PRAWNO-TECHNICZNY LEKSYKON LOTNICZY Z AKRONIMAMI

Transkrypt

1 PRAWNO-TECHNICZNY LEKSYKON LOTNICZY Z AKRONIMAMI Zespół redakcyjny: Tomasz Balcerzak, Andrzej Fellner, Radosław Fellner, Mariusz Osowski, Eugeniusz Piechoczek, Paweł Szarama, Piotr Uchroński KATOWICE 2015

2 PRAWNO-TECHNICZNY LEKSYKON LOTNICZY Z AKRONIMAMI Redakcja: Recenzent: doc. dr inż. pil. Henryk Jafernik Projekt okładki: Katarzyna Fellner-Marciszka Wydanie I All Rights Reserved Copyright by Wszelkie uwagi i sugestie odnośnie niniejszej publikacji prosimy kierować: ISBN Wydawca: Wydawnictwo Pracowni Komputerowej Jacka Skalmierskiego Przygotowanie do druku i druk: Wydawnictwo Pracowni Komputerowej Jacka Skalmierskiego Ul. Pszczyńska Gliwice

3 SPIS TREŚCI WSTĘP 5 CZĘŚĆ I DEFINICJE PODSTAWOWYCH TERMINÓW LOTNICZYCH 6 ALFA - A. 6 BRAVO B 27 CHARLIE C. 30 DELTA D ECHO - E 47 FOXTROT F 54 GOLF G 62 HOTEL - H 66 INDIA I 69 JULIETT J 75 KILO K 76 LIMA L 77 MIKE M 82 NOVEMBER N. 89 OSCAR O 92 PAPA P 97 QUEBEC Q 101 ROMEO R. 102 SIERRA S 108 TANGO T 118 UNIFORMA U 126 VICTOR V. 128 WHISKEY W 132 X-RAY X. 134 YANKEE Y 134 ZULU Z 134 CZĘŚĆ II ROZWINIĘCIE AKRONIMÓW I SKRÓTÓW ALFA - A 136 BRAVO B 182 CHARLIE C 189 DELTA D 224 ECHO - E FOXTROT F. 263 GOLF G 278 HOTEL - H 287 INDIA I 294 JULIETT J 311 KILO K. 317 LIMA L 319 MIKE M 331 NOVEMBER N OSCAR O PAPA P 403 QUEBEC Q 428 ROMEO R.. 431

4 SIERRA S 448 TANGO T 482 UNIFORMA U VICTOR V WHISKEY W 517 X-RAY X YANKEE Y ZULU Z. 524 BIBLIOGRAFIA.. 526

5 WSTĘP Wzrost znaczenia transportu lotniczego, dynamiczny rozwój technologii satelitarnych, postępująca integracja europejska przyniosły ze sobą szereg wyzwań związanych ze wspólnym użytkowaniem przestrzeni powietrznej. Aby im sprostać, konieczne stało się podejmowanie nie tylko kolejnych przedsięwzięć naukowo-badawczych przy towarzyszącej im reorientacji kierunków badań w stronę interdyscyplinarności, ale także podjęcie wyzwania dydaktycznego, jakimi jest niewątpliwie kształcenie młodych ekspertów. Praktyka wykazała jednak istotne braki w obszarze materiałów naukowych wspomagających kształcenie specjalistów z zakresu transportu lotniczego. Unaocznił się przy tym problem w integracji lotniczego środowiska naukowego reprezentowanego przez fachowców różnych dziedzin i specjalności, którzy w swej pracy często operują całkowicie odmiennym aparatem pojęciowym. Aby choć w minimalnym stopniu przyczynić się do rozwiązania powyższych problemów, zespół autorów postanowił podjąć się trudu opracowania publikacji zawierającej podstawowe skróty i definicje używane w lotnictwie, a obejmującą swym zakresem terminologię prawniczą, techniczną, a także z zakresu procedur. Dlatego postanowiono uwzględnić szereg dokumentów powszechnie stosowanych w lotnictwie. Należą do nich m.in.: załączniki do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, podręczniki ICAO, ustawa Prawo lotnicze wraz z aktami wykonawczymi, akty prawne Unii Europejskiej, dokumenty EASA, Eurocontrol, ECAC i IATA. Prawno-techniczny leksykon lotniczy z akronimami składa się z dwóch części. Część I stanowi zestawienie podstawowych pojęć w języku polskim i angielskim oraz stosowne definicje. W części II znalazły się natomiast uzupełniające terminologię akronimy oraz ich rozwinięcia. W obu częściach treści ułożono według alfabetu lotniczego, który wygląda następująco: ALFA A, BRAVO B, CHARLIE C, DELTA D, ECHO E, FOXTROT F, GOLF G, HOTEL H, INDIA I, JULIETT J, KILO K, LIMA L, MIKE M, NOVEMBER N, OSCAR O, PAPA P, QUEBEC Q, ROMEO R, SIERRA S, TANGO T, UNIFORMA U, VICTOR V, WHISKEY W, X-RAY X, YANKEE Y, ZULU Z. Zdaniem autorów, niniejsza publikacja stanowi interesujący punkt wyjścia dla dalszych prac nad ujednolicaniem terminologii z zakresu prawa lotniczego i procedur, a tym samym ułatwi współpracę między branżami związanymi z transportem lotniczym. Zespół redakcyjny

6 CZĘŚĆ I DEFINICJE PODSTAWOWYCH TERMINÓW LOTNICZYCH ALFA - A Akronim angielski A A4A Termin angielski Termin polski Objaśnienie terminu Kod lotniska ICAO w strefie Antarktydy i Południowego Pacyfiku Accuracy Dokładność Stopień zgodności między wartością ocenianego lub mierzonego parametru, to jest współrzędnych pozycji, prędkości, czasu, odległości itp., a jego rzeczywistą wartością w tym samym czasie, oceniany wartością błędu Altitude (także ALT) Wysokość Bezwzględna Odległość pionowa poziomu, punktu lub przedmiotu rozpatrywanego jako punkt, mierzona od średniego poziomu morza Amper Amper Amper jest takim stałym prądem elektrycznym, który, jeżeli jest utrzymywany w dwóch prostych, równoległych przewodnikach o nieskończonej długości, o pomijalnym okrągłym przekroju poprzecznym, oraz umieszczonych w odległości 1 metr od siebie w próżni, wytworzyłby pomiędzy tymi przewodnikami siłę równą niutona na metr długości Analysis Analiza Przetwarzanie informacji, proces poznawczy w całości polegający na zbadaniu jej elementów i ich wzajemnego oddziaływania; w odniesieniu do sił zbrojnych hierarchiczny układ pojęć przedstawia się następująco: szacowanie, analiza, ocena, walidacja i certyfikacja Availability Azimuth (także AZ, AZM) Search Area Airlines for America Dyspozycyjność/ Dostępność Azymut Obszar Poszukiwań Prawdopodobieństwo tego, że system jest w stanie gotowości do pracy w dowolnym czasie, w granicach deklarowanego obszaru działania Kąt poziomy określony w danym punkcie, mierzony zgodnie z ruchem wskazówek zegara od określonego kierunku odniesienia do drugiego punktu Powierzchnia morza lub oceanu przyjęta przez planistę jako prawdopodobne miejsce obiektu poszukiwania, która powinna zostać przeszukana przez jednostki poszukiwania i ratowania Stowarzyszenie amerykańskich linii lotniczych; dawniej Air Transport Association of America

7 AAD AAFCE Automatic Activation Device Allied Air Forces Central Europe Automatyczne urządzenie aktywujące spadochron Połączone Siły Powietrzne w Europie Środkowej AAM Air-to-Air Missile Pocisk Rakietowy klasy Powietrze- Powietrze AAOR Air Area of Responsibility Powietrzny Obszar Odpowiedzlalno ści AAW Anti-Air Warfare Morska Obrona Powietrzna AAWA Anti-Air Warfare Area Obszar Obrony Powietrznej, rejon Przeciwlotniczyc h Działań Bojowych (ATA) W spadochroniarstwie urządzenie służące do automatycznego otwierania spadochronu. Oddział stacjonujący w niemieckim Ramstein Wystrzeliwany w powietrzu pocisk rakietowy, używany do zwalczania celów powietrznych Wyznaczony w przestrzeni powietrznej obszar, w którym realizowane jest automatyczne powiadamianie przyległych posterunków o kursach obiektów stanowiących przedmiot zainteresowania Środki podejmowane w celu zapewnienia obrony sił morskich przed atakiem powietrznym środków uzbrojenia odpalanych ze statków powietrznych, okrętów nawodnych i podwodnych oraz wyrzutni naziemnych Obszar zdefiniowany przez oficera dowodzenia szczebla taktycznego, który znajduje się pod ciągłą obserwacją sił i w ramach którego zwalczane jest wszelkie zagrożenie z powietrza AB Axcess Baggage Nadbagaż bagaż, który przekracza wyznaczone przez linie lotnicze limity wagi, liczby lub rozmiaru, który podlega dodatkowej opłacie A-band Pasmo A Pasmo częstotliwości standardu NATO od 0 do 250 MHz (długość fali do 1,2 m) ABAS Airborne Based Augmentation System Pokładowy System Wspomagania ABN Airborne Powietrznodesa ntowy A/C (także ACFT) Airborne Aircraft Lotniczy, pokładowy Statek Powietrzny Technika przetwarzania sygnałów awioniki lub integracji awioniki na pokładzie statku powietrznego Wojska specjalnie wyszkolone do prowadzenia działań po przerzuceniu drogą powietrzną i zrzucie spadochronowym lub desantowaniu z pokładu statku powietrznego po przyziemieniu Sprzęt lotniczy używany do wykonania określonego zadania; przedmioty stanowiące integralną część statku powietrznego Urządzenie, które jest zdolne do unoszenia się w atmosferze na skutek oddziaływania powietrza innego niż odbitego od od podłoża. Por. Samolot (Aeroplane) - statek powietrzny cięższy od powietrza, uzyskujący siłę nośną w

8 locie przede wszystkim na skutek sił aerodynamicznych występujących na jego powierzchniach, pozostających w stałym położeniu w danych warunkach lotu ( ) CZĘŚĆ II ROZWINIĘCIE AKRONIMÓW I SKRÓTÓW HOTEL - H Akronimy Rozwinięcie w języku angielskim Rozwinięcie w języku polskim I skróty H Hazard conditions Stan ryzyka, niebezpieczeństwa Kod lotniska ICAO w strefie Afryki Wschodniej HA Hide Area HAA Height Above Airport (Elevation) Wysokość Powyżej Lotniska (Elewacji) HAARP High Frequency Active Auroral Research Program HAB Heavy Assault Bridge HAC House Appropriation Committee HACM High Altitude Cruise Missile HADES Hot and Dirty Environment Study HADR Hughes Air Defence Radar HAFEZ Hostile Aircraft Free Engagement Zone HAGR High-gain Advanced GPS Receiver HAHO High Altitude High Opening HAL Horizontal Alert Limit HALE High-Altitude Long-Endurance Wysokiego Pułapu i Dalekiego Zasięgu HALO High Altitude Large Optics HAM Hamming Network HAMMER Highly Agile and Maneuverable Munition Extended Range Wysokomanewrowa Amunicja o Zwiększonym Zasięgu HAMPS Host AUTODIN Message Processing System HAN Hydroxl Ammonium Nitrate HAO High Altitude Observatory HAPI Helicopter Approach Path Indicator Wskaźnik Ścieżki Podejścia dla Śmigłowca

9 HARM High Speed Anti-Radiation Missile Homing Anti-Radiation Missile HARS Heading and Attitude Reference System HAS Surface-to-Air Missile High HASC House Armed Services Committee HASI Hughes Aircraft Systems International HAT Height Above Terrain Wysokość nad powierzchnią terenu Height Above Touchdown Zone Elevation Wysokość Powyżej Strefy Przyziemienia Elewacji HATMD High Altitude Theatre Missile Defence HAW Heavy Antitank Assault Weapon HAWFCA R Helicopter Adverse Weather Fire Control/Acquisition Radar HAWK Homing All-the-Way Killer HAZ Hazardous Cargo Niebezpieczny Ładunek Heat-Affected Zone HAZCON Hazardeous Conditions HAZID Hazard Identification HBN Hazard Beacon Latarnia Ostrzegawcza HC High Capacity HCAA Hellenic Civil Aviation Authority HCCB Harmonisation, Coordination and Control Board HCI Human Computer Interface HCIDIP Human Computer Interface Design and Implementation Plan HCM High Altitude Cruise Missile HCS Heading Control System HCV Hypersonic Cruise Vehicle HD Harassment Drone Henry Draper catalog entry High Dinamic HDACZ High Density Airspace Control Zone HDC Helicopter Direction Centre Centrum Kierowania Śmigłowcami HDD Head Down Display HDF Radionamiernik Wielkiej High frequency Direction-Finding station Częstotliwości HDG Hold Heading Hold HDLC High Level Data Link Control HDOP Horizontal Dilution of Precision HD/PS Harbor Defense/Port Security HDS Hierarchical Data System HDTI High Definition Thermal Imagers HDTV High-Definition Television HDUE High Dynamic User Equipment HE High Explosive High Explosive Horizontal Error Human Engineering

10 HEADTS Helicopter and Airplane Detection and Training System HEAO High Energy Astronomical Observatory HEAT High Explosive Anti-Tank HEC Header Error Check Header Error Control HEDAD-O Human Engineering Design Approach Document-Operator HEDGE Helicopters Deploy GNSS in Europe HEDS Human Engineering Development Station HEI High Explosive Incendiary HEL Header Extension Length High Energy Laser Human Engineering Laboratories HELLFIR Helicopter Launched Fire-and-Forget missile E HELSTF High Energy Laser Systems Test Facility HEMAT Heavy Expanded Mobility Ammunition Trailer HEMMT Heavy Expanded Mobility Tactical Truck HEMP High-Altitude Electromagnetic Pulse HEMS Helicopter Emergency Medical Services Śmigłowcowa Służba Ratownictwa Lotniczego HEMTT Heavy Expanded Mobility Tactical Truck HEOS HAWK Electro Optical Sensor HEPAP High Energy Physics Advisory Panel HERA High Explosive Rocket Assisted HERD Human Engineering Research Directorate HERM Helicopter Rotor Modulation HES Hub Earth Station HET Heavy Equipment Transporter HETS Heavy Equipment Transporter System HF Height Fighetr Samolot Myśliwski HFD Hilary Free Day HFDF High Frequency Direction Finder HFDL High Frequency Data Link HFE Human Factor Engineering HFP HAWK Fire Platoon HFS Helicopter Flight Simulator HFT and Human Factor Test and Evaluation E HGA High Gain Antenna HGS Head-up Guidance System HGSM Heavy Ground Station Module HGSS HELLFIRE Ground Support Simulator HGT Height/Height above Wysokość względna/wysokość względna nad HHO Helicopter Hoist Operation Operacja śmigłowcowa z ładunkiem na zaczepie zewnętrznym

11 HHQ Higher Headquarters HHR Hand-Held Radio HHTK Hand Held Test Kits HHV Heavy HMMWV Variant HIAL High Intensity Approach Lighting HIE Historical Ice- Edge HIFOG High-Accuracy Fiber-Optic Gyro HIL Hardware-in-the-Loop Human-in-the-Loop HILEX High-level Exercise HIMAD High to Medium Altitude Air Defense HIMAP High to Medium Altitude Air Defence HIMARS High Mobility Artillery Rocket System HIMEZ High Missile Engagement Zone HIP Howitzer Improvement Program HIPAS High Performance Armament System HIPIR High Power Illuminator Radar HiPPI High Performance Parallel Interface HIRAAS High Resolution Aurola Airglow Spectrometer HIRL High Intensity Runway Lighting HIRLS High Intensity Runway Lights System HIRTA High Intensity Radio Transmission Area HIS Helicopter Interservice HISAM High-Altitude Surface-to-Air Missile HIT Homing Interceptor Technology Hover Integration Test Huges Improved Terminal HITL Hardware-in-the-loop HITRAN High Resolution Transmission and Radiance Data Base HIV Human Immunodeficiency Virus HJ Sunrise to sunset Od wschodu do zachodu słońca HL Heading Line EUROCONTCOL Highly-Interactive Problem Solver HLADM High Level Air Defense Meeting HLC Heavy Lift Capability HLD High Level Definition HLG High Level Group HLPI Higher Layer Protocol Identifier HLR Home Location Register HLS HELLFIRE Laser Seeker High Level Support HLT HAWK Liaison Team HLTF High Level Task Force HLV Heavy Lift Vehicle

12 BIBLIOGRAFIA Akty prawne Ustawa Prawo Lotnicze z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. z 2013 r. poz oraz z 2014 r. poz. 768 z późń zm.) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 13 marca 2009 r. w sprawie wprowadzenia do stosowania wymagań ICAO w zakresie skrótów i kodów stosowanych w ruchu lotniczym (Dz.U. Nr 53, poz. 438) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego oraz uchylające dyrektywę Rady 91/670/EWG, rozporządzenie (WE) nr 1592/2002 i dyrektywę 2004/36/WE. Rozporządzeniem wykonawczym Komisji UE nr 923/2012 z dnia 26 września 2012 r. ustanawiające wspólne zasady w odniesieniu do przepisów lotniczych i operacyjnych dotyczących służb i procedur żeglugi powietrznej oraz zmieniające rozporządzenie wykonawcze (WE) nr 1035/2011 oraz rozporządzenia (WE) nr 1265/2007, (WE) nr 1794/2006, (WE) nr 730/2006 (Dz. U. UE, L281/1 z dnia ), tzw. rozporządzenie SERA. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 300/2008 z dnia 11 marca 2008 r. sprawie wspólnych zasad w dziedzinie ochrony lotnictwa cywilnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 2320/2002. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 185/2010 z dnia 4 marca 2010 r. ustanawiające szczegółowe środki w celu wprowadzenia w życie wspólnych podstawowych norm ochrony lotnictwa cywilnego. Rozporządzenie (WE) nr 549/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. ustanawiające ramy tworzenia Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (Rozporządzenie ramowe). Dziennik Urzędowy ULC, z dn r., poz. 92, Akceptowalne sposoby potwierdzania spełnienia wymagań(amc) oraz materiały zawierające wytyczne (GM) do Part-ARA, Dziennik Urzędowy ULC, nr 5 poz. 27,Polsko angielski słownik określeń i definicji na potrzeby ESARR. Dokumenty ICAO Załącznik 1, Licencjonowanie personelu, 10 wyd Załącznik 2, Przepisy ruchu lotniczego, 10 wyd Załącznik 3, Służba meteorologiczna dla międzynarodowej żeglugi powietrznej, 17 wyd Załącznik 4, Mapy lotnicze, 11 wyd Załącznik 5, Jednostki miar do wykorzystania podczas operacji powietrznych i naziemnych, cz. I 8 wyd. 2010; cz. II 7 wyd

13 Załącznik 6, Eksploatacja statkow powietrznych, cz. I 8 wyd. 2010, cz. II 7 wyd. 2008, cz. III 7 wyd Załącznik 7, Znaki przynależności państwowej oraz rejestracyjne, 4 wyd. 1981, przedruk Załącznik 8, Zdatność do lotu statkow powietrznych, 11 wyd Załącznik 9, Ułatwienia, 9 wyd Załącznik 10, Łączność lotnicza, t. I 6 wyd. 2006, t. II 6. wyd. 2001, t. III 2 wyd. 2007, t. IV 4 wyd. 2007, t. 5 2 wyd Załącznik 11, Służby ruchu lotniczego, 13 wyd Załącznik 12, Poszukiwanie i ratownictwo, 8 wyd Załącznik 13, Badanie wypadków i incydentów lotniczych, 10 wyd Załącznik 14, Lotniska, t. I 5 wyd. 2009, t. II 3 wyd Załącznik 15, Służby informacji lotniczej, 13 wyd. 2010, Załącznik 16, Ochrona środowiska, t. I 4 wyd. 2008, t. II 3 wyd. 2008, Załącznik 17, Ochrona międzynarodowego lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji, 8 wyd. 2006, Załącznik 18, Bezpieczny transport materiałów niebezpiecznych drogą powietrzną,3 wyd Załącznik 19, Zarządzanie Bezpieczeństwem, 1 wyd ICAO Doc 4444 Procedury służb żeglugi powietrznej - zarządzanie ruchem lotniczym (PANS-ATM), ICAO Doc 8400 Skroty i kody ICAO (PANS-ABC),wydanie ósme, Wykaz haseł terminologicznych stosowanych w obowiązujących resortowych dokumentach normalizacyjnych NO i PDNO wyszczególnionych w decyzji Nr 222/MON Ministra Obrony Narodowej. Norma obronna MON, NO-01-A009 Nawigacja i hydrografia, NATO Glossary of Terms and Definitions, AAP-6 (2008). Strony internetowe

14