układ wyodrębniony obszar materii oddzielony od otoczenia wyraźnymi granicami

Transkrypt

1 19/1/ Cheia roztworów układ wyodrębniony obzar aterii oddzielony od otoczenia wyraźnyi ranicai otoczenie to wzytko co ię znajduje poza układe faza układu jednorodna pod wzlęde fizyczny część układu oddzielona od rezty układu wyraźną powierzchnią rozdziału kładnik układu ubtancja o określonych właściwościach fizykocheicznych układ dyperyjny układ kładający ię z fazy zdyperowanej (rozprozonej) f z i fazy dyperyjnej (rozprazającej) f d, które oą wytępować w różnych tanach kupienia 1

2 ciśnienie / Pa 19/1/014 Reuła faz Gibba faza - jednorodna część układu cheiczneo oddzielona od pozotałych części wyraźnyi ranicai ranicai iędzyfazowyi każdy układ cheiczny określony jet przez liczbę faz oraz liczbę kładników niezbędnych do zbudowania teo układu = a + - b ilość topni wobody, czyli paraetrów które ożey dowolnie zieniać bez ziany ilości kładników a i ilości faz b w dany układzie a ilość kładników niezależnych b ilość faz ilość kładników niezależnych - inialna ilość kładników potrzebnych do zbudowania układu Układ jednokładnikowy wykre fazowy wody 101 6,1 ciało tałe punkt potrójny ciecz az reuła faz Gibba dla układu jednokładnikoweo: = a + b = = 0, teperatura / o C dwa topnie wobody (T, p) w obrębie każdeo obzaru punkt potrójny liczba topni wobody wynoi 0, = 0

3 rozpuzczalnik 19/1/014 Układ dwukładnikowy reuła faz Gibba dla układu dwukładnikoweo: S = + b b- ilość faz Układy dyperyjne podział układów dyperyjnych ze wzlędu na tan kupienia f z i f d ubtancja rozpuzczona tan kup. f z f. rozprazana tan kup. f d f. rozprazająca az az roztwory azowe powietrze ciecz aerozol, ła, wiloć (woda w powietrzu) ciało tałe dy, kurz popiół w powietrzu ciecz ciało tałe piana napoje azowane (CO w wodzie) piana tała wodór w platynie roztwory właściwe eulje etanol w wodzie wiloć w drewnie okra ąbka roztwory właściwe koloidy łodkie napoje herbata topy etali

4 19/1/014 Układy dyperyjne Cheia roztworów ateria czyta ubtancja iezanina czytych ubtancji pierwiatek związek hooeniczna heteroeniczna roztwór hooeniczna iezanina kładająca ię z 1 lub więcej ubtancji rozpuzczonych w rozpuzczalniku; kład roztworów określa ię przez podanie tężenia kładników; zwykle jeden ze związków cheicznych jet nazywany rozpuzczalnikie, a drui ubtancją rozpuzczaną roztwór właściwy Co(NO ) K Cr O 7 K CrO 4 NiCl CuSO 4 KMnO 4 < 1n jednorodne - jednakowe właściwości fizykocheiczne w każdy eleencie objętości układu roztwór niewłaściwy 1n < 00n koloidy 00n zawieiny niejednorodne - w obrębie układu wytępują obzary o odiennych właściwościach Cheia roztworów roztwór niewłaściwy nie ą całkowicie jednorodne; ą to np.: trwałe eulje (zczeólny przypadek koloidu) dwufazowy układ dyperyjny ciecz-ciecz dwóch nieiezających ię wzajenie cieczy - polarnej i niepolarnej; układ terodynaicznie nietrwały krajnie rozprozone zawieiny układ niejednorodny, dwufazowy, w potaci czątek jedneo ciała rozprozonych (faza rozprozona) w drui ciele (faza rozprazająca), np. czątek ciała tałeo w azie lub czątek cieczy w cieczy (czątki dotatecznie ałe układ koloidalny) żele zczeólny rodzaj układu koloidalneo, będący efekte koaulacji zolu koloidy niejednorodna iezanina, zwykle dwufazowa, tworząca układ dwóch ubtancji, w który jedna z ubtancji jet rozprozona w druiej; rozdrobnienie (czyli dyperja) ubtancji rozprozonej jet tak duże, że fizycznie iezanina prawia wrażenie ubtancji jednorodnej, jednak nie jet to wyiezanie na pozioie pojedynczych cząteczek 4

5 19/1/014 Roztwory koloidalne układ koloidalny niejednorodna iezanina, zwykle dwufazowa, tworząca układ dwóch ubtancji, w który jedna z ubtancji jet rozprozona w druiej rozdrobnienie ubtancji rozprozonej jet tak duże, że fizycznie iezanina prawia wrażenie ubtancji jednorodnej, jednak nie jet to wyiezanie na pozioiepojedynczych cząteczek roztwór koloid zawieina Roztwory koloidalne efekt Tyndalla rozprozenie światła na cząteczkach fazy rozprozonej (czątki fazy rozprozonej ą więkze o dłuości fali świetlnej) 5

6 19/1/014 Roztwory koloidalne rodzaj fazy rozprazającej hydrozole (woda) powinowactwo do rozpuzczalnika liofilowe (duże powinowactwo do rozpuzczalnika, łatwo uleają olwatacji) rupy polarne na powierzchni olekuły budowa fazy rozprozonej cząteczkowe (pojedyncze akrocząteczki) alkozole (alkohol) aerozole (powietrze) liofobowe (ałe powinowactwo do rozpuzczalnika, nie uleają olwatacji) fazowe (bardzo ałe kryztały) iceralne (icela) Roztwory koloidalne ruchy Browna czątki fazy rozprozonej poruzają ię w roztworze po torach zyzakowatych od odbicia (zderzenia) do odbicia (zderzenia) z innyi czątkai ruchy Browna dla dużej cząteczki (np. cząteczki kurzu), która ulea zderzenio z dużą liczbą ałych cząteczek (azu) poruzających ię z różną prędkością w różnych kierunkach ruchy Browna dla 5-ciu cząteczek (żółte) zderzających ię z 800 ałyi cząteczkai; trajektoria randoiczneo ich ruchu zaznaczona na niebieko; na czerwono zaznaczono wektor prędkości 6

7 19/1/014 Roztwory koloidalne koaulacja zjawiko łączenia ię czątek fazy rozprozonej koloidu w więkze zepoły tworzące niereularną ieć (koaulat) (przejście zolu w żel) zybkość koaulacji uwarunkowana jet ruchai Browna, których intenywność jet warunkowana przez: tężenie czątek fazy rozprozonej i ich zybkością dyfuzji w cieczy, która z kolei jet ilnie zależna od teperatury oddziaływania iędzycząteczkowe, które oą być reulowane kłade elektrolitów w układzie peptyzacja zjawiko odwrotne do koaulacji (przejście żelu w zol) koaulacja zol (koloid) żel (koaulat) peptyzacja denaturacja nieodwracalny proce przechodzenia zolu w żel Roztwory koloidalne czynniki powodujące proce koaulacji i denaturacji koloidu koaulacja koloidu denaturacja koloidu dodanie niektórych elektrolitów dodanie: dodanie nieelektrolitów tężonych roztworów kwaów lub zaad ziana teperatury (obniżenie lub podwyżzenie) roztworów oli etali ciężkich działanie czynnikai echanicznyi niektórych związków oranicznych (alkoholu, aldehydu) przepływ prądu elektryczneo działanie świtała inne wyokie ziany teperatury 7

8 19/1/014 Roztwory właściwe podział roztworów ze wzlędu na zawartość ubtancji rozpuzczonej nienaycony c < c ax roztwór, w który w danej teperaturze ożna rozpuścić jezcze pewną ilość danej ubtancji c tężenie roztworu c ax tężenie roztworu wynikające z rozpuzczalności roztwór naycony c = c ax roztwór, który w określonych warunkach terodynaicznych (ciśnienie i teperatura) nie zienia weo tężenia w kontakcie z ubtancją rozpuzczoną bez zian warunków terodynaicznych z roztworu nayconeo nie wytrąca ię żaden oad, ale nie ożna też w ni rozpuścić już więcej ubtancji roztwór o tężeniu więkzy od tężenia roztworu nayconeo w danej teperaturze roztwory przeycone ą przykładai ubtancji w tanie terodynaicznie nietabilny etatrwały przeycony c > c ax Rozpuzczalność rozpuzczanie proce fizykocheiczny poleający na taki ziezaniu ciała tałeo, azu lub cieczy w innej cieczy lub azie, że powtaje jednorodna, nieożliwa do rozdzielenia etodai echanicznyi iezanina (roztwór) rozpuzczalność akyalna liczba raów ubtancji rozpuzczonej w określonych warunkach teperatury i ciśnienia w 100 rozpuzczalnika rozpuzczanie olwatacja dyperja reakcja cheiczna 8

9 19/1/014 Rozpuzczanie w wyniku reakcji rozpuzczająca ię ubtancja reauje z cząteczkai rozpuzczalnika lub innej, wcześniej rozpuzczonej ubtancji, tworząc nowy związek cheiczny CO H O H CO P O H O H PO 5 4 Zn HCl ZnCl H Rozpuzczanie w wyniku olwatacji Cl - Na + olwatacja (hydratacja) polea na otaczaniu cząteczek rozpuzczającej ię ubtancji przez cząteczki rozpuzczalnika (wody) 9

10 19/1/014 Rozpuzczanie w wyniku dyperji dyperja iezanie ię dwóch ubtancji w wyniku dyfuzji i oddziaływań iędzycząteczkowych dyfuzja proce aorzutneo rozprzetrzeniania ię cząteczek lub enerii w dany ośrodku (np. w azie, cieczy lub ciele tały), będący konekwencją chaotycznych zderzeń cząteczek dyfundującej ubtancji iędzy obą lub z cząteczkai otaczająceo ją ośrodka Wpływ teperatury na rozpuzczalność wpływ teperatury zależny jet od efektu cieplneo proceu rozpuzczania: r. endotericzna H < 0 T - S wzrot teperatury przeunie równowaę w prawo; rozpuzczalność będzie roła wraz z teperaturą r. ezotericzna H > 0 T - S ubtancja + rozpuzczalnik = roztwór + H dotarczenie ciepła poprzez zwiękzenie teperatury powoduje przeunięcie równowai w lewo, a więc w kierunku niejzej rozpuzczalności 10

11 19/1/014 akyalną rozpuzczalność częto wyraża ię jako akyalne tężenie (tężenie roztworu nayconeo) i wyraża ię w raach na 100 rozpuzczalnika rozp 100 rozpuzczalność aa ubtancji rozp aa rozpuzczalnika Prężność pary nad cieczą Ciepło parowania Utalone w danej teperaturze ciśnienie azu nad cieczą noi nawę prężności pary. Równowaowe ciśnienie par azu nad cieczą w warunkach, dy zybkość parowania jet równoważna zybkości kraplania nazyway prężnością pary nayconej. ln p a T b zależność prężności pary nayconej od teperatury Ciepłe parowania H par. nazyway ilość ciepła potrzebną do przeprowadzenia jednotkowej ay cieczy (jedneo raa lub jedneo ola) w parę o tej aej teperaturze. 11

12 liczba cząteczek 19/1/014 Teperatura wrzenia Jeśli prężność pary cieczy zrównoważy ciśnienie zewnętrzne natępuje zjawiko wrzenia. Teperatura, w której zachodzi wrzenie noi nazwę teperatury wrzenia. Zależy ona od ciśnienia zewnętrzneo. Krzywa przedtawiająca zależność prężności pary od teperatury jet równocześnie zależnością teperatury wrzenia od ciśnienia. Wpływ ciśnienia na rozpuzczalność wpływ ciśnienia na tężenie azu rozpuzczoneo Prawo Henry eo p k i x i c tężenie azu rozpuzczoneo w cieczy (ol/l) k tała zależąca od teperatury, rozpuzczalnika i azu p ciśnienie parcjalne azu (at) w tałej teperaturze ilość rozpuzczoneo azu jet proporcjonalna do ciśnienia czątkoweo azu w równowadze z cieczą w dany ciśnieniu i teperaturze ciecz zawiera pewną ilość rozpuzczonych azów: rozpuzczalność azów w cieczach pada (aleje zawartość azu) wraz ze wzrote teperatury i obniżanie ciśnienia, rozpuzczalność azów w cieczach rośnie (rośnie zawartość azu) wraz z obniżanie teperatury i wzrote ciśnienia ciśnienie 1

13 19/1/014 Prawo Raoulta Ciśnienie par prawo Raoulta podaje kład pary nayconej nad cieczą o znany kładzie ciśnienie czątkowe par kładnika nad roztwore (idealnie rozcieńczony) jet proporcjonalne do ciśnienia, jakie wykazywałby czyty kładnik oraz jeo ułaka oloweo p i p 0 i x i p p i x p i ciśnienie pary kładnika i p 0 i ciśnienie par nad czyty kładnikie i x i ułaek olowy kładnika i p ciśnienie całkowite nad roztwore zodnie z prawe Raoulta faza azowa (para cieczy) będzie zawze boatza od fazy ciekłej w kładniki łatwiej lotne (ające wyżze ciśnienie pary nayconej a niżzą teperaturę wrzenia) i 0 i Dyfuzja proce dyfuzji proce poleający na przeiezczaniu ię ubtancji z obzaru o wyżzy tężeniu do obzaru o niżzy tężeniu v D A C v prędkość dyfuzji A powierzchnia D wpółczynnik dyfuzji C radient tężenia D D 0 e Ea RT D 0 akyalny wpółczynnik dyfuzji (dla niekończonej T) E a eneria aktywacji T teperatura R tała azowa 1

14 19/1/014 Ooza ooza - dyfuzja cząteczek rozpuzczalnika przez ebranę półprzepuzczalną, oddzielającą dwa roztwory różniące ię potencjałai cheicznyi różnica potencjałów cheicznych wynika z różnicy kładu (tężenia) roztworów ooza pontanicznie zachodzi od roztworu o niżzy tężeniu ubtancji rozpuzczonej do roztworu o wyżzy, czyli prowadzi do wyrównania tężeń obu roztworów błona półprzepuzczalna ui być przepuzczalna dla rozpuzczalnika, a nieprzepuzczalna dla ubtancji rozpuzczonej ciśnienie ootyczne C radient tężenia Dyocjacja jonowa dyocjacja rozpad cząteczek elektrolitu na jony pod wpływe rozpuzczalnika elektrolitai ą związki o budowie jonowej lub polarnej: ole, wodorotlenki, kway tlenowe, wodorki kwaowe, niektóre związki oraniczne nieelektrolitai ą ubtancje, które nie uleają dyocjacji jonowej: więkzość związków oranicznych oraz tlenki i wodorki nie reaujące z wodą E n A n E n na HCl H Cl Al(SO4) Al SO 4 14

15 19/1/014 Teoria kwaów i zaad Teoria Arrheniua kway ubtancje dyocjujące z wydzielenie jonu hydronioweo, H O + (jon H + w rzeczywitości itnieje zawze w towarzytwie cząteczki wody) zaady ubtancje dyocjujące z wydzielenie jonu wodorotlenoweo, OH - kwa H R n nh O nh O R n zaada Me(OH) n Me n noh kwa donor protonu (H + ) zaada akceptor protonu (H + ) Itnieją pary kwaowo zaadowe Teoria Brønteada i Lowry eo kwa zaada H H O OH HO HO NH4 NH H H H 15

16 19/1/014 Teoria Lewia kwa akceptor pary elektronowej zaada donor pary elektronowej kwa zaada produkt BF NH F B NH AlCl AlCl Cl 4 topień dyocjacji zdolność ubtancji do dyocjacji tounek ilości cząteczek dyocjujących do oólnej ilości cząteczek w roztworze n zd ilość cząteczek zdyocjowanych n 0 całkowita ilość cząteczek w roztworze 1 ocne elektrolity < 0.1 łabe elektrolity 0.1< < 1 elektrolity średniej ocy n zd n 0 16

17 19/1/014 tała dyocjacji tała równowai reakcji dyocjacji E n A n E n na K d tała dyocjacji c n, c E A c E A n tężenia jonów tężenie cząteczek niezdyocjowanych K d c E c c E A n n A Prawo rozcieńczeń Owalda prawo rozcieńczeń Wilhela Otwalda podaje zależność tałej dyocjacji od topnia dyocjacji i tężenia prawo to touje ię wyłącznie do elektrolitów łabych (<0,1) K d tała dyocjacji c tężenie elektrolitu topień dyocjacji K d c 1 17

18 19/1/014 Aktywność aktywność inaczej tężenie rzeczywite podaje ilość cząteczek w roztworze i oddziaływania poiędzy nii a i f i c i a i aktywność kładnika i f i wpółczynnik aktywności kładnika i c i tężenie kładnika i dla roztworów rozcieńczonych f i 1, więc a i = c i Iloczyn rozpuzczalności dla trudno rozpuzalnych oli ianownik w wyrażeniu na tałą dyocjacji ożna przyjąć za wartość tałą K d n c c E A c cont. n c E A E A n L K c d E A n L n c E ca L iloczyn rozpuzczalności 18

19 19/1/014 iloczyn rozpuzczalności iloczyn tężeń jonów trudno rozpuzczalnej oli w jej roztworze naycony w określonych warunkach (T, p) CaSO 4 Ca SO L c c Ca 4 CaSO4 SO PbI PbI Pb L c Pb c I I 4 Miara kwaowości, ph woda dyocjuje w bardzo niewielki topniu: H O OH H 14 H O c c 10 H OH L kala ph ilościowa kala kwaowości i zaadowości roztworów wodnych związków cheicznych ph loc H 0< ph < 14 19

20 19/1/014 przykładowe wartości ph ubtancja ph 1 M kwa olny 0 kwa akuulatorowy < 1,0 kwa żołądkowy 1,5 ok cytrynowy,4 Coca-Cola,5 Ocet,9 ok poarańczowy,5 piwo 4,5 kawa 5,0 herbata 5,5 kwaśny dezcz < 5,6 leko 6,5 cheicznie czyta woda 7 ślina człowieka 6,5 7,4 krew 7,5 7,45 woda orka 8,0 ydło 9,0 10,0 woda aoniakalna 11,5 wodorotlenek wapnia 1,5 1 M roztwór NaOH 14 poiar ph przeprowadza ię za poocą: wkaźników związków, najczęściej oranicznych, które zieniają zabarwienie ze zianą ph: laku (czerwony w r. kw.), BBT (żółty w r. kw. I błękitny w r. za.), fenoloftaleina (alinowy w r. za.), oranż etylowy papierki wkaźnikowe bibuła naączona kilkoa wkaźnikai, zieniająca barwę w zależności od ph pehaetru z elektrodą zklaną 0

21 19/1/014 Hydroliza hydroliza reakcja podwójnej wyiany (częto odwracalna), która przebiea iędzy wodą i rozpuzczoną w niej ubtancją w jej wyniku powtają nowe związki cheiczne jet zczeólny przypadkie liolizy (olwolizy) częto przebiea w obecności katalizatorów (kwaów lub zaad) zazwyczaj reakcja hydrolizy przebiea wedłu oólneo cheatu: AB + H O BH + AOH ole ocnych kwaów i ocnych zaad nie uleają hydrolizie Na Cl HO Na OH HO OH dyocjacja wody H H Cl ole ocnych kwaów i łabych zaad Me n R nh O R nh Me OH n odczyn po hydrolizie kwaśny ph < 7 (NH4 ) SO H O NH OH H SO NH 4 4 SO4 HO NH4OH H SO

22 19/1/014 ole łabych kwaów i ocnych zaad Me n R H O Me n OH H R odczyn po hydrolizie zaadowy ph > 7 K KCO H O KOH H CO CO H O K OH H CO ole łabych kwaów i łabych zaad Me n R xh O Me OH H R n odczyn po hydrolizie obojętny ph 7 Fe S H O Fe(OH) HS

23 19/1/014 Spooby wyrażania tężeń roztworów właściwych tężenie % tężenie procent objętościowy tężenie olowe tężenie noralne ułaek olowy Spooby wyrażania tężeń roztworów właściwych tężenie procentowe ([%]: C p (C % ) - procent aowy (waowy) ubtancji rozpuzczonej w roztworze (w 100 roztworu) C 100% 100% % % w p rru aa ubtancji rozpuzczonej [] r-ru aa roztworu [] rozp aa rozpuzczalnika [] r = + rozp rozp

24 19/1/014 Obliczyć tężenie procentowe roztworu przyotowaneo przez rozpuzczenie 5 NaCl w 150 wody. dane: = 5 rozp = 150 rozwiązanie: 5 5 % w 100% 100% 14,8% tężenie olowe podaje ilość oli ubtancji rozpuzczonej w 1d roztworu C M n ol M d V C M tężenie olowe n ilość oli ubtancji rozpuzczonej v objętość roztworu aa ubtancji rozpuzczonej M aa olowa ubtancji rozpuzczonej r V r C n M n V Vr d r r r 4

25 19/1/014 Ile raów CaCl należy odważyć, aby przyotować d.5 oloweo roztworu? dane: C M =.5 ol/d v r ru = d rozwiązanie: C M n v ol n.5 d n M v d 7ol M M M CaCl Ca Cl MC ac l ol 5.45 ol ol 1ol CaCl 7ol x x

26 19/1/014 Przeliczanie tężeń roztworów przeliczenie z C p na C przeliczenie z C na C p C C p dr C M 100% C p 100% M dr C tężenie olowe roztworu [ol/d ] C p tężenie procentowe roztworu [%] d r ętość roztworu w /d (ętość należy przeliczyć z /c nożąc ją przez 1000, np. d = 1,/c = 100/d ) M aa olowa [ol/d ] Reuła iezania roztworów o różnych tężeniach procentowych 1 c c p p x 1 c c p p x c p1 c px cp x c p liczba jednotek waowych roztworu o tężeniu c p1 1 - aa roztworu o tężeniu - aa roztworu o tężeniu c p1 c p c p c p c px 1 liczba jednotek waowych roztworu o tężeniu c p 6

27 19/1/014 Reuła iezania roztworów o różnych tężeniach olowych V V 1 c c x 1 c c x c 1 c x c x c liczba jednotek objętościowych roztworu o tężeniu c 1 V 1 objętość roztworu o tężeniu V - objętość roztworu o tężeniu c c 1 c c c x 1 liczba jednotek objętościowych roztworu o tężeniu c procent objętościowy podaje ilość jednotek objętości ubtancji rozpuzczonej w 100 jednotkach objętości roztworu v v % v 100% 100% v v v rru rozp % % v procent objętościowy v objętość ubtancji rozpuzczonej v r ru objętość roztworu v rozp objętość rozpuzczalnika 7

28 19/1/014 Jaki jet procent objętościowy roztworu, jeżeli 40c etanolu rozpuzczono w 60c wody? dane: v = 40 c v rozp = 60 c rozwiązanie: % v 40c 40c 60c 40c 100% 100c 100% 40% ułaek olowy podaje tounek ilości oli jedneo ze kładników do uy ilości oli wzytkich kładników w roztworze x x ułaek olowy n ilość oli kładnika n 1,,..,i ilość oli kładnika i n n i i n 1 n n... n i x i i 1 8

29 19/1/014 Ile wynoi ułaek olowy NaCl jeżeli 10 tej oli rozpuzczono w 150 wody? dane: NaCl = 10 HO = 150 rozwiązanie: M NaC l i ni M i ol n NaCl ol ol ol ol M HO x NaC l 1 n HO ol ol ol 18 ol 8.ol 0.17ol ol 0.17ol x H O 1 x NaC l x HO

30 19/1/014 tężenie noralne podaje ilość raorównoważników ubtancji rozpuzczonej w 1d roztworu C N G v wal d v C N tężenie noralne ilośc raorównoważników ubtancji v objętość roztworu aa ubtancji G raorównoważnik raorównoważnik ilość raów ubtancji powiązana z oddanie lub przyjęcie jedneo ola elektronów; inaczej aa olowa podzielona przez oólną wartościowość dodatnią lub ujeną kway raorównoważnik jet równy aie olowej podzielonej przez ilość atoów wodoru H SO 4 G M wal H PO 4 G M wal 0

31 19/1/014 wodorotlenki raorównoważnik jet równy aie olowej podzielonej przez ilość rup wodorotlenowych Ca(OH) G M wal Al(OH) G M wal ole raorównoważnik jet równy aie olowej podzielonej przez ilość atoów etalu ponożoną przez jeo wartościowość. Al III K I (SO I Na Cl G SO 4 ) 4 G G M 1 1 wal M 1 wal M wal 1

32 19/1/014 Ile raów Ca(HCO ) znajduje ię w 0.5d roztworu noralneo? dane: C N = wal/d v ol = 0.5 d rozwiązanie: C N G v M 1 Ca(HCO G ) II Ca (HC O ) N G wal v M Ca(HC O ) M Ca(HCO ) ol M Ca (1 (M ol H M C 1.01 M ) ol o 16 ) ol M Ca(HC O ) 16.1 ol G Ca(HC O ) wal wal 0.5 d wal 0.5d 0.6