Anna Turczak Istotność oszczególnych czynników motywujących racowników w zależności od ich wieku, łci, oziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania Zarządzanie. Teoria i Praktyka nr 3 (13), 41-49 2015
Anna Turczak Wydział Ekonomii i Informatyki Zachodnioomorska Szkoła Biznesu w Szczecinie Zarządzanie. Teoria i Praktyka 13 (3) 2015 ISSN 2081-1586 str. 41-49 Istotność oszczególnych czynników motywujących racowników w zależności od ich wieku, łci, oziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania / Significance of various factors motivating emloyees deendent on their age, gender, educational level and lace of residence Adres do koresondencji: e-mail: aturczak@zsb.l Abstract The factor that is most often mentioned as crucial for assessing the quality of rofessional live is the aroriate wage. Other characteristics of work that describe its attractiveness are no tensions and stress, stability of emloyment and job matching the skills. The urose of the article was to answer the question how age, gender, educational level and lace of residence of eole influences the fact that some factors are considered by them to be the most imortant at work and some have according to their oinion minor imortance. The research has roven that age, educational level and lace of residence has the greatest imact on the answer given by a erson when is asked if ersonal develoment is the vital factor at work and develoment is much more desired by emloyees aged under 35, with secondary or higher education and living in towns with oulation of 20 thousands or more. However, gender of a resondent affects to the greatest extent the significance attributed to job s indeendence and indeendence is much more imortant for men than for women. Key words: quality of rofessional life; age; gender; educational level; lace of residence 1. Wrowadzenie Ludzie są najważniejszym zasobem każdej organizacji i stąd niezmiernie istotnym zagadnieniem jest właściwe zarządzanie ich otencjałem (Gitling, 2013: 212 213). Właściwe zarządzanie kaitałem ludzkim to takie, w którym otrzeb organizacji nie stawia się w oozycji do otrzeb racowników, a dąży się do tego, aby cele organizacji wsierały realizację otrzeb racowników i na odwrót. Wydajność racy nie jest bowiem jedynie ochodną wyosażenia technicznego, środowiska racy i jej organizacji, ale w bardzo dużym stoniu zależy od stosunku racownika do swoich obowiązków i do racodawcy. Wydajnie racuje ta osoba, która chce tak racować, a nie tylko umie i może. Dzięki odczuwaniu satysfakcji raca nie jest ostrzegana rzez racownika jako uciążliwy obowiązek, ale jako coś rzyjemnego. Bardzo ważne jest więc oznanie rzez racodawcę czynników kształtujących zaangażowanie racowników w racę, a w szczególności uświadomienie sobie zróżnicowania źródeł ich motywacji. Dla efektywnego kierowania ersonelem srawą kluczową jest zatem oznanie indywidualnej struktury otrzeb każdego odwładnego. Bodźce motywacyjne stosowane wobec oszczególnych osób owinny być odowiednio dobrane, tak aby
Zarządzanie. Teoria i Praktyka 12 (2) 2015 ISSN 2081-1586 wsm.warszawa.l były zgodne z ich oczekiwaniami i hierarchiami otrzeb (Podolski i Turnowiecki, 2001: 85). Zadowolenie zatrudnionego srzyja budowaniu jego lojalności wobec racodawcy. Należy amiętać, że satysfakcja racownika wływa zawsze stymulująco na jego wyniki i ma ozytywne rzełożenie na osiąganą jakość (Głowacka et al., 2011: 220). Z kolei konsekwencją u zadowolenia z racy jest sadek zainteresowania uzyskiwaną wydajnością i jakością, niechęć, bierność wobec stawianych wymagań, a nawet jawna niesubordynacja. Rozmaite elementy wływają na zadowolenie ludzi z racy (Zalewska, 2009: 2). Każdy racodawca owinien więc być zainteresowany oznaniem znaczenia rzyisywanego różnym bodźcom motywacyjnym w zależności od wieku, łci, wykształcenia i miejsca zamieszkania racownika. Toteż celem niniejszego artykułu stało się określenie, w jakim stoniu wymienione cechy rzutują na to, które czynniki są dla racownika najważniejsze w określaniu atrakcyjności racy zawodowej. 2. Czynniki określające jakość życia zawodowego We wsółczesnym świecie raca zawodowa ochłania znaczną część czasu dorosłego człowieka (Wyrostek, 2013: 499). Jakość racy zawodowej w istotnym stoniu decyduje o ogólnej jakości życia, a wykonywany zawód jest główną determinantą statusu sołecznego i oziomu konsumcji (Drzeżdżon, 2006: 73 78). Praca zawodowa określa ozycję jednostki oraz jej gosodarstwa domowego w sołeczeństwie (Kozioł, 2002: 27). Z rodzajem wykonywanej racy wiąże się określony restiż i model życia. Zawód dla wielu ludzi stał się głównym miernikiem ich wartości i odstawą oceny innych w codziennych kontaktach zawodowych i ozazawodowych (Polek-Duraj, 2010: 240). Praca nie jest jedynie źródłem dochodu, lecz ozwala także sełniać wiele innych oczekiwań człowieka (Drzeżdżon, 2011: 242), daje racownikowi możliwość zasokojenia nie tylko jego otrzeb materialnych, ale również ozamaterialnych, takich jak samorealizacja, oczucie akcetacji, rzynależności do gruy it. Jakość racy może mieć ozytywny bądź negatywny wływ na jakość życia. Satysfakcja z wykonywanej racy ma ozytywny wływ na zadowolenie z życia. Z kolei na rzeciwległym biegunie znajdują się takie asekty racy zawodowej, które wywołują niezadowolenie z życia, co niejednokrotnie wiąże się z iem oczucia sełnienia, zobojętnieniem, ogólną frustracją, czy nawet zaburzeniami nastroju i stanami deresyjnymi. Negatywnymi czynnikami są nieewność co do wysokości dochodu, oczucia stabilizacji, ocenianie racy jako uciążliwej albo niebeziecznej, ermanentny nadmiar obowiązków lub wykonywanie racy nieadekwatnej do osiadanych kwalifikacji. Chroniczne roblemy w racy mogą rowadzić do takiej kontestacji niezadowolenia, która rzyjmie formę agresji. Warto też zauważyć, że stres związany z racą rzyczynia się do wielu chorób sychosomatycznych (Jośko, Kowalska i Marcinkowska, 2010: 277). Nie tylko raca, ale również jej wywiera wływ na wiele obszarów funkcjonowania człowieka. Utrata racy nierzadko rowadzi do obniżenia samooceny, aatii, asywności w szukaniu wyjścia z zaistniałej sytuacji, ogólnego zniechęcenia do życia, a także skłania do ostaw roszczeniowych. W skrajnych rzyadkach utrata racy rowadzi do rzesunięcia człowieka w sferę ubóstwa, a nawet do jego całkowitej degradacji (Ratajczak, 2002: 165 175). Główny Urząd Statystyczny rzerowadził badanie dotyczące wływu racy na jakość życia Polaków. W ramach tego badania oroszono resondentów o wskazanie czynników, które uważają za najważniejsze w swojej racy zawodowej. Resondenci najczęściej wymieniali odowiednią łacę jako ten czynnik, który rzesądza o ostrzeganiu danej racy jako atrakcyjnej. W nastęnej kolejności osoby ankietowane odawały naięć i stresów, stabilność zatrudnienia, racę zgodną z umiejętnościami, dużą samodzielność, możliwość rozwoju osobistego, dogodne godziny racy, możliwość szybkiego awansowania, zajęcie oważane rzez ludzi, drugi urlo oraz możliwość wykonywania racy w domu. Na rysunku 1 zobrazowano częstość wystęowania oszczególnych odowiedzi w 2011 roku. 42
A. Turczak: Istotność oszczególnych czynników motywujących racowników w zależności od ich wieku... Rysunek 1. Czynniki wymieniane jako najważniejsze w racy zawodowej. Źródło: oracowanie własne na odstawie (Kaitał 2012, 2014: 254 255). Dla różnych osób odmienne jest znaczenie oszczególnych czynników rozważanych rzy ocenie jakości własnego życia zawodowego. Warto byłoby więc odowiedzieć na ytanie, w jakim stoniu wiek, łeć, oziom wykształcenia i miejsce zamieszkania resondenta rzutują na to, które czynniki uważane są rzez niego za najważniejsze w racy zawodowej, a którym rzyisuje najmniejszą wagę. W celu udzielenia odowiedzi na tak ostawione ytanie sformułowano czterdzieści cztery odrębne hiotezy badawcze stanowiące, że istnieje wyraźny związek między A) wiekiem, B) łcią, C) oziomem wykształcenia, D) miejscem zamieszkania resondenta, a tym, czy 1) odowiednia łaca, 2) naięć i stresów, 3) stabilność zatrudnienia, 4) raca zgodna z umiejętnościami, 5) możliwość rozwoju osobistego, 6) duża samodzielność, 7) dogodne godziny racy, 8) możliwość szybkiego awansowani, 9) zajęcie oważane rzez ludzi, 10) długi urlo, 11) możliwość wykonywania racy w domu są ważne w jego racy zawodowej. Co istotne, określona zostanie i siła, i charakter zależności między wymienionymi czterema cechami A), B), C) i D) a każdym z jedenastu czynników wskazywanych rzy ocenie racy zawodowej. Wszystkie obliczenia rzerowadzone będą w oarciu o dane wtóre dostęne w ublikacji GUS: Kaitał ludzki w Polsce w 2012 r. 3. Siła wystęujących zależności Postawionym zadaniem jest odowiedź na ytanie, jaka jest siła zależności między tym, w jakim wieku jest dana osoba, jaka jest jej łeć, wykształcenie oraz miejsce zamieszkania, a tym, jakie znaczenie mają dla niej oszczególne czynniki oisujące atrakcyjność racy. W celu wykonania tego zadania najierw trzeba obliczyć wartość statystyki χ 2, a nastęnie na jej odstawie należy wyznaczyć wartość wsółczynnika V Cramera. Procedura obliczenia statystyki χ 2 obejmuje nastęujące kroki (Onchiri, 2013: 19): 1. na odstawie informacji o liczebności całkowitej, udziale rocentowym osób z oszczególnych gru oraz odowiedziach resondentów z tych gru na temat czynników odgrywających najważniejszą rolę w ocenie jakości ich życia zawodowego, wyznaczono elementy macierzy liczebności emirycznych n ; 2. obliczono odowiednie rawdoodobieństwa emiryczne ; 3. nastęnie obliczone zostały rawdoodobieństwa teoretyczne ˆ, które wystęowałyby rzy stochastycznej niezależności badanych zmiennych; 4. z kolei mnożąc wyznaczone rawdoodobieństwa hiotetyczne ˆ rzez liczebność całkowitą n, otrzymano liczebności hiotetyczne nˆ ; 5. dysonując już wszystkimi elementami macierzy liczebności n oraz macierzy liczebności nˆ, można obliczyć oszczególne składniki statystyki χ 2. Statystykę χ 2, którą rzyjmuje się jako syntetyczną miarę odchyleń liczebności rzeczywistych od liczebności teoretycznych, wyznacza się zgodnie z formułą (Ankarali i Cangur, 2013: 95): r s 2 ( n nˆ ) 2 χ = (i = 1, 2,, r; j = 1, 2,, s), i= 1 j= 1 nˆ gdzie r oznacza liczbę wariantów ierwszej z rozatrywanych zmiennych, a s liczbę wariantów drugiej z rozatrywanych zmiennych. Oisana rocedura obliczeniowa zrealizowana zostanie czterdzieści cztery razy oddzielnie dla każdej cechy A) D) oraz każdego czynnika 1) 11). Jak już wsomniano, do określenia siły wystęujących zależności użyty będzie wsółczynnik V Cramera. Wsółczynnik ten jest wielkością niemianowaną i unormowaną rzyjmuje wartości wyłącznie z rzedziału 0, 1 (Jóźwiak i Podgórski, 2012: 340). Jeżeli jest równy 0, to między zmiennymi nie wystęuje zależność. Z kolei im bliższy jest liczby 1, tym zależność jest silniejsza. Do obliczenia jego służy wzór (Pułaska-Turyna, 2005: 254): V = 2 χ. n min( r 1, s 1) Otrzymane wartości obliczonych wsółczynników V Cramera zarezentowano w tabeli 1. 43
Zarządzanie. Teoria i Praktyka 12 (2) 2015 ISSN 2081-1586 wsm.warszawa.l Tabela 1. Otrzymane wyniki dotyczące statystyki V Cramera Czynnik wymieniany rzez resondenta jako ważny w racy zawodowej Wartości statystyki V dla czynnika: wiek łeć wykształcenie miejsce zamieszkania Odowiednia łaca 0,156 0,025 0,051 0,045 Brak naięć i stresów 0,079 0,038 0,099 0,073 Stabilność zatrudnienia Praca zgodna z umiejętnościami 0,079 0,022 0,076 0,079 0,110 0,001 0,075 0,006 Duża samodzielność 0,117 0,073 0,094 0,064 Możliwość rozwoju osobistego Dogodne godziny racy Możliwość szybkiego awansowania Zajęcie oważane rzez ludzi 0,210 0,055 0,295 0,146 0,061 0,055 0,057 0,059 0,111 0,019 0,066 0,036 0,091 0,012 0,017 0,030 Długi urlo 0,066 0,000 0,019 0,031 Możliwość wykonywania racy w domu 0,060 0,014 0,038 0,026 Źródło: obliczenia własne na odstawie (Kaitał 2012, 2014: 254 255), (Mały 2013, 2013: 124) oraz (Rocznik 2012, 2012: 82, 94, 132 133). Rysunek 2. Zróżnicowanie odowiedzi resondentów w zależności od wieku W tabeli 1 wytłuszczono te wartości, które oiewają na co najmniej 0,06. Na otrzeby niniejszego artykułu rzyjęto bowiem, że wartość wsółczynnika V Cramera na wsomnianym oziomie jest wystarczająco duża, aby uznać, iż siła zależności między rozatrywanymi zmiennymi jest znacząca. W rzyadkach takich zatem wiek (łeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania) resondenta wływają w istotny sosób na zróżnicowanie Polaków od względem tego, jaką wagę rzyisują charakterystykom określającym atrakcyjność racy uzyskane odchylenia między liczebnościami emirycznymi i teoretycznymi są wówczas wystarczająco duże, aby odrzucić rzyuszczenie o niezależności. Natomiast jeśli V < 0,06, to częstość względna ostrzegania danego czynnika jako ważny nie zależy od analizowanej cechy A (B, C, D). 4. Charakter zależności między wiekiem racownika a czynnikami określającymi atrakcyjność racy Dzięki obliczeniu wartości wsółczynnika V Cramera wiadomo już, jaka jest siła zależności wystęujących między wiekiem racownika a czynnikami określającymi atrakcyjność racy. Rysunek 2 rezentuje miejsce oszczególnych czynników na osi, która to oś obrazuje siłę oddziaływania wieku na zmienność tych czynników, w rzyadku których otrzymano V 0,06. Źródło: oracowanie własne na odstawie tabeli 1. W nastęnym etaie dla każdego czynnika objętego analizą określono relacje między oszczególnymi rawdoodobieństwami emirycznymi oraz odowiadającymi im rawdoodobieństwami teoretycznymi ˆ. Wyniki umieszczono w tabeli 2. Dodatkowo w nawiasie odano wartości otrzymanych ilorazów ˆ. Warto wsomnieć, że wartości tak zbudowanych ułamków odowia- dają wartościom stosunków liczebności emirycznych n i odowiadających im liczebności teoretycznych, tj., nˆ i fakt ten znacznie ułatwia interretację uzyskanych wyników. 44
A. Turczak: Istotność oszczególnych czynników motywujących racowników w zależności od ich wieku... Tabela 2. Wyniki uzyskane w badaniu zależności między wiekiem resondenta i czynnikami określającymi atrakcyjność warunków racy Wiek Czynnik wymieniono Wiek Czynnik wymieniono Odowiednia łaca od 16 do (1,07) od 45 do = ˆ 59 lat (1,00) od 60 do (0,79) Stabilność zatrudnienia od 16 do 24 lat (0,89) od 25 do 59 lat (1,05) od 60 do (0,89) Brak naięć i stresów od 16 do 24 lat (1,03) od 25 do 34 lat (0,94) od 35 do 59 lat (1,06) od 60 do (0,93) Praca zgodna z umiejętnościami od 16 do od 45 do (0,85) (1,18) największy wływ na rangę nadawaną rzez resondenta, jest możliwość rozwoju osobistego i możliwość taka jest szczególnie ożądana rzez racowników mających mniej niż 35 lat. Znaczenie wysokości łacy dla racownika jest również w znacznym stoniu owiązane z jego wiekiem i czynnik ten jest najistotniejszy dla osób w wieku oniżej 45 lat. Dodatkowo warto wsomnieć, że młodzi wyjątkowo cenią sobie dogodne godziny racy, możliwość szybkiego awansowania oraz długi urlo dużo bardziej niż ozostałe osoby. Natomiast resondenci w średnim wieku rzywiązują do u naięć i stresów oraz stabilności zatrudnienia relatywnie większą wagę niż osoby młode oraz te dużo starsze. Z kolei ci, którzy zbliżają się do wieku emerytalnego tudzież są już w tym wieku, cenią dużą samodzielność, racę zgodną z umiejętnościami, zajęcie oważane rzez ludzi oraz możliwość wykonywania racy w domu stosunkowo wyżej niż osoby od nich młodsze. Duża samodzielność od 16 do 59 lat (0,91) od 60 do (1,40) Dogodne godziny racy od 16 do 34 lat (1,15) od 35 do ˆ (0,99) od 45 do (0,88) Zajęcie oważane rzez ludzi od 16 do (0,69) od 45 do ˆ 59 lat (0,99) od 60 do (1,97) Możliwość rozwoju osobistego od 16 do 34 lat (1,42) od 35 do 64 lat (0,70) od 65 do (1,06) Możliwość szybkiego awansowania od 16 do 34 lat od 35 do od 16 do od 45 do Długi urlo (1,71) (0,58) (1,24) (0,71) Możliwość wykonywania racy w domu od 16 do 24 lat (0,66) od 25 do (1,13) od 45 do 64 lat (0,73) od 65 do (2,06) 5. Charakter zależności między łcią racownika a czynnikami określającymi atrakcyjność racy Kolejnym ostawionym zadaniem jest odowiedź na ytanie, jaki jest charakter zależności między tym, czy dana osoba jest kobietą, czy mężczyzną, a tym, jakie znaczenie mają dla niej oszczególne czynniki oisujące atrakcyjność racy. Rysunek 3 rezentuje miejsce oszczególnych czynników na osi obrazującej siłę oddziaływania łci na zmienność rozatrywanych czynników. Rysunek 3. Zróżnicowanie odowiedzi resondentów w zależności od łci Źródło: oracowanie własne na odstawie tabeli 1. W tabeli 3 umieszczono informację dotyczącą relacji między rawdoodobieństwami emirycznymi oraz odowiadającymi im rawdoodobieństwami teoretycznymi w rzyadku rozatrywania zależności między łcią resondenta i czynnikami określającymi atrakcyjność warunków racy. Źródło: obliczenia własne na odstawie (Kaitał 2012, 2014: 254 255) oraz (Rocznik 2012, 2012: 132 133). Analiza informacji znajdujących się na rysunku 2 oraz umieszczonych w tabeli 2 ozwala na wyciągnięcie wniosku, że czynnikiem, w rzyadku którego wiek ma 45
Zarządzanie. Teoria i Praktyka 12 (2) 2015 ISSN 2081-1586 wsm.warszawa.l Tabela 3. Wyniki uzyskane w badaniu zależności między łcią resondenta i czynnikami określającymi atrakcyjność warunków racy Tabela 4. Wyniki uzyskane w badaniu zależności między wykształceniem resondenta i czynnikami określającymi atrakcyjność warunków racy Płeć Czynnik wymieniono Płeć Czynnik wymieniono kobieta mężczyzna kobieta mężczyzna Duża samodzielność Dogodne godziny racy (0,87) (1,13) (1,12) (0,87) Możliwość rozwoju osobistego kobieta mężczyzna (1,09) (0,90) Źródło: obliczenia własne na odstawie (Kaitał 2012, 2014: 254 255) oraz (Rocznik 2012, 2012: s. 132 133). Analiza zawartości rysunku 3 oraz tabeli 3 ozwala na wyciągnięcie wniosku, że kobiety bardziej niż mężczyźni cenią sobie możliwość rozwoju osobistego oraz dogodne godziny racy. Mężczyźni natomiast rzywiązują relatywnie większą wagę do dużej samodzielności i samodzielność ta jest motywatorem najbardziej wrażliwym na łeć racownika. 6. Charakter zależności między wykształceniem racownika a czynnikami określającymi atrakcyjność racy Obecnie ostawionym zadaniem jest określenie charakteru zależności między tym, jakie jest wykształcenie danej osoby, a tym, jakie znaczenie mają dla niej oszczególne czynniki oisujące atrakcyjność racy. Rysunek 4 rezentuje miejsce oszczególnych czynników na osi ukazującej siłę oddziaływania wykształcenia na zmienność wziętego od uwagę czynnika. Rysunek 4. Zróżnicowanie odowiedzi resondentów w zależności od wykształcenia Wykształcenie Czynnik wymieniono Odowiednia łaca wyższe i olicealne (0,93) średnie zawodowe, odstawowe = ˆ (1,00) (1,03) Stabilność zatrudnienia wyższe, olicealne (1,07) zawodowe, (0,92) odstawowe Duża samodzielność wyższe, olicealne (1,15) zawodowe, (0,84) odstawowe Dogodne godziny racy wyższe, olicealne zawodowe, odstawowe (0,89) (1,12) Wykształcenie Czynnik wymieniono Brak naięć i stresów wyższe i olicealne (0,83) średnie, gimnazjalne i (1,06) zawodowe odstawowe (0,97) Praca zgodna z umiejętnościami wyższe i olicealne średnie gimnazjalne i zawodowe odstawowe (1,20) (0,92) (1,08) (0,84) Możliwość rozwoju osobistego wyższe, olicealne (1,45) zawodowe, (0,52) odstawowe Możliwość szybkiego awansowania wyższe, olicealne (1,32) zawodowe, (0,65) odstawowe Źródło: obliczenia własne na odstawie (Kaitał 2012, 2014: 254 255) oraz (Mały 2013, 2013: 124). Źródło: oracowanie własne na odstawie tabeli 1. W tabeli 4 znajdują się informacje dotyczące relacji między oraz ˆ w badaniu związku łączącego wykształcenie resondenta i czynniki go motywujące. Na odstawie rysunku 4 i w tabeli 4 można wyciągnąć nastęujące wnioski: 46
A. Turczak: Istotność oszczególnych czynników motywujących racowników w zależności od ich wieku... czynnikiem, w rzyadku którego wykształcenie resondenta ma największy wływ na wagę nadawaną czynnikowi, jest możliwość rozwoju osobistego i możliwość ta jest ożądana znacznie bardziej rzez racowników mających co najmniej średnie wykształcenie niż rzez ozostałych zatrudnionych; osoby mające co najmniej średnie wykształcenie też wysoko sobie w racy cenią stabilności zatrudnienia, dużą samodzielność oraz możliwość szybkiego awansowania; resondenci ze średnim, gimnazjalnym i zasadniczym zawodowym wykształceniem rzywiązują relatywnie większą wagę do u naięć i stresów niż osoby leiej albo gorzej od nich wykształcone; osoby z wyższym i olicealnym wykształceniem oczekują racy zgodnej z umiejętnościami znacznie bardziej niż osoby z ozostałymi oziomami wykształcenia; ci, którzy mają wykształcenie zawodowe, odstawowe, cenią odowiednią łacę oraz dogodne godziny racy stosunkowo wyżej niż osoby z co najmniej średnim wykształceniem. 7. Charakter zależności między miejscem zamieszkania racownika a czynnikami określającymi atrakcyjność racy Ostatnim ostawionym w artykule zadaniem jest odowiedź na ytanie dotyczące charakteru zależności między tym, jakie jest miejsce zamieszkania danej osoby, a tym, jakie znaczenie mają dla niej oszczególne czynniki oisujące atrakcyjność racy. Rysunek 5 rzedstawia uszeregowanie czynników według siły oddziaływania miejsca zamieszkania na znaczenie rzyisywane oszczególnym motywatorom. Rysunek 5. Zróżnicowanie odowiedzi resondentów w zależności od miejsca zamieszkania Źródło: oracowanie własne na odstawie tabeli 1. W tabeli 5 umieszczono informacje dotyczące stosunku oszczególnych rawdoodobieństw emirycznych do odowiadających im rawdoodobieństw teoretycznych, gdy badana jest zależność między miejscem zamieszkania resondenta i wybranymi czynnikami charakteryzującymi warunki racy. Tabela 5. Wyniki uzyskane w badaniu zależności między miejscem zamieszkania resondenta i czynnikami określającymi atrakcyjność warunków racy Miejsce zamieszkania Czynnik wymieniono Brak naięć i stresów miasto 500 tys. i więcej (0,86) miasto 20 499 tys. (1,08) miasto oniżej 20 tys. (0,97) wieś ˆ Duża samodzielność miasto 100 tys. i więcej miasto oniżej 100 tys. i wieś (0,99) (1,17) (0,94) Miejsce zamieszkania Czynnik wymieniono Stabilność zatrudnienia miasto wieś (1,07) (0,92) Możliwość rozwoju osobistego miasto 20 tys. i więcej miasto oniżej 20 tys. i wieś Dogodne godziny racy miasto 500 tys. i więcej miasto oniżej 500 tys. wieś Źródło: obliczenia własne na odstawie (Kaitał 2012, 2014: 254) oraz (Rocznik 2012, 2012: 82, 94). Dzięki informacjom umieszczonym na rysunku 5 i w tabeli 5 można wysnuć wniosek, że miejsce zamieszkania resondenta w największym stoniu rzutuje na znaczenie rzyisywane rzez niego możliwościom rozwoju osobistego i czynnik ten ma dużo większe znaczenie dla mieszkańców średnich, dużych i bardzo dużych miast niż wsi i małych miasteczek. W drodze rzerowadzonych badań wykazano również, iż: stabilność zatrudnienia jest dużo ważniejsza dla mieszkańców miast niż wsi; resondenci ze średnich miast do u naięć i stresów rzywiązują relatywnie większą wagę niż osoby z bardzo dużych i bardzo małych miast oraz ze wsi; duża samodzielność jest szczególnie istotna dla rezydentów miast o liczbie mieszkańców rzekraczającej 100 tys. (1,28) (0,81) (1,08) (0,86) (1,10) 47
Zarządzanie. Teoria i Praktyka 12 (2) 2015 ISSN 2081-1586 wsm.warszawa.l Warto też wsomnieć, że dogodne godziny racy to motywator referowany rzez osoby zamieszkujące bardzo duże miasta oraz wsie. 8. Podsumowanie Wartość wynagrodzenia jest najważniejszym kryterium rzy ocenie jakości życia zawodowego w rzyadku wszystkich Polaków bez względu na wiek, łeć, wykształcenie i miejsce zamieszkania. Okazuje się jednak, że istnieje szereg innych czynników określających atrakcyjność danej racy. Co ciekawe, ranga rzyisywana oszczególnym czynnikom jest inna w rzyadku oszczególnych osób, jednak można tutaj znaleźć ewne rawidłowości. Wszystkie wnioski wyływające z badań rzerowadzonych w niniejszym artykule zebrano w tabeli 6. Poszczególne motywatory wymieniane rzez resondentów uorządkowano w kolejności od najczęściej do najrzadziej odawanego. Z kolei wewnątrz tabeli umieszczono informację na temat gru resondentów, dla których dany czynnik jest najistotniejszy. W tabeli 6 kolorem jasnoszarym wyróżniono te ola, dla których wsółczynnik V Cramera był większy od liczby 0,1, ale mniejszy niż 0,2, natomiast kolorem ciemnoszarym zaznaczono te ola, w rzyadku których otrzymana statystyka V 0,2. Tabela 6. Resondenci, którzy najczęściej wskazywali dany czynnik jako ważny Wyszczególnienie Wiek Płeć Wykształcenie 1) odowiednia łaca oniżej 45 lat 2) naięć i stresów oniżej 25 lat oraz od 35 do 59 lat 3) stabilność zatrudnienia od 25 do 59 lat 4) raca zgodna z umiejętnościami 45 lat i więcej rawidłowości rawidłowości rawidłowości rawidłowości 5) duża samodzielność 60 lat i więcej mężczyźni 6) możliwość rozwoju osobistego oniżej 35 lat oraz owyżej 64 lat kobiety 7) dogodne godziny racy oniżej 35 lat kobiety 8) możliwość szybkiego awansowania 9) zajęcie oważane rzez ludzi oniżej 35 lat owyżej 59 lat 10) długi urlo oniżej 45 lat 11) możliwość wykonywania racy w domu od 25 do oraz owyżej 64 lat rawidłowości rawidłowości rawidłowości rawidłowości zawodowe, odstawowe średnie, gimnazjalne i zawodowe wyższe, olicealne wyższe, olicealne, gimnazjalne i zawodowe wyższe, olicealne wyższe, olicealne zawodowe, odstawowe wyższe, olicealne rawidłowości rawidłowości rawidłowości Miejsce zamieszkania rawidłowości miasto 20 499 tys. miesz. miasto rawidłowości miasto 100 tys. i więcej miesz. miasto 20 tys. i więcej miesz. miasto 500 tys. i więcej miesz. oraz wieś rawidłowości rawidłowości rawidłowości rawidłowości Źródło: oracowanie własne na odstawie tabel 1 5. Z informacji zebranych w tabeli 6 można wyciągnąć nastęujące wnioski: największa zależność istnieje między tym, w jakim wieku jest dana osoba i tym, czy w ocenie własnej racy zawodowej istotna jest dla niej możliwość rozwoju osobistego. Możliwość rozwoju osobistego jest szczególnie ważna dla osób oniżej 35 i owyżej 64 roku życia; stosunkowo największa zależność istnieje też między tym, jakie jest wykształcenie rzebadanego resondenta, a tym, jak ważna jest dla niego możliwość rozwoju osobistego. Możliwość rozwoju osobistego ma szczególne znaczenie dla osób z wykształceniem średnim, olicealnym i wyższym. 48
A. Turczak: Istotność oszczególnych czynników motywujących racowników w zależności od ich wieku... Literatura 1. Ankarali, H., Cangur, S. (2013). Comarison of Pearson chi-square and log-likelihood ratio statistics in R C tables with regard to tye I error, International Journal of Basic and Clinical Studies, No. 2 (2), 94 104. 2. Drzeżdżon, W. (2006). Wartości racy wśród młodzieży szkół zawodowych. Tczew: Wydawnictwo Bernardinum. 3. Drzeżdżon, W. (2011). Przeobrażenia olskiego rynku racy u rogu XXI wieku. Wyzwania dla edagogiki racy, Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, tom VIII, Gdańsk: Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna, 242 259. 4. Gitling, M. (2013). Człowiek i jego raca, Nierówności sołeczne a wzrost gosodarczy, nr 33, Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski, 211 221. 5. Głowacka, M., Głowacka-Rębała, A., Nowakowska, I., Rasińska, R. (2011). Zarządzanie jakością racy członków organizacji, Problemy Zarządzania, vol. 9, nr 4 (34), Warszawa: Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, 217 225. 6. Jośko, J., Kowalska, M., Marcinkowska, U. (2010). Satysfakcja z racy zawodowej a jakość życia kobiet w wieku 45-60 lat w województwie śląskim, Medycyna Pracy, tom 61, nr 3, Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. rof. J. Nofera w Łodzi, 277 285. 7. Jóźwiak, J., Podgórski, J. (2012). Statystyka od odstaw. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. 8. Kaitał ludzki w Polsce w 2012 r., (2014). Gdańsk: GUS. 9. Kozioł, L. (2002). Motywacja w racy. Determinanty ekonomiczno-organizacyjne. Warszawa Kraków: PWN. 10. Mały Rocznik Statystyczny Polski 2013, (2013). Warszawa: GUS. 11. Onchiri, S. (2013). Concetual model on alication of chi-square test in education and social sciences, Global Journal of Art and Social Science Education, vol. 1 (1), 16 26. 12. Podolski, K., Turnowiecki, W. (2001). Polityka sołeczna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. 13. Polek-Duraj, K. (2010). Humanizacja racy w asekcie jakości racy i życia sołeczeństwa, Studia i Materiały Miscellanea Oeconomicae, nr 2, Kielce: Wydział Zarządzania i Administracji Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach, 237 246. 14. Pułaska-Turyna, B. (2005). Statystyka dla ekonomistów. Warszawa: Difin. 15. Ratajczak, Z. (2002). Utrata racy kryzys czy wyzwanie. Psychologiczne mechanizmy zaradności, w: Brzeziński, J., Sęk, H. (red.), Psychologia w obliczu zachodzących rzemian sołeczno-kulturowych, Kolokwia Psychologiczne nr 10, Warszawa: Instytut Psychologii PAN. 16. Rocznik Demograficzny 2012, (2012). Warszawa: GUS. 17. Wyrostek, M. (2013). Praca jako determinanta jakości życia człowieka, Zarządzanie i Finanse, nr 1, część 3, Gdańsk: Wydział Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, 493 503. 18. Zalewska, A. (2009). Wiek, łeć i stanowisko racy a zadowolenie z racy, Psychologia Jakości Życia, tom 8, nr 1, Warszawa: Szkoła Wyższa Psychologii Sołecznej, 1 20. 49