Sztuka neuronów, czyli co nam w mózgu gra?

Transkrypt

1 Sztuka neuronów, czyli co nam w mózgu gra? Róża Kamila Węglińska, Żaneta Matuszek Studenckie Koło Naukowe Neurobiologii Koło Naukowe Genetyki i Epigenetyki Kolegium MISMaP Uniwersytet Warszawski

2 SZTUKA Nie jedno ma imię... Malarstwo Rzeźba Muzyka Teatr Literatura Budownictwo Twarze Kwiaty Krajobrazy Jedzenia Zachowania Obiekty życia codziennego (Jacobsen, 2010)

3 WRAŻLIWOŚĆ NA SZTUKĘ 1. Zdolność do wyobrażeń artystycznych 2. Zdolność do odczuwania sztuki 3. Zdolność oceniania i dyskutowania z dziełem 4. Potrzeba obcowania ze sztuką Brzydotę mózg traktuje jak zagrożenie - uaktywnienie kory ruchowej. Centrum piękna ulokowane jest w korze przedczołowej. Wniosek: poczucie piękna ma silny związek z racjonalną analizą i myśleniem.

4 NEUROBIOLOGIA ESTETYKI A) Portret; B) Krajobraz; C) Martwa natura; D) Sztuka abstrakcyjna; E) Portret; F) Krajobraz; G) Martwa natura. Piękny obraz przyśrodkowa kora oczodołowa czołowa Brzydki obraz kora motoryczna lewej półkuli

5 GENETYKA A ESTETYKA Podłoże genetyczne różnic międzyosobniczych w poziomie uwagi poznawczej (połączone badania neuroobrazowania mózgu i mapowania genetycznego. Geny mające wpływ na uwagę poznawczą: MAOA gen regulujący transkrypcję monoaminooksydazy typu A COMT gen regulujący aktywność katecholooksymetylotransferazy (wpływ na aktywność układu dopaminowego; kora przedczołowa i zawój obręczy) Ilość powtórzeń w regionie promotorowym MAOA wpływa na poziom dopaminy (więcej powtórzeń, mniej dopaminy, słabsze przeżycia estetyczne). Polimorfizm aminokwasowy COMT wpływa na aktywność poznawczą (val/val gorsze wykonanie testu niż met/met)

6 UCZENIE PRZEZ SZTUKĘ Tam gdzie na lekcjach wprowadzono elementy sztuki, uczniowie poprawili swoje wyniki w nauce o ponad jedną trzecią. Psycholog Michael Posner - u dzieci i młodzieży stymulowanych przez rozmaite zajęcia związane ze sztuką zachodzi cały łańcuch pozytywnych zmian obniża się poziom stresu i zmniejsza skłonność do agresywnych zachowań; rozbudza się zainteresowanie otaczającym światem Centrum Leonarda Bernsteina w Gettysburgu Moffett Elementary School Co czwarty uczeń z zespołem stresu pourazowego 96% dożywiana 85% znajomość wyłącznie języka hiszpańskiego 1999r. - szkoła uznana za niedostateczną 2000r. - indeks API = 471 (skala od 200 do 1000; 800 szkoła dobra) Objęcie programem Arts learning Po pierwszym roku wzrost API o 30 pkt W następnym o 40 pkt W kolejnym o 77 pkt 2004r. API = 616 pkt

7 ARTYSTYCZNY TRENING MÓZGU Artystyczny trening mózgu jest tym intensywniejszy, im częściej oglądane obrazy czy rzeźby uznajemy za piękne. Właśnie to bliżej nieokreślone i bardzo subiektywne uczucie piękna, kojarzone wyłącznie z przeżyciem estetycznym, okazuje się czynnikiem pobudzającym umysł do intensywnej pracy.

8 Najpiękniejszą rzeczą, jakiej możemy doświadczyć, jest oczarowanie tajemnicą. Jest to uczucie, które stoi u kolebki prawdziwej sztuki i prawdziwej nauki. Ten, kto go nie zna i nie potrafi się dziwić, nie potrafi doznawać zachwytu, jest martwy, niczym zdmuchnięta świeczka. Albert Einstein

9 Muzyka mózgu

10 Muzyka w mózgu Daniel J. Levitin s This is Your Brain on Music (2007)

11 Mózg muzyka- zmiany plastyczne Kryteria: Wiek rozpoczęcie edukacji muzycznej Poniżej 7 r.ż.- lepsza integracja czuciowo-ruchowa Czas trwania treningu Intensywność pojedynczego treningu Uzdolnienie muzyczne

12 Mózg muzyka Powiększona część przednia i środkowa ciała modzelowatego Większa powierzchnia istoty szarej w miejscach istotnych dla gry na instrumencie (regiony ruchowe, wzrokowe, słuchowe) Większa powierzchnia pierwszorzędowej kory słuchowej Lepsze ogólne zdolności słuchowe

13 Muzyka a emocje Aktywacja tych samych struktur mózgowych (obszary korowe) oraz neuroprzekaźników (serotonina, dopamina), co jedzenie czekolady, wygrana, realizacja uzależnienia czy satysfakcja seksualna. Wspomnienia Osoby z chorobą Alzheimera Kobieta z uszkodzonym płatem skroniowym (korą słuchową) "happy" music- system nagrody (produkcja dopaminy) i motywacji (jądro półleżące)

14 Happy and sad music Badanie Ross Flom (Brigham Young University): test happy/sad music na dzieciach Od 5. miesiąca muzyka wesoła Od 9 miesiąca muzyka smutna (Infant Behavior and Development) Happy music: krótkie i powtarzalne motywy, klucz durowy, żwawy rytm, kierunek w górę Przyspieszenie oddechu Sad music: klucz molowy, wolniejszy rytm Przyspieszenie pracy serca

15 Terapia muzyką Efekty: wzmacnia system odpornościowy po operacjach, obniża poziom stresu u kobiet w ciąży, obniża ciśnienie krwi i poziom niepokoju, spowolnia pracę serca. Pacjenci z zawałem serca (Lloyd, Wiley-Blackwell): The Arts and Quality of Life Research Center at Temple University in Philadelphia. 23 badania, 1461 pacjentów (terapeuci vs. nagrania) Pacjenci z podwyższonym poziomem stresu (University of Utah Pain Research Center ) 143 pacjentów Pacjenci chorzy na nowotwory: (Joke Bradt of the Department of Creative Arts Therapies at Drexel University in Philadelphia) 1891 pacjentów (terapeuci vs. nagrania) Pacjenci cierpiący na depresję: Anna Maratos, terapeutka z the National Health Service in London Dzieci (Hendon and Bohon): (Researchers at Cal State University ) Ludzie starsi (Parker-Pope, Berger)

16 Muzyczne anomalie Nagła muzykofilia (Tony Cicoria) w obliczu śmierci, zmiany świadomości, emocji Muzykogenna epilepsja Muzyczna wyobraźnia (granie w pamięci, odtwarzanie muzyki w pamięci) Brainworms - natręctwa (u osób z chorób Parkinsona, autystycznych) Halucynacje muzyczne (epilepsja płatów skroniowych, zaburzenia narządów zmysłów)

17 BIBLIOGRAFIA Część 1.: Hideaki Kawabata,Semir Zeki. Neural Correlates of Beauty. J Neurophysiol 91: , 2004 Hideaki Kawabata,Semir Zeki. The Neural Correlates of Desire. PLoS ONE 3(8), 2008 Enric Munar, Marcos Nadal, Nazareth P. Castellanos, Albert Flexas, Fernando Maestú, Claudio Mirasso, Camilo J. Cela-Conde. Aesthetic appreciation: event-related field and time-frequency analyses. Human Neuroscience 2012 Enric Munar, Marcos Nadal, Jaume Rossello, Albert Flexas, Stephan Moratti, Fernando Maestu, Gise` le Marty, Camilo J. CelaConde. Lateral Orbitofrontal Cortex Involvement in Initial Negative Aesthetic Impression Formation. PLoS ONE 7(6) 2012 Thomas Jacobsen. Beauty and the brain: culture, history and individual differences in aesthetic appreciation. Journal of Anatomy 216, pp , 2010 Cześć 2.: Bradt J, Dileo C. Music for stress and anxiety reduction in coronary heart disease patients. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2009, Issue 2. David H. Bradshaw, Gary W. Donaldson, Robert C. Jacobson, Yoshio Nakamura, C. Richard Chapman. Individual Differences in the Effects of Music Engagement on Responses to Painful Stimulation. The Journal of Pain, 011; 12 (12) Daniel J. Levitin s This is Your Brain on Music (2007) Catherine Y. Wan, Gottfried Schlaug Music Making as a Tool for Promoting Brain Plasticity across the Life Span, The Neuroscientist, 2012, 16(5) David H. Zald and Robert J. Zatorre, Neurobiology of Sensation and Reward. (2011) Nina Kraus,Bharath Chandrasekaran; Music training for the development of auditory skills, Science and Society, 2010, Vol. 11 Robert Zatorre, James McGill; Music, the food of neuroscience?; Nature, 2005, Vol. 434