Zarząd Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej Spółka Akcyjna w Kielcach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE. Kielce, dnia sierpnia 2008 r.

Transkrypt

1 Kielce, dnia sierpnia 2008 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W KIELCACH Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego KIELCE tel , tel./fax lki@nik.gov.pl S/08/010 LKI Zarząd Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej Spółka Akcyjna w Kielcach WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 roku o NajwyŜszej Izbie Kontroli zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Kielcach przeprowadziła kontrolę w Przedsiębiorstwie Komunikacji Samochodowej SA w Kielcach (Spółce) w zakresie prawidłowości wykorzystania dotacji przedmiotowych na finansowanie ustawowych uprawnień do ulgowych przejazdów osób korzystających z autobusowego transportu zbiorowego w latach W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 17 czerwca 2008 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli ocenia negatywnie działalność Zarządu Spółki w zakresie objętym kontrolą w latach (I półrocze), natomiast pozytywnie, mimo stwierdzonych uchybień, w pozostałym badanym okresie. Zgodnie ze statutem Spółki uchwalonym na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu, do kompetencji Zarządu Spółki naleŝą wszelkie sprawy związane z prowadzeniem spraw Spółki, z wyjątkiem zastrzeŝonych przepisami prawa lub postanowieniami statutu dla walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej.

2 2 1. Zgodnie z art. 8a ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego, samorządy województw przekazują przewoźnikom wykonującym krajowe autobusowe przewozy pasaŝerskie dopłaty do tych przewozów z tytułu stosowania obowiązujących ustawowych ulg w tych przewozach. Uprawnienie do otrzymywania dopłat, nabywa przewoźnik, który posiada zezwolenie na wykonywanie przewozów regularnych osób w krajowym transporcie drogowym, stosuje kasy rejestrujące posiadające pozytywną opinię właściwego ministra ds. finansów publicznych i zawarł umowę z samorządem województwa określającą zasady przekazywania przewoźnikom dopłat. W badanym okresie Spółka stosowała kasy rejestrujące posiadające program umoŝliwiający prowadzenie rejestracji obrotu w zakresie usług transportowych związanych z przewozem osób w regularnej komunikacji zbiorowej. Kasa emitowała bilety za przejazdy normalne, ulgowe i inne oraz sporządzała zestawienia miesięczne biletów z ulgami ustawowymi i współpracowała z zewnętrznym programem aplikacyjnym umoŝliwiającym wyliczenie faktycznie realizowanych obrotów w róŝnych przekrojach, przy czym, uŝytkownik musiał dobrać właściwą dla niego wersję oprogramowania uwzględniającą obowiązujący stan prawny. Spółka corocznie zawierała takŝe z samorządem województwa umowy (w dokumentacji Spółki brak było umów z lat ), których przedmiotem było określenie zakresu oraz szczegółowych zasad przekazywania dopłat do ulgowych przejazdów autobusowych osób uprawnionych. Na podstawie tych umów Spółka zobowiązana była m.in. do honorowania ulg ustawowych, rzetelnego i zgodnego ze stanem faktycznym rozliczania dopłat wynikających z wykonywania regularnej komunikacji autobusowej na liniach komunikacyjnych, na które posiadała zezwolenia wymagane ustawą o transporcie drogowym, sprzedaŝy biletów ulgowych przy pomocy kas rejestrujących wyposaŝonych w program uwzględniający wszystkie rodzaje ulg, przechowywania ewidencji prowadzonej sprzedaŝy biletów i wniosków o dopłaty wraz z załącznikami przez okres 5 lat. Nadto umowa zawarta w dniu 7 lutego 2007 r. rozszerzała zobowiązania Spółki do przekazywania do Urzędu Marszałkowskiego kopii zezwoleń na wykonywanie przewozów regularnych osób wraz z kopiami rozkładów jazdy, aktualnymi cennikami cen biletów, dokumentów dotyczących uŝywanych kas rejestrujących, wykazów pojazdów, zasad zmian stawek taryfowych oraz zestawień określonych w załącznikach do umowy. Spółka zobowiązana była takŝe do zwrotu wypłaconej dopłaty wraz odsetkami w przypadku stwierdzenia w ciągu 5 lat od daty przedłoŝenia rozliczenia jego niezgodności z faktyczną ilością sprzedanych biletów. Według

3 3 umowy, kwotę dopłaty powinna stanowić róŝnica między wartością sprzedaŝy biletów obliczoną według cen nieuwzględniających ustawowych ulg a wartością z ich uwzględnieniem. Podstawę wyliczenia kwoty dopłaty za dany miesiąc powinny stanowić wydruki zestawień miesięcznych z kas rejestrujących oraz zbiorcze zestawienia (sporządzone według załącznika do umowy). Artykuł 18 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym stanowi, Ŝe wykonywanie przewozów regularnych, przewozów regularnych specjalnych wymaga zezwolenia (wydanego w zaleŝności od zasięgu tych przewozów przez organy gmin, powiatów, województwa), art. 20 ust. 1 - Ŝe w zezwoleniu określa się w szczególności warunki wykonywania przewozów, przebieg trasy przewozów, miejsca przystanków, a dodany 29 lipca 2005 r. ust. 1a tego artykułu stanowi, Ŝe załącznikiem do zezwolenia jest rozkład jazdy. Wzór zezwolenia na wykonywanie krajowych przewozów drogowych osób określony został w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie wzorów zezwoleń na wykonywanie krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych osób oraz wypisów zezwoleń. Spółka posiada licencję nr /27 udzieloną przez prezydenta miasta Kielce na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób autobusami Spółki, waŝną do 15 grudnia 2052 r. oraz zezwolenia marszałka województwa świętokrzyskiego z 2003 r. i 2007 r. na wykonywanie przewozów regularnych osób na trasach komunikacyjnych Kielce Starachowice, Kielce Sandomierz, Kielce Tarczek (Tarczek Kielce) i Kielce Ostrowiec Świętokrzyski, a takŝe zezwolenia wójtów gmin Strawczyn i Piekoszów z 2007 r. na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym na terenie tych gmin, wydane na drukach określonych ww. rozporządzeniem. Ponadto Spółka posiadała zezwolenia wójtów gmin Mniów, Strawczyn, Masłów i Górno niespełniające wymogów formalnych, tj. nie wydane na drukach określonych rozporządzeniem. Skierowane przez Prezesa Zarządu Spółki w 2006 r. pisma do wójtów ww. gmin o wydanie zgodnego z przepisami zezwolenia były bezskuteczne (z wyjątkiem gminy Strawczyn). W dokumentacji Spółki brak było zezwoleń na wykonywanie przewozów na określonych liniach w gminie Łopuszno w latach , w gminach Mniów i Masłów w roku 2004 oraz w Kielcach w latach W 2004 r. Spółka złoŝyła do Urzędu Marszałkowskiego wnioski o sfinansowanie ustawowych uprawnień z tytułu dopłat do ulgowych przejazdów osób korzystających

4 4 z autobusowego transportu Spółki na kwotę ,61 zł. We wnioskowanej wysokości dopłat, dopłaty do ulgowych biletów miesięcznych stanowiły kwotę ,32 zł, w tym miesięcznych z ulgą 49% (uprawnione dzieci i młodzieŝ od rozpoczęcia rocznego przygotowania przedszkolnego do ukończenia gimnazjum, szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimazjalnej, nie dłuŝej niŝ do ukończenia 24. oraz studenci do ukończenia 26. roku Ŝycia) ,86 zł. W 2005 r. złoŝono wnioski na kwotę ,83 zł, w tym dopłaty do ulgowych biletów miesięcznych stanowiły kwotę ,04 zł, z tego dopłaty do biletów miesięcznych z ulgą 49% ,38 zł. Wnioskowane dopłaty w 2006 r. stanowiły kwotę ,97 zł, w tym dopłaty do ulgowych biletów miesięcznych kwotę ,00 zł, z tego dopłaty do biletów miesięcznych z ulgą 49% ,03 zł. W 2007 r. na kwotę ,98 zł wnioskowanych dopłat, składały się m.in. dopłaty do ulgowych biletów miesięcznych w wysokości ,06 zł, w tym miesięcznych z ulgą 49% ,92 zł. W latach Spółka otrzymała kwotę dopłat we wnioskowanej wysokości. W 2006 r. wstrzymana została dopłata w wysokości ,47 zł za miesiąc czerwiec, a w 2007 r. Urząd Marszałkowski nie wypłacił Spółce dopłat za miesiące wrzesień grudzień w wysokości ,91 zł. 3. W ramach przedmiotowej kontroli, w związku z zawartymi umowami cywilnoprawnymi, szczegółowo zbadano wykorzystanie pobranych przez Spółkę dopłat w latach z tytułu stosowania art. 5 ust. 1 pkt 1 cytowanej wyŝej ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów, tj. ulgi 49%, do której są uprawnione dzieci i młodzieŝ w okresie od rozpoczęcia odbywania obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego do ukończenia gimnazjum, szkoły ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej, nie dłuŝej niŝ do ukończenia 24. roku Ŝycia, na podstawie imiennych miesięcznych biletów szkolnych. Według dokumentacji znajdującej się w Spółce, w latach Spółka, na podstawie postępowania przetargowego, zawarła 25 umów cywilnoprawnych (w tym 10 z wójtami gmin i 15 z dyrektorami jednostek oświatowych) na wykonanie dowozu uczniów do szkół na wyznaczonych trasach w gminach Górno, Strawczyn, Mniów, Masłów, Łopuszno i Kielce. Realizując te umowy, Spółka wystawiała gminie/jednostce budŝetowej gminy (szkoły), z którą zawarła umowę, faktury za przewóz dzieci do i ze szkół na terenie gminy za dany miesiąc, sporządzając jednocześnie zbiorcze miesięczne zestawienia wszystkich faktur wystawionych dla tych podmiotów w danym miesiącu. Wartość faktur

5 5 wystawionych w okresie od września do grudnia 2004 r. wyniosła ,32 zł, w okresie od stycznia do grudnia 2005 r ,89 zł, w okresie od stycznia do grudnia 2006 r ,81 zł i od stycznia do grudnia 2007 r. wyniosła ,38 zł. Wartość wnioskowanych dopłat w 2004 r. stanowiła kwotę ,43 zł, w 2005 r ,46 zł, w 2006 r ,21 zł i w 2007 r. kwotę ,50 zł. Wartość pobranych z Urzędu Marszałkowskiego dotacji z tytułu stosowania ulgowych biletów miesięcznych z ulgą 49% w 2004 r. wyniosła ,43 zł, w 2005 r ,46 zł, w 2006 r ,63 zł i w roku 2007 wyniosła ,42 zł. Według art. 18b ww. ustawy o transporcie drogowym, jako przewozy regularne w krajowym transporcie drogowym naleŝy uznać przewozy, które wykonywane są m.in. według następujących zasad: rozkłady jazdy podawane są do publicznej wiadomości przez ogłoszenia na wszystkich wymienionych w rozkładzie jazdy przystankach lub dworcach autobusowych, wsiadanie i wysiadanie pasaŝerów odbywa się tylko na przystankach określonych w rozkładzie jazdy, naleŝność za przejazd jest pobierana zgodnie z cennikiem opłat, a pasaŝer otrzymuje potwierdzenie wniesienia opłaty w postaci biletu wydanego zgodnie z przepisami o kasach rejestrujących, cennik opłat został podany do publicznej wiadomości przy kasach dworcowych oraz w kaŝdym autobusie wykonującym regularne przewozy osób, przy czym cennik opłat musi takŝe zawierać ceny biletów ulgowych. W ocenie NIK, Spółka przewoŝąc dzieci do szkół w gminach Łopuszno, Mniów, Masłów i w Kielcach nie wykonywała kursów w ramach linii komunikacyjnych regularnych, a więc publicznych, czym naruszała postanowienia ustawy o transporcie drogowym, jak równieŝ podpisanych umów z samorządem województwa. Realizowane przez Spółkę przewozy uczniów zawarte na podstawie umów zawartych ze Szkołą Podstawową nr 25 w Kielcach z dnia 29 lipca 2004 r. i 11 sierpnia 2005 r. na usługi przewozowe polegające na codziennym przewoŝeniu dzieci do i ze szkoły na trasach opisanych w protokole, nie spełniały przesłanek określonych art. 18b ustawy o transporcie drogowym, pozwalających uznać je za przewozy regularne w krajowym transporcie drogowym. Wnioskowanie o dopłaty do tych przewozów nie spełniało takŝe postanowień zawartych w umowie między Spółką a samorządem województwa, w tym m.in. Spółka nie posiadała zezwolenia na wykonywanie regularnej komunikacji autobusowej na przedmiotowej linii komunikacyjnej. Za przewozy wynikające z tych umów Spółka pobrała z Urzędu Marszałkowskiego nienaleŝnie dotację w wysokości ,82 zł.

6 6 Z tytułu realizacji umów zawartych z Urzędem Gminy Łopuszno (nr 40-1/2004 i 40-2/2004 z dnia 1 września 2004 r. oraz nr P/21/4/04 z dnia 26 sierpnia 2005 r.) Spółka pobrała dotacje w wysokości ,07 zł. Z uwagi na brak wymaganego zezwolenia na wykonywanie przewozów osób na terenie gminy oraz fakt, iŝ przewoŝenie uczniów nie spełniało wszelkich przesłanek przewozów specjalnych, kwota ta, w ocenie NIK, została pobrana nienaleŝnie. Realizując umowy zawarte z Zespołem Obsługi Oświaty i Kultury w Masłowie z dnia 1 września 2004 r. i nr 63/2005 z dnia 25 lipca 2005 r. oraz umowy z Zespołem Szkół w Masłowie Pierwszym Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II z dnia 10 listopada 2004 r. na systematyczny przewóz dzieci na basen przy ul. Toporowskiego w Kielcach w okresie od 10 listopada 2004 r. do 22 grudnia 2004 r, Spółka pobrała dopłaty w wysokości ,59 zł. TakŜe te przewozy nie spełniały wymogów przewozów regularnych oraz warunków umowy z samorządem województwa pozwalających o ubieganie się o dopłaty do tych przewozów z tytułu stosowania obowiązujących ustawowych ulg w przewozach pasaŝerskich. Zatem dotacja ta równieŝ pobrana została nienaleŝnie. Przewozy realizowane na podstawie umów nr 342/4/04 z dnia 24 sierpnia 2004 r. i nr 342/1/05 z dnia 12 lipca 2005 r., zawarte z Zespołem Obsługi Placówek Oświatowych w Mniowie równieŝ nie uprawniały Spółkę, w ocenie NIK, do otrzymania dopłat z tytułu stosowania ustawowych ulg w wykonywanych przewozach pasaŝerskich (m.in. przewozy nie miały charakteru przewozów regularnych). NienaleŜnie pobrana dotacja na wykonanie tych przewozów stanowiła kwotę ,69 zł. Natomiast dopłaty na przewóz dzieci na terenie gmin Górno i Strawczyn, w ocenie NIK, Spółka uzyskała zgodnie z umowami zawartymi z samorządem województwa i obowiązującymi w tym zakresie przepisami. NIK negatywnie ocenia występowanie przez Spółkę o dopłaty, w przypadkach braku przesłanek do ich uzyskania. Łącznie, w badanym okresie Spółka nienaleŝnie pobrała dopłaty w wysokości ,17 zł, które wraz z odsetkami, w wysokości jak dla zaległości podatkowych, winna zwrócić do Urzędu Marszałkowskiego. Odpowiedzialność za przedstawione wyŝej nieprawidłowości ponoszą Prezes Zarządu Spółki w latach (do 15 lipca) i, kierownik Działu Przewozów w latach (do 31 maja).

7 7 4. W badanym okresie, Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego nie przeprowadzał w Spółce (siedzibie Spółki) kontroli dopłat do biletów ulgowych z tytułu stosowania ulg ustawowych dla osób uprawnionych. Natomiast pismem z dnia 17 lipca 2006 r. marszałek województwa zwrócił się do Spółki o dostarczenie do Urzędu dokumentów uprawniających Spółkę do otrzymania dotacji z tytułu stosowania przedmiotowych ulg. W wyniku nieprawidłowości stwierdzonych w trakcie przeprowadzonej weryfikacji dokumentów, wezwał Spółkę do zwrotu kwoty ,90 zł nienaleŝnie pobranych dotacji wraz z odsetkami ustawowymi. Spółka wniosła o odstąpienie od obciąŝania jej przedmiotową kwotą i odsetkami uzasadniając swoje stanowisko faktem, Ŝe nie miała wpływu na formę udzielanych przez gminy zezwoleń na przewozy, a uchybienia w zakresie wystawiania imiennych biletów miesięcznych ulgowych oraz stosowanych cen miały jedynie charakter formalny i nie naruszały podpisanej z samorządem województwa umowy. 5. W badanym okresie, Spółka wykonywała kontrole przewozów pasaŝerskich przez podmioty zewnętrzne, z którymi podpisała osiem umów. Z zawartych umów wynika, Ŝe prowadzone kontrole obejmowały m.in. posiadanie przez pasaŝerów właściwych biletów i odpowiednich dokumentów uprawniających do korzystania z ulgowych przejazdów oraz prawidłowość sprzedaŝy i wydawania biletów pasaŝerom, wykonywania zadań zgodnie z kartą kursową, a takŝe posiadania właściwych zezwoleń na wykonywanie krajowego drogowego transportu osób przez kierowców konduktorów. W dokumentacji Spółki brak sprawozdań z przeprowadzanych kontroli jak i raportów dotyczących wykrytych nieprawidłowości. Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Zaprzestanie występowania o przekazanie dopłat do ulgowych przejazdów autobusowych osób uprawnionych, jeŝeli nie są spełnione przesłanki ich uzyskania. 2. Przechowywanie przez wymagany okres dokumentacji dotyczącej przeprowadzanych kontroli oraz związanej z uzyskiwaniem dopłat z tytułu stosowania obowiązujących ustawowych ulg w przewozach pasaŝerskich. 3. Dokonanie zwrotu do Urzędu Marszałkowskiego nienaleŝnie pobranej dotacji w wysokości ,17 zł z tytułu przewozów w latach uczniów uprawnionych do ustawowej ulgi wraz z odsetkami w wysokości jak dla zaległości podatkowych.

8 8 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Kielcach, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Zarząd Spółki w terminie miesiąca od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Zarządowi Spółki prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Kielcach umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK.