Znaczenie kliniczne interleukiny 6 (IL-6) jako czynnika rokowniczego w chorobie nowotworowej
|
|
- Irena Czajka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Znaczenie kliniczne interleukiny 6 (IL-6) jako czynnika rokowniczego w chorobie nowotworowej Clinical significance of interleukin-6 (IL-6) as a prognostic factor of cancer disease Marta Łukaszewicz, Barbara Mroczko, Maciej Szmitkowski Zakład Diagnostyki Biochemicznej, Akademia Medyczna, Białystok Streszczenie: Interleukina 6 (IL-6) jest prozapalną cytokiną o wielokierunkowym działaniu. Bierze udział w odpowiedzi immunologicznej, krwiotworzeniu oraz reakcjach zapalnych. Odgrywa ponadto ważną rolę w patogenezie i rozwoju nowotworów, ułatwiając wzrost guza poprzez hamowanie procesu apoptozy komórek nowotworowych oraz indukcję angiogenezy w obrębie guza nowotworowego. Obecnie coraz większą nadzieję pokłada się w zastosowaniu przeciwciał blokujących działanie IL-6 i jej receptora w terapii różnych chorób o podłożu zapalnym i autoimmunologicznym oraz nowotworów. Zwiększone stężenia tej cytokiny w surowicy chorych stwierdza się w przypadku raka macicy, płuca, jelita grubego, nerki, piersi i nowotworów jajnika. Stężenie IL-6 w surowicy zwiększa się proporcjonalnie do stopnia zaawansowania guza nowotworowego i koreluje z przeżywalnością chorych. Zastosowanie oznaczeń stężeń IL-6 jako niezależnego, niekorzystnego czynnika rokowniczego jest obecnie przedmiotem wielu badań. W niniejszej pracy omówiono znaczenie IL-6 jako czynnika rokowniczego nowotworów o różnej lokalizacji: raka jelita grubego, piersi, żołądka i trzustki. Słowa kluczowe: interleukina 6 (IL-6), nowotwór złośliwy Abstract: Interleukin-6 (IL-6) is proinflammatory cytokine that produces multifunctional efects. It is also involved in the regulation of immune reactions, hematopoiesis and inflammatory state. Interleukin-6 has been shown to be associated with tumor progression including inhibition of cancer cells apoptosis and stimulation of angiogenesis. Anti-IL-6 therapy is a new strategy in the inflammatory autoimmune diseases and cancer. Clinical studies have shown elevated serum IL-6 concentrations in patients with endometrial cancer, non-small cell lung carcinoma, colorectal cancer, renal cell carcinoma, breast and ovarian cancer. Serum IL-6 levels correlate with tumor stage, and survival of patients. In this article we have focused on a role of IL-6 as a prognostic factor in several malignancies such as colorectal cancer, breast cancer, gastric cancer and pancreatic cancer. Key words: cancer, interleukin-6 WPROWADZENIE Cytokiny regulują funkcję wielu komórek, warunkując ich wzajemne oddziaływanie poprzez aktywację lub inhibicję [1]. Jedną z grup cytokin są interleukiny, do których należy interleukina 6 (interleukin-6 IL-6) glikoproteina zbudowana ze 184 aminokwasów o masie cząsteczkowej 26 kda [2]. Dzięki wielokierunkowemu działaniu można ją uważać za jeden z głównych czynników regulujących mechanizmy obronne Adres do korespondencji: mgr Marta Łukaszewicz, Zakład Diagnostyki Biochemicznej, Akademia Medyczna, ul. J. Waszyngtona 15a, Białystok, tel./fax: , fax: , martha_21@interia.pl Praca wpłynęła: Przyjęta do druku: Nie zgłoszono sprzeczności interesów. Pol Arch Med Wewn. 2007; 117 (5-6): Copyright by Medycyna Praktyczna, Kraków 2007 organizmu. Najważniejszym zadaniem IL-6 jest udział w odpowiedzi immunologicznej, krwiotworzeniu i reakcji zapalnej [3,4]. Cytokina ta, zanim została ostatecznie zidentyfikowana, określana była jako czynnik 2 stymulujący limfocyty B, interferon β 2, czynnik wzrostu komórek hybrydowych oraz jako czynnik wzrostu i różnicowania komórek cytotoksycznych Tc. Stwierdzono również, że IL-6 ma identyczną strukturę jak czynnik stymulujący hepatocyty, który indukuje syntezę białek ostrej fazy [2]. Ludzki gen dla IL-6 jest zlokalizowany na chromosomie 7p15-p21 i ma podobną budowę do genu czynnika stymulującego kolonie granulocytarne, co tłumaczy podobieństwo funkcjonalne obu tych cytokin [5,6]. Interkulina 6 działa na komórki docelowe za pośrednictwem receptora klasy I, będącego typem receptorów dla hematopoetyn, należącym do podklasy gp130 [5], obecnego na Znaczenie kliniczne interleukiny 6 (IL-6) jako czynnika rokowniczego w chorobie
2 komórkach zarówno szeregu limfoidalnego, jak i nielimfoidalnego. Składa się on z różnych łańcuchów α (80kDa) i identycznych łańcuchów β (130 kda), przenoszących sygnał do wnętrza komórki [5,6]. Wykryto 2 rodzaje receptorów dla tej cytokiny: IL-6R o małym powinowactwie, który po związaniu z IL-6 tworzy kompleks z gp130 i zapoczątkowuje aktywację kinazy tyrozynowej, oraz rozpuszczalną postać receptora (soluble interleukin-6 receptor sil-6r), wiążącą się z IL-6, a następnie z obecnym w błonie komórkowej łańcuchem β gp130, co prowadzi do transdukcji sygnału i przeniesienia go do wnętrza komórki [5,7,8]. Aktywność biologiczna Interleukina 6 jest wytwarzana głównie przez monocyty i makrofagi oraz w mniejszym stopniu przez fibroblasty, komórki śródbłonka, limfocyty T i B, keratynocyty, chondrocyty oraz komórki owodni. Głównym czynnikiem stymulującym wytwarzanie IL-6 jest interleukina 1 (interleukin-1 IL-1) oraz interferony (interferon INF), czynniki martwicy nowotworu (tumor necrosis factors TNF), lipopolisacharydy (LPS) i wirusy DNA, RNA [5]. Interleukina 6 jest wielokierunkowo działającą cytokiną, wywierającą różnorodne efekty biologiczne (ryc.). Działa przede wszystkim na limfocyty B jako czynnik stymulujący ich końcowe różnicowanie się w stosunku do komórek produkujących immunoglobuliny różnych klas. Wpływa także na limfocyty T poprzez pobudzanie do produkcji interleukiny 2 (interleukin- 2 ) i syntezy jej receptora. Wraz z IL-1 aktywuje także limfocyty T rozpoznające antygeny oraz stymuluje powstawanie i różnicowanie limfocytów cytotoksycznych Tc w obecności. Ponadto może indukować zarówno limfocyty T aktywowane, jak i spoczynkowe [5]. Wykazano stymulujący wpływ tej cytokiny na aktywację limfocytów T przez monocyty [6]. Cytokina ta wraz z interleukiną 3 (interleukin-3 IL-3) pobudza proliferację i różnicowanie się pluripotencjalnych komórek macierzystych i komórek progenitorowych wielu szeregów, przede wszystkim megakariocytarnego [5] oraz, w mniejszym stopniu, erytroidalnego i granulocytarno-makrofagowego [6]. Interleukina 6 działa na megakariocyty bezpośrednio, poprzez specyficzne receptory, a także, podobnie jak trombopoetyna, jest mediatorem produkcji płytek krwi [9]. Indukuje też wzrost keratynocytów, różnicowanie się komórek nerwowych oraz regulację wydzielania naczyniowego czynnika wzrostowego [3,10]. Jest również jedną z cytokin należących do tzw. pozytywnych regulatorów wzrostu, która wraz z czynnikiem stymulującym powstawanie kolonii granulocytarno-makrofagowych, czynnikiem stymulującym powstawanie kolonii B komórka plazmatyczna IL-6 Tc IL-6R T komórka szpiczakowa +IL-3 IL-6 komórka macierzysta: szeregu megakariocytarnego szeregu erytroidalnego szeregu granulocytarno-makrofagowego IL interleukina, IL-6R receptor dla interleukiny 6 synteza białek ostrej fazy w wątrobie keratynocyty Ryc. Aktywność biologiczna interleukiny 6 (IL-6). Rycina została przygotowana przez autorów publikacji, na podstawie [6] 248 POLSKIE ARCHIWUM MEDYCYNY WEWNĘTRZNEJ 2007; 117 (5-6)
3 makrofagowych, granulocytarnych, IL-1 oraz IL-3, stymuluje proliferację i różnicowanie komórek krwiotwórczych, a także ich apoptozę [6]. Udział tej prozapalnej cytokiny w różnicowaniu i aktywacji limfocytów Tc oraz komórek NK sprawiły, że mechanizm przeciwnowotworowego działania IL-6 próbowano zastosować w terapii nowotworów. Badania Ullmanna i wsp. [11] wykazały, że cytokina ta zwiększa ekspresję antygenu karcyno-embrionalnego (carcionoembryonic antygen CEA) i antygenów HLA klasy I na powierzchni komórek raka jelita grubego. Przeprowadzono próby wykorzystania IL-6 do bezpośredniego hamowania proliferacji komórek nowotworowych. Niestety w przypadku niektórych nowotworów litych cytokina ta okazała się auto- i parakrynowym czynnikiem wzrostu komórek, np. raka piersi, czerniaka, raka pęcherza i raka gruczołu krokowego [5]. Udział IL-6 w rozwoju chorób zapalnych i infekcyjnych W stanach zapalnych stężenie IL-6 w surowicy chorego może się zwiększać nawet 100-krotnie, dlatego uważana jest za wczesny i czuły, ale niespecyficzny wskaźnik reakcji zapalnych toczących się w organizmie. Jest głównym stymulatorem syntezy białek ostrej fazy w wątrobie, zwłaszcza białka CRP. Podobną funkcję wykazują inne cytokiny, takie jak czynnik hamujący białaczkę, onkostatyna M, IL-1 i TNF. Glikoproteina ta uczestniczy również w regulacji stężenia transferyny, ceruloplazminy i haptoglobiny, wpływając przez to na transport jonów żelaza i miedzi w organizmie [5]. Stwierdzono również pirogenne działanie IL-6, która wraz z IL-1, TNF i INF może podwyższać temperaturę ciała, stymulując produkcję prostaglandyn. Ponadto jest zdolna do indukcji syntezy glikokortykosteroidów poprzez wydzielanie kortykotropiny i hormonu adenokortykotropowego [5]. Dane z piśmiennictwa potwierdzają rolę IL-6 w rozwoju niektórych chorób o podłożu zapalnym, infekcyjnym i urazowym. Stymuluje ona proliferację komórek mezangium w mezangialnym proliferacyjnym zapaleniu kłębuszkowym nerek [5]. Zwiększone stężenie IL-6 stwierdzono w surowicy chorych na reumatoidalne zapalenie stawów, w którym zaobserwowano zależność pomiędzy jej stężeniem a zaawansowaniem choroby. Zwiększone stężenie tej cytokiny wykazano także w innych chorobach o podłożu immunologicznym: chorobie Crohna i chorobie Castlemana [12]. Scheller i wsp. [8] potwierdzili udział rozpuszczalnej postaci receptora sil-6r w rozwoju chorób o podłożu zapalnym: zapaleniu otrzewnej, jelita grubego czy reumatoidalnym zapaleniu stawów. Wykazano, że przeciwciała monoklonalne blokujące IL-6 lub IL-6R można stosować w leczeniu chorób o podłożu zapalnym i autoimmunologicznym [13]. Stężenie IL-6 zwiększa się w przypadku ciężkich oparzeń, posocznicy i chorób tkanki łącznej. Wykazano, że może być czynnikiem odzwierciedlającym stopień i rozległość oparzeń oraz okres gojenia się rany [14]. Stężenie tej cytokiny korelowało z rozległością martwicy oraz ze stężeniem białek ostrej fazy. Wskazuje się na możliwość zastosowania IL-6 jako markera przydatnego w diagnostyce zakażeń bakteryjnych i posocznicy [15]. Cytokina ta może być również pomocna w monitorowaniu pacjentów z ostrym zapaleniem trzustki. Chen i wsp. [16] potwierdzili, że stężenie IL-6 jest najbardziej przydatnym czynnikiem rokowniczym we wczesnym stadium ostrego zapalenia trzustki. Ponadto Pihusch i wsp. [17] wykazali wyraźne zwiększenie stężenia IL-6 w surowicy pacjentów po transplantacji, zwłaszcza z powikłaniami procesem zapalnym. Wyniki badań wskazują na udział IL-6 w rozwoju zespołu nabytego braku odporności (acquired immune deficiency syndrome AIDS) poprzez przewlekłą, poliklonalną aktywację limfocytów B i wpływ na obraz hipergammaglobulinemii w AIDS [5]. Wraz z TNF-α i IL-1 przyczynia się do replikacji wirusa wywołującego zespół nabytego braku odporności (human immunodeficiency virus HIV) [6]. Zwiększone stężenie IL-6 i ekspresję mrna dla tej cytokiny oraz zwiększone stężenie białka C-reaktywnego (CRP) stwierdzono u chorych z wirusem HIV [18]. IL-6 jest także jednym z czynników wzrostu dla komórek mięsaka Kaposiego, nowotworu złośliwego często występującego w przypadku tej choroby [5]. IL-6 jako czynnik rokowniczy Interleukina 6 odgrywa ważną rolę w patogenezie i rozwoju nowotworów. Ułatwia ona wzrost guza poprzez hamowanie procesu apoptozy komórek nowotworowych oraz indukcję angiogenezy w obrębie guza [4]. Wykazano udział IL-6 w indukcji wzrostu nowotworu na drodze auto- lub parakrynnej [4]. Stwierdzono, że IL-6 ułatwia proliferację komórek raka jelita grubego i innych nowotworów, zwłaszcza tych o wysokim stopniu zróżnicowania [19]. Stężenie IL-6 może zależeć od stopnia zaawansowania choroby oraz korelować z przeżywalnością chorych na nowotwór. Obecnie prowadzi się coraz więcej badań w kierunku zastosowania IL-6 jako czynnika rokowniczego choroby nowotworowej. Zwiększone stężenia tej cytokiny w surowicy stwierdza się u chorych na raka macicy [20], płuca [21], jelita grubego [22], nerki [23], piersi [4] i w nowotworach jajnika [24]. Ekspresję IL-6 i jej receptora (sil-6r) stwierdzono zarówno w tkankach guza piersi [25], jak i raka gruczołu krokowego [3], gdzie stężenie tej cytokiny i jej receptora zwiększało się wraz z rozwojem karcynogenezy. Wyniki najnowszych badań potwierdzają udział IL-6 w rozwoju raka jelita grubego. U chorych na ten nowotwór stężenie IL-6 w surowicy zwiększało się wraz ze stopniem zaawansowania choroby, stopniem dojrzałości histologicznej oraz głębokością naciekania ściany jelita [26]. Belluco i wsp. [22] wykazali nie tylko zwiększone stężenie tej cytokiny w surowicy chorych na ten nowotwór, ale także zależność między stężeniem IL-6 a CEA oraz stopniem zaawansowania choroby. Ponadto dowiedli, że stężenie IL-6 powyżej 10 pg/ml może być niekorzystnym, niezależnym czynnikiem rokowniczym raka jelita grubego. Nikiteas i wsp. [27] stwierdzili zwiększone stężenie IL-6, białka CRP i TNF-α w surowicy chorych na raka jelita grubego w porównaniu do osób w grupie kontrol- Znaczenie kliniczne interleukiny 6 (IL-6) jako czynnika rokowniczego w chorobie
4 Tabela 1. Znaczenie kliniczne interleukiny 6 (IL-6) Jednostki chorobowe Właściwości IL-6 Zastosowanie IL-6 nowotwory: rak sutka rak jelita grubego rak trzustki rak żołądka choroby rozrostowe układu krwiotwórczego i chłonnego: szpiczak mnogi białaczki chłoniaki choroby zapalne i autoimmunologiczne: reumatoidalne zapalenie stawów choroba Crohna choroba Castlemana oparzenia zakażenia bakteryjne, posocznica, ostre zapalenie trzustki zwiększenie stężenia IL-6 w surowicy wraz ze stadium zaawansowania choroby, stopniem złośliwości, masą guza oraz krótszym czasem przeżycia chorych z nowotworem hamowanie apoptozy komórek nowotworowych, indukcja angiogenezy w obrębie guza auto- i parakrynny czynnik wzrostowy szpiczaka mnogiego zwiększenie stężenia IL-6 w surowicy pacjentów wraz ze stadium rozwoju nowotworu zwiększenie stężenia IL-6 w ostrej fazie, stymulacja produkcji białek ostrej fazy, działanie pirogenne zwiększenie stężenia IL-6 wraz z rozległością oparzenia i stężeniem białek ostrej fazy zwiększenie stężenia IL-6 w ostrej fazie, właściwości pirogenne i prozapalne niekorzystny czynnik rokowniczy choroby nowotworowej terapia z użyciem przeciwciał blokujących IL-6 niekorzystny czynnik rokowniczy szpiczaka mnogiego terapia przeciwciałami monoklonalnymi, blokującymi działanie IL-6 i jej receptora marker stanu zapalnego terapia z użyciem przeciwciał anty-il-6r blokujących działanie IL-6 czynnik odzwierciedlający stopień i rozległość martwicy oraz okres gojenia się rany marker użyteczny w diagnostyce zakażeń bakteryjnych i sepsy czynnik rokowniczy we wczesnym stadium OZT IL-6 interleukina 6 (interleukin-6), IL-6R receptor dla interleukiny 6 (interleukin-6 receptor), OZT ostre zapalenie trzustki nej. Stężenia tych cytokin korelowały z masą guza i wiązały się z krótszym czasem przeżycia pacjentów. Znaczenie IL-6 jako czynnika rokowniczego raka jelita grubego potwierdzają również inni autorzy [28]. Esfandi i wsp. [28] dowiedli, że stadium zaawansowania tego nowotworu korelowało nie tylko ze stężeniem IL-6 w surowicy pacjentów, ale także z ilością tej cytokiny w tkankach nowotworowych raka jelita grubego. Zhang i wsp. [29] stwierdzili autokrynne wytwarzanie IL-6 przez komórki raka piersi zarówno w warunkach in vitro, jak i in vivo. Znacząco większe stężenie tej cytokiny wykazano u pacjentek w bardziej zaawansowanym stadium raka piersi, zwłaszcza w przypadku przerzutów do wątroby. Stwierdzono, że pacjentki z dużym stężeniem IL-6 gorzej reagowały na chemio- i hormonoterapię. Powyższe dane wskazują na możliwość wykorzystania IL-6 jako niezależnego czynnika rokowniczego raka piersi, zwłaszcza z przerzutami do narządów odległych. Duże stężenie tej interleukiny wiązało się z krótszym przeżyciem chorych w porównaniu z pacjentkami z małym stężeniem. Ponadto autorzy wykazali korelację między stężeniem IL-6 a białkiem CRP w przypadku raka piersi, co również stwierdzono w nowotworach o innej lokalizacji, tj. w raku jelita grubego [27]. Wyniki badań Salgado i wsp. [4] potwierdziły potencjalne znaczenie IL-6 w raku piersi jako czynnika rokowniczego. Garcia-Tunon i wsp. [25] stwierdzili ponadto, że zwiększenie ekspresji IL-6 i jej receptora może się wiązać ze wzmożoną proliferacją komórek nowotworowych raka piersi oraz nadmierną ekspresją genu bcl-2. Wallner i wsp. [30] wykazali przydatność oznaczeń stężeń IL-6 w diagnostyce raka żołądka. Stwierdzili istotną statystycznie zależność pomiędzy stężeniem IL-6 a stopniem zaawansowania nowotworu. Zwiększone stężenia tej cytokiny świadczyły o progresji choroby i większej złośliwości guza, a tym samym były czynnikiem niekorzystnie rokującym. Znaczenie kliniczne IL-6 w rozwoju raka żołądka opisali również Ashizawa i wsp. (tab.) [31]. Wyniki ich badań wskazują, że IL-6 bierze udział nie tylko w rozwoju raka żołądka, ale także w inwazji komórek nowotworowych do okolicznych węzłów chłonnych i w powstawaniu przerzutów odległych, oraz potwierdzają potencjalne znaczenie rokownicze IL-6. Huang i wsp. [10] potwierdzili rolę IL-6 w indukcji wytwarzania VEGF, a tym samym stymulacji angiogenezy, co prowadzi do wzrostu guza. Wyniki badań Wu i wsp. [32] wskazują na potencjalne zastosowanie IL-6 jako nowego markera użytecznego w monitorowaniu leczenia i remisji raka żołądka. Stężenie tej cytokiny korelowało ze stadium choroby oraz zwiększało się u pacjentów z nawrotem raka żołądka [32]. Bartsch i wsp. [33] potwierdzili znaczenie IL-6 w patogenezie i rozwoju raka trzustki. W badaniach Okada i wsp. stwierdzono zależność pomiędzy stężeniem IL-6 w surowicy a stopniem zaawansowania raka trzustki u pacjentów z objawami kacheksji [34]. Wykazano, że terapia z użyciem przeciwciał anty-il-6 może łagodzić objawy choroby nowotworowej u pacjentów z dużym stężeniem tej cytokiny w surowicy. Stwierdzono także, że IL-6 może być produkowana przez komórki raka trzustki na drodze para- lub autokrynnej [35]. Wykazano potencjalne znaczenie IL-6 w patogenezie nowotworów wywodzących się z układu krwiotwórczego i chłon- 250 POLSKIE ARCHIWUM MEDYCYNY WEWNĘTRZNEJ 2007; 117 (5-6)
5 nego, zwłaszcza w białaczkach limfatycznych i chłoniakach. Glikoproteina ta jest zdolna do stymulacji wzrostu chłoniaków zarówno B-, jak i T- komórkowych. El-Far i wsp. [36] stwierdzili wyraźne zwiększenie stężenia tej cytokiny w surowicy chorych na różne typy chłoniaków nieziarniczych i potwierdzi znaczenie IL-6 jako niezależnego, niekorzystnego czynnika rokowniczego. Autorzy ci wskazują, że IL-6 może być markerem rokowniczym również u chorych na złośliwą ziarnicę lub przewlekłą białaczkę limfatyczną [37]. Największe znaczenie tej cytokiny stwierdzono w szpiczaku mnogim. Wykazano, że IL-6 jest czynnikiem wzrostowym plazmocytów i niektórych komórek hybrydoma, wywodzących się z limfocytów B. Guo i wsp. [38] wykazali wyraźnie większe stężenia IL-6 w surowicy pacjentów z tym nowotworem oraz dalsze zwiększenie jej stężenia w miarę postępu choroby. Wyniki najnowszych badań wskazują na możliwość wykorzystania IL-6 w leczeniu szpiczaka mnogiego za pomocą przeciwciał anty-il-6 skierowanych przeciwko tej cytokinie lub przeciwciał anty-il-6r skierowanych przeciwko jej receptorom [39]. Pirogenne działanie tej prozapalnej cytokiny sprawia, że jest ona odpowiedzialna za zjawisko kacheksji oraz występowanie gorączki, zmniejszenia masy ciała i innych wyniszczających objawów progresji nowotworu. Dimitriu i wsp. [40] donoszą, że objawy kacheksji są przyczyną przedwczesnego zgonu ponad 20% pacjentów z chorobą nowotworową. Dlatego też terapia z użyciem przeciwciał blokujących IL-6 może wydłużyć czas przeżycia chorych na nowotwór i stać się nową strategią w walce z kacheksją. PIŚMIENNICTWO 1. Gadina M, Hilton D, Johnson JA, et al. Signaling by type I and II cytokine receptors: ten years after. Curr Opin Immunol. 2001; 13: Kishimoto T. Interleukin-6: discovery of pleiotropic cytokine. Arthiritis Res Ther. 2006; 8 (Suppl 2): S2. 3. Culig Z, Steiner H, Bartsch G, et al. Interleukin-6 regulation of prostate cancer cell growth. J Cell Biochem. 2005; 95: Salgado R, Junius S, Benoy I, et al. Circulating interleukin-6 predictors survival in patients with metastatic breast cancer. Int J Cancer. 2003; 103: Gołąb J, Jakóbisiak M, Lasek W, et al. Cytokiny. Immunologia. Warszawa, Wyd Nauk PWN, 2002; 15: Robak T. Biologia i farmakologia cytokin. Warszawa, Wyd Nauk PWN, 1995; 9: Jędrzejczak W. Cytokiny. Wrocław, Volumed, 1997; 4: Scheller J, Ohnesorge N, Rose-John S, et al. Interleukin-6 (IL-6) trans-signaling in chronic inflammation and cancer. Scand J Immunonol. 2006; 63: Hsu HC, Lee YM, Tsai WH, et al. Circulating levels of thrombopoietic and inflammatory cytokines in patients with acute myeloblastic leukemia and myelodysplastic syndrome. Oncology. 2002; 63: Huang SP, Wu MS, Shun CT, et al. Interleukin-6 increases vascular endothelial growth factor and angiogenesis in gastric cercinoma. J Biomed Sci. 2004; 11: Ullmann CD, Schlom J, Greiner JW. Interleukin-6 increases carcinoembryonic antigen and histocompatibility leukocyte antigen expression on the surface of human colorectal carcinoma cells. J Immunother. 1992; 12: Paul-Pletzer K. Tocilizumab: Blockade of interleukin-6 signaling pathway as a therapeutic strategy for inflammatory disorders. Drugs Today. 2006; 42: Lipsky PE. Interleukin-6 and rheumatic diseases. Arthritis Res Ther. 2006; 2: S Ueyama M, Maruyama I, Osame M. Marked increase in plasma interleukin-6 in burn patients. J Lab Clin Med. 1992; 120: Gaini S, Koldkjaer OG, Pedersen C. Procalcitonin, lipopolysaccharide-binding protein, interleukin-6 and C-reactive protein in community-acquired infections and sepsis: a prospective study. Crit Care. 2006; 10: R Chen CC, Wang SS, Lee FY, et al. Proinflammatory cytokines in early assessment of the prognosis of acute pancreatitis. Am J Gastroenterol. 1999; 94: Pihusch M, Pihusch R, Fraunberger P, et al. Evaluation of C-reactive protein, interleukin-6, and procalcitonin levels in allogeneic hematopoietic stem cell recipients. Eur J Haematol. 2006; 76: Breen EC, Rezai AR, Nakajima K, et al. Infection with HIV is associated with elevated IL-6 levels and production. J Immunol. 1990; 144: Brozek W, Bises G, Girsch T, et al. Differentiation-dependent expression and mitogenic action of interleukin-6 in human colon carcinoma cells: relevance for tumor progression. Eur J Cancer. 2005; 41: Bellone S, Watts K, Cane S, et al. High serum levels of interleukin-6 in endometrial carcinoma are associated with uterine serous papillary histology, a highly aggressive and chemotherapy-resistant variant of endometrial cancer. Gynecol Oncol. 2005; 98: Songur N, Kuru B, Kalkan F, et al. Serum interleukin-6 levels correlate with malnutrition and survival in patients with advanced non-small cell lung cancer. Tumor. 2004; 90: Belluco C, Nitti D, Frantz M, et al. Interleukin-6 blood level is associated with circulating carcinoembryonic antigen and prognosis in patients with colorectal cancer. Ann Surg Oncol. 2000; 7: Negrier S, Perol D, Menetrier-Caux C, et al. Interleukin-6, interleukin-10, and vascular ednothelial growth factor in metastatic renal cell carcinoma: prognostic value of interleukin-6. J Clin Oncol. 2005; 23: Zakrzewska I, Pozański J. Changes of serum IL-6 and CRP after chemiotherapy in patients with ovarian carcinoma. Pol Merk Lek. 2001; 11: Garcia-Tunon I, Ricote M, Ruiz A, et al. IL-6, its receptors and its relationship with bcl-2 and bax proteins in infiltrating and in situ human breast carcinoma. Histopathology. 2005; 47: Kamińska J, Nowacki MP, Kowalska M, et al. Clinical significance of serum cytokine measurements in untreated colorectal cancer patients: soluble tumor necrosis factor receptor type I an independent prognostic factor. Tumor Biol. 2005; 26: Nikiteas NI, Tzanakis N, Gazouli M. Serum IL-6, TNFalpha and CRP levels in Geek colorectal cancer patients: prognostic implications. World J Gastroenterol. 2005; 11: Esfandi F, Mohammadzadeh Ghobadloo S, Basati G. Interleukin-6 level in patients with colorectal cancer. Cancer Lett. 2006; 244: Zhang G, Adachi I. Serum interleukin-6 levels correlate to tumor progression and prognosis in metastatic breast carcinoma. Anticancer Res. 1999; 19: Wallner G, Ciechański A, Dąbrowski A, et al. Serum level of the angiogenetic factors: IL-6 and IL-8 in patients with gastric cancer. Asian J. Surg. 2002; 26: Ashizawa T, Okada R, Suzuki Y, et al. Clinical significance of interleukin-6 (IL-6) in the spread of gastric cancer: role of IL-6 as a prognostic factor. Gastric Cancer. 2005; 8: Wu CW, Wang SR, Chao MF, et al. Serum interleukin-6 reflect disease status of gastric cancer. Am J Gastroenterol. 1996; 91: Bartsch R, Woehrer S, Raderer M, et al. Serum interleukin-6 levels in patients with gastric MALT lymphoma compared to gastric and pancreatic cancer. Anticancer Res. 2006; 26: Okada S, Okusaka T, Ishii H. Elevated serum interleukin 6 levels in patients with pancreatic cancer. Jpn J Gin Oncol. 1998; 28: Miyamoto Y, Hosotani R, Doi R, et al. Interleukin-6 inhibits radiation induced apoptosis in pancreatic cancer cell. Anticancer Res. 2001; 21: El-Far M, Founda M, Yahya R, et al. Serum IL-10 and IL-6 levels at diagnosis as independent predictors of outcome in non-hodgkin s lymphoma. J Physiol Biochem. 2004; 60: Lai R, O Brien S, Maushouri T, et al. Prognostic value of plasma interleukin-6 levels in patients with chronic lymphocytic leukemia. Cancer. 2002; 95: Guo YQ, Chen SL. The significance of IGF-1, VEGF, IL-6 in multiple myeloma progression. [Abstract]. Zhonghua Xue Ye Xue Za Zhi. 2006; 27: Kovacs E. Multiple myeloma and B cell lymphoma. Investigation of IL-6, IL-6 receptor antagonist (IL-6RA), and GP130 antagonist (GP130A) using various parameters in an in vitro model. Scientific World Journal. 2006; 6: Dimitriu C, Martignoni ME, Bachmann J, et al. Clinical impact of cachexia on survival and outcome of cancer patients. Rom J Intern Med. 2005; 43: Znaczenie kliniczne interleukiny 6 (IL-6) jako czynnika rokowniczego w chorobie
RAK PŁUCA A CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE
Beata Brajer-Luftmann Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej UM w Poznaniu TPT 30.11.2013r. Najczęstszy nowotwór na świecie (ok. 1,2 mln zachorowań i ok. 1,1ml zgonów)
Bardziej szczegółowoLeczenie biologiczne co to znaczy?
Leczenie biologiczne co to znaczy? lek med. Anna Bochenek Centrum Badawcze Współczesnej Terapii C B W T 26 Październik 2006 W oparciu o materiały źródłowe edukacyjnego Grantu, prezentowanego na DDW 2006
Bardziej szczegółowoPromotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Bardziej szczegółowostarszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg
STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia
Bardziej szczegółowoZałącznik do OPZ nr 8
Załącznik do OPZ nr 8 Lista raportów predefiniowanych Lp. Tytuł raportu Potencjalny użytkownik raportu 1. Lista chorych na raka stercza w zależności od poziomu antygenu PSA (w momencie stwierdzenia choroby)
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoCzy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar
Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar Zakład Immunologii Klinicznej Katedra Immunologii Klinicznej i Transplantologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, oraz Uniwersytecki
Bardziej szczegółowoLp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia
Lp. tydzień wykłady seminaria ćwiczenia 21.02. Wprowadzeniedozag adnieńzwiązanychzi mmunologią, krótka historiaimmunologii, rozwójukładuimmun ologicznego. 19.02. 20.02. Wprowadzenie do zagadnień z immunologii.
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoHematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska
Hematoonkologia w liczbach Dr n med. Urszula Wojciechowska Nowotwory hematologiczne wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (rew 10) C81 -Chłoniak Hodkina C82-C85+C96
Bardziej szczegółowoKatalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych
Katalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych Lp. Kod Nazwa świadczenia Ryczałt roczny (punkty) Uwagi 1 2 3 4 5 1 5.08.08.0000001 Diagnostyka w programie leczenia przewlekłego WZW typu B lamiwudyną
Bardziej szczegółowoKatalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych
Katalog ryczałtów za diagnostykę w programach lekowych Lp. Kod Nazwa świadczenia Ryczałt roczny (punkty) Uwagi 1 2 3 4 5 1 5.08.08.0000001 Diagnostyka w programie leczenia przewlekłego WZW typu B lamiwudyną
Bardziej szczegółowodiagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej
diagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej Pracownia Markerów Nowotworowych Zakładu Patologii i Diagnostyki
Bardziej szczegółowodr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ
dr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ KOMÓRKI SATELITARNE (ang. stem cells) potencjał regeneracyjny mięśni HIPERTROFIA MIĘŚNI University College London,
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoCeny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Cena Oczekiwana 03.0000.301.
Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Kod Zakresu Nazwa Zakresu Cena Oczekiwana 03.0000.301.02 PROGRAM LECZENIA PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU
Bardziej szczegółowoZaremba Jarosław AM Poznań. Wykaz publikacji z IF>2,999. Wykaz pozostałych publikacji w PubMed
Zaremba Jarosław AM Poznań - Liczba wszystkich publikacji: 26 (w tym 1 publ. monogr. i praca doktor.) - Liczba wszystkich publikacji w czasopismach IF>2,999: 1 - Liczba wszystkich publikacji w czasopismach
Bardziej szczegółowoLeki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych
Leki immunomodulujące-przełom w leczeniu nowotworów hematologicznych Jadwiga Dwilewicz-Trojaczek Katedra i Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa
Bardziej szczegółowoPersonalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej
MedTrends 2016 Europejskie Forum Nowoczesnej Ochrony Zdrowia Zabrze, 18-19 marca 2016 r. Personalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej Prof. dr hab. n. med. Tomasz Szczepański Katedra i Klinika
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej)
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz.i): wprowadzenie (komórki, receptory, rozwój odporności nabytej) Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt do wykładu
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowoCeny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od r. Cena Oczekiwana
Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Kod Zakresu Nazwa Zakresu Cena Oczekiwana 03.0000.301.02 PROGRAM LECZENIA PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU
Bardziej szczegółowoKliniczne znaczenie komplementarnych oznaczeń standardowych markerów nowotworowych i wybranych cytokin w surowicy krwi chorych na raka szyjki macicy
Współczesna Onkologia (2006) vol. 10; 6 (292 296) Celem pracy było określenie zależności pomiędzy stężeniami oznaczanych w surowicy krwi markerów nowotworowych (SCC, CEA, CA 125, CYFRY 21.1) i cytokin
Bardziej szczegółowoTyp histopatologiczny
Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary
Bardziej szczegółowoWarto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć
Warto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć Kilka ważnych porad dla kobiet chorych na raka piersi Konsultacja merytoryczna: dr hab. n. med. Lubomir Bodnar Warto wiedzieć więcej o swojej
Bardziej szczegółowoKwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki
Kwas sjalowy oraz izoformy transferyny jako wskaźniki zaburzeń glikozylacji w chorobach trzustki dr hab. n. med. Bogdan Cylwik Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Bardziej szczegółowoCykl kształcenia 2013-2016
203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2006 roku Joanna Didkowska, Urszula Wojciechowska, Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze opracowanie
Bardziej szczegółowoCzym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii?
Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Wykorzystanie nowych technik molekularnych w badaniach nad genetycznymi i epigenetycznymi mechanizmami transformacji nowotworowej
Bardziej szczegółowoRola układu receptor CD40 ligand CD40 (CD40/D40L) w procesach zapalnych
Rola układu receptor CD40 ligand CD40 (CD40/D40L) w procesach zapalnych prof. dr hab. n. med. Alicja Kasperska-Zając dr n. med. Tatiana Jasińska Katedra i Oddział Kliniczny Chorób Wewnętrznych, Dermatologii
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Barbara Czerska... 11 Autorzy... 17 Wykaz skrótów... 19
Przedmowa Barbara Czerska.................................. 11 Autorzy.................................................... 17 Wykaz skrótów.............................................. 19 Rozdział I.
Bardziej szczegółowoStężenia VEGF i bfgf w surowicy krwi chorych na chłoniaka Hodgkina
NOWOTWORY Journal of Oncology 2007 volume 57 Number 4 409 413 Stężenia VEGF i bfgf w surowicy krwi chorych na chłoniaka Hodgkina Maria Kowalska 1, Janina Kamińska 1, Małgorzata Fuksiewicz 1, Beata Kotowicz
Bardziej szczegółowoNOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoImmunoterapia w praktyce rak nerki
Immunoterapia w praktyce rak nerki VII Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy Warszawa 09 sierpień 2018 Piotr Tomczak Uniwersytet Medyczny Poznań Katedra i Klinika Onkologii Leczenie mrcc - zalecenia
Bardziej szczegółowoZnaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii
Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii experience makes the difference Magdalena Władysiuk, lek. med., MBA Cel terapii w onkologii/hematologii Kontrola rozwoju choroby Kontrola objawów
Bardziej szczegółowoWirus zapalenia wątroby typu B
Wirus zapalenia wątroby typu B Kliniczne następstwa zakażenia odsetek procentowy wyzdrowienie przewlekłe zakażenie Noworodki: 10% 90% Dzieci 1 5 lat: 70% 30% Dzieci starsze oraz 90% 5% - 10% Dorośli Choroby
Bardziej szczegółowoKatedra i Zakład Biochemii Kierownik Katedry: prof. dr hab. n. med. Ewa Birkner
mgr Anna Machoń-Grecka Cytokiny i czynniki proangiogenne u pracowników zawodowo narażonych na oddziaływanie ołowiu i jego związków Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n.
Bardziej szczegółowoMaciej Korpysz. Zakład Diagnostyki Biochemicznej UM Lublin Dział Diagnostyki Laboratoryjnej Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Lublinie
Nowe możliwości oceny białka monoklonalnego za pomocą oznaczeń par ciężki-lekki łańcuch immunoglobulin (test Hevylite) u chorych z dyskrazjami plazmocytowymi. Maciej Korpysz Zakład Diagnostyki Biochemicznej
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF
Agnieszka Gładysz Ocena ekspresji genów proangiogennych w komórkach nowotworowych OVP-10 oraz transfektantach OVP-10/SHH i OVP-10/VEGF Katedra i Zakład Biochemii i Chemii Klinicznej Akademia Medyczna Prof.
Bardziej szczegółowoNON-HODGKIN S LYMPHOMA
NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca
Bardziej szczegółowoPODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B
PODSTAWY IMMUNOLOGII Komórki i cząsteczki biorące udział w odporności nabytej (cz. III): Aktywacja i funkcje efektorowe limfocytów B Nadzieja Drela ndrela@biol.uw.edu.pl Konspekt wykładu Rozpoznanie antygenu
Bardziej szczegółowoOcena. rozprawy doktorskiej mgr Moniki Grygorowicz pt. Wpływ lenalidomidu na interakcje
Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński KATEDRA I ZAKŁAD IMMUNOLOGII KLINICZNEJ UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE ul. Chodźki 4a Tel. (0-81) 448 64 20 20-093 Lublin fax (0-81) 448 64 21 e-mail: jacek.rolinski@gmail.com
Bardziej szczegółowoIMMUNOHISTOCHEMICZNA OCENA MERKERÓW PROLIFERACJI KOMÓRKOWEJ W RAKU JELITA GRUBEGO
IMMUNOHISTOCHEMICZNA OCENA MERKERÓW PROLIFERACJI KOMÓRKOWEJ W RAKU JELITA GRUBEGO EWA STĘPIEŃ ZAKŁAD PATOMORFOLOGII OGÓLNEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W BIAŁYMSTOKU KIEROWNIK I OPIEKUN PRACY: Dr KATARZYNA GUZIŃSKA-USTYMOWICZ
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego
Aleksandra Sałagacka Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Pracownia Biologii Molekularnej i Farmakogenomiki
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku Urszula Wojciechowska, Joanna Didkowska Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze
Bardziej szczegółowoDiagnostyka zakażeń EBV
Diagnostyka zakażeń EBV Jakie wyróżniamy główne konsekwencje kliniczne zakażenia EBV: 1) Mononukleoza zakaźna 2) Chłoniak Burkitta 3) Potransplantacyjny zespół limfoproliferacyjny Jakie są charakterystyczne
Bardziej szczegółowoImmunologia komórkowa
Immunologia komórkowa ocena immunofenotypu komórek Mariusz Kaczmarek Immunofenotyp Definicja I Charakterystyczny zbiór antygenów stanowiących elementy różnych struktur komórki, związany z jej różnicowaniem,
Bardziej szczegółowoCentrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie ul. Wawelska 15B, Warszawa, Polska
C ertyfikat N r: 2 5 8 756-2018-AQ-POL-RvA Data pierws zej c ertyfikacji: 0 6 kwietnia 2 012 Ważnoś ć c ertyfikatu: 2 7 maja 2 0 1 9-0 5 kwietnia 2 021 Niniejszym potwierdza się, że system zarządzania
Bardziej szczegółowoDr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa
Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa ROZPOZNAWANIE: PET - CT W ONKOLOGII poszukiwanie ognisk choroby - wczesne wykrywanie różnicowanie zmian łagodnych
Bardziej szczegółowoLeczenie biologiczne w nieswoistych zapaleniach jelit - Dlaczego? Co? Kiedy? VI Małopolskie Dni Edukacji w Nieswoistych Zapaleniach Jelit
Leczenie biologiczne w nieswoistych zapaleniach jelit - Dlaczego? Co? Kiedy? VI Małopolskie Dni Edukacji w Nieswoistych Zapaleniach Jelit Co to są nieswoiste zapalenia jelit? Grupa chorób w których dochodzi
Bardziej szczegółowoCzęść praktyczna: Metody pozyskiwania komórek do badań laboratoryjnych cz. I
Ćwiczenie 1 Część teoretyczna: Budowa i funkcje układu odpornościowego 1. Układ odpornościowy - główne funkcje, typy odpowiedzi immunologicznej, etapy odpowiedzi odpornościowej. 2. Komórki układu immunologicznego.
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD AKTUALNYCH NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ W REUMATOLOGII
PRZEGLĄD AKTUALNYCH NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ W REUMATOLOGII Prof. dr hab. n med. Małgorzata Wisłowska Klinika Chorób Wewnętrznych i Reumatologii Centralnego Szpitala Klinicznego MSWiA Cytokiny Hematopoetyczne
Bardziej szczegółowoOdmienności podejścia terapeutycznego w rzadszych podtypach raka jajnika
Odmienności podejścia terapeutycznego w rzadszych podtypach raka jajnika Rak jajnika: nowe wyzwania diagnostyczno - terapeutyczne Warszawa, 15-16.05.2015 Dagmara Klasa-Mazurkiewicz Gdański Uniwersytet
Bardziej szczegółowoARTYKUŁ ORYGINALNY. Sławomir Ławicki, 1 Małgorzata Czygier, 1 Ewa Będkowska, 1 Marek Wojtukiewicz, 2 Maciej Szmitkowski 1
ARTYKUŁ ORYGINALNY Ocena porównawcza stężeń i przydatności diagnostycznej czynnika stymulującego kolonie makro fagowe u pacjentek z rakiem sutka i ze zmianami łagodnymi gruczołu piersiowego Sławomir Ławicki,
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoCYTOKINY W REGULACJI ZACHOWANIA SIĘ KOMÓREK UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO
KOSMOS 1992, 41 (4): 451-461 WIESŁAW WIKTOR JĘDRZEJCZAK Zakład Immunologii CSK WAM Warszawa CYTOKINY W REGULACJI ZACHOWANIA SIĘ KOMÓREK UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO Organizm człowieka, czyli społeczeństwo komórek,
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoCeny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od r. Cena Oczekiwana
Ceny oczekiwane w rodzaju: leczenie szpitalne - programy zdrowotne (lekowe) obowiązujące od 01.07.2012 r. Kod Zakresu Nazwa Zakresu Cena Oczekiwana 03.0000.301.02 PROGRAM LECZENIA PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU
Bardziej szczegółowoPiotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi
Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Obserwowane są samoistne regresje zmian przerzutowych
Bardziej szczegółowoOcena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Bardziej szczegółowoZastosowanie pomiarów prokalcytoniny w oddziale intensywnej terapii
Zastosowanie pomiarów prokalcytoniny w oddziale intensywnej terapii dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Prokalcytonina
Bardziej szczegółowoTerapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce
Warszawa, 27.01.2016 Seminarium naukowe: Terapie przełomowe w onkologii i hematoonkologii a dostępność do leczenia w Polsce na tle Europy Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce Dr n.
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. med. Wojciech P. Polkowski Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Prof. dr hab. med. Wojciech P. Polkowski Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Lublin, 2 lipca 2018 Recenzja osiągnięcia oraz aktywności naukowej dr. n. med. Piotra
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoMaria Szczotka ROZPRAWA HABILITACYJNA
Maria Szczotka ZASTOSOWANIE CYTOMETRII PRZEPŁYWOWEJ DO OCENY EKSPRESJI BIAŁKA gp51 WIRUSA ENZOOTYCZNEJ BIAŁACZKI BYDŁA (BLV) W LIMFOCYTACH ZAKAŻONYCH ZWIERZĄT ROZPRAWA HABILITACYJNA RECENZENCI: prof. dr
Bardziej szczegółowoChemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht
Chemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM Plan wykładu Jelitowe powikłania WZJG Rak
Bardziej szczegółowoWydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Bardziej szczegółowoOcena stężenia rozpuszczalnego receptora dla naczyniowo-śródbłonkowego czynnika wzrostu (svegfr-2) u kobiet chorych na raka piersi
diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics 2009 Volume 45 Number 4 293-300 Praca oryginalna Original Article Ocena stężenia rozpuszczalnego receptora dla naczyniowo-śródbłonkowego czynnika
Bardziej szczegółowoIL-4, IL-10, IL-17) oraz czynników transkrypcyjnych (T-bet, GATA3, E4BP4, RORγt, FoxP3) wyodrębniono subpopulacje: inkt1 (T-bet + IFN-γ + ), inkt2
Streszczenie Mimo dotychczasowych postępów współczesnej terapii, przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) nadal pozostaje chorobą nieuleczalną. Kluczem do znalezienia skutecznych rozwiązań terapeutycznych
Bardziej szczegółowoWskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Bardziej szczegółowoProfilaktyka i leczenie czerniaka. Dr n. med. Jacek Calik
Profilaktyka i leczenie czerniaka Dr n. med. Jacek Calik Czerniaki Czerniaki są grupą nowotworów o bardzo zróżnicowanej biologii, przebiegu i rokowaniu. Nowotwory wywodzące się z melanocytów. Pochodzenie
Bardziej szczegółowoNowotwory złośliwe u dzieci w 2003 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2003 roku Urszula Wojciechowska Joanna Didkowska Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa Niniejsze opracowanie zawiera dane dotyczące
Bardziej szczegółowoMam Haka na Raka. Chłoniak
Mam Haka na Raka Chłoniak Nowotwór Pojęciem nowotwór określa się niekontrolowany rozrost nieprawidłowych komórek w organizmie człowieka. Nieprawidłowość komórek oznacza, że różnią się one od komórek otaczających
Bardziej szczegółowoDieta śródziemnomorska i oleje rybie ratują życie w walce z chorobami nowotworowymi.
4 Dieta śródziemnomorska i oleje rybie ratują życie w walce z chorobami nowotworowymi. NASZĄ PASJĄ JEST ZDROWIE, NASZĄ INSPIRACJĄ SĄ LUDZIE PRODUCENT: 93-446 Łódź, ul. Placowa 4 www.marinex.com.pl BUDUJEMY
Bardziej szczegółowoBiologia nowotworów. i markery nowotworowe ROZDZIAŁ. Częstość nowotworów złośliwych na świecie EPIDEMIOLOGIA. Nowotwory złośliwe a wiek
ROZDZIAŁ 29 i markery nowotworowe R o z d z i a ł 29 i Marcus C.B. Tan, Peter S. Goedegebuure i Timothy J. Eberlein Epidemiologia Karcinogeneza Markery nowotworowe Przez pojęcie nowotwór (dosłownie nowy
Bardziej szczegółowoStężenia cytokin prozapalnych i inhibitorowych w surowicy krwi chorych na chłoniaka Hodgkina
NOWOTWORY Journal of Oncology 2007 volume 57 Number 3 36 Stężenia cytokin prozapalnych i inhibitorowych w surowicy krwi chorych na chłoniaka Hodgkina Maria Kowalska, Janina Kamińska, Małgorzata Fuksiewicz,
Bardziej szczegółowoBADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia
Bardziej szczegółowoMechanochemiczny przełącznik między wzrostem i różnicowaniem komórek
Mechanochemiczny przełącznik między wzrostem i różnicowaniem komórek Model tworzenia mikrokapilar na podłożu fibrynogenowym eksponencjalny wzrost tempa proliferacji i syntezy DNA wraz ze wzrostem stężenia
Bardziej szczegółowoVII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń
VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń 1. Scyntygrafia i radioizotopowe badanie czynnościowe tarczycy 1) gamma kamera planarna lub scyntygraf;
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoCHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI
CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI Katarzyna Pawlak-Buś Katedra i Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ECHA ASBMR 2018 WIELOCZYNNIKOWY CHARAKTER
Bardziej szczegółowoWyklady IIIL 2016/ :00-16:30 środa Wprowadzenie do immunologii Prof. dr hab. med. ML Kowalski
III rok Wydział Lekarski Immunologia ogólna z podstawami immunologii klinicznej i alergologii rok akademicki 2016/17 PROGRAM WYKŁADÓW Nr data godzina dzień tygodnia Wyklady IIIL 2016/2017 tytuł Wykladowca
Bardziej szczegółowoPozaanestetyczne działanie anestetyków wziewnych
Pozaanestetyczne działanie anestetyków wziewnych Wojciech Dąbrowski Katedra i I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie e-mail: w.dabrowski5@gmail.com eter desfluran
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoLeczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu narządu unaczynionego
Leczenie immunosupresyjne po przeszczepieniu narządu unaczynionego Cel leczenia Brak odrzucania czynnego przeszczepionego narządu Klasyfikacja odrzucania przeszczepionego narządu Leki immunosupresyjne
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoNowości z posiedzenia Światowego Stowarzyszenia Trzustkowego w Szanghaju
Nowości z posiedzenia Światowego Stowarzyszenia Trzustkowego w Szanghaju Dr n. med. Michał Lipiński Klinika Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii CSK MSW w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 9
Załącznik nr 9 Nazwa programu: do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
Bardziej szczegółowoProgramy Terapeutyczne 2007 Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna u dzieci. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA U DZIECI
Programy Terapeutyczne 27 do zarządzenia Nr 12/27 Prezesa NFZ Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO-CROHNA U DZIECI ICD-1 K Choroba Leśniowskiego -Crohna [odcinkowe zapalenie jelita] Dziedzina
Bardziej szczegółowoczerniak (nowotwór skóry), który rozprzestrzenił się lub którego nie można usunąć chirurgicznie;
EMA/524789/2017 EMEA/H/C/003820 Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa pembrolizumab Niniejszy dokument jest streszczeniem Europejskiego Publicznego Sprawozdania Oceniającego (EPAR) dotyczącego leku.
Bardziej szczegółowoWARSZAWSCY LEKARZE ZASTOSOWALI NOWĄ METODĘ LECZENIA RAKA JAJNIKA
WARSZAWSCY LEKARZE ZASTOSOWALI NOWĄ METODĘ LECZENIA RAKA JAJNIKA..,WWW.MONEY.PL ( 00:00:00) www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/warszawscy;lekarze;zastosowali;nowa;metode;leczenia;raka;j
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
- - - - - Ocena ekspresji Fas i FasL na limfocytach krwi obwodowej chorych na raka krtani Evaluation of Fas and FasL expression on peripheral blood lymphocytes in patients with laryngesl cancer 1, Krzysztof
Bardziej szczegółowoRak gruczołu krokowego
Rak gruczołu krokowego Rak stercza (PCa - prostatic cancer) należy do najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn. W Polsce pod względem zapadalności ustępuje jedynie rakowi płuca i wyprzedza
Bardziej szczegółowoGood Clinical Practice
Good Clinical Practice Stowarzyszenie na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych w Polsce (Association for Good Clinical Practice in Poland) http://www.gcppl.org.pl/ Lecznicze produkty zaawansowanej terapii
Bardziej szczegółowoRok akademicki:2017/2018
Rok akademicki:2017/2018 Studia magisterskie Kierunek: Analityka medyczna Przedmiot: IMMUNOLOGIA Z IMMUNOPATOLOGIĄ Rok III Semestr V Wykłady 45 godzin Ćwiczenia 30 godzin Seminaria 15 godzin Forma zaliczenia:
Bardziej szczegółowoTolerancja immunologiczna
Tolerancja immunologiczna autotolerancja, tolerancja na alloantygeny i alergeny dr Katarzyna Bocian Zakład Immunologii kbocian@biol.uw.edu.pl Funkcje układu odpornościowego obrona bakterie alergie wirusy
Bardziej szczegółowo