Konferencja PIIT ustawa o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych Finansowanie projektów telekomunikacyjnych realizowanych przez j.s.t. Jacek Wilczewski Warszawa, 9 grudnia 2009 r.
Źródła finansowania projektów BB Programy operacyjne (RPO, POIG, PORPW) i kontrakty wojewódzkie Dotacje z budżetu państwa Środki własne (np. z opłaty adiacenckiej, opłat za umieszczenie urządzeń w pasie drogowym, podatek od nieruchomości) Kredyty (niekwalifikowalność VAT) Operatorzy prywatni (PPP, um. koncesji) 2
Ustawa szerokopasmowa nowe ramy prawne dla samorządowych projektów BB Usuwa wątpliwości co do możliwości i zakresu prowadzenia działalności telekomunikacyjnej i budowy infrastruktury przez j.s.t. Uznaje taką działalność za fakultatywne zadanie własne - dzięki temu łatwiej podjąć decyzję o sfinansowaniu projektu BB ze środków własnych, pozyskać kredyt, czy dotację z budżetu państwa Działania z zakresu polityki rozwoju, stanowiące zadania własne jednostek samorządu terytorialnego, nieujęte w kontrakcie wojewódzkim lub regionalnym programie operacyjnym mogą być finansowane z dotacji celowych budżetu państwa w przypadku, jeżeli działania te: 1) trwale przyczynią się do podniesienia rozwoju oraz konkurencyjności regionu, lub 2) pozostają w związku z działaniami realizowanymi w ramach regionalnego programu operacyjnego (art. 20a ust. 1 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju). Umożliwia bez obaw naruszenia przepisów ustrojowych powierzanie świadczenia usług telekomunikacyjnych w oparciu o umowę koncesji oraz realizowanie wspólnych przedsięwzięć telekomunikacyjnych w ramach PPP Finalnie nie doszło do utworzenia funduszu cyfrowego 3
Filozofia interwencji j.s.t. na rynku BB skala warunków Usługi detaliczne Usługi hurtowe Infrastruktura BB 4
I. Finansowanie z Programów Operacyjnych
PO RPW Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej (SSPW) jest projektem indywidualnym realizowanym w ramach PO RPW Projekt obejmuje budowę regionalnej sieci szerokopasmowej (światłowodowej) na obszarze 5 województw: podkarpackie, podlaskie, warmińsko-mazurskie, świętokrzyskie i lubelskie Projekt realizują samorządy województw przy wsparciu MRR Cel projektu: do 2013 zapewnienie dostępu szerokopasmowego dla 90% gospodarstw domowych oraz 100% przedsiębiorców i instytucji Budżet projektu: ok. 300 mln EUR, w tym ERDF ok. 250 mln Projekt nie obejmuje budowy sieci dostępowych sieci te objęte są m.in. działaniem komplementarnym 8.3 w ramach PO IG 6
RPO planowane środki na lata 2007-2013 7
RPO podział środków (wszystkie działania) województwo EFRR (euro) dolnośląskie 1 213 144 879 kujawsko-pomorskie 951 003 820 lubelskie 1 155 854 549 lubuskie 439 173 096 łódzkie 1 006 380 910 małopolskie 1 290 274 402 mazowieckie 1 831 496 698 opolskie 427 144 813 podkarpackie 1 136 307 823 podlaskie 636 207 883 pomorskie 885 065 762 śląskie 1 712 980 303 świętokrzyskie 725 807 266 warmińsko-mazurskie 1 036 542 041 wielkopolskie 1 272 792 6448 zachodniopomorskie 835 437 299
RPO podział środków (społeczeństwo informacyjne i infrastruktura BB) Budowa Społeczeństwa Informacyjnego mln euro Infrastruktura TiK - w tym budowa sieci szerokopasmowych mln. euro Udział % dolnośląskie 120,1 48,5 40,4 kujawsko-pomorskie 57,1 19,0 33,3 lubelskie 72,4 18,8 26,0 lubuskie 37,3 16,5 44,2 łódzkie 70,4 28,2 40,1 małopolskie 75,0 30,0 40,0 mazowieckie 205,1 149,2 72,7 opolskie 25,6 13,7 53,5 podkarpackie 94,8 8,2 8,6 podlaskie 50,9 25,5 50,1 pomorskie 40,3 24,2 60,0 śląskie 200,9 95,0 47,3 świętokrzyskie 29,0 10,9 37,6 warmińsko-mazurskie 62,2 19,3 31,0 wielkopolskie 102,6 42,2 9 41,1 zachodniopomorskie 42,0 30,0 71,4 Suma 1 288,7 579,0 44,9
Wirtualne Powiaty na Lubelszczyźnie przykład projektu finansowanego z RPO Wirtualne Powiaty na Lubelszczyźnie jest projektem zgłoszonym do realizacji w ramach Lubelskiego RPO Projekt obejmuje budowę regionalnej i dostępowej sieci szerokopasmowej na obszarze 3 powiatów i 6 gmin Projekt realizują samorządy powiatów i gmin Cel projektu: zapewnienie dostępu szerokopasmowego dla instytucji publicznych, a w wolnym zakresie dla ogólnodostępnych usług hurtowych Budżet projektu: ok. 30 mln PLN, w tym z ERDF ok. 85 %, pozostałe środki to wkład własny partnerów projektu Technologia: WiMAX, rezerwacja częstotliwości została pozyskana w ramach przetargu powiatowego 10
POIG działania 8.3 i 8.4 działanie 8.3: przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu (dostarczanie sprzętu komputerowego, szkolenia, pokrycie koszt,ów dostępu do Internetu) dostępne dla j.s.t. alokacja finansowa na działanie: 364 411 765 euro działanie 8.4: zapewnienie dostępu do Internetu na ostatniej mili aktualnie niedostępne bezpośrednio dla j.s.t. (beneficjenci to MŚP oraz organizacje non profit) alokacja finansowa na działanie: 200 000 000 euro 11
II. Finansowanie ze środków podmiotów prywatnych
PPP a koncesje na roboty budowlane i usługi Brak jednoznacznej delimitacji pomiędzy ustawą i umową o partnerstwie publiczno-prywatnym a ustawą i umową o koncecji na roboty budowlane i usługi (częściowe krzyżowanie się zakresów, koncesja jako małe PPP) PPP to wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk między podmiotem publicznym i prywatnym, przy czym wspólne przedsięwzięcie to np. budowa lub remont obiektu budowlanego (np. infrastruktury lub sieci BB, instalacji radiokomunikacyjnych), świadczenie usług (np. telekomunikacyjnych usług hurtowych), wyposażenie składnika majątkowego w urządzenia podwyższające jego wartość (np. sprzęt aktywny), połączone z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem majątkowym w ramach PPP składnikiem majątkowym może być sieć lub infrastruktura BB, tworzona przez partnera prywatnego lub udostępniana przez partnera publicznego, przedmiotem PPP może być świadczenie usług telekomunikacyjnych, a wynagrodzeniem pobierane z tego tytułu przychody, połączone ewentualnie z wkładem finansowym podmiotu publicznego 13
PPP a koncesje na roboty budowlane i usługi Na podstawie umowy koncesji podmiot prywatny zobowiązuje się do wykonania obiektu budowlanego (np. wybudowania infrastruktury lub sieci BB) i korzystania z niego lub do świadczenia określonych usług (np. telekomunikacyjnych usług hurtowych lub detalicznych), przy czym: wynagrodzeniem podmiotu prywatnego są wyłącznie przychody z eksploatacji przedmiotu koncesji lub przychody połaczone z płatnością podmiotu publicznego, płatność nie może prowadzić do odzyskania całości nakładów w ramach umowy koncesji podmiotowi prywatnemu może być udostępniona infrastruktura lub sieć BB, niezbędna do wykonania przedmiotu koncesji ryzyko ekonomiczne ponosi w zasadniczej części podmiot prywatny Problem zwolnienia z art. 4 ustawy koncesyjnej (jeżeli umowa ma zostać zawarta wyłacznie w celu wykonywania działalności telekomunikacyjnej, a koncesjonariuszem jest podmiot wykonujący taką działalność) Art. 8 ustawy szerokopasmowej: infrastruktura lub sieć BB może być udostępniona w zamian za opłaty niższe niż koszt wytworzenia, jak również usługi detaliczne mogą zostać dofinansowane przez podmiot publiczny, gdy na danym obszarze nie jest możliwe prowadzenie działalności opłacalnej finansowo. 14
Model PPP powołanie spółki celowej (SPV) EFRR Wkład - pieniężny - ew. składnik majątkowy Dywidenda (reinwestycje) wyznaczenie BSC notyfikacja do KE Spółka celowa operator telekomunikacyjny Zarządzanie lub eksploatacja ew. projekt/budowa usługi Wkład - pieniężny - know-how - infrastruktura/sprzęt Dywidenda Partner publiczny Umowa PPP oraz Umowa SPV Partner prywatny
Problem pomocy publicznej w projektach BB Pomoc publiczna zależy od łącznego spełnienia warunków: środek pomocowy jest przyznany z zasobów państwowych (w tym ERDF) przynosi przedsiębiorstwom korzyści ekonomiczne korzyści są selektywne i zakłócają lub grożą zakłóceniem konkurencji ma wpływ na handel wewnątrzwspólnotowy Udzielenie pomocy spełniającej te warunki jest niedopuszczalne, chyba że jest to pomoc zgodna ze wspólnym rynkiem (najczęściej zależy to od KE stosującej art. 87 ust. 3 lit. c TWE) Brak pomocy publicznej: Rekompensata z tytułu świadczenia usług publicznych i kryteria Altmark Market Ekonomy Investor Principle (test prywatnego inwestora) 16
Test bilansujący obszary interwencji KE różnicuje warunki uznania pomocy za dopuszczalną w zależności od obszarów interwencji. W tym celu wyróżnia obszary białe, szare i czarne, które zdefiniowano następująco: Obszary białe nie istnieje infrastruktura dostępu szerokopasmowego lub w najbliższym czasie nie zostanie prawdopodobnie rozbudowana (pomoc publiczna co do zasady dopuszczalna) Obszary szare usługi świadczy tylko jeden operator infrastruktury szerokopasmowej (pomoc publiczna dopuszczalna przy spełnieniu dodatkowych warunków) Obszary czarne usługi świadczy co najmniej dwóch operatorów infrastruktury szerokopasmowej (pomoc publiczna co do zasady niedopuszczalna) Ustalenie obszarów interwencji wymaga szczegółowej inwentaryzacji zasobów oraz badań i analiz rynkowych, obejmujących również plany inwestycyjne 17
Test bilansujący kluczowe warunki Dodatkowe warunki, których spełnienie zwiększa szanse uznania pomocy za dopuszczalną: Szczegółowe mapy i analizy obszarów interwencji, Otwarta procedura przetargowa, Oferta najlepsza pod względem ekonomicznym, Neutralność technologiczna, Wykorzystanie istniejącej infrastruktury, Oferowanie hurtowego dostępu, Analiza porównawcza cen (benchmarking), Mechanizm pozwalający na uniknięcie nadmiernej rekompensaty (tzw. claw-back mechanism) 18
Brak pomocy: przykład francuski We Francji sieci i usługi szerokopasmowe świadczone są jako usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym SGEI (art. 86 ust. 2 TWE) w sprawach N 381/2004 (Francja) i N 382/2004 (Francja) KE uznała, że pomoc publiczna nie występuje. JST zawiera z operatorem infrastruktury (OI) umowę koncesji, w ramach której OI zobowiązany jest do wybudowania i eksploatacji sieci szerokopasmowej w regionach o niedostatecznym zasięgu, realizującym cel podłączenia do sieci wszystkich obywateli i wszystkich przedsiębiorstw Infrastruktura pozostaje własnością JST OI ma obowiązek świadczyć wyłącznie dostęp hurtowy i nie może świadczyć usług detalicznych. Ważny jest cel interwencji, a nie rodzaj sieci inwestycja nie jest ograniczona do sieci szkieletowej, a usługi hurtowe obejmują też np. DSL, FTTH, WiMAX. JST w zamian za zobowiązanie do świadczenia SGEI płaci OI rekompensatę pochodzącą ze środków publicznych, w tym ERDF. Rekompensata jest ustalona na podstawie uprzednio określonych i przejrzystych kryteriów, przewidujących mechanizm zabezpieczający przed nadmierną rekompensatą. OI jest wyłaniany w otwartej procedurze i decyduje najniższa wysokość rekompensaty. 19
Umowy koncesji i PPP we Francji na koniec 2008r. Operator already chosen65 Ongoing call for tender FTTH projects CR Guyane CR Réunion 9 CR Guadeloupe CR Martiniue CA Caen la Mer Quimper Vannes Angoulême Périgueux Bordeaux Agen Toulouse Sicoval Pau Côtes d Armor Morbihan Rennes Grand Toulouse PA Iris 64 Tours Gironde Maine et Loire Charentes -Maritime Eure Sarthe PA DSP WiMAX Debitex Yvelines Lot et Garonne Ariège Oise Loiret Loiret Cher Limousin Limousin Clermont -Ferrand Tarn Haute Garonne Seine et Marne Aveyron CG Hauts de Seine Nièvre Auvergne Loire Hérault Castres-Mazamet Gravelines Bourgogne A 75 Lozère Arras Rodez Dunkerue Meuse Meurthe et Moselle Jura Sipperec Gonfrevillel Orcher Cœur CA Seine Eure Côte Fleurie Manche Drôme- Ardèche Languedoc-Roussillon Moselle SAN Sénart CR Alsace Isle d Abeau Voiron CA Pays d Aix Source : IDATE CG Bas-Rhin CG Haut-Rhin Belfort-Montbéliard Cosne sur Loire Chalon / Saône CU Creusot Monceau Corse
Przykłady projektów Local Authority Investments (M ) Type of project Duration of projet Total Public subsidies Public % total Pyrénées Atlantiues County 61,9 42 68% ULL, Optic network in business parks Yvelines County 19,3 12,8 66% ULL, Optic network in business parks Seine et Marne County 78,7 30,7 39% ULL, Optic network in business parks, WiMAX Oise County 48,5 24,5 51% ULL, Optic network in business parks Hauts de Seine County Rennes Métropole Town and suburbs DEBITEX (27 towns in north east from Paris) 422 59 14% 900 000 FTTH home passed 20 7,4 37% ULL, Optic network in business parks, WiMAX 55 15,8 29% 120 000 FTTH home passed 20 years 20 years 20 years 22 years 25 years 22 years 25 years
Budujący przykład: sukcesy we Francji W latach 2003-2009 zrealizowano ponad 100 projektów o ogólnej wartości inwestycji ok. 1,4 mld EUR W projektach nie występowała pomoc publiczna model polegał na dofinansowaniu ze środków publicznych budowy przez podmioty prywatne sieci szerokopasmowych (w tym ostatniej mili ), które pozostawały własnością publiczną Samorządom francuskim udało się pozyskać zaangażowanie kapitałowe podmiotów prywatnych na poziomie 50% nakładów inwestycyjnych Najwięcej projektów polegało na: - uwolnieniu pętli lokalnej umożliwiających konkurencyjne świadczenie usług xdsl (40% rozgrupowanych central i 4,6 mln uwolnionych linii) - podłączeniu do sieci optycznej (światłowodowej) ponad 2.200 stref ekonomicznych, parków biznesowych i instytucji publicznych - pokryciu obszarów wykluczonych cyfrowo sieciami WiMAX lub WiFi Nowe projekty obejmują również doprowadzenie sieci optycznych do gospodarstw domowych (FTTH) 22
Dziękuję za uwagę Jacek Wilczewski jacek.wilczewski@gwmlegal.pl 23