwowych jednostek budżetowych, wyrażone w uzasadnieniu do omawianej uchwały, zostało podyktowane trudnościami w określeniu, na rzecz jakiej osoby prawnej jednostki te wykonują czynności opodatkowane VAT. W odniesieniu do gminnych, powiatowych i wo- PRB nr 11 (119) 23
jewódzkich jednostek budżetowych sprawa była prostsza, ponieważ czynności podlegające opodatkowaniu VAT wykonywane przez te jednostki zostały przypisane do gmin, powiatów i województw jako podatników VAT. Natomiast w odniesieniu do państwowych jednostek taką rolę mogliby spełniać dysponenci odpowiedniego stopnia oraz dysponenci części budżetowych, gdyby posiadali osobowość prawną. 1.1.2. Jednostki samorządu terytorialnego Gminy, powiaty i województwa samorządowe wykonują zadania publiczne przypisane tym jednostkom ustawami ustrojowymi i innymi ustawami. Od 1 stycznia 2017 r. wymienione jednostki samorządu terytorialnego w związku z orzecznictwem NSA i TSUE są podatnikami VAT rozliczającymi ten podatek wraz z samorządowymi jednostkami organizacyjnymi. Gminy rozliczają VAT z urzędem gminy oraz z gminnymi jednostkami i zakładami budżetowymi, powiaty wraz ze starostwem powiatowym oraz powiatowymi jednostkami i zakładami budżetowymi, a województwa wraz z urzędem marszałkowskim oraz wojewódzkimi jednostkami i zakładami budżetowymi. 1.2. Jednostki organizacyjne zgłoszone przez jednostkę samorządu terytorialnego do urzędu skarbowego jako podmioty wykonujące czynności opodatkowane Od 1 stycznia 2017 r. jednostki samorządu terytorialnego rozliczają VAT z urzędem skarbowym wraz z urzędami tych jednostek oraz z jednostkami i zakładami budżetowymi. Jednostki organizacyjne rozliczające VAT z jednostką samorządu terytorialnego zostaną najpóźniej z tym dniem wykreślone z urzędu przez naczelników urzędów podatkowych z rejestru jako podatnicy VAT. 1.2.1. Urząd jednostki samorządu terytorialnego W orzecznictwie sądów administracyjnych już kilkanaście lat temu wskazano, że urzędy jednostek samorządu terytorialnego są jedynie aparatem pomocniczym jednostek samorządu terytorialnego i jako takie nie mają odrębnego bytu. Urzędy zostały uznane za strukturę pomocniczą, której jedynym celem jest zapewnienie sprawnej realizacji zadań organów jednostki samorządu terytorialnego. W związku z tym, mimo nieposiadania przez samorządowe osoby prawne własnych struktur organizacyjnych i wykonywania nałożonych na nie zadań za pośrednictwem urzędu, podatnikiem VAT mogła być wyłącznie jednostka samorządu terytorialnego mająca osobowość prawną, a zatem mieszcząca się w kategorii podatników wymienionych w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy zostały uznane za podmioty działające jedynie w imieniu jednostki samorządu terytorialnego i za niezdolne w odróżnieniu od jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego do podejmowania działań we własnym imieniu i na własny rachunek. W związku z tym uznano, że nie przysługuje im podmiotowość podatkowa, a jedynie możliwość działania w imieniu podatnika samorządowej osoby prawnej. Jeżeli w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego występowały czynności podlegające opodatkowaniu VAT, to były to czynności wykonywane na rzecz podatnika, będącego 24 listopad 2016 r. www.prb.infor.pl