Zmiany klimatu a rolnictwo

Transkrypt

1 Zmiany klimatu a rolnictwo Jerzy Kozyra IUNG-PIB Bratoszewice, Referat opracowano w ramach Programu Wieloletniego IUNG-PIB Zadanie 1.1. System informacji o wpływie zmian klimatycznych na rolnictwo oraz o metodach adaptacji

2 Nagle, Derkacz wpadł zdyszany i na cały głos wyćwierkał, że w klimacie zaszły zmiany (.) Wobec takiej wiadomości ustalono, że najprościej będzie zwinąć Państwo Ptasie i odlecieć po niewczasie w myśl utartych tu zwyczajów do dalekich ciepłych krajów. Jan Brzechwa - Lata ptaszek po ulicy

3 Globalne ocieplenie wzrost temperatury atmosfery Żródło: CRU

4 Zawartość dwutlenku węgla ciągle rośnie!!! Kwiecień 2013: ppm Kwiecień 2012: ppm Żródło: NOAA

5 Temperatura Bilans wodny Tempo rozwoju roślin/szkodników Warunki wzrostu roślin/rozwoju chorób PLON Jakie uprawy? Jakie terminy prac? Jakie metody produkcji? Jakie nakłady/plon?

6 Podstawowe problemy Globalne ocieplenie Wzrost temperatury o 0,3 o C w Polsce na dekadę Rolnictwo Szybszy rozwój roślin i patogenów Wzrost liczby zjawisk ekstremalnych (susze, powodzie,.) Większe wahania plonów Zmiany w cyklu rocznym temperatury i opadów Bardziej odczuwalne stresy środowiskowe

7 Praktyka rolnicza reaguje na zmianę klimatu Uprawa rzepaku łan nadmiernie wyrośnięty Uprawa rzepaku łan prowadzony prawidłowo

8 Praktyka rolnicza reaguje na zmianę klimatu - nawodnienia Wielkopolska, 2012

9 Musimy być gotowi i na takie sytuacje Sulejów (COBORU) Wymarznięcie pszenżyta Jaroszyn ( ) Wymarznięcie rzepaku Masłowice ( ) Wymarznięcie pszenżyta Autor fotografii: Anna Nieróbca

10 Strata rolnika Nie jest zawsze widoczna w danych statystycznych Masłowice ( ) jęczmień jary, niedobór wody Łódzkie ziemniak efekt przymrozków wiosennych ( ) Autor fotografii: Anna Nieróbca

11 Zmian klimatu = nowe pole badań dla biologów Wzrasta zagrożenie dla upraw ze strony chwastów i szkodników, co jest konsekwencją wzrostu temperatury Autor fotografii: Anna Nieróbca

12 Data osiągnięcia dojrzałości pierwszego pokolenia szkrzypionek GISS GFDL Kozyra J., Nieróbca A., Mizak K, 2008: Wpływ zmian klimatu na rozwój roślin i patogenów, Poznań 30 stycznia 2008, Sesja IOR

13 Adaptacja do zmian klimatu Wzmocnić zabezpieczenia, dostosować się do "życia z powodzią lub na trwale opuścić tereny zagrożone - oto sposoby na nękające nas powodzie Kundzewicz Z. 2010: Po powodzi, przed powodzią Gazeta Wyborcza A co z rolnictwem?

14 Adaptacja - według Białej księgi UE

15 Obserwowana zmiana klimatu ŚREDNIA TEMPERATURA POWIETRZA W GRABOWIE (MAZOWIECKIE) ( o C) OKRES I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok Różnica SUMA OPADU ATMOSFERYCZNEGO W GRABOWIE (MAZOWIECKIE) (mm) OKRES I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok Różnica

16 Prognozy zmian klimatu jedno ze źródeł niepewności Miesiąc/MODEL RM ARPEGE DMI ARPEGE SM BCM DMI BCM MPI ECHAM KNMI ECHAM Styczeń 2,6 2,6 2,2 3,3 1,5 1,5 Luty 1,0 1,4 0,6 0,6 1,7 1,8 Marzec 0,3-0,1 1,5 2,3 0,8 1,1 Kwiecień 1,6 1,0 0,5 2,0 1,1 1,0 Maj 1,2 0,5 0,8 0,3 0,2 0,6 Czerwiec 0,1-0,6 1,1 0,8 0,6 1,0 Lipiec 1,4 1,5 0,7 0,8 0,8 0,8 Sierpień 1,4 1,3 0,8 0,5 0,9 0,6 Wrzesień 1,0 0,3 0,6 0,0 0,9 0,8 Październik 0,9 0,8 0,0 0,0 1,6 1,4 Listopad 1,8 1,8 1,2 2,3 1,6 1,1 Grudzień 1,8 1,9 1,9 3,0 1,2 1,0 Rok 1,3 1,0 1,0 1,3 1,1 1,1 ZMIANNA ŚREDENIEJ TEMPERATURY POWIETRZA NA OBSZARZE POLSKI PROGNOZOWANA NA LATA W PORÓWNANIU Z LATAMI

17 Zmiana terminu ruszenia wegetacji i terminu dojrzałości pszenicy ozimej węglem lat (Kozyra i inni 2013, w druku)

18 POTENCJALNA REDUKCJA PLONU KOŃCOWEGO KUKURYDZY spowodowana niedobremu wody W WIELOLECIACH: , , Żródło: Łabęcki, Bąk 2011, Projekt KLIMADA

19 Kierunki działań adaptacyjnych w rolnictwie KLIMAT GOSPODA RSTWA ADAPTACJA UPRAWY GLEBA

20 Potencjalne działania adaptacyjne B A D A N I A D O R A D Z T W O M O N I T O R I N G Ograniczenie emisji nawożenie Hodowla roślin przystosowanych do warunków nowego klimatu Zmiany strukturze upraw Zmiany technologii produkcji Nawodnienia Utrzymanie potencjału produkcyjnego Ochrona zasobów glebowych Poprawa gospodarki wodnej Propagowanie systemów produkcji organizujących starty wody i węgla z gleb

21 Polityka a zmiana klimatu Strategia Zrównoważonego Rozwoju Wsi i Rolnictwa 3. Bezpieczeństwo żywnościowe 4. Wzrost produktywności i konkurencyjności obszarów wiejskich 5. Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich 5. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach rolnym spożywczym i leśnym

22 Jerzy Kozyra Zakład Agrometeorologii i Zastosowań Informatyki Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Dziękuję Referat opracowano w ramach Programu Wieloletniego IUNG-PIB Zadanie 1.1. System informacji o wpływie zmian klimatycznych na rolnictwo oraz o metodach adaptacji