Obniżenie interchange szansą na wzrost ilości transakcji bezgotówkowych. Konferencja Klubu Parlamentarnego Ruch Palikota 24 lipca 2012 r.

Transkrypt

1 Obniżenie interchange szansą na wzrost ilości transakcji bezgotówkowych w Polsce Konferencja Klubu Parlamentarnego Ruch Palikota 24 lipca 2012 r.

2 1. Systemy i opłaty

3 Systemy VISA i MasterCard Systemy kart płatniczych działające w ramach otwartego czterostronnego modelu płatności opartego na 4 grupach podmiotów: - wydawcy kart płatniczych (gł. banki) - agenci rozliczeniowi - akceptanci (gł. punkty handlowo-usługowe) - konsumenci Globalne systemy wydające karty płatnicze na całym świecie VISA i MasterCard zdominowały polski rynek, posiadając odpowiednio udziały w rynku na poziomach ok. 63% i 37%.

4 Opłaty pobierane od akceptantów w ramach systemu VISA i MasterCard Merchant Service Charge (MSC) czyli opłata akceptanta - pobierana od akceptanta (punktu handlowo- usługowego). Składają się na nią poniższe opłaty: Interchange fee opłata pobierana na rzecz utrzymania systemu czterostronnego, stanowiąca główny przychód wydawców kart płatniczych/banków. Opłaty processingowe opłaty systemowe pobierana z tytułu przetwarzania transakcji, licencji itp., stanowiąca przychód VISA i MasterCard. Marża Agenta Rozliczeniowego opłata pobierana z tytułu komunikacji, rozliczania i autoryzacji transakcji, stanowiąca przychód agentów rozliczeniowych.

5 Struktura opłaty MSC 90% Marża agenta rozliczeniowego 5% Opłaty processingowe 10 %%-10% Interchange fee 85 %fee 85%- Opłaty processingowe i interchange stanowią ok. 95% opłaty MSC. Nie są one regulowane przez rynek. Są to opłaty narzucane wewnętrznymi regulacjami VISA i MasterCard Marża agenta jako jedyna podlega prawom rynku i stanowi zaledwie 2-5% opłaty MSC

6 Akceptanci płacą za utrzymanie systemów VISA i MasterCard Przepływ środków finansowych w systemach czterostronnych Akceptanci poprzez opłatę MSC ponoszą główny ciężar utrzymania i rozwoju systemów czterostronnych Inwestycje w rozwój tych systemów są finansowane gł. z pieniędzy pobieranych od akceptantów

7 2. Lawinowy wzrost i ostatnie miejsca

8 Szybki wzrost ilości kart Liczba wydanych kart płatniczych w Polsce w latach : Podwojenie ilości kart w latach Zahamowanie wzrostu ilości kart w latach Wyraźny wzrost ilości kart kredytowych w ostatnich latach (Oracowanie: NBP)

9 Przedostatnie miejsce Polski Liczba wydanych kart płatniczych w przeliczeniu na jednego mieszkańca w krajachuew2010r. (dane:ebc,bluebook2011) Podwojenie ilości kart w latach Zahamowanie wzrostu ilości kart w latach Wyraźny wzrost ilości kart kredytowych w ostatnich latach (Opracowanie: NBP)

10 Lawinowy wzrost liczby transakcji Liczba transakcji bezgotówkowych dokonanych kartami płatniczymi w Polscewlatach : Miliony (Opracowanie: NBP)

11 Trzy razy mniej od średniej UE Liczba bezgotówkowych transakcji kartami płatniczymi w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2010r. (Opracowanie: NBP)

12 Trzy razy mniej od średniej UE Liczba urządzeń akceptujących elektroniczne instrumenty płatnicze Na milion mieszkańców w 2010 roku (Opracowanie: NBP)

13 Polska krajem o najwyższym interchange Wysokość opłaty interchange w Europie: Opłata interchangew Polsce jest ponad dwukrotnie wyższa od średniej krajów UE (0,7%) Nie uległa ona zmianie od lat Szacowane przychody banków w 2012 r. z tytułu interchange to ok. 1,56 mld zł (dane NBP) (Oracowanie: NBP)

14 3. Wysoki poziom MSC - skutki

15 Wysoki poziom MSC - skutki dla konsumentów Zmniejszenie atrakcyjności płatności kartą na skutek: Małej ilości placówek handlowo-usługowych akceptujących karty w małych i średnich miastach Akceptowania płatności kartą tylko powyżej pewnej kwoty (np. 20 zł) Stosowania przez akceptantów zachęt do płacenia gotówką (np. upustów), aby uniknąć drogiej karty Konsumenci ze względu na utrudnienia w płaceniu kartami mniej chętnie z nich korzystają (lub w ogóle ich nie mają). Płacąc gotówką subsydiują konsumentów płacących kartami.

16 Wysoki poziom MSC skutki dla akceptantów Zagrożenie dla handlu i usług: MSC pochłania do 70% marży uzyskanej na sprzedaży produktów niskomarżowych (tj. papierosy, doładowania telefoniczne, bilety komunikacji miejskiej). Przedsiębiorcy często nie mają możliwości wkalkulowania kosztów MSC w cenę produktu ze względu na nadrukowaną lub regulowaną cenę produktu np.: piwo, słodycze (część), papierosy, doładowania telefoniczne, bilety, prasa, nabiał (część), etc. Dążenie klientów do realizowania kartą płatniczą transakcji o coraz niższej wartości znacznie ogranicza zysk przedsiębiorców. Przy założeniu, że 50% transakcji w handlu będzie realizowana kartą płatniczą, MSC pochłonie 40% zysku netto dobrze prosperujących organizacji. Średni koszyk zakupów, za który klient płaci kartą, jest o ok. 30% wyższy niż w przypadku gotówki, ale często nie wpływa to na wzrost obrotu.

17 Wysoki poziom MSC hamulcem rozwoju obrotu bezgotówkowego Zaledwie ok. 38% placówek handlowo-usługowych akceptuje karty płatnicze. Dynamika wzrostu liczby punktów handlowo-usługowych akceptujących karty jest znacznie niższa niż dynamika wzrostu liczby transakcji bezgotówkowych. W latach liczba transakcji wzrosła o 550%, przy czym liczba akceptantów kart zaledwie o 175%. Powstają tzw. białe plamy miejsca gdzie nie można zapłacić kartami. Są one zlokalizowane głównie na wschodzie kraju i poza ośrodkami miejskimi.

18 Podejmowane (nieskuteczne) działania na rzecz obniżenia interchange Postępowanie w UOKiK: Prezes UOKiK wydał w 2006 r. decyzję stwierdzająca naruszenie prawa konkurencji (zakaz ustalania opłaty interchange w formie zmowy i kara pieniężna 164 mln.). Ze względu na odwołania od decyzji banków i systemów VISA/MC, sprawa trwa do dziś. Legislacja: Próba wprowadzenia regulacji opłat pobieranych od akceptantów w czasie prac nad ustawą o usługach płatniczych w 2011 r. również się nie powiodła.

19 Działania NBP na rzecz obniżenia interchange/msc 2011 r. NBP deklaruje chęć doprowadzenia do obniżenia interchange w Polsce w drodze kompromisu. Do rozmów przystępują wszystkie strony rynku. 30 marca 2012 r. - Rada ds. Systemu Płatności NBP przyjmuje Program redukcji opłat kartowych w Polsce, wypracowany przez wszystkie strony systemów czterostronnych (bez MC) jako założenia do porozumienia. Wysokość i harmonogram obniżek opiera się o następujące założenia: w pierwszym roku obniżka o 0,5%, a docelowo od stycznia 2018 r. do poziomu średniej UE (0,7%) 17 lipca 2012 r. - NBP ogłasza ostatecznie fiasko porozumienia ze względu na brak wystarczającej ilości deklaracji. Podstawową przyczyną jest decyzja Mastercard o nie przystąpieniu do porozumienia. Stąd potrzeba regulacji problemu.

20 Regulacja jedyną szansą na obniżenie opłat interchange/msc Regulacja ustawowa problemu wysokości opłat pobieranych od akceptantów jest jedyną szansą rozwiązania problemu. Regulacja powinna traktować problem opłat całościowo, czyli obejmować wszystkie opłaty pobierane od akceptantów. Regulacja powinna zawierać w sobie docelowy poziom opłat, z uwzględnieniem mechanizmu zakazującego kompensacji obniżenia interchange poprzez ewentualne podwyższenie innych opłat czy wprowadzenie innych opłat. Regulacja powinna obejmować wszystkie rodzaje instrumentów płatniczych służących płatnościom bezgotówkowym.

21 Pozytywne skutki obniżenia interchange/msc Przyspieszenie rozwoju obrotu bezgotówkowego, w szczególności przez rozbudowę sieci akceptacji poza dużymi miastami. Rozbudowa sieci akceptacji zwiększy ilość transakcji kartami, a co za tym idzie zwiększy dochody banków (efekt skali). Rozwój obrotu bezgotówkowego zmniejszy wykluczenie cywilizacyjne grup społecznych, szczególnie poza dużymi miastami. Upowszechnienie się akceptacji kart płatniczych spowoduje zmniejszenie się szarej strefy. Korzystanie przez klientów z nowoczesnych środków płatniczych zmniejsza koszty obsługi w placówkach handlowo-usługowych.