Homeostaza. Regulacja hormonalna i nerwowa środowiska wewnętrznego. Rozwój odporności organizmu
|
|
- Jolanta Wójcik
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Homeostaza. Regulacja hormonalna i nerwowa środowiska wewnętrznego. Rozwój odporności organizmu HOMEOSTAZA zdolność do utrzymywania stałości środowiska wewnętrznego ustroju, mimo zmian zachodzących w środowisku zewnętrznym U człowieka równowaga środowiska wewnętrznego gwarantuje niezawodność wszystkich funkcji i ich wzajemne powiązania. Duża liczba wewnętrznych sprzężeń zwrotnych tkanek i różnych organów sterowana jest przez system nerwowy i regulację hormonalną, odbywające się za pośrednictwem krwi. Bodźce zmiany zachodzące w organizmie oraz w środowisku zewnętrznym, które rejestrowane są przez układ nerwowy Reakcja na bodźce: odbiór (recepcja) komórki nerwowe i wyspecjalizowane narządy zmysłów przewodzenie (transmisja) przekazywanie bodźca wzdłuż neuronu, pomiędzy sąsiednimi neuronami, lub z komórki nerwowej do mięśnia lub gruczołu integracja sortowanie i interpretowanie docierających informacji oraz podejmowanie decyzji o sposobie reagowania odpowiedź (reakcja) efektory (mięśnie i gruczoły) Funkcjonalną jednostką układu nerwowego wszystkich zwierząt wielokomórkowych jest neuron. Tworzenie się osłonki mielinowej wokół aksonu neuronu obwodowego: komórka Schwanna wielokrotnie owija się wokół aksonu, tworząc ochronną warstewkę mielinową. Pozostałe komórki Schwanna tworzą osłonkę komórkową. Nerw zbudowany jest z wiązek aksonów otoczonych warstwą tkanki łącznej. Ciała komórek tych aksonów skupione są w zwojach. Błona komórek nerwowych jest elektrycznie spolaryzowana. W neuronach pozostających w stanie spoczynku różnicę między ładunkiem wewnątrz komórki i na jej powierzchni określa się jako potencjał spoczynkowy. Nierównomierna dystrybucja jonów powoduje, że wewnętrzna powierzchnia błony komórkowej jest ujemnie naładowana w stosunku do powierzchni zewnętrznej. Potencjał spoczynkowy ustala się głównie dzięki obecności dużych białkowych anionów we wnętrzu komórki nerwowej i odpływowi jonów potasu na zewnątrz komórki, zgodnie z gradientem ich stężenia. Warunki dla tej dyfuzji są wstępnie przygotowane przez pracę pomp sodowo-potasowych. Pompy sodowo-potasowe aktywnie transportują kationy sodu na zewnątrz komórki, a kationy potasu do wnętrza komórki. Na każde trzy kationy sodowe wypompowane na zewnątrz, do wnętrza dostają się dwa kationy potasowe. Więcej zatem kationów pozostaje na zewnątrz, niż wewnątrz komórki Białka w błonie komórkowej tworzą kanały jonowe o specyficznej przepuszczalności dla określonych jonów. Jony dyfundują przez te kanały zgodnie z gradientem stężeń, ze strefy o wyższym stężeniu, do strefy o stężeniu niższym. Błona komórkowa neuronu jest ok. 100-krotnie bardziej przepuszczalna dla potasu niż dla sodu. Jony potasu wydostają się na zewnątrz komórki zgodnie z gradientem stężenia tak
2 długo, dopóki dodatni ładunek na zewnętrznej powierzchni komórki nerwowej nie osiągnie progu, który uniemożliwia dalsze wydostawanie się jonów potasu z komórki. Stan równowagi zostaje osiągnięty, gdy odpływ jonów potasu z komórki jest równy dopływowi jonów sodu do wnętrza komórki. W tym momencie różnica potencjałów pomiędzy wnętrzem komórki nerwowej a jej zewnętrzną powierzchnią ustala się na poziomie -70mV: stabilizuje się jej potencjał spoczynkowy Przewodzenie skokowe: W aksonach posiadających osłonkę mielinową impuls przeskakuje wzdłuż aksonu pomiędzy kolejnymi węzłami Ranviera. Ośrodkowy układ nerwowy zbudowany jest z milionów komórek zorganizowanych w sieci nerwowe. W obrębie sieci nerwowych komórki nerwowe zorganizowane są w obwodach (szlakach) nerwowych. Właściwości obwodów nerwowych konwergencja dywergencja samopobudzanie (samowzbudzanie) Konwergencja pojedyncza komórka nerwowa otrzymuje pobudzenie z dwóch lub wielu włókien presynaptycznych mechanizm koordynujący informacje docierające z rozmaitych źródeł Dywergencja pojedyncze włókno presynaptyczne pobudza przewodzenie impulsu w wielu neuronach postsynaptycznych np. pojedynczy neuron może przekazywać pobudzenie do setek włókien mięśniowych. Torowanie: Pobudzenie docierające z neuronów A i B nie wywołuje wzbudzenia w neuronach 2 lub 3. Dochodzi jednak do częściowej depolaryzacji błony komórkowej w neuronach 2 i 3, niedalekiej od progowej wartości potrzebnej do wzbudzenia. Kolejne pobudzenie docierające z neuronów presynaptycznych bez trudu wzbudza potencjał czynnościowy. Duże znaczenie w różnych procesach nerwowych w OSU. Obwody samowzbudzające się rytmiczna akcja oddechowa stany czuwania pamięć krótkotrwała Boczne odgałęzienie aksonu tworzy połączenie synaptyczne z własnymi dendrytami. Neuron pośredniczący tworzy połączenie synaptyczne z dwoma neuronami. Impulsy będą generowane dopóki nie dojdzie do zmęczenia synaps. Układ nerwowy kręgowców ośrodkowy (centralny) układ nerwowy: mózg, rdzeń kręgowy obwodowy układ nerwowy: receptory zmysłowe, nerwy czaszkowe i rdzeniowe część somatyczna: receptory oraz nerwy, których czynność związana jest z rejestracją zmian w środowisku oraz podejmowaniem stosownych reakcji część autonomiczna: nerwy kontrolujące pracę organów wewnętrznych Nerwy układu somatycznego i autonomicznego nerwy czuciowe (wstępujące) przewodzą impulsy od receptorów do ośrodkowego układu nerwowego
3 nerwy ruchowe (zstępujące) przekazują informację z ośrodkowego układu nerwowego do właściwych organów układ autonomiczny: dwa typy nerwów ruchowych sympatyczne (współczulne) parasympatyczne (przywspółczulne) Mózg i rdzeń kręgowy człowieka osłonięte są fragmentami szkieletu kostnego i otoczone trzema oponami, a zanurzone są w płynie mózgowo rdzeniowym. Krew opuszczająca mózg wpływa do zatok krwionośnych i dociera do dużych żył szyjnych. Krążenie płynu mózgowo rdzeniowego w mózgowiu i rdzeniu kręgowym. Płyn jest produkowany w mózgu i rdzeniu kręgowym przez splot naczyniówkowy w ścianach komór. Płyn mózgowo rdzeniowy krąży w komorach i jamie podpajęczynówkowej. Jest stale wytwarzany i resorbowany do krwi w zatokach opony twardej. Rdzeń kręgowy przewodzi impulsy do mózgu i z mózgu oraz kontroluje wiele czynności odruchowych Rdzeń kręgowy zbudowany jest z istoty szarej i istoty białej. Istota szara zbudowana jest głównie z ciał komórek nerwowych, istota biała z aksonów osłoniętych warstwą mieliny. ODRUCH jest to utrwalony, automatyczny i powtarzalny sposób reakcji na prosty bodziec. Łuk odruchowy w odruchu cofania (3 neurony) Neuron czuciowy przewodzi impuls od receptora do ośrodkowego układu nerwowego; tam tworzy połączenie synaptyczne z neuronem kojarzeniowym (pośredniczącym). Dalej, właściwy neuron ruchowy przewodzi impuls do mięśni, których skurcz powoduje natychmiastowe odsunięcie ręki od płomienia. Mózg podzielony jest na dwie półkule: lewą i prawą. istota biała aksony łączące różne partie mózgu i komórki glejowe istota szara kora mózgowa ciała komórek nerwowych, dendryty i część aksonów oraz komórki glejowe nowa kora 90% kory mózgowej człowieka funkcje percepcyjne i kojarzeniowe oraz sterowanie złożonymi formami zachowania Kora mózgowa człowieka podzielona jest funkcjonalnie na trzy rejony: pola czuciowe, do których dociera pobudzenie z narządów zmysłów pola ruchowe, które kontrolują ruchy zależne od woli pola kojarzeniowe, które pośredniczą pomiędzy ośrodkami czuciowymi i ruchowymi oraz kierują procesami myślenia, uczenia się, mową pamięcią, osądami oraz cechami osobowości płat czołowy pola ruchowe kontrolują pracę mięśni szkieletowych płat ciemieniowy pola czuciowe odbierają bodźce termiczne i mechaniczne płat skroniowy ośrodki słuchu płat potyliczny ośrodki wzroku Rozmiar pól ruchowych w mózgu jest proporcjonalny do stopnia komplikacji wykonywanych ruchów Systemy czynnościowe mózgu Układ siatkowaty (RAS = reticulate activating system szlak nerwowy w pniu mózgu i wzgórzu) układ aktywujący pnia mózgu odpowiada za utrzymanie stanu czuwania; filtruje docierające informacje i kieruje tylko ważne informacje do ośrodków w korze mózgowej Układ limbiczny (elementy mózgu i międzymózgowia) reguluje emocjonalne aspekty zachowania, zachowania seksualne, rytmy biologiczne Procesom metabolicznym mózgu towarzyszą zmiany potencjałów elektrycznych. Pomiar aktywności mózgu polega na rejestracji potencjałów elektrycznych ( fal mózgowych ) wysyłanych przez różne partie mózgu.
4 EEG elektroencefalogram zapis czynności mózgu UCZENIE SIĘ I PAMIĘĆ Proces uczenia się polega na przystosowawczej zmianie zachowania, podyktowanej doświadczeniem. Pamięć polega na przechowywaniu informacji oraz na zdolności ich odtwarzania w miarę potrzeby. Rodzaje pamięci Pamięć sensoryczna (natychmiastowa) Pamięć krótkotrwała Pamięć długotrwała Pamięć sensoryczna Polega na krótkotrwałym (1 sek.) przechowywaniu doświadczeń zmysłowych przez utrzymywanie się stanów pobudzenia w odpowiednich neuronach. Ważną składową pamięci sensorycznej jest uwaga. W pamięci sensorycznej rejestrowane są te spośród bodźców, które przyciągają naszą uwagę. Identyfikacja i rozpoznanie znaczenia informacji z pamięci sensorycznej wymaga odniesienia ich do wcześniejszych doświadczeń lub posiadanej wiedzy. Pamięć krótkotrwała Jest doraźnym magazynem niewielkiej ilości informacji (np. kilka słów), przechowywanych od kilku sekund do kilku minut. Opiera się na aktywności samowzbudzających się obwodów (impuls krąży przez kilka minut dopóki nie ulegną zmęczeniu połączenia synaptyczne lub dopóki nowe bodźce nie przesłonią poprzednich doznań). Pamięć długotrwała Przekazanie istotnych informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej obejmuje powtórzenie materiału i przechowywanie go z innymi informacjami, należącymi do tej samej kategorii doznań. Pamięć długoterminowa ma nieograniczoną pojemność. Polega prawdopodobnie na powstaniu trwałych zmian biochemicznomorfologicznych (np. tworzenie się nowych połączeń synaptycznych, zwiększenie aktywnej powierzchni synaps, wewnątrzkomórkowe zmiany metaboliczne, powstawanie polipeptydowych modulatorów, swoiste substancje chemiczne białka lub kwasy nukleinowe). Obwody pamięci rozrzucone są w całej korze mózgowej, a często angażują także inne obszary mózgu. W procesach uczenia się i zapamiętywania biorą udział ośrodki kojarzeniowe w korze mózgowej, zakręty hipokampa w płacie skroniowym oraz wzgórze. Proces przetwarzania informacji ma charakter hierarchiczny Zapamiętywana informacja wędruje od pamięci sensorycznej do pamięci krótkotrwałej, a stąd do pamięci długotrwałej. Somatyczny układ nerwowy Receptory reagowanie na zmiany w środowisku zewnętrznym Nerwy (czaszkowe 12par i rdzeniowe 31 par) Neurony czuciowe przekazywanie informacji do ośrodkowego układu nerwowego Neurony ruchowe przekazywanie informacji do określonych mięśni szkieletowych
5 Nerwy czaszkowe I węchowy II wzrokowy III okoruchowy IV bloczkowy V trójdzielny VI odwodzący VII twarzowy VIII słuchowy IX językowo gardłowy X błędny XI dodatkowy XII - podjęzykowy Nerwy rdzeniowe 1 8 nerwy szyjne 9 20 nerwy piersiowe nerwy lędźwiowe nerwy krzyżowe 31 nerw guziczny Autonomiczny układ nerwowy Pomaga w utrzymaniu homeostazy wewnątrzustrojowej. Funkcjonuje w sposób automatyczny i niezależny od woli. Zorganizowany jest w postaci łuków odruchowych Dwa typy neuronów ruchowych: nerwy współczulne pobudzanie aktywności narządów wewnętrznych i mobilizowanie komórkowych źródeł energii nerwy przywspółczulne hamowanie aktywności narządów wewnętrznych i tworzenie rezerw energetycznych REGULACJA HORMONALNA ŚRODOWISKA WEWNĘTRZNEGO HORMON związek organiczny produkowany w jednej okolicy ciała i transportowany do innej okolicy, gdzie wywiera specyficzny wpływ na metabolizm. Hormony dostają się do tkanek docelowych za pośrednictwem krwi systemu naczyń krwionośnych. Budowa chemiczna hormonów: hormony sterydowe pochodne aminokwasów peptydy i białka pochodne kwasów tłuszczowych Hormony mogą być wydzielane przez komórki gruczołów dokrewnych lub przez komórki neurosekrecyjne. Hormony są transportowane do komórek docelowych systemem naczyń krwionośnych Wydzielanie hormonów regulowane jest na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego Hormony łączą się z białkami receptorowymi w komórkach docelowych. Cząsteczki niektórych hormonów łączą się z receptorami na powierzchni błony komórkowej w komórkach receptorowych i działają przez pobudzenie przekaźnika hormonalnego
6 (drugiego przekaźnika), którego funkcję spełniać mogą cząsteczki cyklicznego AMP lub jony wapniowe. Hormony peptydowe wiążą się z receptorem w błonie cytoplazmatycznej komórki docelowej. W reakcji pośredniczy drugi przekaźnik. Gdy cząsteczka hormonu wiąże się z receptorem w błonie cytoplazmatycznej komórki docelowej i w efekcie wzrasta ilość camp w komórce, dochodzi do aktywacji kinaz białkowych. Kinazy białkowe katalizują proces fosforylacji białek, co wywołuje różnorodne efekty. Mechanizm działania drugiego przekaźnika 1. Hormony peptydowe wydzielane przez gruczoł dokrewny są transportowane systemem naczyń krwionośnych do komórki docelowej. 2. Cząsteczki hormonu wiążą się z receptorem w błonie cytoplazmatycznej komórki docelowej. 3. Kompleks hormon-receptor aktywuje enzym cyklazę adenylanową na wewnętrznej powierzchni błony komórkowej. Cyklaza katalizuje przemianę ATP do camp, drugiego przekaźnika. 4. Cykliczny AMP aktywuje jedną lub kilka kinaz białkowych. 5. Kinazy białkowe katalizują fosforylację specyficznych białek. 6. Aktywność komórki ulega zmianie. Cząsteczki hormonów sterydowych łączą się z receptorami białkowymi wewnątrz komórek docelowych. Kompleks hormon-receptor może stymulować specyficzne geny do zapoczątkowania procesu syntezy białek. Prostaglandyny pomagają w regulacji czynności hormonów przez stymulowanie lub hamowanie syntezy cyklicznego AMP Aktywacja genów przez hormony sterydowe 1. Hormony sterydowe wydzielane są przez gruczoł dokrewny i transportowane do komórki docelowej. 2. Hormony sterydowe są niewielkimi, rozpuszczalnymi w tłuszczach cząsteczkami, które swobodnie przekraczają barierę błony komórkowej. 3. Cząsteczka hormonu przechodzi z cytoplazmy do jądra komórkowego. 4. W jądrze cząsteczka hormonu wiąże się ze sowistym receptorem. Ten kompleks łączy się z białkiem związanym z DNA. 5. Połączenie to aktywuje specyficzne geny prowadząc do transkrypcji mrna. 6. Kolejnym etapem jest synteza białek. 7. Białka te wywołują reakcję, rozpoznawaną jako wynik aktywności określonego hormonu. Podwzgórze wydziela specyficzne hormony uwalniające i hormony hamujące uwalnianie innych hormonów, które docierają do przysadki żyłą wrotną. Każdy hormon uwalniający stymuluje syntezę określonego hormonu w komórkach przedniego płata przysadki mózgowej. Hormony uwalniane przez tylny płat przysadki mózgowej są produkowane w podwzgórzu. Aksony neuronów podwzgórza ciągną się aż do tylnego płata przysadki. Cząsteczki hormonu upakowane są w ziarnistościach, które przemieszczają się wzdłuż tych aksonów i przechwytywane są w ich zakończeniach. Hormon w miarę potrzeby uwalniany jest do płynu tkankowego i transportowany dalej przez układ krążenia.
7 Rdzeń nadnerczy inicjuje reakcję alarmową (hormony: adrenalina, noradrenalina) Kora nadnerczy pomaga w stanach permanentnego stresu (hormony: androgeny, mineralokortykoidy, glikokortykoidy) ROZWÓJ ODPORNOŚCI ORGANIZMU Odporność zdolność organizmu do zachowania integralności zagrożonej przez potencjalne niebezpieczne czynniki pochodzenia zewnętrznego (np. chorobotwórcze drobnoustroje) lub wewnętrznego (komórki nowotworowe, starzejące się, uszkodzone). Rozpoznawanie elementów własnego organizmu i elementów obcych warunkowane jest przez obecność specyficznych makrocząsteczek na powierzchni komórek. Te makrocząsteczki są specyficzne dla każdego osobnika. Gdy bakteria atakuje organizm zwierzęcy, te makrocząsteczki pobudzają mechanizmy obronne zwierzęcia. Substancja, która wyzwala odpowiedź immunologiczną nazywa się antygenem (substancją niezgodną z własnymi genami). Rozpoznawanie antygenów jest skutkiem doświadczeń nabytych w procesie ewolucji. Odporność nieswoista zapobiega wnikaniu patogenów do wnętrza ustroju i szybko niszczy te, które pokonały bariery obrony zewnętrznej (np. fagocytowanie atakujących bakterii) Odporność swoista rozpoznaje i zwalcza specyficzne antygeny związane z określonymi patogenami Nieswoiste mechanizmy obronne mechanizmy zapobiegające lub utrudniające patogenom dostanie się do wnętrza organizmu: bariera skórna kwaśne wydzieliny żołądka śluzowa wydzielina dróg oddechowych Inne nieswoiste mechanizmy obronne: Patogeny atakujące tkankę wywołują reakcję zapalną, która sprowadza do zakażonej tkanki komórki fagocytujące i przeciwciała. Leukocyty obojętnochłonne i makrofagi zwalczają bakterie na drodze fagocytozy. Odporność swoista Odporność komórkowa (warunkowana przez komórki) bezpośredni atak limfocytów na patogeny Odporność humoralna (warunkowana przez przeciwciała) wytwarzanie przez limfocyty specyficznych przeciwciał, których zadaniem jest niszczenie komórek patogennych Mechanizmy odporności swoistej = odpowiedzi immunologiczne = reakcje odpornościowe Odporność swoistą warunkują limfocyty. Limfocyty stanowią rodzaj krwinek białych (leukocytów), występują we krwi i chłonce (limfie). Poszczególne ich typy wytwarzają przeciwciała, stymulują lub hamują namnażanie się i aktywność komórek oraz niszczą komórki obce (w tym nowotworowe). Limfocyty T warunkują odporność komórkową. Limfocyty B warunkują odporność humoralną. Oba typy komórek lokują się w różnych okolicach śledziony, węzłów chłonnych, migdałkach i grudkach chłonnych. Limfocyty T pochodzą z pierwotnych komórek macierzystych szpiku kostnego. W drodze do tkanki limfatycznej dojrzewają w grasicy.
8 Grasica rośnie bardzo szybko pod koniec rozwoju płodowego, jej masa przyrasta do okresu pokwitania, po czym zanika ( w jej miejsce pojawia się tkanka tłuszczowa) Limfocyty B powstają i dojrzewają w szpiku kostnym. Limfocyty B wydzielają przeciwciała. Przeciwciała są to białka należące do klasy immunoglobulin. Funkcją przeciwciał jest wiązanie się z antygenem i pobudzanie fagocytów. Wyróżnia się 5 klas immunoglobulin: IgG 75% przeciwciał w ludzkiej krwi; odpowiedzialne za zwalczanie patogenów krwi (wirusów, bakterii, niekt. grzybów) IgM powstaje w śledzionie, występuje we krwi; aktywuje fagocytozę i rozpuszcza bakterie IgA występuje m.in. we łzach, ślinie, wydzielinie z nosa, sokach trawiennych; broni organizm przed drobnoustrojami dostającymi się z wdychanym powietrzem i pokarmem IgD jest receptorem antygenów w błonie komórkowej na powierzchni limfocytów B IgE wywołują reakcje alergiczne Odporność czynna rozwija się w następstwie kontaktu z antygenem; organizm mobilizuje mechanizmy odpornościowe i namnaża komórki pamięci; komórki pamięci pozostają w węzłach chłonnych; w razie powtórnej inwazji tych samych patogenów dochodzi do szybkiej odpowiedzi immunologicznej. Odporność bierna osiągana jest w wyniku podawania gotowych przeciwciał, wytworzonych w innym organizmie; organizm nie mobilizuje sam swoich mechanizmów odpornościowych Reakcje alergiczne stanowią formę nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej. Reakcja alergiczna polega na wytwarzaniu przeciwciał z klasy IgE na łagodne, nieszkodliwe antygeny zwane alergenami, które u zdrowych osób nie prowokują reakcji odpornościowych. W odpowiedzi na powstanie kompleksu: cząsteczka IgE wbudowana w receptor komórki tucznej alergen, z komórki tucznej uwalniane są ziarnistości wypełnione histaminą i innymi związkami, które wywołują symptomy reakcji alergicznej. Cząstki wirusa HIV, które powodują AIDS, atakują pomocnicze limfocyty T, potrzebne do aktywacji limfocytów T i B. W ten sposób upośledzają układ odpornościowy człowieka. Kontakt z nasieniem lub krwią zawierającą wirusy HIV może doprowadzić do zachorowania na AIDS AIDS zespół nabytego upośledzenia odporności Acqiured Immune Deficiency Syndrome wykryty w 1981 roku AIDS jest infekcją atakującą ludzi o osłabionym układzie odpornościowym Indywidualna podatność na zakażenie HIV może być wypadkową czynników genetycznych, środowiskowych i psycho-socjologicznych
biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoDr inż. Marta Kamińska
Nowe techniki i technologie dla medycyny Dr inż. Marta Kamińska Układ nerwowy Układ nerwowy zapewnia łączność organizmu ze światem zewnętrznym, zezpala układy w jedną całość, zprawując jednocześnie nad
Bardziej szczegółowoDroga impulsu nerwowego w organizmie człowieka
Droga impulsu nerwowego w organizmie człowieka Impuls nerwowy Impuls nerwowy jest zjawiskiem elektrycznym zachodzącym na powierzchni komórki nerwowej i pełni podstawową rolę w przekazywaniu informacji
Bardziej szczegółowoPotencjał spoczynkowy i czynnościowy
Potencjał spoczynkowy i czynnościowy Marcin Koculak Biologiczne mechanizmy zachowania https://backyardbrains.com/ Powtórka budowy komórki 2 Istota prądu Prąd jest uporządkowanym ruchem cząstek posiadających
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoV REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Bardziej szczegółowoBłona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne
Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne napięcie elektryczne, zwane napięciem na błonie. Różnica potencjałów to ok.
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoBłona komórkowa grubość od 50 do 100 A. Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne
Błona komórkowa grubość od 50 do 100 A Istnieje pewna różnica potencjałów, po obu stronach błony, czyli na błonie panuje pewne napięcie elektryczne, zwane napięciem na błonie. Różnica potencjałów to ok.
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym
Budowa i funkcje Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz integrację narządów wewnętrznych.
Bardziej szczegółowoTkanka nerwowa. Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie
Komórki: komórki nerwowe (neurony) sygnalizacja komórki neurogleju (glejowe) ochrona, wspomaganie Tkanka nerwowa Substancja międzykomórkowa: prawie nieobecna (blaszki podstawne) pobudliwość przewodnictwo
Bardziej szczegółowoBudowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu
Budowa i zróżnicowanie neuronów - elektrofizjologia neuronu Neuron jest podstawową jednostką przetwarzania informacji w mózgu. Sygnał biegnie w nim w kierunku od dendrytów, poprzez akson, do synaps. Neuron
Bardziej szczegółowogrupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
Bardziej szczegółowoFizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE PZWL. Wydawnictwo Lekarskie
W ł a d y s ł a w Z. T r a c z y k Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE Wydawnictwo Lekarskie PZWL prof. dr hab. med. WŁADYSŁAW Z. TRACZYK Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE W ydanie VIII - uaktualnione M Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoRegulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza.
Regulacja nerwowo-hormonalna 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. 2. Zaznacz nazwę struktury, która koordynuje działalność wszystkich
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Zawód: technik obsługi turystycznej Przedmiot: Biologia Zakres rozszerzony Klasa 3. Ocena Nazwa
Bardziej szczegółowoRozdział 4 IDENTYFIKACJA I ANALIZA FIZJOLOGICZNYCH SYSTEMÓW STEROWANIA
59 Rozdział 4 IDENTYFIKACJA I ANALIZA FIZJOLOGICZNYCH SYSTEMÓW STEROWANIA Fizjologiczne systemy sterowania to systemy pełniące rolę koordynatora poszczególnych narządów, układów, a także pojedynczych komórek.
Bardziej szczegółowoCzynności komórek nerwowych. Adriana Schetz IF US
Czynności komórek nerwowych Adriana Schetz IF US Plan wykładu 1. Komunikacja mędzykomórkowa 2. Neurony i komórki glejowe jedność architektoniczna 3. Czynności komórek nerwowych Komunikacja międzykomórkowa
Bardziej szczegółowow kontekście percepcji p zmysłów
Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy dzieli się ę na ośrodkowy i obwodowy. Do układu nerwowego ośrodkowego zalicza się mózgowie (mózg, móżdżek i pień mózgu) oraz rdzeń
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,
Bardziej szczegółowoUkład limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski
Jacek Salamon Tomasz Starczewski Przetwarzanie informacji przez mózg kognitywistyka III Co to takiego? Inaczej układ rąbkowy lub układ brzeżny. Jest zbiorczą nazwą dla różnych struktur korowych i podkorowych.
Bardziej szczegółowoUKŁAD NERWOWY I HORMONALNY - PRZYKŁADOWE PYTANIA POWTORZENIOWE
UKŁAD NERWOWY I HORMONALNY - PRZYKŁADOWE PYTANIA POWTORZENIOWE Budowa i funkcje tkanki nerwowej 1. Narysuj neuron i podpisz jego elementy. 2. Wykaż zależność między budową i funkcją neuronu. 3. Jaką funkcję
Bardziej szczegółowoWykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Układ nerwowy wykrywa zmiany zachodzące wewnątrz i na zewnątrz ustroju i reaguje na nie. Steruje wieloma ważnymi dla życia funkcjami
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i protetyka słuchu i wzroku. Układ nerwowy człowieka. Przygotowała: prof. Bożena Kostek
Diagnostyka i protetyka słuchu i wzroku Układ nerwowy człowieka Przygotowała: prof. Bożena Kostek receptory ośrodkowy układ nerwowy efektory układ autonomiczny ... ośrodkowy układ nerwowy receptory...
Bardziej szczegółowoTkanka nerwowa. neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające)
Tkanka nerwowa neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające) Sygnalizacja w komórkach nerwowych 100 tys. wejść informacyjnych przyjmowanie sygnału przewodzenie
Bardziej szczegółowoAutonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy
Autonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy System Nerwowy Ośrodkowy System Nerwowy Analizuje, interpretuje i przechowuje informacje Zarządza organami Obwodowy System Nerwowy Transmisja informacji z i do OSN
Bardziej szczegółowoMechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory
Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Autonomiczny układ nerwowy Autonomiczny układ nerwowy = = wegetatywny -jest częścią UN kontrolującą i wpływającą na czynności narządów wewnętrznych, w tym mięśni gładkich,
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoDr inż. Marta Kamińska
Wykład 4 Nowe techniki i technologie dla medycyny Czynność bioelektryczna organizmu ludzkiego Dr inż. Marta Kamińska Wykład 4 Układ nerwowy Układ nerwowy zapewnia łączność organizmu ze światem zewnętrznym,
Bardziej szczegółowoANATOMIA FUNKCJONALNA
BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM II UKŁADY: naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy, płciowy, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów, powłoka wspólna Akademia Wychowania Fizycznego
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13
SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii I. TKANKI CZŁOWIEKA (dr Joanna Kaźmierczak) 17 1. Tkanka nabłonkowa 17 1.1. Nabłonek pokrywający 18 1.2. Nabłonek gruczołowy
Bardziej szczegółowoBudowa i funkcje komórek nerwowych
Budowa i funkcje komórek nerwowych Fizjologia Komórki nerwowe neurony w organizmie człowieka około 30 mld w większości skupione w ośrodkowym układzie nerwowym podstawowa funkcja przekazywanie informacji
Bardziej szczegółowoSen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8
Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE
Bardziej szczegółowoPodstawową jednostką budulcowa i funkcjonalną układu nerwowego jest - neuron
Układ nerwowy człowieka Podstawową jednostką budulcowa i funkcjonalną układu nerwowego jest - neuron Przewodnictwo skokowe w neuronach (kanały sodowe i potasowe) W aksonach mających osłonki mielinowe potencjały
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoGruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
Bardziej szczegółowoJak żywiciel broni się przed pasożytem?
https://www. Jak żywiciel broni się przed pasożytem? Autor: Anna Bartosik Data: 12 kwietnia 2019 W poprzedniej części naszego kompendium wiedzy o pasożytach świń omówiliśmy, w jaki sposób pasożyt dostaje
Bardziej szczegółowoBiologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku
Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich
Bardziej szczegółowoAutonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Bardziej szczegółowo3. Wymagania edukacyjne
3. Wymagania edukacyjne DZIAŁ PROGRAMU TEMAT LEKCJI KONIECZNY POZIOM PODSTAWOWY ROZSZERZAJĄCY DOPEŁNIAJĄCY ORGANIZM CZŁOWIEKA 1. Pochodzenie człowieka i jego miejsce w systemie organizmów. 2. Budowa i
Bardziej szczegółowoMam Haka na Raka. Chłoniak
Mam Haka na Raka Chłoniak Nowotwór Pojęciem nowotwór określa się niekontrolowany rozrost nieprawidłowych komórek w organizmie człowieka. Nieprawidłowość komórek oznacza, że różnią się one od komórek otaczających
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe
Układ nerwowy Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe Tkanka nerwowa Komórki nerwowe NEURONY Komórki glejowe Typy neuronów Czuciowe (afferentne)
Bardziej szczegółowoZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:
UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt wykładu Rozpoznanie antygenu
Bardziej szczegółowoKompartmenty wodne ustroju
Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około
Bardziej szczegółowoBiologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 1 :
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 1 : 8.10.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ II gr 08:00 10:0 III gr 10:15 11:45 IV gr 12:00 13:30
Bardziej szczegółowoKrwiobieg duży. Krwiobieg mały
Mięsień sercowy Budowa serca Krązenie krwi Krwiobieg duży Krew (bogata w tlen) wypływa z lewej komory serca przez zastawkę aortalną do głównej tętnicy ciała, aorty, rozgałęzia się na mniejsze tętnice,
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy (II) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Układ nerwowy (II) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 2 Potencjał czynnościowy
Bardziej szczegółowoROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI
ROLA WAPNIA W FIZJOLOGII KOMÓRKI Michał M. Dyzma PLAN REFERATU Historia badań nad wapniem Domeny białek wiążące wapń Homeostaza wapniowa w komórce Komórkowe rezerwuary wapnia Białka buforujące Pompy wapniowe
Bardziej szczegółowoNeurologia dla studentów wydziału pielęgniarstwa. Bożena Adamkiewicz Andrzej Głąbiński Andrzej Klimek
Neurologia dla studentów wydziału pielęgniarstwa Bożena Adamkiewicz Andrzej Głąbiński Andrzej Klimek Spis treści Wstęp... 7 Część I. Wiadomości ogólne... 9 1. Podstawy struktury i funkcji układu nerwowego...
Bardziej szczegółowoTemat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.
Bardziej szczegółowoV REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Bardziej szczegółowo2. Plan wynikowy klasa druga
Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3
Bardziej szczegółowooporność odporność oporność odporność odporność oporność
oporność odporność odporność nieswoista bierna - niskie ph na powierzchni skóry (mydła!) - enzymy - lizozym, pepsyna, kwas solny żołądka, peptydy o działaniu antybakteryjnym - laktoferyna- przeciwciała
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU HALO, NEURON. ZGŁOŚ SIĘ.
SCENARIUSZ LEKCJI BIOLOGII Z WYKORZYSTANIEM FILMU HALO, NEURON. ZGŁOŚ SIĘ. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy.
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA 1. uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
ZAJĘCIA 1 uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii problem engramu dwa aspekty poziom systemowy które części mózgu odpowiadają za pamięć gdzie tworzy się engram?
Bardziej szczegółowoBiologiczne mechanizmy zachowania
Biologiczne mechanizmy zachowania Przekaźnictwo chemiczne w mózgu mgr Monika Mazurek IPs UJ Odkrycie synaps Ramon y Cajal (koniec XIX wieku) neurony nie łączą się między sobą, między nimi jest drobna szczelina.
Bardziej szczegółowoKomunikacja wewnątrz organizmu
Komunikacja wewnątrz organizmu Układ nerwowy generowanie i koordynacja szybkiej oraz precyzyjnej odpowiedzi Układ hormonalny koordynacja przebiegu i utrzymanie stanu równowagi kontrola funkcji realizowanych
Bardziej szczegółowoHormony Gruczoły dokrewne
Hormony Gruczoły dokrewne Dr n. biol. Urszula Wasik Zakład Biologii Medycznej HORMON Przekazuje informacje między poszczególnymi organami regulują wzrost, rozwój organizmu efekt biologiczny - niewielkie
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoI. Organizm człowieka. Skóra powłoka organizmu
NaCoBeZu z biologii dla klasy 2 I. Organizm człowieka. Skóra powłoka organizmu 1. Organizm człowieka jako funkcjonalna całość wymieniam dziedziny biologii zajmujące się budową i funkcjonowaniem ciała człowieka
Bardziej szczegółowoTematy-zakres treści/podręcznik: Biologia 2-zakres rozszerzony
Tematy-zakres treści/podręcznik: Biologia 2-zakres rozszerzony Lp. Temat Treści nauczania 1 Kierunki przemian metabolicznych metabolizm I. Metabolizm kierunki przemian metabolicznych anabolizm i katabolizm
Bardziej szczegółowoWykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Krew jest płynną tkanką łączną, krążącą ciągle w ustroju, umożliwiającą stałą komunikację pomiędzy odległymi od siebie tkankami.
Bardziej szczegółowoWłaściwości błony komórkowej
Właściwości błony komórkowej płynność asymetria selektywna przepuszczalność Transport przez błony Współczynnik przepuszczalności [cm/s] RóŜnice składu jonowego między wnętrzem komórki ssaka a otoczeniem
Bardziej szczegółowoUkład odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne
Układ odpornościowy, układ immunologiczny to układ struktur umożliwiających działanie mechanizmom odporności. Struktury te to: narządy limfoidalne naczynie chłonne komórki uczestniczące w reakcjach immunologicznych
Bardziej szczegółowoZadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum
Zadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum Informacje do zadań 1. i 2. A C D B Schemat przedstawia szkielet kończyny górnej. Zadanie 1. (0 2) Podaj nazwy kości oznaczonych literami
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum W roku szkolnym 2016/2017
Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum W roku szkolnym 2016/2017 OCENA SEMESTRALNA I SEMESTR Wymagania podstawowe V.3. Układ krążenia i odpornościowy
Bardziej szczegółowoCzłowiek układ nerwowy, zmysły, odruchy
Człowiek układ nerwowy, zmysły, odruchy Paweł Strumiłło Zakład Elektroniki Medycznej Człowiek - anatomia i fizjologia Anatomia (budowa organizmu) Fizjologia (funkcjonownie organizmu) http://www.youtube.com/watch?v=ncpoio1fq5q&nr=1
Bardziej szczegółowoRozkład materiału klasa III (drugi podręcznik)
Rozkład materiału klasa III (drugi podręcznik) Dział programu Układ nerwowy Temat Budowa i funkcje Ośrodkowy układ nerwowy Materiał nauczania budowa i funkcje układu nerwowego budowa neuronu komórki glejowe
Bardziej szczegółowoKARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY
KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY nr zad. max punktów 1. 4 pkt. A. ośrodek dotyku płat ciemieniowy ośrodek ruchowy płat czołowy ośrodek Wernickiego płat skroniowy
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoWIELKOPOLSKI KONKURS BIOLOGOCZNY DLA GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM ETAP REJONOWY
WIELKOPOLSKI KONKURS BIOLOGOCZNY DLA GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 018-19 ETAP REJONOWY Uwagi do modelu odpowiedzi: 1. Za odpowiedzi do poszczególnych zadań przyznaje się wyłącznie punkty całkowite. Nie stosuje
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018
Wymagania edukacyjne na poszczególne śródroczne oceny klasyfikacyjne z biologii dla klasy II gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018 OCENA SEMESTRALNA I SEMESTR Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Fizjologia
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod AF modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Fizjologia Obowiązkowy Nauk
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE
ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE Klasa7 podstawowa (Proponowany poniżej podział obowiązującego uczniów materiału może być modyfikowany) IX************************************************
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. Układ nerwowy dzieli się na część ośrodkową (mózgowie i rdzeń kręgowy) oraz część obwodową - układ nerwów i zakończeń nerwowych.
Układ nerwowy Zadaniem układu nerwowego jest nadzorowanie czynności narządów wewnętrznych żywego organizmu oraz umożliwianie mu kontaktów ze światem zewnętrznym. Układ nerwowy dzieli się na część ośrodkową
Bardziej szczegółowoCo działa na nerwy rdzeniowi kręgowemu? Marta Błaszkiewicz
Co działa na nerwy rdzeniowi kręgowemu? Marta Błaszkiewicz Rdzeń kręgowy > część ośrodkowego UN > bodźce z mózgowia do obwodowego UN > Ф 1cm, 30g, 45cm > poniżej L2: ogon koński Uszkodzenia rdzenia kręgowego
Bardziej szczegółowoPytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego
Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego CZASZKA 1. Połączenia ścisłe kości czaszki. Ciemiączka 2. Staw szczytowo-potyliczny 3. Staw
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu
Bardziej szczegółowoSztuczna inteligencja
Sztuczna inteligencja Wykład 6. Sieci biologiczne. Wstęp do sztucznych sieci neuronowych. źródła informacji: G. Fischbach Mind and Brain, Scientific American 1994 S. Silbernagl, A. Despopoulos Atlas fizjologii,
Bardziej szczegółowoSIECI NEURONOWE Liniowe i nieliniowe sieci neuronowe
SIECI NEURONOWE Liniowe i nieliniowe sieci neuronowe JOANNA GRABSKA-CHRZĄSTOWSKA Wykłady w dużej mierze przygotowane w oparciu o materiały i pomysły PROF. RYSZARDA TADEUSIEWICZA BUDOWA RZECZYWISTEGO NEURONU
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka.
Zadanie 1. (3 pkt) W aptekach dostępne są bez recepty różnego rodzaju preparaty lecznicze podnoszące odporność, zwane immunostymulatorami. Przeważnie zawierają substancje pochodzenia roślinnego, np. z
Bardziej szczegółowo- mózgowie i rdzeń kręgowy
Układ nerwowy obwodowy Systema nervosum periphericum JTB Podział układu nerwowego Układ nerwowy ośrodkowy - mózgowie i rdzeń kręgowy Układ nerwowy obwodowy - 12 par nerwów czaszkowych i ich zwojów, - 31
Bardziej szczegółowoBUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY
NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok. 1300 cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie,
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Biological mechanisms of behaviour - physiology 3.
Bardziej szczegółowoUkłady: oddechowy, krążenia,
Układy: oddechowy, krążenia, Kurs Kynologia ESPZiWP Układ oddechowy Układ oddechowy jest odpowiedzialny za utrzymanie stałej wymiany gazów między organizmem a środowiskiem. Składa się z dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoCZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z
CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z NARZĄD CORTIEGO RZĘSKI ZEWNĘTRZNA KOMÓREK SŁUCHOWYCH JORASZ, U., WYKŁADY Z PSYCHOAKUSTYKI, WYDAWNICTWO NAUKOWE UAM, POZNAŃ 1998
Bardziej szczegółowoAntyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW
Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce
Bardziej szczegółowoWielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym
Wielkością i kształtem przypomina dłoń zaciśniętą w pięść. Położone jest w klatce piersiowej tuż za mostkiem. Otoczone jest mocnym, łącznotkankowym workiem zwanym osierdziem. Wewnętrzna powierzchnia osierdzia
Bardziej szczegółowoMateriały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo. pl
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo. pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników
Bardziej szczegółowoośrodkowy układ nerwowy
receptory ośrodkowy układ nerwowy efektory układ autonomiczny ... ośrodkowy układ nerwowy receptory... układ autonomiczny obwodowy układ nerwowy Ogólny schemat połączeń systemu nerwowego... efektory układu
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia. Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103
ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103 Wprowadzenie Udar mózgu jest schorzeniem uszkadzającym mózg. W związku
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy. Ryc. 1. Sterowane spożywania pokarmu przez ośrodki sytości i głodu zlokalizowane w międzymózgowiu: Jedzenie.
Układ pokarmowy Ryc. 1. Sterowane spożywania pokarmu przez ośrodki sytości i głodu zlokalizowane w międzymózgowiu: Jedzenie Szukanie i zdobywanie jedzenia WPG OS OG NPG Nie szukanie jedzenia Nie jedzenie
Bardziej szczegółowoTransport przez błony
Transport przez błony Transport bierny Nie wymaga nakładu energii Transport aktywny Wymaga nakładu energii Dyfuzja prosta Dyfuzja ułatwiona Przenośniki Kanały jonowe Transport przez pory w błonie jądrowej
Bardziej szczegółowoĆwiczenie XIII Autonomiczny układ nerwowy
Ćwiczenie XIII Autonomiczny układ nerwowy Organizacja układu autonomicznego Niezależny od naszej woli Sympatyczny i parasympatyczny - układ limbiczny - wyjście poprzez podwzgórze - komponenta w wyrażaniu
Bardziej szczegółowoWykład I. Komórka. 1. Bioczasteczki : węglowodany, białka, tłuszcze nukleotydy
Wykład I. Komórka 1. Bioczasteczki : węglowodany, białka, tłuszcze nukleotydy 2. Funkcje białek błonowych: 1. Transport: a. bierny b. czynny, z wykorzystaniem energii 2. Aktywność enzymatyczna 3. Receptory
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA
biologia w gimnazjum 2 UKŁAD KRWIONOŚNY CZŁOWIEKA SKŁAD KRWI OSOCZE Jest płynną częścią krwi i stanowi 55% jej objętości. Jest podstawowym środowiskiem dla elementów morfotycznych. Zawiera 91% wody, 8%
Bardziej szczegółowo