Czy to dobry czas na sprzedaż spółek?

Transkrypt

1 Czy to dobry czas na sprzedaż spółek? Rafał Błędowski, Partner Holon Consultants 22 września 2010 Warszawa

2 1 2 Dlaczego Holon Consultants Czy to dobry czas na sprzedaŝ spółek 2

3 Dlaczego Holon Consultants? Holon Consultants jest niezaleŝną firmą doradczą świadczącą usługi w zakresie doradztwa strategicznego i kapitałowego. Holon Consultants została załoŝona w 2001 r. przez menadŝerów wywodzących się z międzynarodowych funduszy inwestycyjnych private equity oraz firm doradczych obsługujących duŝe spółki krajowe i zagraniczne. Jako jedna z niewielu firm doradczych łączymy ekspertyzę z dziedziny doradztwa kapitałowego i doradztwa strategicznego. Pozwala to nie tylko przeprowadzić transakcje kapitałowe, ale równieŝ pomóc naszym Klientom właściwie się do nich przygotować. Posiadamy szerokie relacje inwestorskie wśród instytucji finansowych (banki, fundusze private equity, fundusze mezzanine), a takŝe firm i inwestorów kapitałowych w kraju i za granicą. Wielu pomagaliśmy inwestować w Polsce. Dlatego znamy i rozumiemy ich oczekiwania i sposób działania. Wiedzą tą dzielimy się z naszymi Klientami. Opracowujemy rozwiązania z punktu widzenia właścicieli i zarządu firmy, ale z niezaleŝnością zewnętrznego konsultanta. Traktujemy wyzwania, przed którymi staje Klient jak nasze własne. 3

4 1 2 O nas Holon Consultants Czy to dobry czas na sprzedaŝ spółek 4

5 Czy to dobry czas na sprzedaż spółek? to znaczy: Czy to dobry czas na sprzedażspółek za wysoką cenę? 5

6 Czy to dobry czas na sprzedażspółek za wysokącenę? Trzy główne czynniki decydujące o wycenie Spółki: Stan gospodarki Perspektywy rozwoju danego sektora Sama spółka i jej kondycja 6

7 Czy to dobry czas na sprzedażspółek za wysokącenę? Czynnik nr 1: Stan gospodarki 7

8 Czy to dobry czas na sprzedażspółek za wysokącenę? Stan gospodarki: Odbicie koniunktury Polepszenie nastrojów na rynkach finansowych Spadek niepewności wśród inwestorów Łatwiejszy dostęp do finansowania 8

9 Stabilizacja koniunktury i polepszenie nastrojów na rynku Pozytywne sygnały płynące z gospodarki w 2010 roku oraz widoczna obecnie stabilizacja koniunktury znajdująwyraz w oczekiwanych przez fundusze PE zmianach ogólnego klimatu ekonomicznego. Przeprowadzone w pierwszej połowie 2010 roku przez firmędeloittebadanie pokazuje wyraźny wzrost optymizmu zarządzających funduszami PE w stosunku do oczekiwańw roku ubiegłym. Obecnie zaledwie 4% respondentów spodziewa siępogorszenia klimatu ekonomicznego. Oczekiwane zmiany ogólnego klimatu ekonomicznego w Europie Centralnej przez zarządzających funduszami PE: Pogorszenie Utrzymanie się tego samego poziomu Poprawa 10% 37% 53% 4% 4% 31% 26% 27% 36% 69% 70% 69% 64% 13% 74% 13% 44% 56% 53% 47% 74% 26% 18% 64% 18% 28% 67% 93% 51% 43% 5% 7% 6% 7% 4% 61% 32% 57% 39% 2003 Wrz Wrz Wrz Źródło: Deloitte, Central Europe Private Equity Survey, Maj

10 Spadek niepewności wśród inwestorów Dynamiczny wzrost indeksu optymizmu wśród funduszy PE jest notowany od początku 2009 roku. W kwietniu 2010 roku jego poziom zbliżyłsiędo wartości osiąganych przed kryzysem. Obecnie głównym wyzwaniem dla inwestorów jest przełożenie pozytywnych nastrojów na zamknięte transakcje, które będąstymulowaćdalszy rozwój rynku. Indeks optymizmu funduszy PE w Centralnej Europie Wrz Źródło: Deloitte, Central Europe Private Equity Survey, Maj Wrz Wrz

11 Łatwiejszy dostęp do finansowania Poprawa dostępności finansowania dłużnego w roku bieżącym wpłynęła na zwiększenie optymizmu wśród inwestorów. 39% respondentów badania przeprowadzonego przez Deloitteoczekuje dalszej poprawy dostępności długu, co stanowi powrót optymizmu do poziomu z przed kryzysu. Liberalizacja polityki banków powinna przełożyćsięna liczbęzawieranych transakcji na rynku fuzji i przejęć w najbliższych miesiącach oraz na systematyczne wzrosty osiąganych wycen. Oczekiwany dostęp do finansowania dłużnego: Pogorszenie 11% 4% 19% 7% Utrzymanie się tego samego poziomu 42% 48% 67% 50% 40% 62% 39% 67% 84% 46% 52% 78% 67% 75% 61% Poprawa 47% 52% 33% 46% 60% 38% 61% 33% 36% 48% 16% 18% 22% 14% 18% 39% 2003 Wrz Wrz Wrz Źródło: Deloitte, Central Europe Private Equity Survey, Maj

12 Czy to dobry czas na sprzedażspółek za wysokącenę? Czynnik nr 2: Perspektywy sektora/rynku 12

13 Stały wzrost inwestycji w Europie Centralnej szansą dla rynku M&A W Europie Centralnej zanotowano stały wzrost inwestycji w latach Sektorami o trwale rosnącej popularności wśród inwestorów w tym okresie były: Handel detaliczny (ponad 35% udziałw inwestycjach w 2009 roku), Energia i środowisko (10,7%) oraz Elektronika (7,1%). Sektor o największym udziale w 2007 roku, IT/Telekomunikacja, mocno straciłna znaczeniu dla inwestorów w czasie kryzysu. Wyżej wymienione, najdynamiczniejsze sektory są szansądla rynku fuzji i przejęćw nadchodzących latach. Zmiana udziałów inwestycji w Europie Centralnej w podziale na sektory dla lat % 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Źródło: EVCA/PEREP_Analytics Rolnictwo Produkcja przemysłowa Usługi dla przemysłu i biznesu Chemia i materiały IT/Telekomunikacja Elektronika Budownictwo Handel detaliczny Usługi komercyjne Energia i środowisko Usługi finansowe Medycyna Nieruchomości Transport 13

14 Sektory o największej aktywności M&A w Europie Centralnej Obecnie najbardziej aktywne w Europie sektory na polu fuzji i przejęćpod względem liczby zawartych transakcji to: przemysłi chemia (21%), dobra konsumpcyjne (16%) i telekomunikacja (13%). Sektory które mająnajwiększy udziałpod względem wartości przeprowadzanych transakcji to: Energia i górnictwo (19%), ochrona zdrowia (15%) oraz przemysł i chemia (14%). Sektory o największej aktywności M&A w Europie pod względem liczby i wartości transakcji Wartość transakcji Przemysł i chemia Liczba transakcji 15% 2% 4% 14% 11% Usługi finansowe Usługi biznesowe Dobra konsumpcyjne Energia i górnictwo Telekomunikacja 7% 3% 4% 5% 2% 21% 6% 2% 11% 19% 9% 6% Rozrywka Transport Ochrona zdrowia Budownictwo Nieruchomości Obrona 13% 8% 16% 9% 11% Rolnictwo Źródło:Deal drivers EMEA H1 2010, Mergermarket 14

15 Najbardziej pożądane przez inwestorów sektory w Europie Centralnej Badanie przeprowadzone przez Mergermarketwykazało, że w Europie Centralnej największa aktywnośćna polu fuzji i przejęćplanowana jest w sektorach energetycznym i górniczym, dóbr konsumpcyjnych, telefonii i mediów oraz przemysłu i chemii. Wynika to z ich stabilności i stosunkowo małej wrażliwości na zmiany cykli koniunkturalnych. Podział sektorów ze względu na stopień pożądania przez inwestorów w Europie Centralnej Najbardziej pożądane >80 98 Najmniej pożądane <30 1 Pozostałe Rządowy 5 2 Obrony 16 Rolniczy Nieruchomości Budowlany Transportowy Ochrony zdrowia Rozrywki Usług biznesowych Usług finansowych Energetyczny i górniczy Dóbr konsumpcyjnych Telefonii i mediów Przemysłu i chemiii Źródło: Deal drivers EMEA H1 2010, Mergermarket 15

16 Sektory o największym potencjale dla kupujących Na przestrzeni ostatnich 5 lat widaćzwrot kupujących w kierunku sektorów antycyklicznychtakich jak: energetyka, produkcja, spożywczy, ochrona zdrowia, czy handel detaliczny. Sektory o największym potencjale dla kupujących w okresie następnych 6 miesięcy Wrz % 13% 13% 13% 19% 26% 13% 21% 13% 9% 9% 9% 9% Najpopularniejsza w 2005 roku telekomunikacja, jest obecnie sektorem o największym spadku potencjału dla kupujących Telekomunikacja Usługi finansowe 4% 0% Energia Doradztwo 0% Produkcja Spożywcza Ochrona zdrowia 6% 0% Handel detaliczny Pozostałe Źródło: Deloitte, Central Europe Private Equity Survey, Maj

17 Czy to dobry czas na sprzedażspółek za wysokącenę? Czynnik nr 3: Sama Spółka i jej kondycja 17

18 Duże i średnie przedsiębiorstwa mają potencjał inwestycyjny Największe możliwości inwestycyjne są oczekiwane wśród liderów rynku. Takie spółki mogą spodziewaćsięwysokich wycen ponieważprzetrwały kryzys i wykorzystały go do wzrostu efektywności swojego funkcjonowania co będzie skutkować wzrostem marż. Drugągrupąo wysokim potencjale inwestycyjnym sąspółki średniej wielkości z uwagi na ich duże możliwości wzrostu. Statystyki potwierdzająwzrost rynku M&Ai wycen, zatem wchodzimy w dobry okres na sprzedażspółki, lub rozpoczęcie procesu i przygotowania siędo sprzedaży. Oczekiwane największe możliwości inwestycyjne: Liderzy rynku Spółki średniej wielkości 65% 60% 69% 61% 53% 53% 68% 67% 56% 54% 53% 65% Start-upy 35% 40% 31% 39% 40% 47% 32% 33% 44% 43% 47% 35% 7% 3% 2004 Wrz Wrz Źródło: Deloitte, Central Europe Private Equity Survey, Maj

19 Czy to dobry czas na sprzedażspółek za wysokącenę? Co mówiąstatystyki? 19

20 Rynek fuzji i przejęć w Europie ponownie rośnie Stabilizująca sięgospodarka oraz postępująca liberalizacja polityki udzielania kredytów przez banki są solidną podstawą powrotu wzrostu dynamiki w obszarze fuzji i przejęć w Europie. W pierwszej połowie 2010 widaćniewielki wzrost liczby transakcji w stosunku do tego samego okresu roku Bardzo wyraźny jest natomiast wzrost wartości zamkniętych transakcji w 2010, wyniósł on 38%. Dynamika procesów fuzji i przejęć w Europie Liczba transakcji Liczba transakcji ogółem Wartość transakcji Wartość transakcji (mld USD) Liczba transakcji % Wartość transakcji (mld USD) poł poł Źródło: GlobalM&AMonthly, August 2010 Baird 20

21 Rynek fuzji i przejęć w Polsce rośnie Dynamiczny wzrost Polskiego rynku fuzji i przejęćzostałna krótko przerwany w 2009 roku, kiedy na rynku dominowała niepewnośći rozbieżne oczekiwania cenowe pomiędzy kupującymi, a sprzedającymi. Obecnie widaćpowrót do trendu z przed Liczba i wartośćtransakcji ponownie rośnie, przyczyniająsiędo tego, oprócz wzrostu liczby zawieranych nowych transakcji, także: realizacja transakcji do których nie doszło w 2009 roku, szerokie plany prywatyzacyjne oraz zmniejszenie rozbieżności oczekiwańcenowych pomiędzy kupującymi, a sprzedającymi. Liczba transakcji Liczba i wartość transakcji fuzji i przejęć w Polsce Liczba transakcji ogółem Wartość transakcji 9, ,3 8,1 7,8 7, , P2010 Źródło: GlobalM&AMonthly, August 2010 Baird Wartość transakcji (mld EUR) 21

22 Wzrost cen transakcyjnych na rynku Polskim i Europy Centralnej Poprawa nastrojów rynkowych przyniosła poprawęwycen spółek w porównaniu do pierwszego półrocza 2009 roku. Mnożniki dla Polskich transakcji były podobne do obserwowanych na rynkach Europy Centralnej, ale lepsze niż obserwowane przed rokiem. W Europie ceny rosną, znajdują się obecnie w okolicach mediany dla lat Przeciętne wartości mnożników transakcyjnych dla Polski Przeciętne wartości mnożników transakcyjnych dla Europy Centralnej Wartości mnożników transakcyjnych w Europie dla transakcji poniżej 100 milionów USD 1 poł poł ,8 8,9 1 poł poł ,15 6, ,5 EV/EBITDA 7 5,7 5,5 EV/S 8,2 7,4 7,4 Mediana = 6,8 6,8 6,2 6, ,1 P/S 2,2 1,45 P/EBITDA P/BV 1,151,2 P/S 2 1,45 P/EBITDA P/BV Mediana = 0,74 0,95 0,69 0,59 0,63 0,84 0,74 0,81 0,78 0,78 0,63 0, Źródło: DealWatch Źródło: DealWatch Źródło: Global M&M Monthly, Baird 22

23 Oczekiwana wysoka aktywność rynku M&A w Europie Centralnej Oczekiwania co do aktywności rynku fuzji i przejęćw Europie Centralnej najwyższe od sześciu i pół roku. Ponad 65% funduszy PE oczekuje poprawy, a co więcej żaden fundusz nie spodziewa się pogorszenia rynku. Oczekiwana aktywność rynku fuzji i przejęć w Europie Centralnej Pogorszenie Utrzymanie się tego samego poziomu Poprawa 16% 31% 53% 26% 74% 44% 56% 38% 62% 52% 48% 44% 44% 56% 56% 6% 5% 9% 47% 58% 64% 47% 37% 27% 19% 62% 19% 80% 12% 8% 19% 65% 16% 3% 50% 47% 35% 65% 2003 Wrz Wrz Wrz Źródło: Deloitte, Central Europe Private Equity Survey, Maj

24 Wzrost aktywności inwestycyjnej funduszy PE W okresie kryzysu fundusze PE skupiały się na zarządzaniu dotychczasowymi portfelami. Od ostatniego kwartału 2009 roku widaćjednak zmianętendencji. Obecnie ponad 70% zarządzających funduszami planuje rozwijać nowe inwestycje. Planowana aktywność zarządzających funduszami w roku 2010 Pozyskiwanie funduszy Zarządzanie dotychczasowy m portfelem Nowe inwestycje 17% 53% 30% 7% 4% 24% 22% 69% 74% 19% 31% 50% 8% 12% 17% 12% 6% 88% 80% 77% 7% 5% 9% 7% 16% 14% 86% 79% 77% 3% 3% 3% 13% 24% 29% 13% 48% 14% 55% 68% 74% 62% 49% 42% 2003 Wrz Wrz Wrz Źródło: Deloitte, Central Europe Private Equity Survey, Maj

25 Wnioski Gospodarka rośnie, widaćwyraźne polepszenie nastrojów na rynkach i większądostępnośćfinansowania dłużnego, co zwiększa potencjalne wyceny. Sektory o największym potencjale to sektory stabilne i odporne na zmiany koniunktury, takie jak: energetyka, handel detaliczny/dóbr konsumpcyjnych, przemysłi chemia, telefonia i media oraz ochrona zdrowia. Spółki które przetrwały kryzys i zwiększyły efektywnośćswojego działania mająnajwiększe szanse na sprzedażpo wysokich cenach. Są to przede wszystkim liderzy rynku. 25

26 Dziękuję za uwagę Rafał Błędowski Partner Holon Sp. z o.o. Atrium International Business Center Al. Jana Pawła II Warszawa tel.: fax: rafal.bledowski@holon.pl URL: 26