Czy warto korzystać z rachunków bankowych i płatności bezgotówkowych?

Transkrypt

1 Szczecin, 21 maja 2012 r. Wstęp bezpłatny! Czy warto korzystać z rachunków bankowych i płatności bezgotówkowych? Adam Tochmański Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego Narodowy Bank Polski

2 Agenda 1. Jak krąży pieniądz? 2. Z jakich źródeł Polacy dostają pieniądze? 3. Ile i w jakiej formie mają Polacy? 4. Ile rachunków bankowych mają Polacy? Ilu Polaków ma rachunki bankowe? 5. Za co, gdzie i w jakiej formie płacą Polacy? 6. Czy warto korzystać z rachunków bankowych i płatności bezgotówkowych? 7. Co można zrobić, aby Polacy częściej dokonywali płatności w drodze bezgotówkowej? 2

3 Otrzymywanie Jak krąży pieniądz? Płacenie Trzymanie 3

4 Z jakich głównych źródeł Polacy dostają pieniądze? Wynagrodzenie za pracę 29,8% 70,2% Emerytury i renty z ZUS 44% 56% Gotówka Emerytury i renty z KRUS Zasiłki (rodzinny, opiekuńczy, pielęgnacyjny Dochody z działalności gospodarczej 75,4% 24,6% 33,3% 66,7%? Środki na rachunkach bankowych Źródło: ZUS, KRUS, NBP 4

5 Czy konsumenci mają większe korzyści z otrzymywania w drodze gotówkowej czy bezgotówkowej? Korzyści z dostania w gotówce Korzyści z dostania na rachunek bankowy Główne korzyści z otrzymania na rachunek bankowy: - pewność otrzymania środków niezależnie od obecności beneficjenta (większa elastyczność czasowa), - pewność otrzymania środków niezależnie od pośredników (np. działania poczty), - większe bezpieczeństwo (brak noszenia przy sobie większej ilości gotówki), - możliwość natychmiastowego przynoszenia dochodu. 5

6 Czy państwu i gospodarce powinno być obojętne, w jaki sposób Polacy dostają pieniądze? Korzyści z dostania w gotówce Korzyści z dostania na rachunek bankowy Główne korzyści z przekazywania środków na rachunek bankowy: - niższe koszty (mniejsze koszty przelewów na rachunki bankowe niż przekazania w gotówce, brak konieczności utrzymywania kas w przedsiębiorstwach i instytucjach, brak kosztów związanych z ochroną transportu i przechowywania gotówki), - pewność dostarczenia niezależnie od obecności beneficjenta i możliwości pośredników, - większa przejrzystość obrotu gospodarczego i zmniejszenie szarej strefy. Według danych ZUS, koszty ponoszone przez Zakład z tytułu wypłaty świadczeń w formie gotówkowej wynoszą około 250 mln zł rocznie. 6

7 Ile w złotych i w jakiej formie mają Polacy? gotówka (banknoty i monety) 99,9 mld zł środki na rachunkach bankowych płatnych na każde żądanie 218,1 mld zł lokaty terminowe w bankach 239,3 mld zł inne aktywa finansowe 224,7 mld zł 7

8 Liczba rachunków bankowych na 1 mieszkańca w latach ,4 1,2 1 1,26 1,2 1,2 1,2 1,21 1,21 1,24 1,26 1,14 1,04 1,04 1,04 1,04 1,05 1,08 1,1 1,13 1,16 0,9 0,93 1,29 1,19 0,99 0,8 0,6 0,45 0,48 0,52 0,58 0,62 0,67 0,76 0,4 0, UE Strefa Euro Polska 8

9 Liczba rachunków bankowych na 1 mieszkańca w 2010 r. 9

10 Posiadanie konta osobistego/ror w Polsce - badania empiryczne 10

11 Posiadanie konta osobistego, rachunku oszczędnościoworozliczeniowego (ROR) w banku lub SKOK 23% posiada nie posiada 77% Źródło: NBP, 2012 r., n=

12 Posiadanie konta osobistego/ror w zależności od wieku 100% 90% 80% 30% 7% 4% 12% 32% 70% 57% 60% 50% 40% 30% 70% 93% 96% 88% 68% 20% 43% 10% 0% do 24 lat lata lata lata lata 65 lat i więcej Źródło: NBP, 2012 r., n=1000 posiada nie posiada 12

13 Posiadanie konta osobistego/ror w zależności od miejsca zamieszkania 100% 90% 80% 70% 60% 18% 27% 14% 21% 28% 50% 40% 30% 82% 73% 86% 79% 72% 20% 10% 0% miasto pow. 500 tys. mieszkańców miasto od 100 tys. do mieszkańców miasto od 20 tys. do mieszkańców miasto do mieszkańców wieś Źródło: NBP, 2012 r., n=1000 posiada nie posiada 13

14 Posiadanie konta osobistego/ror w zależności od grupy społeczno-zawodowej 100% 90% 80% 70% 50% 46% 41% 36% 31% 17% 10% 7% 2% 1% 60% 50% 40% 30% 20% 50% 54% 59% 64% 69% 83% 90% 93% 98% 99% 10% 0% emeryt rencista uczeń, student zajmuję się domem Źródło: NBP, 2011 r., n=1000 posiada bezrobotny rolnik robotnik przedsiębiorca specjalista, technik nie posiada urzędnik, prac. inst. publ. 14

15 Przyczyny nieposiadania konta osobistego/ror Nie potrzebuję konta, nie mam takiej potrzeby 50% Wolę trzymać pieniądze w gotówce Nie mam, nie mam czego oszczędzać 23% 25% Nie mam regularnych dochodów/ nie mam stałej pracy Nie mam zaufania do banków/ bankowców Uważam, że mam zbyt niskie dochody, żeby posiadać konto Banki pobierają zbyt wysokie opłaty i prowizje za prowadzenie 16% 14% 14% 13% Posiadanie i obsługa konta bankowego jest zbyt skomplikowana Konto osobiste jest zbyt drogie w stosunku do korzyści 7% 9% Inne (nie potrzebuję, brak dochodów) Konto osobiste jest za nisko oprocentowane/ nieopłacalne Karta debetowa wydana do konta jest zbyt droga w stosunku do Bank odmówił mi założenia konta ze względu na brak stałej pracy Źródło: NBP, 2011 r., n=1000 3% 2% 2% 1% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 15

16 Porównanie ubankowienia w Polsce na tle innych krajów (posiadanie rachunku bankowego) 100% 100% 99% 99% 98% 97% 96% 96% 95% 95% 94% 90% 92% 92% 88% 80% 70% 84% 84% 83% 82% 82% 80% 80% 77% 75% 72% 70% 68% 67% 60% 50% 40% 30% 28% 27% 20% 10% 0% Źródło: European Commission, Retail financial services, March 2012, n=

17 Czy z punktu widzenia konsumenta jest obojętne, w jakiej formie trzyma swoje pieniądze? Korzyści z dostania w gotówce Korzyści z dostania na rachunek bankowy Główne zalety dla konsumentów z trzymania przez nich swoich zasobów pieniężnych na rachunkach bankowych: - znacznie większe bezpieczeństwo przechowywania ( pewne jak w banku ), - gwarancja środków do 100 tys. euro nawet w przypadku upadku banku, - brak możliwości utraty gotówki np. w wyniku kradzieży, pożaru czy powodzi, - oszczędność czasu i przy opłacaniu rachunków, - mniejsze lub większe przychody finansowe. 17

18 Czy z punktu widzenia państwa i gospodarki jest istotne, w jakiej formie Polacy trzymają oszczędności? Korzyści z dostania w gotówce Korzyści z dostania na rachunek bankowy Główne zalety dla państwa i gospodarki z trzymania przez konsumentów swoich zasobów pieniężnych na rachunkach bankowych: - redukcja kosztów związanych z obsługą obrotu gotówkowego, - wsparcie rozwoju gospodarczego kraju (m.in. poprzez możliwość zwiększonej akcji kredytowej) - ograniczenie tzw. szarej strefy poprzez możliwość kontroli przeprowadzonych transakcji, - wzrost dochodów budżetowych z tytułu zwiększonych podatków z racji zmniejszenia tzw. szarej strefy, - spadek przestępczości. 18

19 Jakich rodzajów płatności dokonują Polacy? Zakup towarów i usług Płatności wobec innych osób fizycznych Płatności Polaków Płatności masowe (np. za gaz i energię) Podatki i opłaty na rzecz państwa i samorządów Spłata kredytów i pożyczek 19

20 W jakich miejscach płacą Polacy? 1% 8% 6% 4% mały sklep spożywczy, kiosk, targowisko supermatket, hipermarket spożywczy pozostałe sklepy 12% 50% usługi, rekreacja, hotel, parking stacja benzynowa płatność innej osobie i inne 18% zakupy w Internecie Źródło: NBP, 2011 r., n=

21 W jakiej formie płacą Polacy? % 10% 17% 90% 82% Gotówka Bezgotówkowo Gotówka Karta Przelew Źródło: RBR, 2010 r., NBP, 2012 r. 21

22 Bułgaria Rumunia Europa Środkowa i Wschodnia Polska Włochy Słowacja Hiszpania Łotwa Europa Czechy Niemcy Europa Zachodnia Szwajcaria Estonia Francja Wielka Brytania Holandia Szwecja Finlandia Norwegia Porównanie Polski i innych krajów w zakresie udziału gotówki w całkowitej wartości płatności detalicznych w 2008 r. (%) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Źródło: RBR, 2010 r. 22

23 Czy konsument ma więcej korzyści z dokonywania płatności w formie gotówkowej czy bezgotówkowej? Korzyści z dostania w gotówce Korzyści z dostania na rachunek bankowy Główne korzyści z płacenia bez użycia gotówki: - bezpieczeństwo, - możliwość zrobienia nieplanowanych zakupów, - wygoda, oszczędność czasu, - dodatkowy dochód z utrzymania zwiększonych środków na rachunku, - programy lojalnościowe i rabaty. 23

24 Czy państwu i gospodarce powinno być obojętne, w jakiej formie płacą Polacy? Korzyści z dostania w gotówce Korzyści z dostania na rachunek bankowy Nie powinno być to obojętne, ponieważ poprzez wzrost bezgotówkowego państwo uzyskuje: - możliwość wsparcia rozwoju gospodarczego kraju (m.in. poprzez zwiększoną akcję kredytową), - wzrost dochodów budżetowych z tytułu zwiększonych podatków z racji zmniejszenia tzw. szarej strefy, - możliwość obniżenia podatków dzięki większym dochodom budżetu państwa, - zwiększenie przejrzystości obrotu gospodarczego i możliwości kontroli przeprowadzonych transakcji, - spadek przestępczości. Państwo powinno promować obrót bezgotówkowy, ale nie w sposób nakazowy. 24

25 Czy warto korzystać z rachunków bankowych i płatności bezgotówkowych? Ocena z punktu widzenia konsumenta Ocena z punktu widzenia państwa i gospodarki Otrzymywanie G B G B Przechowywa nie G B G B Płacenie G B G B G Obrót gotówkowy B Obrót bezgotówkowy 25

26 Zaawansowanie bezgotówkowe w Polsce Poziom 0 Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 6 Wskaźnik lejkowy określa, w jakim stopniu dana osoba korzysta z płatności bezgotówkowych na którym poziomie jest w danym momencie. Poziom 0 (21,6%) NIEZAGOSPODAROWANY POTENCJAŁ Poziom 1 (4,2%) TYLKO KONTO Poziom 2 (6%) KANAŁ BIERNY Poziom 3 (8,2%) NIEAKTYWNI Z POTENCJAŁEM Poziom 4 (39,2%) NISKIE ZAAWASOWANIE BEZGOTÓWKOWE Poziom 5 (14,9%) ŚREDNIE ZAAWASOWANIE BEZGOTÓWKOWE Poziom 6 (5,9%) NAJWYŻSZE ZAAWANSOWANIE BEZGOTÓWKOWE Źródło: Postawy Polaków wobec obrotu bezgotówkowego, NBP, 2010 r. 26

27 Procentowy rozkład zaawansowania bezgotówkowego w populacji Polaków poziom 0 21,6% poziom 1 4,2% poziom 2 6,0% poziom 3 8,2% poziom 4 39,2% poziom 5 14,9% poziom 6 5,9% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 27

28 Co można zrobić, aby Polacy częściej dokonywali płatności w drodze bezgotówkowej? Niezbędne jest: 1) przekonanie osób nieubankowionych do założenia rachunku bankowego, 2) przekonanie osób posiadających rachunek bankowy, ale go niewykorzystujących w ogóle lub słabo, do dokonywania każdej lub większości płatności w drodze bezgotówkowej. Dla każdego z tych działań niezbędni są Ambasadorowie Obrotu Bezgotówkowego. 28

29 Dziękuję za uwagę! Adam Tochmański Dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego Narodowy Bank Polski tel. +48 (022)