Czy karta płatnicza odchodzi w zapomnienie? - kierunki rozwoju płatności mobilnych w Polsce

Transkrypt

1 Czy karta płatnicza odchodzi w zapomnienie? - kierunki rozwoju płatności mobilnych w Polsce Koło Naukowe Audytu i Bankowości "BANK" UNIWERSYTET WARSZAWKI

2 FROB: SZEROKI ZAKRES DZIAŁAŃ FUNDACJA ROZWOJU OBROTU BEZGOTÓWKOWEGO Zespół Roboczy ds. Opłaty Interchange Koalicja na rzecz Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności Grupa Robocza ds. Programu Obrotu Bezgotówkowego Reprezentacja akceptantów w debacie publicznej Badanie akceptacji gotówki i kart płatniczych wśród polskich przedsiębiorców FROB NBP - UW Ogólnopolski Kongres Płatności Bezgotówkowych Inicjatywa legislacyjna projekty ustaw regulujących opłaty kartowe Promocja obrotu bezgotówkowego w debacie medialnej Edukacja akceptantów Edukacja konsumentów

3 FROB: OTWARTA PLATFORMA WSPÓŁPRACY Narodowy Bank Polski Ministerstwo Finansów Komisja Europejska Sejm i Senat RP Banki Media Konsumenci Uczelnie wyższe FROB Organizacje płatnicze Akceptanci Agenci rozliczeniowi Innowacyjne systemy płatności

4 OBRÓT BEZGOTÓWKOWY W POLSCE - DIAGNOZA STANU OBECNEGO

5 STAN OBECNY: NIEWIELKA LICZBA TERMINALI POS Polska zajmuje przedostatnie miejsce w Unii Europejskiej pod względem liczby terminali płatniczych przypadających na jednego mieszkańca mniej terminali jest tylko w Rumunii. Liczba POS na mln mieszkańców w Polsce i innych krajach UE w 2011 r Finlandia Irlandia Grecja Hiszpania Cypr Portugalia Luksemburg Dania Estonia Francja Szwecja Wlk. Brytania Włochy UE Holandia Słowenia Belgia Austria Łotwa Litwa Czechy Niemcy Bułgaria Węgry Słowacja Polska Rumunia Średnia UE Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP

6 STAN OBECNY: MAŁA LICZBA WYDANYCH KART Liczba wydanych kart w przeliczeniu na jednego mieszkańca niemal najmniejsza w Unii Europejskiej. 3,5 3 Liczba wydanych kart płatniczych w Polsce i innych krajach UE w 2011 r. 2,5 2 1,5 1 Średnia UE 1,44 Polska 0,84 0,5 0 Luksemburg Wlk.Bryt. Szwecja Portugalia Holandia Belgia Malta Niemcy Cypr Słowenia Hiszpania Francja Irlandia Finlandia UE Austria Włochy Dania Estonia Grecja Litwa Łotwa Bułgaria Słowacja Czechy Węgry Polska Rumunia Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP

7 STAN OBECNY: LICZBA I STRUKTURA WYDANYCH KART mln szt karty debetowe karty obciążeniowe karty kredytowe 33,2 32,0 32,0 30,3 26,5 23,8 33, ,3 14,4 16,9 15,1 16,9 20,

8 BARIERY ROZWOJU: KONSUMENCI Polacy bez ROR 23% Jedynie 26% Polaków intensywnie wykorzystuje karty płatnicze wykonuje co najmniej sześć transakcji w ciągu miesiąca. Źródło: NBP Z ROR, bez karty 11% Nie korzystają z karty 17% Rzadko korzystają z karty 23% Często korzystają z karty 26%

9 STAN OBECNY: NISKA LICZBA TRANSAKCJI NIEWIELKA LICZBA POS + MAŁA LICZBA KART = NISKA LICZBA TRANSAKCJI 250 Liczba transakcji kartami płatniczymi na mieszkańca w Polsce i innych krajach UE w 2011 r Średnia UE 73,9 Polska 26, Dania Szwecja Finlandia Wlk.Bryt. Estonia Holandia Luksemburg Francja Portugalia Belgia Irlandia UE Słowenia Łotwa Austria Hiszpania Cypr Niemcy Litwa Malta Słowacja Polska Włochy Czechy Węgry Grecja Rumunia Bułgaria Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP

10 STAN OBECNY: POTENCJAŁ ROZWOJU RYNKU Polacy chętnie korzystają z kart płatniczych kiedy mają taką możliwość Liczba transakcji przypadająca na jeden terminal POS w Polsce i innych krajach UE w 2011 r Szwecja Holandia Dania Belgia Wlk. Bryt. Estonia Finlandia Francja Portugalia UE Łotwa Niemcy Polska Luksemb. Słowenia Austria Węgry Litwa Słowacja Czechy Irlandia Hiszpania Włochy Cypr Rumunia Bułgaria Grecja Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP Średnia UE Polska 3 724

11 OBRÓT BEZGOTÓWKOWY W POLSCE: STAN OBECNY Karty płatnicze podstawowym instrumentem płatności bezgotówkowych (w fizycznych punktach) Dominująca pozycja dwóch systemów płatniczych brak konkurencji Niewystarczająca dynamika wzrostu rynku Niewielka liczba terminali Mała liczba wydanych kart Niska liczba transakcji przypadająca na mieszkańca Duży potencjał rynku pozostaje niewykorzystany Intensywne wykorzystanie kart w miejscach, które dają taką możliwość Otwartość konsumentów na innowacyjne rozwiązania np. płatności zbliżeniowe Gotowość przedsiębiorców do akceptowania płatności mobilnych

12 POTENCJAŁ ROZWOJU RYNKU OBROTU BEZGOTÓWKOWEGO W POLSCE Wysoki udział płatności gotówkowych w ogóle płatności. Na podstawie wyników badania zleconego przez FROB: Gotówka: ok. 90% liczby transakcji, Karty: ok. 10% liczby transakcji Słabo rozbudowana sieć akceptacji płatności kartami: 20% PHU (min. 500 tys. nowych podmiotów może rozpocząć przy obecnych 130 tys. ) Otwartość konsumentów na innowacyjne rozwiązania np. płatności zbliżeniowe Nowocześni przedsiębiorcy - gotowość przedsiębiorców do akceptowania płatności mobilnych Intensywne wykorzystanie kart w miejscach, które dają taką możliwość Nierównomiernie rozwinięta sieć akceptacji niewielkie nasycenie w mniejszych miastach i na wsiach. Polska dwóch prędkości osoby mające dostęp do sieci akceptacji korzystają z nowoczesnych rozwiązań. Innowacje są jednak spowalniane przez tych, którzy wciąż trzymają się gotówki 12

13 PRZEŁOM TECHNOLOGICZNO-SYSTEMOWY Stagnacja - Systemy kartowe Rewolucja - Płatności mobilne Quasi konkurencyjny rynek zdominowany przez MasterCard i Visa Walka o standard płatności, który upowszechni się po stronie podażowej i popytowej Niska dynamika rozwoju sieci wysokie prowizje kartowe Innowacje: IKO, MASSPAY, SkyCash, CashLoad, etc. Niezadowalające tempo wzrostu rynku i korzyści dla wszystkich uczestników SZANSA: Redukcja poziomu prowizji i dynamiczny wzrost rynku Niezbędna masa krytyczna, która pozwoli na dynamiczny rozwój rynku ZAGROŻENIE: Opór przed nową technologią ze strony akceptantów i konsumentów

14 BARIERY ROZWOJU Bariery rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce dotyczą trzech kluczowych aspektów: Nierównowaga systemu kartowego Duopol organizacji płatniczych Visa-MasterCard Małe zainteresowanie przedsiębiorców Wysokie koszty akceptacji i inne bariery Kult gotówki wśród konsumentów Przewaga transakcji gotówkowych w ogóle płatności dokonywanych przez Polaków

15 WYZWANIE: PRZEŁAMANIE BARIER System płatności generujący uczciwy poziom kosztów dla akceptantów i przyjazny dla konsumenta Poszerzanie sieci akceptacji i zwiększenie liczby płatności bezgotówkowych Edukacja akceptantów i konsumentów w zakresie korzyści obrotu bezgotówkowego Zmiana przyzwyczajeń i dynamiczny rozwój obrotu bezgotówkowego, korzystniejszego dla gospodarki

16 WYZWANIE: PRZEŁAMANIE BARIER Poszerzanie sieci akceptacji i zwiększenie liczby płatności bezgotówkowych Szanse Nowelizacja ustawy o usługach płatniczych Redukcja opłaty interchange Preferencyjne stawki dla nowopowstających systemów Rachunki płatnicze dla instytucji finansowych innych niż banki Systemy płatności mobilnych zajmujące nisze niedostępne dla klasycznych transakcji terminalowych Rozwojowe działania długoterminową perspektywą zwrotu, np. Kartą Visa zapłacisz wszędzie Otwartość na innowacje: ponad 1/5 badanych przez FROB firm skłonna zacząć przyjmować płatności telefonem komórkowym Zagrożenia Opór organizacji płatniczych (MasterCard) i banków przed redukcją opłat interchange Antyrozwojowe działania zwiększające koszty po stronie akceptantów: I4P

17 WYZWANIE: PRZEŁAMANIE BARIER ZNACZNA REDUKCJA KOSZTÓW WARUNKIEM ROZWOJU Dopiero znaczna obniżka opłat za przyjmowanie płatności bezgotówkowych może zachęcić dużą grupę przedsiębiorców do ich akceptacji. Akceptowalny poziom opłaty akceptanta odsetki skumulowane 59% 49% 34% 23% 13% 9% 7% 5% 2% Podstawa: Firmy nieakceptujące obecnie kart i deklarujące brak zainteresowania akceptacją kart i wskazujące koszty jako barierę, n=212 Źródło: Górka J., 2012, Badanie akceptacji gotówki i kart płatniczych wśród polskich przedsiębiorców, projekt badawczy FROB NBP Wydział Zarządzania UW, zleceniodawca: Fundacja Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego, wykonawca wywiadów: Millward Brown SMG KRC, n=

18 WYZWANIE: PRZEŁAMANIE BARIER Edukacja akceptantów i konsumentów w zakresie korzyści obrotu bezgotówkowego Szanse Działalność NBP Wspólne projekty edukacyjne twórców systemów płatniczych Działalność edukacyjna FROB Zagrożenia Opór akceptantów ze względu na wysokie koszty transakcji Brak zainteresowania i zaufania konsumentów Brak chęci współpracy poszczególnych systemów w celu realizowania projektów edukacyjnych

19 WYZWANIE: PRZEŁAMANIE BARIER Zmiana przyzwyczajeń i dynamiczny rozwój obrotu bezgotówkowego, korzystniejszego dla gospodarki Szanse Współpraca wszystkich środowisk na rzecz promowania obrotu bezgotówkowego Zmiana pokoleniowa Młode osoby wchodzące na rynek finansowy z nowymi oczekiwaniami i doświadczeniami Szansa dla nowych systemów opartych o innowacyjne rozwiązania Możliwość przeskoczenia kart płatniczych i zainteresowania się od razu innowacyjnymi instrumentami płatniczymi Zagrożenia Niski poziom ubankowienia Kult gotówki zwłaszcza wśród mieszkańców mniejszych miejscowości i wsi

20 WYZWANIE: USTAWOWA REGULACJA RYNKU Brak możliwości samoregulacji Niezbędna regulacja ustawowa Nieudana próba porozumienia przy NBP Przejrzyste zasady Odmienne wizje redukcji interchange organizacji Visa i MasterCard Gwarancja stabilnych warunków działania dla wszystkich uczestników rynku Brak jednoznacznego stanowiska banków Zwiększenie konkurencyjności na rynku płatności bezgotówkowych

21 WYSOKI POTENCJAŁ WZROSTU: KLIMAT ZMIAN FROB NBP Organizacja, która zjednoczyła przedsiębiorców w sprawie obrotu bezgotówkowego Inicjator szerokiej dyskusji medialnej na temat zawyżonego poziomu opłat Inicjator pozytywnych zmian legislacyjnych pierwszy projekt nowelizacji ustawy o usługach płatniczych w zakresie interchange Zespół Roboczy ds. Opłaty Interchange inicjatywa mająca na celu doprowadzenie do szerokiego kompromisu rynkowego pozytywny odzew większości zaangażowanych podmiotów Sejm i Senat Rosnąca świadomość niekorzystnego wpływu zawyżonych opłat na przedsiębiorczość i gospodarkę. Porozumienie ponad podziałami i inicjatywa ustawodawcza Ministerstwo Finansów Wsparcie prac prowadzonych przy NBP oraz procesu legislacyjnego Systemy płatności mobilnych Konkurencja skutkująca powstawaniem innowacyjnych rozwiązań

22 WSPÓLNA KRAJOWA OTWARTA PLATFORMA PŁATNOŚCI BEZGOTÓWKOWYCH - CZY TO MOŻLIWE? Działania podejmowane w pojedynkę będą nieskuteczne. Tylko wspólne zaangażowanie wszystkich stron może doprowadzić do pozytywnych zmian na rynku Główne rodzaje płatności: mobilne, kartowe, masowe, publiczno prawne, P2P, dystrybucyjne, e-commerce, CHAOS i walka o: Standard komunikacji i transferu danych: SMS, NFC, USSD, Bluetooth, kodr QR, Bump, itd. Bycie liderem: IKO, Cash Load, Orange Cash, T-mobile, Masspay, Mpay, Upaid, PayU, Dotpay, YetiPay, PayByNet, CashBill, Tranferuj.pl, BlueCash, ecard, MoneyBookers, CallPay, InPost, SkyCash, PayPal, PayLane, itd. Źródło pieniądza: konta przedpłacone, on-line, rachunek karty. Rynek posiada obecnie: zasoby technologiczne i kapitałowe potencjał rozwoju klimat zmian

23 WARUNEK SUKCESU: WSPÓŁPRACA Warunki konieczne dla zbudowania masy krytycznej systemu / systemów płatności Akceptanci Sieć akceptacji Klienci Akceptacja nowego instrumentu płatniczego Współpraca ponad podziałami Źródło pieniądza Banki komercyjne Instytucje płatnicze

24 Dziękuję za uwagę! Robert Łaniewski, Prezes Zarządu FROB