Wpływ sposobu pobierania odbitek porównawczych i ujawniania śladów linii papilarnych na obraz i czytelność minucji

Transkrypt

1 Wpływ sposobu pobierania odbitek porównawczych i ujawniania śladów linii papilarnych na obraz i czytelność minucji Z PRAKTYKI Œlady linii papilarnych powstaj¹ poprzez odwzorowanie siê linii papilarnych na powierzchniach dotykanych przedmiotów. To, czy œlady zostan¹ odwzorowane i czy bêd¹ widoczne i trwa³e, zale y m.in. od struktury i w³aœciwoœci pod³o a, iloœci i jakoœci substancji, któr¹ s¹ nanoszone, temperatury, wilgotnoœci otoczenia oraz czasu, jaki up³yn¹³ od momentu ich pozostawienia. Linie papilarne maj¹ charakterystyczne elementy budowy zwane minucjami. Tworz¹ je ró ne uk³ady linii ci¹g³ych, ich pocz¹tków i zakoñczeñ oraz odcinków i kropek, które opisano w metodyce prowadzenia badañ daktyloskopijnych zamieszczonej w wytycznych CLK KGP nr HJ/W-3/V/05 z dnia r. Œlady linii papilarnych s¹ na ogó³ niewidoczne i dlatego istnieje koniecznoœæ ich uwidaczniania za pomoc¹ ró nych metod wizualizacji. W tym celu wykorzystuje siê niektóre zjawiska fizyczne oraz reakcje chemiczne. Powszechnymi metodami uwidaczniania œladów linii papilarnych s¹: metody optyczne, czyli oglêdziny w ró nych zakresach œwiat³a, metody fizyczne wykorzystuj¹ce zjawisko adhezji (przylegania) cz¹stek proszków daktyloskopij- zakoñczenie ridge ending oczko lake odcinek island (short rigde) przejœcie linii grubszej w cieñsz¹ transition of thick ridge into thin ridge Ryc. 1. Minucje wyznaczone do badañ porównawczych na wielkim palcu prawej rêki sporz¹dzone za pomoc¹ poduszki tuszowej Fig. 1. Minutiae on right hand thumb selected for comparison and made with use of ink cushion 79

2 Z PRAKTYKI oczko lake haczyk hook (spur) oczko lake rozwidlenie bifurcation Ryc. 2. Minucje wyznaczone do badañ porównawczych na wskazuj¹cym palcu rêki sporz¹dzone za pomoc¹ poduszki tuszowej Fig. 2. Minutiae on index finger selected for comparison and made with use of ink cushion haczyk hook (spur) 80 odcinek island (short rigde)

3 Z PRAKTYKI zakoñczenie ridge ending kropka dot Ryc. 3. Minucje wyznaczone do badañ porównawczych na wielkim palcu lewej rêki sporz¹dzone za pomoc¹ poduszki tuszowej Fig. 3. Minutiae on left hand thumb selected for comparison and made with use of ink cushion odcinek island (short rigde) z³¹czenie bridge pocz¹tek ridge beginning z³¹czenie bridge Ryc. 4. Minucje wyznaczone do badañ porównawczych na wskazuj¹cym palcu lewej rêki sporz¹dzone za pomoc¹ poduszki tuszowej Fig. 4. Minutiae on left hand index finger selected for comparison and made with use of ink cushion 81

4 nych i zawiesin do substancji tworz¹cej œlad (zwykle jest to substancja potowo-t³uszczowa), metody chemiczne wykorzystuj¹ce reakcje chemiczne zachodz¹ce miêdzy odpowiednimi odczynnikami chemicznymi a niektórymi sk³adnikami substancji tworz¹cej œlad. W wyniku reakcji chemicznych powstaj¹ barwne produkty widoczne go³ym okiem lub obserwuje siê fluorescencjê œladu pod wp³ywem œwiat³a o okreœlonej d³ugoœci fali, metody fizykochemiczne wykorzystuj¹ce równoczeœnie zjawiska fizyczne i reakcje chemiczne. W Wydziale Daktyloskopii CLK KGP przeprowadzono badania, których celem by³o sprawdzenie wp³ywu sposobu pobrania materia³u porównawczego i metody ujawniania œladów linii papilarnych na obraz i czytelnoœæ wybranych minucji. Materiał badawczy oraz przebieg badań Jako materia³u wzorcowego u yto odbitek linii papilarnych czterech palców tej samej osoby: wielkiego prawego, wskazuj¹cego prawego, wielkiego lewego i wskazuj¹cego lewego. Odbitki wykonano na karcie daktyloskopijnej z wykorzystaniem poduszki tuszowej. Na obrazach odwzorowañ linii papilarnych ka dego z palców wyznaczono cztery minucje. Rodzaj i umiejscowienie wybranych cech przedstawiono na rycinach 1 4. Materia³ badawczy stanowi³y odbitki linii papilarnych palców oraz œlady daktyloskopijne pozostawione przez osobê, od której pochodzi³ materia³ wzorcowy. Odbitki linii papilarnych palców pobrano, wykorzystuj¹c: urz¹dzenie do elektronicznej daktyloskopii zw. Live Scan, farbê drukarsk¹. Odbitki z wykorzystaniem farby drukarskiej wykonano dwiema technikami, a mianowicie poprzez: przetoczenie opuszek palców po szybie pokrytej cienk¹ warstw¹ farby drukarskiej, przetoczenie opuszek palców po szybie pokrytej grub¹ warstw¹ farby drukarskiej. Œlady linii papilarnych nanoszono na pod³o a wybranymi wczeœniej palcami (substancj¹ potowo-t³uszczow¹). Na ka dym z pod³o y ka dym z czterech palców wykonano po 10 œladów, które nastêpnie ujawniano ró nymi metodami dobranymi w zale noœci od rodzaju pod³o a: na szybie œlady linii papilarnych ujawniono czarnym proszkiem ferromagnetycznym z u yciem pêdzla magnetycznego, a nastêpnie przeniesiono na przezroczyst¹ foliê daktyloskopijn¹, na szybie œlady linii papilarnych ujawniono argentoratem z u yciem pêdzla z w³ókna szklanego, a nastêpnie przeniesiono na czarn¹ foliê elatynow¹, na p³ycie drewnianej lakierowanej g³adkiej œlady linii papilarnych ujawniono argentoratem z u yciem pêdzla z w³ókna szklanego, a nastêpnie przeniesiono na czarn¹ foliê elatynow¹, na p³ycie meblowej laminowanej g³adkiej œlady linii papilarnych ujawniono czarnym proszkiem ferromagnetycznym z u yciem pêdzla magnetycznego, a nastêpnie przeniesiono na przezroczyst¹ foliê daktyloskopijn¹, na papierze offsetowym makulaturowym (papierze do drukarki) œlady linii papilarnych ujawniono proszkiem specjalnym czarnym z u yciem pêdzla z puchu marabuta, a nastêpnie zabezpieczono foli¹ pozytywow¹ wraz z pod³o em, na papierze offsetowym makulaturowym (papierze do drukarki) œlady linii papilarnych ujawniono czarnym proszkiem magnetycznym z u yciem pêdzla magnetycznego, a nastêpnie zabezpieczono foli¹ pozytywow¹ wraz z pod³o em, na papierze offsetowym makulaturowym (papierze do drukarki) œlady linii papilarnych ujawniono ninhydryn¹, na papierze gazetowym kredowanym œlady linii papilarnych ujawniano proszkiem specjalnym czarnym z u yciem pêdzla z puchu marabuta, a nastêpnie zabezpieczono foli¹ pozytywow¹ wraz z pod³o em, na papierze gazetowym kredowanym œlady linii papilarnych ujawniano czarnym proszkiem magnetycznym z u yciem pêdzla magnetycznego, a nastêpnie zabezpieczono foli¹ pozytywow¹ wraz z pod³o em, na papierze gazetowym kredowanym œlady linii papilarnych ujawniano ninhydryn¹, na szkle butelkowym ciemnym œlady linii papilarnych ujawniano oparami cyjanoakrylanów w komorze KSX 213 firmy Stanimex, na woreczkach strunowych œlady linii papilarnych ujawniano oparami cyjanoakrylanów w komorze KSX 213 firmy Stanimex, na szkle butelkowym ciemnym œlady linii papilarnych ujawniano oparami cyjanoakrylanów w komorze KSX 213 firmy Stanimex, a nastêpnie skontrastowano barwnikiem ardrox, na woreczkach strunowych œlady linii papilarnych ujawniano oparami cyjanoakrylanów w komorze KSX 213 firmy Stanimex, a nastêpnie skontrastowano barwnikiem ardrox. Do analizy obrazów odbitek i œladów u yto powiêkszaj¹cych przyrz¹dów optycznych: 82

5 lupy o powiêkszeniu 5x, mikroskopu stereoskopowego, skanera, lampy UV. Przyjêto nastêpuj¹ce kryteria oceny i podzia³ odwzorowañ na cztery kategorie: 1. wzorcowe minucje bardzo dobrze widoczne. 2. œredniej jakoœci minucje s³abo widoczne. 3. Przejœcie z jednego typu minucji w inny ( zafa³szowanie ) zmiana rodzaju minucji. 4. nieczytelne minucje ca³kowicie nieczytelne (niewidoczne linie papilarne). Dla potrzeb badañ przyjêto, e próbka to: dla odbitek linii papilarnych: odbitki linii papilarnych wybranych opuszek palców na karcie daktyloskopijnej sporz¹dzonej jedn¹ z ww. metod, w przypadku œladów linii papilarnych: ujawnione i zabezpieczone odwzorowania linii papilarnych jedn¹ z metod na jednym pod³o u. W celu obliczenia czêstoœci wystêpowania odwzorowañ w poszczególnych kategoriach zsumowano liczbê wszystkich wybranych minucji: dla odbitek linii papilarnych przyjêto, e 100% to 16 wybranych minucji (to jest po cztery minucje na ka dym z czterech palców) na karcie daktyloskopijnej sporz¹dzonej jedn¹ metod¹, dla œladów linii papilarnych przyjêto, e 100% to 160 minucji (to jest po cztery minucje na ka - dym z czterech palców pomno one przez 10 próbek). Nastêpnie poddano ocenie obraz wybranych minucji na materiale badawczym, zsumowano liczbê odwzorowañ wystêpuj¹cych w poszczególnych kategoriach dla ka dej próbki i obliczono ich procentowy udzia³ w ka - dej próbce. Pos³u ono siê proporcj¹ (1): a % danej kategorii minucji w próbce, n suma minucji zaliczonych do danej kategorii odwzorowañ, S suma wybranych minucji w jednej próbce 100%, (160 dla œladów linii papilarnych, 16 dla odbitek linii papilarnych). Analiza wyników a = n/s x 100% (1) Obrazy wybranych minucji odbitek linii papilarnych wybranych opuszek palców na karcie daktyloskopijnej sporz¹dzonej jedn¹ z ww. metod poddano analizie pod k¹tem ich wygl¹du i obliczono procentowy udzia³ minucji w poszczególnych kategoriach. Zestawienie wyników przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1 Procentowy udzia³ poszczególnych kategorii minucji dla odbitek linii papilarnych wybranych opuszek palców na karcie daktyloskopijnej sporz¹dzonej jedn¹ z ww. metod Percentage of specific minutiae categories for prints of selected finger tips on TP card made with use of one of mentioned above methods Kat. odwzorowania Rodzaj karty wzorcowe œredniej jakoœci zafa³szowane minucje nieczytelne Live Scan 62,50% 12,50% 25,00% 0,00% Szyba z cienk¹ warstw¹ farby Szyba z grub¹ warstw¹ farby 87,50% 12,50% 0,00% 0,00% 87,50% 12,50% 0,00% 0,00% Analizuj¹c wyniki badañ, w czterech przypadkach stwierdzono zmiany w obrazie minucji (ryc. 5). W kolejnym etapie przyst¹piono do analizy obrazów wybranych minucji na ujawnionych œladach linii papilarnych, po czym porównywano je z wybranymi wczeœniej minucjami na karcie wzorcowej. Wyniki ukazuj¹ce procentowy udzia³ poszczególnych kategorii minucji w badanych próbkach przedstawiono w tabeli 2. Nastêpnie zsumowano liczbê wszystkich ujawnionych œladów linii papilarnych oraz liczbê odwzorowañ 83

6 Ryc. 5. Zmiany w obrazie minucji w analogicznych miejscach odbitki wzorcowej i wydruku z Live Scan Fig. 5. Changes in minutiae images in corresponding locations of standard print and Live Scan Odbitka linii papilarnych wielkiego palca prawej rêki z karty sporz¹dzonej z u yciem poduszki tuszowej oczko Fingerprint of right hand thumb from TP made with ink method lake Odbitka linii papilarnych wielkiego palca prawej rêki z karty sporz¹dzonej z u yciem Live Scan haczyk Fingerprint of right hand thumb from TP made with Live Scan hook (spur) Odbitka linii papilarnych wielkiego palca prawej rêki z karty sporz¹dzonej z u yciem poduszki tuszowej odcinek Fingerprint of right hand thumb from TP made with ink method island (short ridge) Odbitka linii papilarnych wielkiego palca prawej rêki z karty sporz¹dzonej z u yciem Live Scan styk boczny Fingerprint of right hand thumb from TP made with Live Scan lateral connection Odbitka linii papilarnych wskazuj¹cego palca prawej rêki z karty sporz¹dzonej z u yciem poduszki tuszowej oczko Fingerprint of right hand index finger from TP made with ink method lake Odbitka linii papilarnych wskazuj¹cego palca prawej rêki z karty sporz¹dzonej z u yciem Live Scan styk boczny Fingerprint of right hand index finger from TP made with Live Scan lateral 84

7 Odbitka linii papilarnych wielkiego palca lewej rêki z karty sporz¹dzonej z u yciem poduszki tuszowej odcinek Fingerprint of left hand thumb from TP made with ink method island (short ridge) Odbitka linii papilarnych wielkiego palca lewej rêki z karty sporz¹dzonej z u yciem poduszki Live Scan kropka Fingerprint of left hand thumb from TP made with Live Scan dot Tabela 2 Procentowy udzia³ poszczególnych kategorii odwzorowañ (œladów linii papilarnych) w zale noœci od rodzaju pod³o a i metody ujawniania Percentage of specific impression categories (fingermarks) depending on type of background and method of development Kat. odwzorowania Pod³o e, metoda wzorcowe œredniej jakoœci zafa³szowane nieczytelne szyba proszek ferromagnetyczny czarny szyba argentorat drewno lakierowane argentorat p³yta laminowana proszek ferromagnetyczny papier do drukarki proszek specjalny papier do drukarki ninhydryna papier do drukarki proszek ferromagnetyczny czarny papier gazetowy proszek ferromagnetyczny czarny papier gazetowy proszek specjalny czarny papier gazetowy ninhydryna szk³o butelkowe opary cyjanoakrylanów woreczki foliowe opary cyjanoakrylanów szk³o butelkowe ciemne opary cyjanoakrylanów ardrox woreczki foliowe opary cyjanoakrylanów ardrox 12,50% 23,73% 0,00% 63,75% 64,38% 26,25% 0,00% 9,38% 33,75% 35,00% 0,00% 31,25% 40,63% 36,25% 0,00% 23,13% 20,00% 36,25% 0,00% 43,75% 2,50% 4,38% 0,00% 93,13% 9,38% 14,38% 0,00% 76,25% 10,63% 10,00% 0,00% 79,38% 0,00% 10,00% 0,00% 90,00% 0,00% 0,63% 0,00% 99,38% 8,75% 22,50% 0,00% 68,75% 0,00% 12,50% 0,00% 87,50% 8,75% 22,50% 0,00% 68,75% 0,00% 12,50% 0,00% 87,50% 85

8 wystêpuj¹cych w poszczególnych kategoriach (na wszystkich ujawnionych œladach linii papilarnych), po czym obliczono ich procentowy udzia³ w tych badaniach, pos³uguj¹c siê proporcj¹ (1). Wyniki przedstawiono w tabeli 3. Na sporz¹dzonych ró nymi technikami odbitkach linii papilarnych wybranych opuszek palców na kartach daktyloskopijnych minucje zaliczone do pierwszej kategorii, tzn. odwzorowañ wzorcowych, stanowi³y zdecydowan¹ wiêkszoœæ. Ich procentowy udzia³ wœród wszystkich odwzorowañ na sporz¹dzonych kartach daktyloskopijnych wynosi³ od 62,5% na karcie sporz¹dzonej z u yciem Live Scan do 87,5% przy kartach sporz¹dzonych z wykorzystaniem szyby pokrytej farb¹ drukarsk¹. Odwzorowania, które zaliczono do kategorii œredniej jakoœci, stanowi³y 12,5% odwzorowañ na wszystkich sporz¹dzonych kartach. Odwzorowania zaliczone do kategorii trzeciej jeden rodzaj minucji przechodzi w inny, wyst¹pi³y tylko na wydruku z Live Scan. Zmianê obrazu minucji w stosunku do wyjœciowych (wzorcowych) zaobserwowano w czterech przypadkach: oczko zmieni³o siê w haczyk, odcinek zmieni³ siê w styk boczny, oczko zmieni³o siê w styk boczny, odcinek zmieni³ siê w kropkê. Wybranych do analizy minucji (oczko, odcinek, haczyk, kropka) nie uwzglêdnia siê w procesie automatycznego kodowania obrazów odbitek linii papilarnych w systemie AFIS. W systemie tym kodowane s¹ bowiem z³¹czenia i rozwidlenia oraz pocz¹tki i zakoñczenia linii papilarnych. Powy sza analiza wykazuje, e karty daktyloskopijne wykonane za pomoc¹ Live Scan przed wprowadzeniem obrazów linii papilarnych opuszek do systemu AFIS spe³niaj¹ wszystkie kryteria kontroli jakoœci. Odbitki linii papilarnych z karty daktyloskopijnej wykonanej za pomoc¹ Live Scan stanowi¹ dobry materia³ do rejestracji w systemie AFIS, do badañ identyfikacyjnych nale y wykonaæ jednak kartê, wykorzystuj¹c poduszkê tuszow¹ lub farbê drukarsk¹. Wyniki analizy odbitek linii papilarnych sporz¹dzonych z u yciem farby drukarskiej pozwalaj¹ stwierdziæ, e obrazy tak sporz¹dzonych linii papilarnych, jak i poszczególnych rodzajów minucji, pozostaj¹ bez zmian. Tabela 3 Procentowy udzia³ poszczególnych kategorii odwzorowañ dla œladów linii papilarnych we wszystkich próbkach Percentage of specific impression categories for fingermarks in all samples Kategoria odwzorowania wzorcowe œredniej jakoœci zafa³szowane nieczytelne % odwzorowañ we wszystkich próbkach 15,10% 19,06% 0,00% 65,84% Podsumowanie Nie zaobserwowano na odbitkach linii papilarnych odwzorowañ spe³niaj¹cych kryteria odwzorowañ nieczytelnych. Analizuj¹c œlady linii papilarnych, najlepsz¹ jakoœæ odwzorowañ zakwalifikowanych dziêki temu do kategorii odwzorowañ wzorcowych zaobserwowano: przy ujawnianiu œladów linii papilarnych argentoratem na powierzchni szyby okiennej 64,38% odwzorowañ spe³nia kryteria odwzorowañ wzorcowych, w przypadku p³yty meblowej laminowanej g³adkiej, po zastosowaniu czarnego proszku ferromagnetycznego, 40,63% odwzorowañ spe³nia kryteria odwzorowañ wzorcowych, w przypadku p³yty meblowej lakierowanej, po zastosowaniu argentoratu, 33,75% odwzorowañ spe³nia kryteria odwzorowañ wzorcowych. Najwiêcej odwzorowañ nieczytelnych, bo a 99,38%, zaobserwowano po zastosowaniu do ujawniania ninhydryny na pod³o ach ch³onnych. Wnioski 1. Sposób pobrania materia³u porównawczego bardzo istotnie wp³ywa na czytelnoœæ minucji. Zarówno najlepsz¹ jakoœæ odwzorowañ, jak i brak rozbie noœci w stosunku do karty wzorcowej, zaobserwowano przy kartach daktyloskopijnych sporz¹dzonych z u yciem farby drukarskiej (cienkiej i grubej warstwy). Najmniej odwzorowañ wzorcowych wyst¹pi³o przy odbitkach linii papilarnych wykonanych z u yciem Live Scan. Na wydruku pochodz¹cym z Live Scan zaobserwowano ponadto zmianê wygl¹du obrazów minucji. 86

9 W omawianych badaniach tak¹ sytuacjê zaobserwowano w czterech przypadkach, gdy: oczko zmieni³o siê w haczyk, odcinek zmieni³ siê w styk boczny, oczko zmieni³o siê w styk boczny, odcinek zmieni³ siê w kropkê. 2. Dobór odpowiedniej metody ujawniania œladów linii papilarnych ma bardzo du y wp³yw na czytelnoœæ minucji. Metodami, w których uzyskano najwiêksz¹ liczbê odwzorowañ wzorcowych, s¹ metody fizyczne, a najskuteczniejszym proszkiem daktyloskopijnym argentorat, który dobrze przylega do œladów linii papilarnych pozostawionych substancj¹ potowo-t³uszczow¹. Na drugim miejscu pod wzglêdem skutecznoœci ujawniania znajduje siê czarny proszek ferromagnetyczny u yty do ujawniania œladów linii papilarnych na p³ycie meblowej lakierowanej. Najmniej skuteczn¹ metod¹ ujawniania œladów linii papilarnych jest zaœ metoda chemiczna ninhydryna na pod- ³o ach ch³onnych. Nie zaobserwowano zmian w analizowanych obrazach minucji w stosunku do odbitek wzorcowych na ujawnionych œladach linii papilarnych. Czytelniku, informujemy, że jest do nabycia Przewodnik po metodach wizualizacji śladów daktyloskopijnych w dwóch oprawach broszurowej i segregatorowej, obie wersje w tej samej cenie 54 zł. BIBLIOGRAFIA Hanna Borkowska Krzysztof Tomaszycki zdj.: autorka 1. Grzeszyk C.: Daktyloskopia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Metodyka prowadzenia badañ daktyloskopijnych, Wytyczne CLK KGP nr HJ/W-3/V/05 z dnia r. 3. Moszczyñski J.: Daktyloskopia, Wydawnictwo CLK KGP, Warszawa Pod redakcj¹ M. Rybczyñskiej-Królik i M. Pêka³y: Przewodnik po metodach wizualizacji œladów daktyloskopijnych, Wydawnictwo CLK KGP, Warszawa Zamówienia można składać na adres: Biuro Logistyki Policji KGP ul. Domaniewska 36/38, Warszawa tel. (022) ; faks (022)