Monitoring Suszy Rolniczej w Polsce (susza w 2016 r.) Andrzej Doroszewski

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Monitoring Suszy Rolniczej w Polsce (susza w 2016 r.) Andrzej Doroszewski"

Tomasz Kozieł
7 lat temu
Przeglądów:

1 Monitoring Suszy Rolniczej w Polsce (susza w 2016 r.) Andrzej Doroszewski Puławy, Czerwiec 2016 r.

2 Indeksy suszy (wg expertów WMO) 1. Światowa Organizacja Meteorologiczna - World Meteorological Organization - WMO (2010 r.) wzywa do wyjścia poza wykorzystanie tylko danych o opadach przy obliczaniu wskaźników opisu suszą rolniczej i jej wpływu na rolnictwo. 2. WMO zaleca wskaźniki dla suszy rolniczej, które biorą pod uwagę: gleby, klimat, uprawy Obecnie nie ma żadnych światowych indeksów określających suszę rolniczą

3 SUSZA HYDROLOGICZNA CZAS SUSZA ROLNICZA SUSZA METEOROLOGICZNA Naturalna zmienność klimatu Niedobór opadów (suma, natężenie, czas) Zmniejszona infiltracja, szybki spływ wody oraz zmniejszone zasilanie wód gruntowych Wysoka temperatura, duża prędkość wiatru, niska wilgotność, duże usłonecznienie, małe zachmurzenie Wzrost ewaporacji i transpiracji Długotrwały okres bezdeszczowej pogody i niskiej wilgotności powietrza przy wysokiej temperaturze Niedobór wody w glebie Stres wodny roślin, zmniejszona biomasa i plon Okres z niedostateczną zawartością wody w glebie, w którym następuje więdnięcie roślin Zmniejszony strumień wody do zbiorników, jezior, redukcja stawów, terenów podmokłych, mokradeł Długotrwały okres ujemnego salda bilansu wodnego, tzn. gdy poziom wody w rzekach i stany wód gruntowych znajdują się w strefie stanów niskich Skutki gospodarcze Skutki społeczne Skutki środowiskowe Źródło: National Drought Mitigation Centre, Słownik meteorologiczny, IMGW, 2003

wg ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich z 2007 roku (IUNG-PIB) Susza oznacza szkody spowodowane wystąpieniem w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 1 kwietnia do dnia

4 wg ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich z 2007 roku (IUNG-PIB) Susza oznacza szkody spowodowane wystąpieniem w dowolnym sześciodekadowym okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 30 września spadku klimatycznego bilansu wodnego poniżej wartości określonej dla poszczególnych gatunków roślin uprawnych i gleb Szkody obniżenie wielkości plonów o 20% z powodu suszy na obszarze gminy w danym roku w stosunku do plonów uzyskanych w średnich wieloletnich warunkach pogodowych.

5 Klimatyczny bilans wodny (KBW) KBW (mm) = P (mm) ETP (mm) ETP = ,57d 152,7 lnd + 0, h ,00186 (t+5) 3 + 0, (100-f ) 2 + 0, v (100-f ) 2,5 Dane wejściowe do obliczenia dekadowych wartości Etp: t - śr. temp. powietrza 2 m nad pow. gruntu (w o C) h - usłonecznienie (w godz.) f - wilgotność względna 12 GMT (%) v - śr. prędkość wiatru (m/s) d długość dnia (w godz.) Źródło: Doroszewski A. i in Podstawy Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej. Woda Środ. Obsz. Wiej. (IV-VI), t. 12, z. 2 (38), 77-91

6 KBW w czerwcu (mm) Wpływ KBW na plon (pszenica ozima) 100 % - plony średnie Źródło: T. Górski KBW w lipcu (mm)

7 Temperatura powietrza w Puławach rok

8 Suma roczna opadu atmosferycznego Źródło: IUNG (na podstawie IPCC)

9 Źródło: Górski, Kozyra KBW = P ETP (IV-IX)

10 Rok Zboża ozime Zboża jare Kukurydza zar Kukurydza kisz. Rzepak i rzepik Ziemniak Burak cukrowy Chmiel Tytoń Warzywa gruntowe Drzewa owocowe Krzewy owocowe Truskawki Rośliny strączkowe Łąki i pastwiska Brak uprawy na glebach I kategorii % miejscowości zagrożonych suszą

11 Operator GSM IUNG-PIB baza danych (GIS) KBW każda gmina Polski (2478 gmin) 354 stacji (2015 r.) 466 stacji (2016 r.) 89 stacji (2015 r.) 151 stacji (2016 r.) (GIS) (GIS) Rolnicy, Firmy ubezpieczeniowe, Ministerstwo Rolnictwa, Organizacje publiczne Unikatowa w skali Europy (świata) cyfrowa mapa gleb

12 Zmiany w Systemie Monitoringu Suszy Rolniczej w 2016 r. Wyznaczenie nowych krytycznych wartości KBW dopasowanych do zmieniających się potrzeb wodnych roślin 5,8 mm Klimatyczny Bilans Wodny: zboża jare, śr. różnica 7,5 mm 5,3 mm 10,8 mm 8,3 mm

13 Uprawa Kat. gleby 1IV-31V (1) 11IV-10VI (2) 21IV-20VI (3) 1V-30VI (4) 11V-10VII (5) 21V-20VII (6) 1VI-31VII (7) 11VI-10VIII (8) 21VI-20VIII (9) 1VII-31VIII (10) 11VII-10IX (11) 21VII-20IX (12) 1VIII-30IX (13) I Ozime II III IV Zboża I jare II III IV Kukurydza II na III Ziarno IV I Kukurydza II na III kiszonkę IV I Rzepak II rzepik III IV Ziemniak I II III IV I Burak II cukrowy III IV Chmiel I II III IV Tytoń I II III IV Warzywa I gruntowe II III IV Krzewy I owocowe II III IV Drzewa I owocowe II III IV Truskawki I II III IV Rośliny I strączkowe II III

14 Indeks Pogodowy Uprawa Rok Pszenica ozima Żyto Rzepak Pszenica jara Owies Jęczmień jary Burak cukrowy Ziemniak Kukurydza Pszenżyto ozime VI

15 Wskaźnik Indeksu Pogodowego dla Polski Uprawa Pszenica ozima Żyto Pszenżyto ozime Rzepak Pszenica jara Owies Jęczmień jary Burak cukrowy Ziemniak Prognoza 2016 rok (2015 rok) 1 XI 1 III 1 IV 1 V 1 VI 1 VII 1 VIII 1 IX 1 X 1 XI 101 (100) 101 (100) 99 (99) 100 (100) 103 (103) 103 (103) 99 (98) 98 (100) 105 (104) 107 (106) 101 (104) 100 (100) 105 (104) 109 (110) 101 (90) 105 (111) 101 (100) 100 (94) 105 (104) 104 (100) 97 (88) 99 (95) 99 (96) 99 (96) 107 (111)

16 Nr województwo Indeks Pogodowy stan na 1 czerwca 2016 r. Żyto Pszenica ozima Ziemniak Burak Rzepak Owies Jęczmień Pszenżyto 1 Zachodnio-Pomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Wielkopolskie (b) Kujawsko-Pomorskie Mazowieckie Lubuskie (a) Lubelskie Dolnośląskie Łódzkie Opolskie Śląskie Małopolskie Świętokrzyskie Podkarpackie POLSKA IP > 115, bardzo wysoki, b. dobrze IP w przedziale (103; 115>, wysoki, dobrze IP w przedziale (97; 103>, przeciętny, IP w przedziale (90; 97>, poniżej przeciętnego, źle IP <= 90, znacznie poniżej przeciętnego, b. źle xxx xxx xxx

17 Prognoza plonów zbóż podstawowych w Polsce w 2015 roku w stosunku do okresu r. oraz 2014 r. Izba Zbożowa Paszowa: 26,5 mln ton, + 4% względem okresu pięcioletniego IUNG-PIB: 25,2 mln ton +2% - - względem 2014 r.: 7% Wynik GUS 24,7 mln ton względem 2014 r.: 9,5% Różnica prognozy IUNG wynik GUS: 0,5 mln ton (2,0%) IERiGŻ (z kukurydzą): 29,1 mln ton IUNG-PIB (z kukurydzą): 28,7 mln ton Wynik GUS 28,0 mln ton Różnica prognozy IUNG wynik GUS: 0,7 mln ton (2,5%)

18 Zmiany w Systemie Monitoringu Suszy Rolniczej w 2016 r. Liczba stacji meteorologicznych Lp. Rok Stacje synoptyczne IMGW-PIB Stacje klimatyczne IMGW-PIB Posterunki opadowe IMGW-PIB COBORU IUNG-PIB ODR Razem

19 Zmiany w Systemie Monitoringu Suszy Rolniczej, stan na 1 VI 2016 r. opad (466 stacje) ewapotranspiracja (151 stacje)

20 Zmiany w Systemie Monitoringu Suszy Rolniczej stacje meteorologiczne Stan na 31 XII 2015 Stan na 1 VI 2016 (354 stacje) (466 stacje)

22 Klimatyczny Bilans Wodny 1 IV 31 V Śr. KBW 1 IV 31 V 2016: -78,3 mm Śr. KBW 11 IV-10 VI 2016: -101,0 mm Różnica: 22,6 mm

23 Susza 2016 zboża jare 1 IV 31 V Liczba gmin Udział gmin Udział pow. Województwo Lp zagrożonych zagrożonych [%] zagrożonej [%] 1 kujawsko-pomorskie 26 18,06 2,27 2 wielkopolskie 16 7,08 1,35 3 pomorskie 12 9,76 0,92 4 mazowieckie 11 3,50 0,75 5 lubuskie 6 7,32 0,75 6 zachodniopomorskie 5 4,39 0,11 POLSKA 76 3,07 0,47

24 Susza 2016 krzewy owocowe 1 IV 31 V Lp Województwo Liczba gmin zagrożonych Udział gmin zagrożonych [%] Udział pow. zagrożonej [%] 1 kujawsko-pomorskie 22 15,28 1,28 2 wielkopolskie 13 5,75 0,60 3 mazowieckie 8 2,55 0,40 4 pomorskie 7 5,69 0,59 5 lubuskie 3 3,66 0,57 6 zachodniopomorskie 3 2,63 0,07 POLSKA 56 2,26 0,07

25 Susza 2016 truskawki 1 IV 31 V Lp Województwo Liczba gmin zagrożonych Udział gmin zagrożonych [%] Udział powierzchni zagrożonej [%] 1 kujawsko-pomorskie 9 6,25 0,04 2 mazowieckie 4 1,27 0,01 3 lubuskie 2 2,44 0,06 POLSKA 15 0,61 0,01

26 Temperatura powietrza Opad atmosferyczny 1 VI 10 VI 2016 r.

27 Podsumowanie I. Zmiany w wyznaczaniu susza rolniczej w 2016 r.: 1. Liczba stacji meteorologicznych wzrosła z 354 (w 2015 r.) do 466 (o ponad 100% więcej względem 2007 r. oraz o 32% więcej względem 2015 r.). 2. Wyznaczono nowe krytyczne wartości KBW dopasowane do zmieniających się potrzeb wodnych roślin uprawnych. 3. Zaktualizowano system informatyczny. II. Susza występuje w uprawach: zbóż jarych krzewów owocowych truskawek

28 Stan zbóż w Osinach k. Puław, 10 czerwca 2016 r. Zboże jare: jęczmień pszenica Foto: Anna Nieróbca Zboże ozime: pszenica pszenżyto

29 Dziękuję za uwagę

Podobne dokumenty

System Monitoringu Suszy Rolniczej

System Monitoringu Suszy Rolniczej Andrzej Doroszewski Zakrzów, 20 luty 2019 roku Indeksy suszy (wg expertów WMO) 1. Światowa Organizacja Meteorologiczna - World Meteorological Organization - WMO (2010