Genypina nowy œrodek do ujawniania œladów linii papilarnych

Transkrypt

1 Genypina nowy œrodek do ujawniania œladów linii papilarnych Jednym z zadañ wspó³czesnej kryminalistyki jest doskonalenie ju znanych oraz opracowywanie nowych metod ujawniania œladów kryminalistycznych. Do najczêœciej pozostawianych na miejscu zdarzenia przez przestêpców œladów nale ¹ œlady: daktyloskopijne, biologiczne, traseologiczne, mechanoskopijne, zapachowe. Jedn¹ z najliczniejszych grup œladów stanowi¹ œlady daktyloskopijne pozostawiane na ró nego rodzaju pod³o ach. Cz³owiek, dotykaj¹c ró - nych powierzchni, nanosi na nie substancjê potowo-t³uszczow¹ odwzorowuj¹c¹ uk³ady linii papilarnych. Na ich podstawie mo na bezpoœrednio zidentyfikowaæ osobê, która je pozostawi³a. Pod³o a, na których pozostawiane s¹ œlady linii papilarnych, mo na podzieliæ na ch³onne i niech³onne. W zale noœci od noœnika, na którym pozostawiane s¹ œlady, stosuje siê odpowiednie metody ich wizualizacji. Na pod³o a ch³onne najczêœciej stosuje siê: IND lub DFO, ninhydrynê, chlorek cynku, DMAC, a na pod³o a niech³onne pary cyjanoakrylanów oraz szerok¹ gamê barwników kontrastuj¹cych. Badania prowadzone nad unowoczeœnianiem i udoskonalaniem metod wizualizacji œladów linii papilarnych doprowadzi³y do znalezienia nowego œrodka do ujawniania œladów na pod³o ach ch³onnych o nazwie genypina. Genypina to naturalny ekstrakt uzyskany z owoców gardenii, wykorzystywany przez plemiona indiañskie do robienia tatua y: po zetkniêciu ze skór¹ barwi j¹ na kolor niebieskofioletowy. Barwienie skóry przez genypinê zainteresowa³o wspó³czesnych naukowców pod k¹tem mo liwoœci wykorzystania tego produktu roœlinnego w celach naukowych. W latach szeœædziesi¹tych profesor chemii Djsrassy i wsp. ustalili wzór sumaryczny C 11 H 11 O 5 i strukturalny (ryc. 1) genypiny. Przedstawili równie jej krótk¹ charakterystykê: genypina sama jest bezbarwna, ale w kontakcie ze skór¹ daje trwa³e niebieskofioletowe zabarwienie niedaj¹ce siê usun¹æ. Reakcja taka zachodzi równie z aminokwasami. Ryc. 1. Wzór strukturalny genypiny Fig. 1. Genipin structural formula Genypina po raz pierwszy zosta³a zsyntetyzowana przez grupê Büchi w 1967 r. Nastêpnie Hahn i wsp. przeprowadzili badania nad kalorymetrycznym oznaczaniem aminokwasów za pomoc¹ genypiny. Przeprowadzili równie badania porównawcze ze stosowanym w daktyloskopii do ujawniania œladów linii papilarnych roztworem ninhydryny. Stwierdzili, e produkt reakcji aminokwasów z genypin¹ nadaje intensywniejsz¹ niebieskofioletow¹ barwê ujawnionym odwzorowaniom linii papilarnych ni purpura Ruhemanna, powstaj¹ca w wyniku reakcji aminokwasów z ninhydryn¹. Zauwa yli równie, e proces ujawniania œladów roztworem genypiny przebiega szybciej ni po zastosowaniu na badan¹ powierzchniê roztworu ninhydryny. Otrzymane wyniki sk³oni³y naukowców do dalszych badañ nad mo liwoœciami wykorzystania genypiny do wizualizacji œladów linii papilarnych. Przeprowadzone badania wykaza- ³y, e œlady ujawnione genypin¹ s¹ nie tylko widoczne w œwietle bia³ym w postaci niebieskofioletowych odwzorowañ, ale równie wykazuj¹ intensywn¹ fluorescencjê w œwietle niebieskozielonym o d³ugoœci fali 555 nm. Oglêdziny badanych powierzchni nale y wówczas przeprowadziæ z zastosowaniem filtru (okularów) czerwonego (630 nm) odcinaj¹cego promieniowanie, które wzbudza fluorescencjê i pozwala na uwidocznienie fluorescencji ujawnionych odwzorowañ. Cel badañ Celem przeprowadzonych badañ by³a ocena skutecznoœci wyprodukowanej przez firmê Challenge Bioproducts Co., Ltd. (MW=226,23 98% up by HPLC method) genypiny, sporz¹dzonej na rozpuszczalniku HFE 7100 lub eterze naftowym i zastosowanej na ró nych rodzajach papieru zarówno w odniesieniu do wieku œladów, jak równie iloœci i jakoœci pozostawionej na badanym pod³o u substancji potowo-t³uszczowej. Porównano równie jakoœæ ujawnionych œladów poprzez dokonanie oglêdzin badanych powierzchni w œwietle bia³ym i niebieskozielonym o d³ugoœci fali 555 nm, wzbudzaj¹cym fluorescencjê œladów z zastosowaniem filtru odcinaj¹cego 630 nm. 76 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 253/06

2 Materia³ badawczy Materia³ do badañ stanowi³y œlady linii papilarnych pozostawione na siedmiu rodzajach papieru, a mianowicie papierze kserograficznym, papierze termoczu³ym na stronie pokrytej emulsj¹, papierze gazetowym, szarym kartonowym, papierze kredowym, papierze w kratkê oraz szarym papierze pakowym. po wczeœniejszym potarciu d³oni¹ okolic twarzy i w³osów (bez wczeœniejszego umycia d³oni) w celu uzyskania jednolitego sk³adu substancji potowo-t³uszczowej, staraj¹c siê, zachowaæ jednakowy nacisk palca na pod³o e. Od jednej osoby pobrano wiêc 84 odbitki (3 kolejne przy³o- enia x 7 pod³o y x 2 powtórzenia x 2 terminy). RECEPTURA 2 genypina 1,105 g alkohol etylowy 96% 57 ml octan etylu 86 ml HFE ml 1000 ml roztworu roboczego Ryc. 3. Butelki z przygotowanymi roztworami genypiny Fig. 3. Bottles with genipin solutions Procedura postêpowania Sposób pobrania materia³u badawczego Materia³ badawczy pobrano od 30 wybranych losowo osób (19 mê - czyzn i 11 kobiet) po trzy odbitki (trzy przy³o enia) ze zmniejszaj¹c¹ siê iloœci¹ substancji potowo- -t³uszczowej na ka dym z siedmiu przygotowanych pod³o y papierowych. Aby przeprowadziæ badania porównawcze próbek w odniesieniu do wieku œladów oraz zastosowanych rozpuszczalników (HFE 7100 i eteru naftowego), czynnoœæ tê wykonano dwukrotnie przez odbicie palca wskazuj¹cego i œrodkowego, Ryc. 2. Pod³o a ch³onne z naniesionymi odbitkami linii papilarnych Fig. 2. Absorptive backgrounds with imposed fingerprints Zastosowane roztwory Do ujawniania œladów linii papilarnych przygotowano dwa roztwory genypiny o jednakowym sk³adzie odczynników podstawowych, lecz sporz¹dzonych na bazie rozpuszczalnika HFE 7100 lub eterze naftowym: RECEPTURA 1 genypina 1,105 g alkohol etylowy 96% 57 ml octan etylu 86 ml eter naftowy 857 ml 1000 ml roztworu roboczego Zastosowano nastêpuj¹c¹ procedurê postêpowania: badane powierzchnie zanurzono w roztworze odczynnika, próbki pozostawiono pod wyci¹giem do momentu odparowania rozpuszczalnika, nastêpnie umieszczono próbki na czas od 10 do 60 minut w komorze klimatyzowanej z nastêpuj¹cymi parametrami: temp. ok. 80 o C i wilgotnoœæ wzglêdna ok. 65%, proces ujawniania kontynuowano do momentu wyst¹pienia charakterystycznego niebieskiego zabarwienia œladów, oglêdziny badanych materia³ów przeprowadzono w œwietle bia³ym i niebieskozielonym o d³. fali 555 nm z u yciem filtra czerwonego 630 nm, ujawnione œlady rejestrowano aparatem cyfrowym. Przygotowywane roztwory robocze przechowywano w szklanych PROBLEMY KRYMINALISTYKI 253/06 77

3 ciemnych butelkach w temperaturze pokojowej. Ze wzglêdu na niebezpieczne w³aœciwoœci niektórych sk³adników przygotowanych roztworów genypiny (³atwopalnoœæ alkoholu etylowego, octanu etylu i eteru naftowego oraz dzia- ³anie dra ni¹ce, powodowanie sennoœci i wywo³anie zawrotów g³owy przez pary eteru i octanu etylu) nanoszenie odczynnika przeprowadzono pod wyci¹giem, a w celu ochrony indywidualnej na³o ono maskê, okulary, rêkawice i fartuch. Pobrany materia³ badawczy podzielono na dwie czêœci, tak by by³o mo na zbadaæ skutecznoœæ genypiny w odniesieniu do wieku œladów. Ujawnianie przeprowadzono po dwóch i czterech tygodniach od momentu pozostawienia odbitek na ró nego rodzaju ww. powierzchniach papierowych. Materia³ badawczy przechowywano w zaciemnieniu w warunkach pokojowych w temperaturze ok. 21 o C. Wyniki badañ W celu oceny ujawnionych odwzorowañ linii papilarnych przyjêto nastêpuj¹c¹ skalê ocen: 2 odwzorowania linii papilarnych nadaj¹ce siê do identyfikacji, 1 odwzorowania linii papilarnych nienadaj¹ce siê do badañ identyfikacyjnych, 0 brak widocznych odwzorowañ linii papilarnych. roztworów genypiny w zale noœci od rodzaju pod³o a dla œladów dwui czterotygodniowych. Na rycinach przedstawiono przyk³adowe fotografie odwzorowañ linii papilarnych ujawnionych genypin¹. Wnioski koñcowe 1. Zalet¹ genypiny jest uzyskanie trwa³ej niebieskofioletowej barwy odwzorowañ linii papilarnych widocznych w œwietle bia- ³ym. Tabela 1 Podsumowanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na rozpuszczalniku HFE 7100 w odniesieniu do œladów dwutygodniowych pozostawionych na ró nego rodzaju pod³o ach papierowych przez 30 losowo wybranych osób Efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent when applied to two week old latent prints deposited on various paper backgrounds by thirty randomly selected individuals RODZAJ POD O A (PAPIER) PIERWSZE DRUGIE TRZECIE KSEROGRAFICZNY UJÊCIE % ,3 66, ,6 53,3 26,6 3,3 70 6, ,3 6, ,3 TERMOCZU Y UJÊCIE % 26,6 6,6 66, ,3 56,6 13,3 3,3 83,3 6,6 3, ,3 86,6 GAZETA WYBORCZA KARTON KREDOWY UJÊCIE % 33,3 16, ,6 43, ,3 3,3 56,6 16, ,3 23, ,6 W KRATKÊ UJÊCIE % 16,6 3, ,3 3,3 83, PAKOWY W tabelach 1 4 dokonano podsumowania skutecznoœci roztworów genypiny w odniesieniu do œladów dwuoraz czterotygodniowych pozostawionych na ró nego rodzaju pod³o ach papierowych. Na rycinach 4 11 zamieszczono wykresy obrazuj¹ce porównanie skutecznoœci (wyra one w procentach) 2. Œlady linii papilarnych wykazuj¹ równie trwa³¹ fluorescencjê przy wzbudzeniu œwiat³em niebieskozielonym o d³ugoœci fali 555 nm i zastosowaniu czerwonego filtra odcinaj¹cego 630 nm. Œlady ogl¹dane w œwietle bia³ym i niewykazuj¹ce dostatecznej iloœci cech indywidual- 78 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 253/06

4 Tabela 2 Podsumowanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na eterze naftowym w odniesieniu do œladów dwutygodniowych pozostawionych na ró nego rodzaju pod³o ach papierowych przez 30 losowo wybranych osób Efficiency of genipin prepared on petroleum benzin when applied to two week old latent prints deposited on various paper backgrounds by thirty randomly selected individuals RODZAJ POD O A (PAPIER) PIERWSZE DRUGIE TRZECIE KSEROGRAFICZNY UJÊCIE % 26,6 16,6 56,6 33, ,6 16, ,3 23,3 6, ,3 3,3 83,3 TERMOCZU Y UJÊCIE % 26,6 3, ,3 0 76,6 3, ,6 3,3 6, , ,3 GAZETA WYBORCZA KARTON KREDOWY UJÊCIE % 40 13,3 46, ,6 3, ,6 73,3 26, ,3 W KRATKÊ UJÊCIE % 13,3 6, ,3 76, ,3 76,6 16,6 6,6 76,6 6,6 13, , ,3 PAKOWY UJÊCIE % Tabela 3 Podsumowanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na rozpuszczalniku HFE 7100 w odniesieniu do œladów czterotygodniowych pozostawionych na ró nego rodzaju pod³o ach papierowych przez 30 losowo wybranych osób Efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent when applied to four week old latent prints deposited on various paper backgrounds by thirty randomly selected individuals RODZAJ POD O A (PAPIER) PIERWSZE DRUGIE TRZECIE KSEROGRAFICZNY UJÊCIE % 16,6 3, , ,6 6,6 3, ,6 50 3, ,6 6,6 6,6 86,6 TERMOCZU Y UJÊCIE % 16,6 16,6 66,6 16,6 23, ,3 13,3 73, ,6 73,3 3,3 13,3 83,3 3, ,6 GAZETA WYBORCZA KARTON KREDOWY UJÊCIE % 23, ,6 26,6 6,6 66,6 13,3 13,3 73,3 20 6,6 73,3 6,6 13, , ,6 W KRATKÊ UJÊCIE % ,3 76,6 6,6 6,6 86,6 10 3,3 86,6 6,6 6,6 86,6 3, ,6 PAKOWY PROBLEMY KRYMINALISTYKI 253/06 79

5 Tabela 4 Podsumowanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na eterze naftowym w odniesieniu do œladów czterotygodniowych pozostawionych na ró nego rodzaju pod³o ach papierowych przez 30 losowo wybranych osób Efficiency of genipin prepared on petroleum benzin when applied to four week old latent prints deposited on various paper backgrounds by thirty randomly selected individuals RODZAJ POD O A (PAPIER) PIERWSZE DRUGIE TRZECIE KSEROGRAFICZNY UJÊCIE % 6,6 6,6 86,6 13,3 6,6 80 6,6 0 93,3 10 3,3 86,6 3,3 3,3 93, TERMOCZU Y UJÊCIE % 16, ,3 16,6 16,6 66,6 6,6 13,3 80 6, ,3 0 16,6 83,3 3, ,6 GAZETA WYBORCZA KARTON KREDOWY UJÊCIE % , ,3 13,3 13,3 73,3 23,3 6,6 70 6, , W KRATKÊ UJÊCIE % 13,3 3,3 83, ,6 3, ,3 3,3 83,3 10 3,3 86,6 10 3,3 86,6 PAKOWY 2 odwzorowania linii papilarnych nadaj¹ce siê do identyfikacji, 1 odwzorowania linii papilarnych nienadaj¹ce siê do badañ identyfikacyjnych, 0 brak widocznych odwzorowañ linii papilarnych. Ryc. 4. Porównanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na HFE 7100 i eterze naftowym w odniesieniu do œladów dwutygodniowych pozostawionych na papierze kserograficznym wyra one w procentach Fig. 4. Comparison of efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent and petroleum banzin when applied to two week old latent prints deposited on photocopying paper (given in percentage) Ryc. 5. Porównanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na HFE 7100 i eterze naftowym w odniesieniu do œladów czterotygodniowych pozostawionych na papierze kserograficznym wyra one w procentach Fig. 5. Comparison of efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent and petroleum banzin when applied to four week old latent prints deposited on photocopying paper (given in percentage) 80 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 253/06

6 Ryc. 6. Porównanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na HFE 7100 i eterze naftowym w odniesieniu do œladów dwutygodniowych pozostawionych na papierze termoczu³ym na stronie pokrytej emulsj¹ wyra one w procentach Fig. 6. Comparison of efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent and petroleum banzin when applied to two week old latent prints deposited on thermal paper emulsion covered side (given in percentage) Ryc. 7. Porównanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na HFE 7100 i eterze naftowym w odniesieniu do œladów czterotygodniowych pozostawionych na papierze termoczu³ym na stronie pokrytej emulsj¹ wyra one w procentach Fig. 7. Comparison of efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent and petroleum banzin when applied to four week old latent prints deposited on thermal paper emulsion covered side (given in percentage) Ryc. 8. Porównanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na HFE 7100 i eterze naftowym w odniesieniu do œladów dwutygodniowych pozostawionych na papierze kredowym wyra one w procentach Fig. 8. Comparison of efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent and petroleum banzin when applied to two week old latent prints deposited on chalk overlay paper (given in percentage) Ryc. 9. Porównanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na HFE 7100 i eterze naftowym w odniesieniu do œladów czterotygodniowych pozostawionych na papierze kredowym wyra one w procentach Fig. 9. Comparison of efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent and petroleum banzin when applied to four week old latent prints deposited on chalk overlay paper (given in percentage) nych, wymaganych do przeprowadzenia badañ identyfikacyjnych, w wielu przypadkach kwalifikuj¹ siê do identyfikacji po wzbudzeniu œwiat³em niebieskozielonym. Po jednokrotnym nastawieniu odpowiednich parametrów obrazu rejestracji œladów mo na dokonaæ zarówno w œwietle bia³ym, jak i we fluorescencji. 3. Genypina jest skutecznym œrodkiem do ujawniania œwie- ych œladów linii papilarnych. Z przeprowadzanych badañ wynika, e lepsze rezultaty ujawniania uzyskuje siê w przypadku œladów dwutygodniowych ni czterotygodniowych. 4. Skutecznoœæ ujawniania roztworem genypiny zale y od iloœci substancji potowo-t³uszczowej pozostawionej na pod³o- ach papierowych. Liczba ujawnionych œladów z pierwszego przy³o enia jest znacznie wiêksza ni z przy³o enia trzeciego. Równie w odniesieniu do p³ci lepsze rezultaty ujawniania uzyskano w przypadku œladów pochodz¹cych od mê czyzn ni kobiet. 5. Dobre rezultaty ujawniania œladów uzyskuje siê na papierach lepszego gatunku (papier kse- PROBLEMY KRYMINALISTYKI 253/06 81

7 Ryc. 10. Porównanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na HFE 7100 i eterze naftowym w odniesieniu do œladów dwutygodniowych pozostawionych papierze w kratkê wyra one w procentach Fig. 10. Comparison of efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent and petroleum banzin when applied to two week old latent prints deposited on squared paper (given in percentage) Ryc. 11. Porównanie skutecznoœci genypiny sporz¹dzonej na HFE 7100 i eterze naftowym w odniesieniu do œladów czterotygodniowych pozostawionych na papierze w kratkê wyra one w procentach Fig. 11. Comparison of efficiency of genipin prepared on HFE 7100 solvent and petroleum banzin when applied to four week old latent prints deposited on squared paper (given in percentage) Ryc. 12. Œlady linii papilarnych ujawnione na papierze kserograficznym roztworem genypiny widoczne w œwietle bia³ym Fig. 12. Fingerprints developed on photocopying paper with genipin solution visible in white light Ryc. 13. Œlady linii papilarnych ujawnione na papierze kserograficznym roztworem genypiny widoczne w œwietle niebieskozielonym o d³ugoœci fali 555 nm przez filtr 630 nm Fig. 13. Fingerprints developed on photocopying paper with genipin solution visible in blue and green light (555 nm wavelength) through 630 nm filtr Ryc. 14. Œlady linii papilarnych ujawnione na papierze w kratkê roztworem genypiny widoczne w œwietle bia³ym Fig. 14. Fingerprints developed on squared paper with genipin solution visible in white light 82 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 253/06

8 Ryc. 15. Œlady linii papilarnych ujawnione na papierze w kratkê roztworem genypiny widoczne w œwietle niebieskozielonym o d³ugoœci fali 555 nm przez filtr 630 nm Fig. 15. Fingerprints developed on squared paper with genipin solution visible in blue and green light (555 nm wavelength) through 630 nm filtr Ryc. 16. Œlady linii papilarnych ujawnione na papierze kredowym roztworem genypiny widoczne w œwietle bia³ym Fig. 16. Fingerprints developed on chalk overlay paper with genipin solution visible in white light Ryc. 17. Œlady linii papilarnych ujawnione na papierze kredowym roztworem genypiny widoczne w œwietle niebieskozielonym o d³ugoœci fali 555 nm przez filtr 630 nm Fig. 17. Fingerprints on chalk overlay paper with genipin solution visible in blue and green light (555 nm wavelength) through 630 nm filtr rograficzny, kredowy, w kratkê, termoczu³y). Na papierach gorszego gatunku (szary pakowy, kartonowy, gazetowy) nie ujawniono œladów linii papilarnych. 6. W przypadku przeprowadzania badañ na papierach uszlachetnionych (termoczu³y, kredowy) lepsze rezultaty uzyskuje siê z u yciem roztworu genypiny sporz¹dzonego na rozpuszczalniku HFE W innych przypadkach zamiennie mo na stosowaæ rozpuszczalnik HFE 7100 lub eter naftowy. 7. Genypina mog³aby byæ alternatyw¹ dla ninhydryny i chlorku cynku w stosunku do œladów œwie ych. Jednak koszt przygotowania 1 litra roztworu genypiny jest oko³o dziesiêciokrotnie wy szy ni przygotowanie tej samej iloœci ninhydryny i chlorku cynku. BIBLIOGRAFIA 1. Almog J., Cohen. Y., Azoury M., Hahn T.R.: Genipin, a novel fingerprint reagent with colorimetric and fluorogenic activity, J. Forensic Sci. 2004, 49 (2), s Pitno A.A.: Corantes Naturais e Culturas Indígenas, artyku³ dostêpny na stronie internetowej o adresie: htm. 3. Kêdzierski W.: Technika kryminalistyczna, t. 1, Wyd. WSPol, Szczytno Moszczyñski J.: Daktyloskopia. Zakres teorii i praktyki, Wyd. CLK KGP, Warszawa Ewa Rogo a Marcin Wudarczyk zdj.: autorzy PROBLEMY KRYMINALISTYKI 253/06 83