Planowanie i organizacja produkcji Zarządzanie produkcją Materiały szkoleniowe. Część 2
Zagadnienia Część 1. Parametry procesu produkcyjnego niezbędne dla logistyki Część 2. Produkcja na zapas i zamówienie Część 3. Typy organizacji produkcji: potokowa i niepotokowa 2
CZĘŚĆ 1 Parametry procesu produkcyjnego 3
Seria i partia produkcyjna Seria produkcyjna to liczba wyrobów finalnych wydzielona ewidencyjnie wynikająca z podzielenia rocznego planu produkcyjnego na mniejsze jednostki w celu wspólnego ich produkowania i rozliczania w określonym czasie. Seria konstrukcyjna Seria informacyjna Seria próbna Partia produkcyjna jest to liczba detali (zespołów) wykonywanych w ścisłej kolejności przy jednorazowym nakładzie czasu przygotowawczo zakończeniowego na każda operację w procesie technologicznym. Partie transportowe 4
Klasyfikacja parametrów produkcyjnych Proste Parametry wyrobu Parametry maszyny Parametry robotnika Program produkcyjny Poziom braków produkcyjnych Partia produkcyjna Fundusz czasu maszyny Zmianowość Stanowiskochłonność Fundusz czasu robotnika Pracochłonność Współczynnik wykonania normy Zadania godzinowe Możliwość godzinowa Współczynnik obciążenia stanowiska roboczego operacją Takt produkcji Współczynnik obciążenia robotnika operacją Złożone Sumaryczny współczynnik obciążenia stanowiska roboczego Rezerwy stanowiska roboczego Sumaryczny współczynnik obciążenia pracownika Rezerwy robotnika Liczba stanowisk roboczych Liczba robotników Średni współczynnik obciążenia stanowiska roboczego Średni współczynnik obciążenia robotnika Rodzajowe Cykl produkcyjny Zapasy produkcji w toku Parametry wejściowe Parametry wyjściowe 5
Parametry maszyny Fundusz czasu pracy maszyny: Kalendarzowy: liczba dni w roku liczba godzin doby Nominalny: uwzględnia zmianowość oraz wolne dni w roku Efektywny: Nominalny - planowane przestoje maszyn Rzeczywisty: liczba godzin użytecznego wykorzystania maszyny Zmianowość: liczba zmian pracy maszyny (z reguły max 3 zmiany dobowo) Stanowiskochłonność: Czas wyrażający okres zajęcia maszyny w celu wykonania określonej operacji Wlicza się do niego również czasy przygotowawczo zakończeniowe jeżeli zajmują tę maszynę Tzm = (tpz/s) + tj [stanowisko-godziny na operację] 6
Parametry pracownika Fundusz czasu pracownika: Kalendarzowy: liczba dni w roku liczba godzin doby Nominalny: uwzględnia zmianowość oraz wolne dni w roku Efektywny: nominalny pomniejszony o liczbę dni nieobecności w pracy Rzeczywisty: liczba godzin użytecznego wykorzystania efektywnego funduszu Pracochłonność: Czas zajęcia pracownika przy wykonywaniu danej pracy [roboczo godziny] Współczynnik wykonania normy (wydajność, produktywność) 7
Parametry wyjściowe proste Zadanie godzinowe: Inaczej zadanie produkcyjne: liczba wyrobów wynikająca z programu produkcyjnego jaka ma być wyprodukowana w ciągu godziny Możliwość godzinowa: Inaczej możliwość produkcyjna: liczba wyrobów jaką stanowisko może wykonać w ciągu godziny. Takt produkcji: Czas między spływem dwóch kolejnych wyrobów z linii lub stanowiska (odwrotność zadania godzinowego) Współczynnik obciążenia stanowiska roboczego: Stopień zajęcia stanowiska roboczego przy wykonaniu określonej detalooperacji na godzinę Współczynnik obciążenia pracownika Stopień zajęcia pracownika przy wykonywaniu określonej detalooperacji w ciągu godziny 8
Parametry wyjściowe złożone Dotyczą sytuacji w której kilka detalooperacji obciąża stanowisko i pracownika lub grupę różnorodnych stanowisk i pracowników. Sumaryczny współczynnik obciążenia stanowiska roboczego: Grupuje obciążenia stanowiska od wszystkich detalooperacji obciążających praca stanowisko Rezerwy stanowiska roboczego: Stopień niewykorzystania stanowiska Sumaryczny współczynnik obciążenia pracownika: Grupuje obciążenia pracownika od wszystkich detalooperacji obciążających pracą pracownika Liczba stanowisk roboczych Liczba pracowników Średni współczynnik obciążenia stanowisk roboczych: Średni współczynnik obciążenia robotników 9
Cykl produkcyjny Czas niezbędny do wykonania wszystkich operacji w procesie produkcyjnym danego wyrobu łącznie z czasem wszystkich koniecznych przerw. Czas między rozpoczęciem a zakończeniem procesu produkcyjnego wyrobu Zapasy produkcji w toku: Wynikają z faktu niezakończenia pewnej ilości prac (tzw. produkcja w toku) Obejmują zapasy powstające między komórkami produkcyjnymi oraz wewnątrz komórki produkcyjnej 1 stopnia. 10
Parametry rodzajowe Okres cyklu produkcyjnego Okres roboczy Okres przerw Czas trwania operacji technologicznych Wynikające z organizacji procesu produkcyjnego Wynikające z organizacji dnia roboczego Czas trwania procesów naturalnych W związku z obróbką partii Planowane przerwy wewnątrz zmiany Czas trwania operacji kontrolnych W oczekiwaniu na zwolnienie stanowiska roboczego Przerwy między zmianowe Czas trwania operacji transportu Czas oczekiwania w magazynach Wolne zmiany i dni wolne od pracy Okres roboczy w procesie magazynowania Inne przerwy 11
Planowanie produkcji a produkcja na klienta Punkt rozdzielający (PR) jak głęboko w głąb łańcucha dostaw przedostaje się zlecenie klienta do procesu logistycznego producenta wyrobu lub usługi (PR) oddziela część organizacji przedsiębiorstwa skierowaną na zlecenie klienta od części organizacji przedsiębiorstwa opartej na planie. Punkt rozdzielający jest ostatnim punktem zapasów głównych produktu w łańcuchu dostaw Źródło: doc. dr inż. Piotr Cyplik, CEL 12
Planowanie produkcji a produkcja na klienta Źródło: doc. dr inż. Piotr Cyplik, CEL 13
Decoupling Point (punkt rozdzielający) Zaopatrzenie Produkcja Montaż Dostawy Zamówienia materiałowe Pod montaż Wyrób gotowy MDTS Produkcja i dostawy na zapas MTS Produkcja na zapas ATO Montaż na zamówienie MTO Produkcja na zamówienie ETO Realizacja na zamówienie Działalność oparta na prognozach Działalność kierowana zamówieniami 14
Plan sprzedaży i plan produkcji Plan sprzedaży i plan produkcji powinny odpowiadać na podobne pytania. Plan produkcji musi dać odpowiedź przedsiębiorstwu na pytanie jakie wyroby produkować, ile należy produkować oraz kiedy można i należy produkować. Plany sprzedaży i produkcji różnią się jednak od siebie z co najmniej trzech powodów: sprzedaż możliwa jest z zapasów znajdujących się w sferze sprzedaży, sprzedaż jest realizowana w konkretnej jednostce czasu a proces produkcji trwa znacznie dłużej, zdolność produkcyjna nie jest zawsze równa zapotrzebowaniu wynikającemu ze sprzedaży. Plany te powinny się nawzajem bilansować uwzględniając poziom zapasów magazynowych w poszczególnych okresach. 15
CZĘŚĆ 3 Typy organizacji produkcji 16
Forma niepotokowa Podział procesu na poszczególne operacje Wykonywanie każdej operacji na całej partii wyrobów. Cechy charakterystyczne formy nie potokowej: Długi okres oczekiwania na następną operacje, Możliwość niesprawnego przepływu prac, Powolny przyrost wartości dodanej. Koncentracja kwalifikacji, Trudności w osiągnięciu wysokiego wykorzystanie maszyn i urządzeń. 17
Formy organizacji produkcji Forma produkcji warsztatowej gniazdo produkcyjne Źródło: doc. dr inż. Piotr Cyplik, CEL 18
Forma potokowa produkcji Zadania wykonywane są w sposób ciągły, bez przerw związanych z okresami oczekiwania bezczynności, Czas poszczególnych operacji powinien mieć jednakową długość. Cechy produkcji potokowej: ulepszony przepływ materiału i przebieg prac, kwalifikacje ludzi nie musza być wysokie (wysoki podział prac), szybszy przyrost wartości dodanej i szybsze tempo realizacji prac. 19
Formy organizacji produkcji Forma potokowa (np. linia produkcyjna) Źródło: doc. dr inż. Piotr Cyplik, CEL 20
Marszruta technologiczna Kierunki przepływu części do poszczególnych oddziałów/ stanowisk produkcyjnych. Kierunki te: wskazują, które jednostki produkcyjne są zaangażowane w wytwarzanie każdego wyrobu i jego odmian, służą do planowania mocy produkcyjnych w systemie MRP. 21
Cykl wytwarzania Czas niezbędny do wykonania wszystkich operacji w procesie produkcyjnym danego wyrobu łącznie z czasem wszystkich koniecznych przerw Istnieją trzy podstawowe warianty organizacji cyklu wytwarzania: Wariant szeregowy Wariant równoległy Wariant szeregowo - równoległy 22
Cykl produkcji szeregowy Przebieg szeregowy polega na rozpoczynaniu następnej operacji wtedy gdy na wszystkich detalach wchodzących w skład partii została wykonana poprzednia. 23
Cykl produkcji równoległy Przebieg równoległy odbywa się nie w partiach obróbczych lecz w mniejszych partiach transportowych. Dopuszcza się przerwy w pracy stanowisk roboczych po wykonaniu każdej kolejnej n tej operacji z wyjątkiem operacji, której pracochłonność jest maksymalna. 24
Cykl produkcji szeregowo równoległy Przebieg szeregowo równoległy stanowi kombinację elementów szeregowego i równoległego sposobu przekazywania detali. Umożliwia skrócenie cyklu produkcyjnego w stosunku do przebiegu szeregowego o czasy, w których poszczególne operacje wykonywane są równolegle. Skumulowanie przerw z cyklu równoległego umożliwia lepsze wykorzystanie czasu pracy maszyn i urządzeń 25