MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA OWSA JAKO SUROWCA DO OTRZYMYWANIA SUBSTYTUTÓW TŁUSZCZOWYCH
|
|
- Roman Cybulski
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 ŻYWNOŚĆ l(18)supl., 1999 MAREK GIBIŃSKI, PAWEŁ PISULEWSKI, BOHDAN ACHREM- ACHREMOWICZ MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA OWSA JAKO SUROWCA DO OTRZYMYWANIA SUBSTYTUTÓW TŁUSZCZOWYCH Streszczenie Wzrost cywilizacji szczególnie wysokorozwiniętych państw świata zmienił m.in. również tendencje i trendy żywieniowe ich mieszkańców. Niestety kierunek tych zmian jest niekorzystny dla zdrowia ludności. Stały się one jedną z głównych przyczyn zachorowalności i umieralności leżących w otyłości i nadwadze. Ryzyko to można zmniejszyć m.in. poprzez zmiany głównie w sposobie odżywiania (diety, ograniczenia w spożyciu niektórych pokarmów/składników pokarmowych). W opracowaniach Departamentu Zdrowia Stanów Zjednoczonych można znaleźć uwagi dotyczące obniżenia spożycia cholesterolu, soli kuchennej, cukru a zwłaszcza tłuszczów, przede wszystkim stałych. Ten ostatni postulat można zrealizować głównie poprzez wprowadzenie na szeroką skalę substytutów tłuszczowych. Już stosunkowo dawno zauważono, że maltodekstryny o niskim równoważniku glukozowym mają zdolność substytucji tłuszczu. Od szeregu lat w kręgu zainteresowań naukowców znajduje się owies i jego przetwory. Ma to swój związek z jego składem chemicznym a szczególnie rozpuszczalnymi i nierozpuszczalnymi składnikami błonnika oraz wysoką zawartością skrobi. Przeprowadzona w odpowiednich warunkach hydroliza enzymatyczna skrobi, pozwala otrzymać maltodekstryny o odpowiednim równoważniku glukozowym w składzie których znajdują się również niektóre frakcje β-glukanów. Produkt taki zwany w Stanach Zjednoczonych - Oatrimem, stosowany jest na szeroką skalę jako zamiennik tłuszczowy w takich grupach żywności jak: dressingi, sosy, zupy, majonezy, margaryny i in. Szacuje się, że stosowanie na rynku amerykańskim tego substytutu obniży o około 20% wydatki poniesione na leczenie chorób związanych z otyłością i nadmierną ilością cholesterolu we krwi. Wstęp Wzrost cywilizacji wysokorozwiniętych państw świata zmienił tendencje i trendy żywieniowe ich mieszkańców. Kierunki tych zmian są w wielu przypadkach niekorzystne dla zdrowia ludności. Stają się jedną z głównych przyczyn otyłości i nadwagi, które prowadzą do wzrostu zachorowalności i umieralności ludzi. Schorzenia te związane są z etiologią wielu innych chorób i zaburzeń. Należy wśród nich wymienić: Dr M. Gibiński, prof. dr hab. B. Achrem Achremowicz, Katedra Technologii Węglowodanów, Akademia Rolnicza, Kraków, al. 29 Listopada 46; prof. dr hab. P. Pisulewski, Katedra Żywienia Człowieka, Akademia Rolnicza, Kraków, al. 29 Listopada 46.
2 206 Marek Gibiński, Paweł Pisulewski, Bohdan Achrem-Achremowicz cukrzycę, nadciśnienie, zmiany krzepliwości krwi, choroby układu krążenia, zaburzenia oddychania zwłaszcza podczas snu, zaburzenia hormonalne, wzrost zachorowań na niektóre nowotwory, choroby stawów kolanowych i kręgosłupa, skazę moczanową, powikłania okołoporodowe, wzrost ryzyka w rokowaniach osób operowanych, dyslipidemie. Problem ten, ze wszystkimi jego konsekwencjami nie ominął również Polski. Zwyczaje kulinarne, styl życia oraz stan rynku spowodowały, że w porównaniu z zaleceniami WHO spożycie w naszym kraju odbiega w znacznym stopniu od standardów przyjętych przez światowych ekspertów żywienia (tabela 1) [1]. Tabela 1 Aktualny model spożycia w Polsce i zalecany przez WHO [1] Polska Zalecenia WHO Tłuszcze 38% energii 30% energii Cholesterol pow.500mg/dzień pon.300mg/dzień Białko 11% energii 15% energii Węglowodany 51% energii 55% energii Cukier 13% energii 10% energii Błonnik pokarmowy 14g/dzień 40g/dzień Sól (NaCl) 17g/dzień 6g/dzień Ostatnie dane statystyczne wykazują, że odsetek umieralności w Polsce wskutek chorób układu krążenia, szczególnie z powodu arteriosklerozy wynosi 53%, a chorób nowotworowych 20% i ma tendencje zwyżkowe. Dodatkowo stwierdzono, że na otyłość cierpi w kraju ok. 40% kobiet i 20% mężczyzn [1, 13]. Podstawową przyczyną tej choroby jest przedłużający się dodatni bilans energetyczny, wywołany zmniejszeniem aktywności fizycznej oraz zbyt obfitym pożywieniem. Otyłość zwiększa ryzyko ujawnienia się cukrzycy, która jest złożoną chorobą metaboliczną. W Polsce choruje na nią ok. 1 min. 300 tys. ludzi we wszystkich przedziałach wiekowych [13]. Nic też dziwnego, że w pierwszym etapie walki starano się ograniczyć spożycie tłuszczu, a co się
3 MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA OWSA JAKO SUROWCA DO OTRZYMYWANIA SUBSTYTUTÓW z tym wiąże - cholesterolu. Sięgnięto do pracowni badawczych gdzie, uwagę zwróciły maltodekstryny. Wykorzystanie maltodekstryn jako substytutów tłuszczowych Stosunkowo dawno zauważono, że maltodekstryny o niskim równoważniku glukozowym DE mają zdolność substytucji tłuszczu, a jednocześnie obniżania kaloryczności pożywienia. Uznawane są one za najbardziej odpowiednie składniki węglowodanowe w żywieniu ludzi, głównie przy opracowywaniu diet dla ludzi chorych. Według definicji przyjętej przez grupę Ekspertów Skrobiowych (STEX), maltodekstryny są to przyswajalne cukrowce zawierające D-glukozę oraz jej oligomery i polimery o DE poniżej 20, mające postać białych proszków lub stężonych roztworów. Wytwarzane są przez częściową hydrolizę skiełkowanych skrobi spożywczych za pomocą: kwasów dopuszczonych do stosowania w przemyśle spożywczym, enzymów, kombinacji w/w sposobów. W chwili obecnej zdecydowana większość hydrolizatów skrobiowych otrzymywana jest na drodze enzymatycznej. Niewątpliwie wpływają na to; łatwość kontrolowania procesu scukrzania, który przebiega w łagodniejszych warunkach, możliwość otrzymania maltodekstryn o zróżnicowanych ściśle określonych właściwościach, fakt, że maltodekstryny jako produkty hydrolizy enzymatycznej nie wymagają (zgodnie z ustaleniami IAO/WHO) testów toksykologicznych [5, 10]. Ze względu na fakt, że tłuszcz nadaje żywności sporo pozytywnych właściwości, jego zamienniki muszą przejąć jego role. Wiele z substytutów posiada tylko jedną lub dwie cechy. Muszą być więc stosowane w kombinacjach, tak aby można było uzyskać odpowiednią pełnotłuszczową wersję produktu o niewyczuwalnych zmianach [15]. Tłuszcz wpływa także na zapach potraw. W żywności z dodatkiem substytutów, zauważalne jest zachwianie systemu zapachowego. Zapach ostry i kwaśny, który tłuszcz łagodzi, staje się wyraźnie ostrzejszy i bardziej surowy. Wymaga to wprowadzania substancji aromatyzujacych. Wykorzystując szeroką wiedzę na temat maltodekstryn, opracowane zostały m.in. w Centralnym Instytucie Żywienia NAN w Poczdamie - Starkehydrolysenprodukte (SHP) - produkty enzymatycznej hydrolizy skrobi, które tworzą termoodwracalne żele o konsystencji podobnej do spożywanych tłuszczy. Znalazły one zastosowanie jako zamiennik tłuszczu w maśle, smalcu i margarynie. Zastosowanie tego preparatu pozwoliło obniżyć zawartość tłuszczu w majonezach z 83% do 20-25% bez pogorszenia
4 208 Marek Gibiński, Paweł Pisulewski, Bohdan Achrem-Achremowicz właściwości sensorycznych, a nawet polepszając ich stabilność. W następstwie rozszerzono zastosowanie SHP do mas tortowych, serków topionych i lodów, wszędzie uzyskując efekt radykalnego obniżenia zawartości tłuszczu [10]. Światowy potentat w produkcji skrobi modyfikowanych firma National Starch Chemical wyprodukowła takie preparaty o właściwościach substytutów tłuszczowych jak: Corn Starch Maltodextrin - maltodekstryna produkowana ze skrobi kukurydzianej, całkowicie rozpuszczalna w gorącej wodzie, tworząca termoodwracalne żele o łagodnym smaku, teksturze podobnej do uwodornionego oleju. Stosowana jako zamiennik tłuszczów w mrożonych deserach oraz do zredukowania zawartości oleju w margarynie [15, 19], Potato Starch Maltodextrin - termostabilny żel o delikatnym smaku i teksturze podobnej do tłuszczu. Może zastępować tłuszcze i oleje m.in. w pieczywie, w oleju smażalniczym, wyrobach cukierniczych, kremach sałatkowych [15, 19], Tapioca Dextrin i Tapioca Maltodextrin - preparaty o dużej odporności termicznej na wysoką temperaturę sterylizacji błyskawicznej, stosowane do produkcji beztłuszczowych deserów, a także do otrzymywania takich produktów jak: sosy majonezowe, pasty margarynowe, śmietana [15, 19]. Natomiast firma Roquette wprowadziła na rynek maltodekstryny pod handlową nazwą Lycadex, występujące w formie Lycadex 100 oraz Lycadex 200 [17]; Lycadex 100 jest maltodekstryną otrzymaną w wyniku enzymatycznej hydrolizy skrobi ziemniaczanej i doskonale nadaje się jako substytut tłuszczu w produkcji nisko tłuszczowego masła, margaryny, mas powlekających, dressingów itp. Lycadex 200 jest maltodekstryną otrzymaną w wyniku enzymatycznej hydrolizy skrobi kukurydzy woskowej o wysokiej zawartości amylopektyny, wykorzystywaną głównie w sosach niskotłuszczowych i wszędzie tam gdzie może zastępować ciekłe tłuszcze. Jej stosowanie nadaje produktowi połysk. Preparat ten może zastępować do 50 % tłuszczu. W ostatnich latach w literaturze światowej coraz głośniej mówi się o zamiennikach tłuszczowych w pełni naturalnych i przyjaznych organizmowi. Mowa tu 0 dwóch produktach rodem ze Stanów Zjednoczonych: Z-Trim i Oatrim [16]. Obie nazwy substytutów w pełni oddają ich charakter. Nazwa Z-Trim, wskazuje na obecność maltodekstryn w produkcie (maltodextrins - z poprawką G.E.Ingletta - trim), natomiast Z - zero odzwierciedla jego zerową kaloryczność. W podobny sposób utworzona została nazwa Oatrim dla drugiego substytutu (oat - z j.ang. - owies). Zwraca ona uwagę na owsiane pochodzenie maltodekstryny [8]. Z-Trim, jest osiągnięciem naukowców z M ontain Lake Speciality Ingredients Co. 1 ConAgra A.E. Staley Company. Jest to zamiennik tłuszczu uzyskany na bazie wę
5 MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA OWSA JAKO SUROWCA DO OTRZYMYWANIA SUBSTYTUTÓW glowodanów z takich produktów przemysłu rolniczego jak: grochu, kukurydzy, pszenicy, soji i ryżu, łusek owsa oraz otrębów pszennych i kukurydzianych. Składniki te poddawane są działaniu nadtlenków, alkalizacji, cięciu i odwirowywaniu. Proces taki całkowicie niszczy strukturę morfologiczną ziaren w rezultacie czego otrzymuje się dietetyczny błonnik w postaci żelu z unikalnym zestawem rozpuszczonych w nim składników o specyficznych właściwościach [3,14]. Rodzaj zboża użytego do produkcji Z-Trimu ma znaczny wpływ na właściwości końcowego produktu. Z-Trim produkowany z łusek kukurydzianych tworzy gładszy i bardziej wyrównany żel niż Z -Trim uzyskany z łusek owsa. Każdy z nich wykorzystywany może być w inny sposób, np. Z-Trim kukurydziany w sosach, a z kolei Z-Trim owsiany lepiej sprawdza się w produktach mięsnych. Z-Trim nie zawiera żadnych kalorii i jest bez smaku. Posiada również odporność na ogrzewanie, mrożenie i procesy chemiczne [20]. Drugim zamiennikiem tłuszczu jest Oatrim, opracowany i opatentowany w National Center for Agricultural Utilization Research. [5, 6, 7, 9]. Proces otrzymywania tego substytutu obejmuje przemianę skrobi owsianej występującej w mące lub w otrębach w maltodekstrynę przy użyciu a-amylazy, dodanej do wcześniej skleikowanej skrobi. Stopień polimeryzacji skrobi jest ważnym czynnikiem w określaniu funkcjonalności otrzymanego hydrolizatu. Maltodekstryny z niskim równoważnikiem glukozowym (poniżej 20) dają większość odpowiednich zamienników tłuszczowych. W procesie hydrolizy można używać dowolnego preparatu enzymatycznego a-amylazy, przy czym badania Ingletta i Newmana wskazują, że najlepsze wyniki osiąga się używając a-amylazy termostabilnej typu Bacillus stearothermophilus czy też Bacillus licheniformis. Produktami działania na owies B.licheniformis były frakcje specyficzne dla formacji oligosacharydów: DP 5, DP 3, i DP 2. Dla porównania działaniu B.stearothermophilus dominowały DP 6 dające w trakcie dalszej przemiany DP 5, DP 3 i DP 2. [4] W zależności od rodzaju produktu wyjściowego (mąka, otręby, ziarno) otrzymano trzy typy Oatrimu [4, 16]: Oatrim 1 - wyprodukowany z mąki owsianej, Oatrim 5 - wyprodukowany z mąki owsianej z pełnego przemiału, Oatrim 10 - wyprodukowany z ziarna owsa. Cyfra umieszczona po nazwie Oatrim mówi o przybliżonej procentowej zawartości β-glukanów, jednego z podstawowych składników tego typu hydrolizatów, mającego niebagatelne znaczenie dla właściwości Oatrimu. W tabeli 2 przedstawiono podstawowy skład chemiczny poszczególnych preparatów Oatrimu. Na szczególną uwagę zasługuje dość zróżnicowana (w zależności od pochodzenia) ilość β-glukanów. Ich znaczenie w diecie jest tak wielkie, że zasługują na szczególną uwagę.
6 210 Marek Gibiński, Paweł Pisulewski, Bohdan Achrem-Achremowicz Tabela 2 Charakterystyka składu chemicznego Oatrimu 1, 5 i 10 [5]. Oatrim - 1 (%) Oatrim - 5 (%) Oatrim - 10 (%) Tłuszcz Białko Składniki mineralne β-glukany Amylodeks tryny Produkty przerobu ziarna zbóż stanowią podstawowe źródło błonnika pokarmowego w codziennej diecie człowieka. Głównymi składnikami błonnika pokarmowego ziarna roślin zbożowych są celulozy, hemicelulozy, pektyny oraz ligniny. O ile budowa celuloz jest powszechnie znana, to w przypadku hemicelulozy istnieje wiele kontrowersji. Wiadomo, że są to związki o stosunkowo niskich jak na polisacharydy m a sach cząsteczkowych, ale dość złożonej strukturze cząsteczki. Tworzą je zarówno pentozany jak i heksozany. Hemicelulozy różnią się pod względem rozpuszczalności. W ziarnie zbóż i produktach jego przerobu występują zarówno w formie rozpuszczalnej jak i nierozpuszczalnej w wodzie. Z punktu widzenia żywienia człowieka formy rozpuszczalne uważa się za cenniejsze. W owsie i jęczmieniu w składzie błonnika pokarmowego przeważają heksozany, a wśród nich frakcje rozpuszczalne w wodzie, których głównym składnikiem są β-glukany. Są one mieszaniną nie rozgałęzionych łańcuchów β-d-glukozy połączonych wiązaniami β-(1-3) i β-(1-4) glukozy do wymi w stosunku 1:3 [2]. β-glukany podczas rozpuszczania wchłaniają duże ilości wody tworząc roztwory o znacznej lepkości. Rozpuszczone nadają gotowanemu pożywieniu właściwości żelujące. M ają zdolność silnego pęcznienia i nie ulegają rozkładowi enzymatycznemu w przewodzie pokarmowym. W żołądku i jelicie cienkim tworzą śluzowatą warstwę ochronną, opóźniająca hydrolizę skrobi oraz wchłanianie glukozy. Burkitt i wsp. [5], oraz Trowell stwierdzili, że błonnik odgrywa ważną rolę prewencyjną w chorobach układu pokarmowego a zwłaszcza w raku odbytu. Burkitt stwierdził ponadto, że w trakcie prowadzonej diety z bogatym użyciem błonnika dietetycznego zdecydowanie spada zawartość cholesterolu w krwi. Podobne dane dostarczył Munoz [5]. Identyczne rezultaty miał w badaniach na ludziach Anderson [5]. Wszyscy oni zgodnie stwierdzali, że przetwory owsiane, a szczególnie ziarno owsa, są doskonałym źródłem rozpuszczalnego błonnika który jest bardzo efektywny w obniżaniu poziomu cholesterolu. Dotyczy to przede wszystkim cholesterolu frakcji LDL (tzw. szkodliwego), bez obniżenia a nawet z lekką tendencją wzrostu poziomu korzystnego, choleste-
7 MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA OWSA JAKO SUROWCA DO OTRZYMYWANIA SUBSTYTUTÓW rolu frakcji HDL (tzw. dobrego). W monograficznej pracy Gąsiorowskiego [2], znaleźć można szereg hipotez dotyczących działania błonnika na organizm ludzki. Wiadomym jest, że włókno obecne w diecie reguluje funkcje ruchowe przewodu pokarmowego, przyspiesza ruchy perystaltyczne jelit, skraca czas pasażu treści pokarmowej oraz powoduje zwiększenie masy i objętości kału w wyniku wiązania wody, w rezultacie zmniejsza ryzyko zaparć. Dodatkowo absorbuje z żywności i zapobiega przyswajaniu substancji szkodliwych dla zdrowia takich jak metale ciężkie (ołów, kadm, rtęć) oraz środki ochrony roślin i ich metabolitów. Z drugiej jednak strony wykazuje niekorzystny wpływ na trawienie i wchłanianie białek, a także poprzez swoje właściwości sorbcyjne wiąże w przewodzie pokarmowym takie pierwiastki jak: wapń, cynk, żelazo, magnez, mające istotny wpływ na gospodarkę ustroju. Otrzymując preparat typu Oatrim sprawdzono jego właściwości na kurczętach [5, 18]. Do badań przeprowadzonych w Stanowym Uniwersytecie w Montanie użyto Oatrimu 10. Próbę wykonano na 2 grupach kurcząt po 8 sztuk każda. Po wstępnym zważeniu wszystkich kurcząt i określeniu: ciężaru ciała, całkowitego poziomu cholesterolu, poziomu cholesterolu frakcji HDL, poziomu cholesterolu frakcji LDL, trój glicerydów, grupa pierwsza jako pożywienie otrzymywała w dalszym ciągu izolat kukurydziano sojowy, zaś grupie drugiej część izolatu kukurydzianego zastąpiono 26.4% Oatrimu- 10. Dietę prowadzono przez 10 dni. Po tym czasie ponownie wykonano wszystkie początkowe analizy, a otrzymane rezultaty porównano ze sobą. Ich wynik przedstawia tabela 3. Tabela 3 Ciężar ciała i zawartość cholesterolu grupy kontrolnej kurcząt i żywionej Oatrimem 10 [5]. Grupa kontrolna Oatrim Ciężar ciała, g Cholesterol całkowity, mg/dl Cholesterol frakcja HDL, mg/dl Cholesterol frakcja LDL, mg/dl Trójglicerydy, mg/dl U kurcząt karmionych karmą z dodatkiem Oatrimu w stosunku do grupy kontrolnej zauważono: spadek ciężaru ciała,
8 212 Marek Gibiński, Paweł Pisulewski, Bohdan Achrem-Achremowicz obniżenie całkowitego poziomu cholesterolu, (w tym frakcji LDL), lekki wzrost poziomu cholesterolu frakcji HDL, Kolejne badania przeprowadzono stosując niewielkie dawki Oatrimu-5 w produktach spożywczych. Analizie poddano ciastka z rodzynkami oraz trufle w których część tłuszczu zastąpiono Oatrimem. Nie stwierdzono pogorszenia walorów sensorycznych, a wręcz przeciwnie poprawę struktury tych wyrobów. W chwili obecnej Oatrim znajduje zastosowanie w takich produktach spożywczych jak: lody i desery mrożone, mleko, koktajle, gorąca czekolada, napoje śniadaniowe typu instant, płatki zbożowe śniadaniowe, napoje jajeczne z dodatkiem mleka, cukru, brandy lub rumu, (eggnog), dressingów do sałatek, zup, sosów i sosów do pieczeni, wyrobów piekarniczych i ciastkarskich, serów dojrzewających, masła arachidowego, polewy rumieniące pieczyste, masła, margaryny, majonezów [3, 7, 11, 12]. Proszek lub żel Oatrimu może być także użyty do zastąpienia tłuszczu w wielu recepturach produktów spożywczych. Dane szacunkowe wskazują, że zastosowanie Oatrimu jako substytutu tłuszczu tylko na rynku amerykańskim obniżą wydatki poniesione na leczenie chorób związanych z otyłością i nadmierną ilością cholesterolu we krwi o ok %. LITERATURA [1] Białkowska M.: Powikłania zdrowotne otyłości. Nowa Medycyna, 21 (3), 1996, [2] Gąsiorowski H.: Owies - chemia i technologia. PWRiL, Poznań, [3] Inglett G.E., Grisamore S.B.: Maltodextrin Fat Substitute Lowers Cholesterol. Food Technology, 6, 1991, 104. [4] Inglett G.E.: Amylodextrins containing β-glucan from oat flours and bran. Food Chemistry, 47, 1993, [5] Inglett G.E., Newman R.K.: Oat β-glucan amylodextrins: Preliminary preparations and biological properties. Plant Food for Human Nutrition, 45, 1994, [61 inglett G.E., Warner K., Newman R.K.: Sensory and Nutritional Evaluations of Oatrim. Cereal Foods World, 39 (10), [7] Inglett G.E., Warner K., Newman R.K.: Soluble-Fiber Ingredient from Oats: Uses in Foods and some Health Benefits. Żywność, Technologia, Jakość, 2 (7), 1996, 75-82
9 MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA OWSA JAKO SUROWCA DO OTRZYMYWANIA SUBSTYTUTÓW [8] Inglett G.E.: Z-Trim can help you stay slim safely. Life Times, 11 (10), 1996, 1-6. [9] Inglett G.E.: Development of a Dietary Fiber Gel for Calorie-Reduced Foods. Cereal Foods World, 42 (5), 1997, [10] Kołodziej Z.:Maltodekstryny i ich znaczenie żywieniowe. Żywność, Technologia, Jakość. 3 (4), 1995, [11] Labell F.: Oats: Staple Grain. Ingredients Handbook: Oats & Oat Product Materiały reklamowe. [12] Mc Bridge J.: Two Thumbs Up for Oatrim. Agricultural Research Service, 12, 1993, 4-7. [13] Międzobrodzka A.: Błędy żywieniowe społeczeństwa polskiego. Żywność, Technologia, Jakość. 1, 1994, [14] Miller Jones J.: Fat Substitutes: Nutritional promise or Potential Disaster? Chemistry & Industry Magazine Features, 7, 1996, 1-3. [15] Niewiarowicz A.: Zamienniki tłuszczów i olejów jadalnych. Przemysł Spożywczy, 11, 1991, 273. [16] Press Conference Report: USDA s Oatrim Replaces Fat in Many Food Products Food Technology, 1990, 12, 100. [17] Roquette: Lycadex: The natural choice for light products Firmowe materiały informacyjne. [18] Raloff J.: Beyond Oat Bran: Reaping the benefits without gorging on the grain. Food Technology, 8, 1991, [19] Tyszkiewicz I.: Zamienniki tłuszczu w technologii żywności o obniżonej energetyczności. Przemysł Spożywczy, 5, 6, 1992; [20] Warner K., Inglett G.E.: Flavor and Texture Characteristics of Foods Containing Z-Trim Com and Oat Fibers as Fat and Flour Replacers. Cereal Foods World, 42 (12), 1997, T H E POSSIBILITIES O F U S E O F O A T A S A R A W M A T E R I A L F O R O B T A I N I N G F A T S U B S T I T U T E S Summary The growth of civilization, particularly in the highly developed countries, has also changed trends in eating habits of their inhabitants. Unfortunately, the direction of these changes is not favourable for people s health. They have become one of the main causes of morbidity and mortality due to obesity and overweight. This risk can be reduced by changes in people s eating habits (diets, retrictions on consuming some sorts of products and their components). In the works of the U.S. Department of Health one can find the remarks emphasizing the importance of reducing the level of cholesterol, domestic salt, sugar and especially fat and after all hydrogenated fat. This latter can be substituted on a larger scale. A relatively long time ago it was noticed that maltodextrins with a low equivalent of glucose are able to substitute fat components. Therefore, for a few years scientists have been interested in oat and its products. It is connected with its chemical composition, particularly with soluble and insoluble components of cellulose and a high concentration of starch. The conducted enzymatic hydrolysis of starch under the proper conditions enables to obtain maltodextrins characterized by a proper glucose equivalent and also including some glucan fractions. This product known in the USA as Oatrim is used as a fat substitute in such groups of food as dressings, sauces, soups, mayonaize and margarine. It is estimated that the use of this substitute on American Market will reduce the costs of treatment of these diseases caused by obesity and a high level of cholesterol by 20 per cent.
Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016
Czy warto jeść kasze i płatki? dr inż. Dorota Czerwińska Katedra Żywienia Człowieka, SGGW 17.02.2016 Rola produktów zbożowych w żywieniu człowieka Produkty zbożowe, czyli mąki, pieczywo, kasze, ryż, makarony
8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności
Błonnik pokarmowy: właściwości, skład, występowanie w żywności Dr hab. Jarosława Rutkowska, prof. nadzwycz. SGGW Zakład Analiz Instrumentalnych Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej
Zbożowe śniadanie zimowe dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Asortyment produktów zbożowych Produkty zbożowe stanowią podstawę wyżywienia ludności na całym świecie, znajdują się
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH
ZNACZENIE ŻYWIENIA W PREWENCJI CHORÓB CYWILIZACYJNYCH Dr inż. Anna Tokarska Dział Żywienia Świętokrzyskie Centrum Onkologii Obserwowane trendy w żywieniu w ostatnim czasie wskazują, że na wskaźniki zachorowalności
M ALTODEKSTRYNYI ICH ZNACZENIE ŻYW IENIOW E
Żywność. Technologia. Jakość. 3(4), 1995 ZOFIA KOŁODZIEJ M ALTODEKSTRYNYI ICH ZNACZENIE ŻYW IENIOW E Według definicji przyjętej przez Grupę Ekspertów Skrobiowych (STEX) europejskich towarzystw skrobiowych,
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Indeks glikemiczny a produkty piekarskie. Dr inż. Małgorzata Wronkowska
Indeks glikemiczny a produkty piekarskie Dr inż. Małgorzata Wronkowska Według danych Urzędu Statystycznego za rok 2010 przeciętne miesięczne spożycie chleba na osobę w Polsce w ostatnich 10 latach spadło
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS
Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Wymienniki dietetyczne w cukrzycy. Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.
Wymienniki dietetyczne w cukrzycy Dr inż. Joanna Myszkowska-Ryciak Zakład Dietetyki Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 20.06.2012 Zalecenia szczegółowe - węglowodany: 40 50% wartości energetycznej
GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie)
1. Czym jest GDA? GDA (Guideline Daily Amount = Wskazane Dzienne Spożycie) to wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie zostały wyznaczone przez naukowców dla przeciętnego
SPIS TREŚCI. 1. Znaczenie nauki o żywieniu. 2. Gospodarka energetyczna organizmu człowieka. 3. Podstawowe składniki pokarmowe i ich rola
3 SPIS TREŚCI 1. Znaczenie nauki o żywieniu 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu................................................8 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka.............................................9
Rola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna
Żywność ekologiczna najlepsza żywność funkcjonalna Prof. Dr hab. Ewa Solarska Pracownia Żywności Ekologicznej Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Konferencja naukowa
Talerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego
Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2
Tematyka zajęć z podstaw żywienia człowieka klasa: 1 TK -1, 1TK - 2 1. Zapoznanie z PSO, wymaganiami edukacyjnymi i strukturą egzaminu zewnętrznego. 2. Problematyka żywienia w Polsce i na świecie. -wymienia
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia I stopnia
Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie Zagadnienia na egzamin dyplomowy studia I stopnia Kierunek ŻYWIENIE CZŁOWIEKA I OCENA ŻYWNOŚCI ZAGADNIENIA KIERUNKOWE 1. Przemiany materii
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?
dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną
AE/ZP-27-17/15 Załącznik Nr 1 Formularz Cenowy
AE/ZP-27-17/15 Załącznik Nr 1 Formularz Cenowy Cena brutto zamówienia - każdego pakietu powinna stanowić sumę wartości brutto wszystkich pozycji ujętych w pakiecie, natomiast wartość brutto poszczególnych
Kinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
RACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.
RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych WIEDZA
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Żywienie w zdrowiu i chorobie Typ studiów: doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA K_W01 K_W02
parametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
II. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych
SPIS TREŚCI Wprowadzenie 11 I. Jakość żywności, systemy zarządzania jakością i klasyfikacja żywności 13 1. Wstęp 13 2. Określenia jakości 14 3. Systemy zapewniające prawidłową jakość produktów spożywczych
Możliwość zastąpienia tłuszczu w herbatnikach maltodekstryną owsianą
NR 239 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2006 HALINA GAMBUŚ 1 MAREK GIBIŃSKI 1 FLORIAN GAMBUŚ 2 1 Katedra Technologii Węglowodanów, Akademia Rolnicza w Krakowie 2 Katedra Chemii Rolnej,
Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie
Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego
Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Zawód: technik żywienia i usług gastronomicznych Przedmiot: Zasady żywienia Klasa 2. Ocena Nazwa
* Badanie polegające na testowaniu przez respondentów tej samej grupy produktów bez ujawniania marki i wskazywania na wyraźne różnice.
* Badanie polegające na testowaniu przez respondentów tej samej grupy produktów bez ujawniania marki i wskazywania na wyraźne różnice. Celem badania jest sprawdzenie preferencji respondentów odnośnie badanych
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2)
Dz.U.07.137.967 2010.01.22 zm. Dz.U.2010.9.63 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie sposobu znakowania żywności wartością odżywczą 2) (Dz. U. z dnia 31 lipca 2007 r.) Na
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w
Mąka gryczana Ekologiczna mąka gryczana ze zmielonej na żarnach gryki. Doskonała na bliny, placki i kluski. Spożywanie mąki gryczanej oraz kaszy gryczanej uznawane jest za bardzo korzystne dla prawidłowego
Czy warto jeść kasze i płatki?
Czy warto jeść kasze i płatki? Dr hab. Grażyna Cacak-Pietrzak Katedra Technologii Żywności Wydział Nauk o Żywności SGGW Wszechnica Żywieniowa SGGW 17.02.2016 Kasze i płatki zbożowe Kasze całe lub pokrajane
3b Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano. 2. Zaznacz poprawną odpowiedź.
3b 1 PAWEŁ ZYCH IMIĘ I NAZWISKO: KLASA: GRUPA A 1. Do dwóch probówek, w których znajdowały się olej słonecznikowy i stopione masło, dodano roztworu manganianu(vii) potasu. Napisz, jakich obserwacji można
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia
Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr
Komentarz dietetyk 321[11]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 16 Strona 2 z 16 Strona 3 z 16 Strona 4 z 16 Strona 5 z 16 Strona 6 z 16 Strona 7 z 16 Strona 8 z 16 W pracach egzaminacyjnych oceniane były następujące elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej.
Zasady zdrowego żywienia
Jak się zdrowo odżywiać - piramida żywieniowa Zdrowe odżywianie to ostatnio dość modne słowa, które bez działania nie niosą za sobą nic. Wiele nastolatek chwali się, że je zdrowo, nic tak naprawdę na ten
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową
Normy wyżywienia Racje pokarmowe. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015
Normy wyżywienia Racje pokarmowe Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 1 Normy wyżywienia (zalecane racje pokarmowe) (recommended pattern of food use) dzienne zestawy produktów
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje testów Genodiet Test Genodiet składają się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki do poznania indywidualnych zasad zdrowia. Identyfikacja typu
Próba wykorzystania otrąb owsianych do wypieku wyrobów ciastkarskich
NR 229 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2003 ALICJA CEGLIŃSKA TADEUSZ HABER AGNIESZKA STELEBNIAK Zakład Technologii Zbóż Katedry Technologii Żywności Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego,
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM
ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny
Śniadanie jeść czy nie jeść? To nie jest trudne pytanie.
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Śniadanie jeść czy nie
Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY
Podstawowe składniki odżywcze i ich rola dla organizmu człowieka ZAPRASZAMY Czym są składniki odżywcze Składniki odżywcze substancje chemiczne dostarczane do organizmu przez pokarm, który dostaje się do
ŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA. Anna Duda
ŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA I WYCHOWANIA W Ś W I E T L E Z N O W E L I Z O WA N YC H P R Z E P I S Ó W Anna Duda ŹRÓDŁA BIAŁKA W DIECIE bardzo ważnego składnika dla rosnącego młodego organizmu. Białko
Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Składniki pokarmowe i ich rola w żywieniu
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Zawód: kucharz Przedmiot: Zasady żywienia Klasa 1. Ocena Nazwa działu / wymagania Znaczenie nauki
Fosfor w żywności i żywieniu
Wydział Nauk o Żywności SGGW Fosfor w żywności i żywieniu Prof. dr hab. Mirosław Słowiński Zakład Technologii Mięsa Wydział Nauk o Żywności Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Rozporządzenie
SANPROBI Super Formula
SUPLEMENT DIETY SANPROBI Super Formula Unikalna formuła siedmiu żywych szczepów probiotycznych i dwóch prebiotyków Zdrowie i sylwetka a w super formie Zaburzenia metaboliczne stanowią istotny problem medyczny
METODA OTRZYMYWANIA PRODUKTU ŻYTNIEGO O PODWYŻSZONEJ ZAWARTOŚCI BŁONNIKA POKARMOWEGO
METODA OTRZYMYWANIA PRODUKTU ŻYTNIEGO O PODWYŻSZONEJ ZAWARTOŚCI BŁONNIKA POKARMOWEGO Jan MICHNIEWICZ, Piotr KOŁODZIEJCZYK, Agnieszka MAKOWSKA Zakład Technologii Zbóż Instytut Technologii Żywności Pochodzenia
Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które
DROGI RODZICU Piramida przedstawia zasady prawidłowego odżywiania. Informuje o tym, ile porcji różnych grup produktów powinno znaleźć się w posiłkach, które zjadamy w ciągu dnia. Przy czym obowiązuje zasada,
... Dzienniczek Badań. Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010
... Dzienniczek Badań Centrum Promocji Zdrowia i Edukacji Ekologicznej Warszawa Bemowo 2010 ... lekarz prowadzący imię nazwisko wiek adres MASA CIAŁ A Masę ciała można ocenić na podstawie wskaźnika BMI
OLEJ Z MIKROGLONÓW SCHIZOCHYTRIUM BOGATY W DHA I EPA
Dr Rodney Gray DSM Nutritional Lipids (a Division of DSM Nutritional Products LLC) 6 lipca 2012 r. NFU 786 OLEJ Z MIKROGLONÓW SCHIZOCHYTRIUM BOGATY W DHA I EPA Szanowny Panie, pragnę poinformować o rozpatrzeniu
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY
NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie
Koty wybredne, lubiące zmiany diety.
Koty wybredne, lubiące zmiany diety. Koty wybredne Niektóre koty są szczególnie wybredne i trudno jest zaspokoić ich potrzeby. W rezultacie, koty takie jedzą nieregularnie, a ich dieta jest nieprawidłowo
Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47
Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12
DIETA PO RESEKCJI TRZUSTKI
DIETA PO RESEKCJI TRZUSTKI Opracowała: Dr n. med. Dorota Waśko-Czopnik specjalista chorób wewnętrznych, dietetyk Leczenie operacyjne polegające na całkowitym usunięciu trzustki, niekiedy wraz z sąsiadującymi
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH
PAKIET KONSULTACJI GENETYCZNYCH GENODIET ZDROWIE ZAPISANE W GENACH Rodzaje pakietów Genodiet Pakiet konsultacji genetycznych Genodiet składaja się z 3 uzupełniających się modułów, stanowiących 3 kroki
Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu.
Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu. Dostarczają także kwasu foliowego. Zawierają znaczne ilości składników
Powszechne mity dotyczące diety. Zofia Kwiatkowska
Powszechne mity dotyczące diety 1 Zofia Kwiatkowska Struktura prezentacji O Historia O Czym jest dieta? O Czym jest żywienie? O Zasady zdrowego żywienia O Najczęstsze mity dotyczące diety O Podsumowanie
PRODUKTY PLUS FIRMY TIENS
PRODUKTY PLUS FIRMY TIENS PRODUKTY PLUS FIRMY TIENS TIENS POLSKA PRZEDSTAWIA NOWĄ SERIĘ PRODUKTÓW PLUS 5000 lat chińskiej tradycji i wiedzy połączone z najnowszą technologią z Europy PRODUTY PLUS FIRMY
WYKAZ ASORTYMENTOWY I CENOWY - ARTYKUŁY MLECZARSKIE
WYKAZ ASORTYMENTOWY I CENOWY - ARTYKUŁY MLECZARSKIE Załącznik nr 1 do Formularza ofertowego z dnia. r. Lp. Nazwa artykułu Kod CPV Opis Nazwa nadana przez oferenta Jedn ostka miar y Ilość Cena jednostk
PL B1. Preparat o właściwościach przeciwutleniających oraz sposób otrzymywania tego preparatu. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL
PL 217050 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217050 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 388203 (22) Data zgłoszenia: 08.06.2009 (51) Int.Cl.
zbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)
HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.
ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia
Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.
TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z OBSŁUGĄ KONSUMENTA CZ. 2. Danuta Górecka, Halina Limanówka, Ewa Superczyńska, Melania Żylińska-Kaczmarek
TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z OBSŁUGĄ KONSUMENTA CZ. 2 Danuta Górecka, Halina Limanówka, Ewa Superczyńska, Melania Żylińska-Kaczmarek SPIS TREŚCI Rozdział 1. Podstawowe wiadomości o produktach spożywczych
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Indywidualny Program Odżywiania
Indywidualny Program Odżywiania Jadłospis Nazwa: Dietetyk: Dieta Standard 1500kcal Strona 1 z 9 Podsumowanie jadłospisu Poniedziałek Wtorek Środa Sobota Niedziela Makiełki (1,2,3,6) Makiełki (1,2,3,6)
Kasza kukurydziana Kasza kukurydziana (polenta) produkowana jest z ziaren kukurydzy w postaci drobnego grysiku. Dostarcza błonnika, witamin B1 i PP
Kasza kukurydziana Kasza kukurydziana (polenta) produkowana jest z ziaren kukurydzy w postaci drobnego grysiku. Dostarcza błonnika, witamin B1 i PP oraz beta-karotenu. Produkty z kukurydzy są sycące, dodające
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ
KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA Informacje ogólne PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU I KULTURZE FIZYCZNEJ Kierunek studiów: Dietetyka Poziom : studia pierwszego stopnia
Diety do żywienia medycznego do podaży przez zgłębnik
Diety do żywienia medycznego do podaży przez zgłębnik Dieta kompletna pod względem odżywczym, gotowa do użycia, zawierająca DHA/EPA, bezresztkowa, przeznaczona do stosowania przez zgłębnik Wskazania: okres
W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność
Błonnik jako cudowny środek na odchudzanie?
Błonnik jako cudowny środek na odchudzanie? Jednym z najbardziej skutecznych sposobów, aby stracić nadprogramowe kilogramy, to kontrolować własny apetyt. Łatwo powiedzieć, ciężej wykonać! Jednak gdy poznamy
dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia w stołówkach i asortymentu w sklepikach szkolnych szansą na poprawę sposobu żywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak
Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010
Rejestr produktów podlegających zgłoszeniu do Głównego Inspektora Sanitarnego 2007-2010 Analiza rejestru powiadomień o pierwszym wprowadzeniu do obrotu środków spożywczych Środki spożywcze specjalnego
Nazwa producenta Ilość w opakowaniu handlowym. opak. Cena części / netto / słownie : zł groszy. Kwota podatku VAT słownie : zł groszy
Załącznik nr 1 Część nr 1 - Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Mleko początkowe. Opis produktu leczniczego, postać, dawka, ilość w opakowaniu j.m.. Nazwa handlowa, postać w opakowaniu
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1
Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci
Warzywa i owoce jedz jak najczęściej i w jak największej ilości.
Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla dzieci i młodzieży Piramida została opracowana w Instytucie Żywności i Żywienia w 2016 r. pod kierunkiem prof. dra med. Mirosława Jarosza przez zespół
Grupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 29 grudzień 2016
ODCHUDZANIE I UJĘDRNIANIE > Model : 8688701 Producent : - SKUTECZNY SPOSÓB NA ORZEŹWIAJĄCE ODCHUDZANIE! Idealna propozycja na nadchodzące lato Mrożona kawa o pysznym waniliowym smaku. Sprawdzona kompozycja
Wartość pokarmowa zbóż i zasady ich skarmiania w żywieniu świń
.pl https://www..pl Wartość pokarmowa zbóż i zasady ich skarmiania w żywieniu świń Autor: prof. dr hab. Bogdan Szostak Data: 3 listopada 2017 Wartość pokarmowa zbóż zajmuje ważną pozycję w żywieniu wszystkich
TŁUSZCZE. Technologia gastronomiczna. Zespół Szkół Gospodarczych im Spytka Ligęzy w Rzeszowie
TŁUSZCZE Technologia gastronomiczna Zespół Szkół Gospodarczych im Spytka Ligęzy w Rzeszowie Materiały przygotowali: mgr inŝ. Krzysztof Matłosz mgr Sabina Walat RZESZÓW 2005 Tłuszcze to estry gliceryny
8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum
8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte
Produkty złożone. Control checks at border inspection posts. 11-14 maja 2013 Monachium
Produkty złożone Control checks at border inspection posts 11-14 maja 2013 Monachium Produkty złożone produkt złożony : środek spożywczy przeznaczony do spożycia przez ludzi, zawierający zarówno przetworzone