PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : ONKOLOGIA 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Katedra i Klinika Onkologii Wielkopolskie Centrum Onkologii 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: ul. Szamarzewskiego 82/84; Tel. /Fax / Strona WWW: strona w przebudowie katedraonkologii@ump.edu.pl 4. Kierownik jednostki: Prof. dr hab. n. med. Rodryg Ramlau 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS Prof. dr hab. n. med. Rodryg Ramlau 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS ( listy studentów) ( koordynator przedmiotu) : Nazwisko: Sylwia Grodecka-Gazdecka Tel. kontaktowy: Możliwość kontaktu - konsultacje w każdy wtorek godz , Sekretariat Oddziału Chirurgii Onkologicznej sylwia.grodecka-gazdecka@skpp.edu.pl Osoba zastępująca: Łukasz Spychalski Kontakt: lspychalski@ump.edu.pl

2 7. Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: VI Semestr: Liczba godzin ogółem : 60 liczba pkt.ects: 4 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Semestr zimowy liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria Katedra i Klinika Onkologii 0 28 C 7 Wielkopolskie Centrum Onkologii 0 22 C 3 Razem: S 9. Zakres wiedzy ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków Studiów: lekarskiego B.W21 B.W22 zna sposoby komunikacji między komórkami, a także między komórką a macierzą zewnątrzkomórkową oraz szlaki przekazywania sygnałów w komórce i przykłady zaburzeń w tych procesach prowadzące do rozwoju nowotworów i innych chorób; zna procesy takie jak: cykl komórkowy, proliferacja, różnicowanie i starzenie się komórek, apoptoza i nekroza oraz ich znaczenie dla funkcjonowania organizmu; C.W4 opisuje budowę chromosomów oraz molekularne podłoże mutagenezy; C.W9 zna podstawy diagnostyki mutacji genowych i chromosomowych odpowiedzialnych za choroby dziedziczne oraz nabyte, w tym nowotworowe; C.W23 zna zagadnienia z zakresu immunologii nowotworów; C.W25 zna nazewnictwo patomorfologiczne; C.W35 zna główne mechanizmy działania leków oraz ich przemiany w ustroju zależne od wieku; C.W36 określa wpływ procesów chorobowych na metabolizm i eliminację leków; C.W37 zna podstawowe zasady farmakoterapii; C.W38 zna ważniejsze działania niepożądane leków, w tym wynikające z ich interakcji; C.W39 rozumie problem lekooporności, w tym lekooporności wielolekowej; C.W40 zna wskazania do badań genetycznych przeprowadzanych w celu indywidualizacji farmakoterapii; C.W41 zna podstawowe kierunki rozwoju terapii, w szczególności możliwości terapii komórkowej oraz terapii genowej i celowanej w określonych chorobach; D.W1 zna aktualny stan wiedzy na temat społecznego wymiaru zdrowia i choroby, wpływu środowiska społecznego(rodziny, sieci relacji społecznych) i nierówności społecznych na stan zdrowia oraz społeczno-kulturowych różnic i roli stresu społecznego w zachowaniach zdrowotnych i autodestrukcyjnych;

3 D.W3 rozumie znaczenie zdrowia, choroby, niepełnosprawności i starości w relacji do postaw społecznych, konsekwencje społeczne choroby i niepełnosprawności oraz bariery społeczno-kulturowe oraz zna aktualną koncepcję jakości życia uwarunkowaną stanem zdrowia; D.W4 rozumie znaczenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej w procesie komunikowania się z pacjentami oraz pojęcie zaufania w interakcji z pacjentem; D.W5 rozumie psychospołeczne konsekwencje hospitalizacji i choroby przewlekłej; D.W6 rozumie funkcjonowanie instytucji medycznych oraz społeczną rolę lekarza; D.W7 zna podstawowe psychologiczne mechanizmy funkcjonowania człowieka w zdrowiu i w chorobie; D.W8 rozumie rolę rodziny w procesie leczenia; D.W9 zna problematykę adaptacji do choroby jako sytuacji trudnej, etapów przystosowania do zagrażających wydarzeń i potrzeb pacjentów, umierania i procesu żałoby rodziny; D.W10 zna rolę stresu w etiopatogenezie i przebiegu chorób oraz rozpoznaje mechanizmy radzenia sobie ze stresem; D.W12 zna zasady motywowania pacjentów do prozdrowotnych zachowań i informowania o niepomyślnym rokowaniu; D.W13 zna i rozumie główne pojęcia, teorie, zasady i reguły etyczne służące jako ogólne ramy właściwego interpretowania i analizowania zagadnień moralno-medycznych; D.W14 zna zasady altruizmu i odpowiedzialności klinicznej i ma świadomość zasad funkcjonowania zespołu terapeutycznego; D.W15 zna zasady pracy w grupie; zna i rozumie podstawowe zasady farmakoterapii chorób ludzi w E.W10 podeszłym wieku; E.W11 zna i rozumie zagrożenia związane z hospitalizacją ludzi w podeszłym wieku; E.W13 zna i rozróżnia podstawowe zespoły objawów neurologicznych; E.W24 zna podstawy wczesnej wykrywalności nowotworów i zasady badań przesiewowych w onkologii; E.W25 zna możliwości współczesnej terapii nowotworów (z uwzględnieniem terapii wielomodalnej), perspektywy terapii komórkowych i genowych oraz ich niepożądane skutki E.W26 zna zasady terapii skojarzonych w onkologii, algorytmy postępowania diagnostyczno-leczniczego w najczęściej występujących nowotworach człowieka; E.W27 zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i postępowania terapeutycznego w najczęstszych problemach medycyny paliatywnej, w tym: a) leczeniu objawowym najczęstszych objawów somatycznych, b) postępowaniu w wyniszczeniu nowotworowym oraz profilaktyce i leczeniu odleżyn, c) najczęstszych stanach nagłych w medycynie paliatywnej; E.W28 zna zasady postępowania paliatywnego z pacjentem w stanie terminalnym; E.W29 zna zasady leczenia bólu, w tym bólu nowotworowego i przewlekłego; E.W30 zna i rozumie pojęcie kalectwa, inwalidztwa i niepełnosprawności;

4 E.W31 zna rolę i metody stosowane w rehabilitacji medycznej; E.W37 zna rodzaje materiałów biologicznych wykorzystywanych w diagnostyce laboratoryjnej oraz zasady pobierania materiału do badań; E.W38 zna podstawy teoretyczne i praktyczne diagnostyki laboratoryjnej; E.W39 zna i rozumie możliwości i ograniczenia badań laboratoryjnych w stanach nagłych; G.W5 zna zasady promocji zdrowia, jej zadania oraz główne kierunki działania, ze szczególnym uwzględnieniem znajomości roli elementów zdrowego stylu życia; G.W8 zna obowiązki prawne lekarza w zakresie stwierdzenia zgonu; W efekcie student: 1. Zna uwarunkowania środowiskowe i epidemiologiczne najczęstszych guzów litych z uwzględnieniem czynników genetycznych, 2. Zna podstawy wczesnej wykrywalności nowotworów i zasady badań przesiewowych w onkologii 3. Zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i postępowania terapeutycznego w odniesieniu do najczęstszych nowotworów złośliwych, 4. Zna zasady terapii skojarzonych w onkologii, algorytmy postępowania diagnostyczno-leczniczego w najczęściej występujących nowotworach człowieka 5. Zna możliwości współczesnej terapii nowotworów (z uwzględnieniem terapii wielodyscyplinarnej/wielomodalnej), perspektywy terapii komórkowych i genowych oraz ich niepożądane skutki, 6. Zna zasady altruizmu i odpowiedzialności klinicznej i ma świadomość zasad funkcjonowania zespołu terapeutycznego 7. Zna wskazania do wykonania badań cytogenetycznych i molekularnych, 8. Zna rodzaje materiałów biologicznych wykorzystywanych w diagnostyce laboratoryjnej i patomorfologicznej oraz zasady pobierania materiału do badań w onkologii, 9. Zna najważniejsze uboczne skutki radioterapii i chemioterapii stosowanych w onkologii, zna sposób przeprowadzania analizy działań niepożądanych, przewidywania zagrożenia zdrowia wynikającego z przebytego leczenia onkologicznego 10. Zna zakres badań kontrolnych po najczęściej występujących nowotworach złośliwych 11. Zna i rozumie przebieg i objawy procesu starzenia się organizmu, a także zasady całościowej oceny geriatrycznej i ich wpływ na decyzje terapeutyczne w leczeniu nowotworów u pacjentów w wieku podeszłym 12. Zna zasady leczenia przeciwbólowego w chorobach nowotworowych 13. Zna zasady motywowania pacjentów do zachowań prozdrowotnych i informowania o niepomyślnym rokowaniu 10. Umiejętności ( zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków Studiów: lekarskiego B.U02 B.U13 ocenia szkodliwość dawki promieniowania jonizującego i stosuje się do zasad ochrony radiologicznej wyjaśnia różnice między badaniami prospektywnymi i retrospektywnymi, randomizowanymi i kliniczno-kontrolnymi, opisami przypadków i badaniami eksperymentalnymi oraz szereguje je według wiarygodności i jakości dowodów naukowych..

5 C.U03 podejmuje decyzję o potrzebie wykonania badań cytogenetycznych i molekularnych. C.U11 powiązuje obrazy uszkodzeń tkankowych i narządowych z objawami klinicznymi choroby, wywiadem i wynikami oznaczeń laboratoryjnych C.U12 analizuje zjawiska odczynowe, obronne i przystosowawcze oraz zaburzenia regulacji wywołane przez czynnik etiologiczny. C.U15 projektuje schemat racjonalnej chemioterapii zakażeń, empirycznej i celowanej. D.U01 uwzględnia w procesie postępowania terapeutycznego subiektywne potrzeby i oczekiwania pacjenta wynikające z uwarunkowań społeczno-kulturowych;. D.U02 D.U05 D.U06 D.U08 D.U13 D.U14 dostrzega oznaki zachowań antyzdrowotnych i autodestrukcyjnych i właściwie na nie reaguje przeprowadza rozmowę z pacjentem dorosłym, dzieckiem i rodziną z zastosowaniem techniki aktywnego słuchania i wyrażania empatii, a także rozmawia z pacjentem o jego sytuacji życiowej; informuje pacjenta o celu, przebiegu i ewentualnym ryzyku proponowanych działań diagnostycznych lub terapeutycznych i uzyskuje jego świadomą zgodę; udziela porady w kwestii przestrzegania zaleceń terapeutycznych i prozdrowotnego trybu życia; posiada zdolność rozpoznawania etycznych wymiarów decyzji medycznych i odróżniania aspektów faktualnych od normatywnych; przestrzega praw pacjenta, w tym: prawa do ochrony danych osobowych, prawa do intymności, prawa do informacji o stanie zdrowia, prawa do wyrażenia świadomej zgody na leczenie lub odstąpienie od niego oraz prawa do godnej śmierci; E.U01 przeprowadza wywiad lekarski z pacjentem dorosłym;. E.U03 przeprowadza pełne i ukierunkowane badanie fizykalne pacjenta dorosłego;. E.U07 ocenia stan ogólny, stan przytomności i świadomości pacjenta;. E.U12 przeprowadza diagnostykę różnicową najczęstszych chorób osób dorosłych dzieci. E.U13 ocenia i opisuje stan somatyczny i psychiczny pacjenta. E.U14 rozpoznaje stany bezpośredniego zagrożenia życia;. E.U16 planuje postępowanie diagnostyczne, terapeutyczne i profilaktyczne;. E.U.17 przeprowadza analizę ewentualnych działań niepożądanych poszczególnych leków oraz interakcji między nimi E.U18 E.U.20 E.U21 proponuje indywidualizację obowiązujących wytycznych terapeutycznych oraz inne metody leczenie kwalifikuje pacjenta do leczenia domowego i szpitalnego definiuje stany, w których czas dalszego trwania życia, stan funkcjonalny lub preferencje chorego ograniczają postępowanie zgodnie z określonymi dla danej choroby wytycznymi E.U23 proponuje program rehabilitacji w najczęstszych chorobach. E.U24 interpretuje badania laboratoryjne i definiuje przyczyny odchyleń. E.U28 pobiera materiał do badań wykorzystywanych w diagnostyce laboratoryjnej;. E.U30 wykonuje podstawowe procedury i zabiegi lekarskie, w tym: 1. przetaczaniu preparatów krwi i krwiopochodnych, 2. drenażu jamy opłucnowej, 3. nakłuciu worka osierdziowego, 4. nakłuciu jamy otrzewnowej, 5. nakłuciu lędźwiowym, 6. biopsji cienkoigłowej. 7. biopsji aspiracyjnej szpiku kostnego,

6 8. trepanobiopsji E.U31 interpretuje charakterystyki farmaceutyczne produktów leczniczych oraz krytycznie ocenia materiały reklamowe dotyczące leków. E.U32 planuje konsultacje specjalistyczne. E.U37 rozpoznaje agonię pacjenta i stwierdza jego zgon. E.U38 prowadzi dokumentację medyczną pacjenta. F.U01 asystuje przy typowym zabiegu operacyjnym, przygotowuje pole operacyjne i znieczula miejscowo okolicę operowaną. F.U02 posługuje się podstawowymi narzędziami chirurgicznymi;. F.U03 stosuje się do zasad aseptyki i antyseptyki;. F.U04 zaopatruje prostą ranę, zakłada i zmienia jałowy opatrunek chirurgiczny;. F.U05 zakłada wkłucie obwodowe;. F.U06 bada sutki, węzły chłonne, gruczoł tarczowy oraz jamę brzuszną w aspekcie ostrego brzucha a także wykonuje badanie palcem przez odbyt. F.U12 monitoruje okres pooperacyjny w oparciu o podstawowe parametry życiowe. GU02 zbiera informacje na temat obecności czynników ryzyka chorób zakaźnych i przewlekłych oraz planuje działanie profilaktyczne na różnym poziomie. zapobiegania G.U06 stara się unikać popełniania błędu medycznego we własnych działaniach. 11. SYLABUS SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu LEKARSKI I LEKARSKI JEDNOLITE MAGISTERSKIE STACJONARNE POLSKI ONKOLOGIA Rodzaj przedmiotu obowiązkowy fakultatywny Rok studiów/semestr Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć Założenia i cele przedmiotu I II III IV V VI , w tym:. - wykłady, 10 - seminaria, 50 ćwiczenia,... fakultety Zdobycie wiedzy dotyczącej epidemiologii, patogenezy, objawów, diagnostyki oraz leczenia najczęstszych nowotworów litych u dorosłych Zdobycie umiejętności - przeprowadzenia badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta onkologicznego - wykonywania podstawowych procedur lekarskich i zabiegów diagnostycznych - postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w guzach litych - postępowania w stanach zagrożenia życia w onkologii

7 12.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń i seminariów Ćwiczenia - Semestr zimowy Ćwiczenie 1. Ćwiczenie 2. Ćwiczenie 3. Ćwiczenie 4. Ćwiczenie 5. Ćwiczenie 6. Ćwiczenie 7. Ćwiczenie 8. Ćwiczenie 9. Ćwiczenie 10. Ćwiczenie 11. Ćwiczenie 12. Tematyka ćwiczeń Podstawy leczenia skojarzonego na przykładzie najczęstszych nowotworów Obserwacja pacjentów po podaniu cytostatyków: a. wczesne objawy uboczne (uporczywe wymioty, leukopenia, wskazania do stosowania czynników wzrostu, wskazania do przetaczania masy płytkowej, niedokrwistość, leczenie erytropoetyną) b. późne powikłania chemioterapii (między innymi problemy kardiotoksyczności, niepłodności) Poradnia - obserwacja pacjentów po zakończonym leczeniu onkologicznym, zakres badań kontrolnych w najczęściej występujących nowotworach Praktyczny udział w realizacji procedur ginekologii onkologicznej: - rozmazy cytologiczne, - biopsja histopatologiczna, - kolposkopia - diagnostyczne łyżeczkowanie macicy, - leczenie zmian patologicznych szyjki macicy metodą leep-loop, krioterapia Badanie chorych i kwalifikacja do leczenia operacyjnego i chemioterapii- nowotwory ginekologiczne Operacje nowotworów ginekologicznych- blok operacyjny Asysta do zabiegu operacyjnego z zakresu chirurgii onkologicznej planowanie zakresu leczenia, procedura biopsji węzła wartowniczego, elementy radykalności, jałowość onkologiczna, sposób oznaczania i utrwalania materiału operacyjnego do badania histopatologicznego Obserwacja pacjentów po leczeniu operacyjnym, w tym raka piersi- opatrunek, zlecenia, postępowanie przeciwbólowe, elementy rehabilitacji fizycznej i psychologicznej. operacje rekonstrukcyjne. Zasady interdyscyplinarnego planowania leczenia udział w posiedzeniu BCU. Poradnia: Wywiad i badanie przedmiotowe pacjentów zgłaszających się po raz pierwszy; uzasadnienie badań diagnostycznych; udział w zabiegach ambulatoryjnych; rola badań przesiewowych w profilaktyce chorób; badania kontrolne po leczeniu operacyjnym - usunięcie szwów, ewakuacja chłonki uchorych po mastektomii lub limfadenektomii. Ocena makroskopowa preparatów operacyjnych Techniki wykorzystywane w badaniach histopatologicznych (w tym immunohistochemia, techniki molekularne) Osoba odpowiedzialna Zespół Oddziału Chemioterapii Zespół Oddziału Chemioterapii Zespół Oddziału Chemioterapii Zespół Oddziału Ginekologii Onkologicznej Zespół Oddziału Ginekologii Onkologicznej Zespół Oddziału Ginekologii Onkologicznej Zespół Oddziału Chirurgii Onkologicznej Zespół Oddziału Chirurgii Onkologicznej Zespół Oddziału Chirurgii Onkologicznej Zespół Oddziału Chirurgii Onkologicznej Ewa Nyczak Magdalena Tomala Violetta Filas

8 Ćwiczenie 13. BAC mikroskop konsultacyjny Violett Filas Ćwiczenie 14. Ćwiczenie 15. Ćwiczenie 16. Ćwiczenie 17. Zajęcia praktyczne na Oddziale Chirurgii Onkologicznej I WCO Zajęcia praktyczne na sali operacyjnej Kliniki Nowotworów Głowy i Szyi Endoskopia rola w diagnostyce i leczeniu nowotworów przewodu pokarmowego Mammotom zastosowanie w diagnostyce i leczeniu zmian niepalpacyjnych gruczołu piersiowego Paweł Murawa Wojciech Golusiński Jakub Pazdrowski Cezary Łoziński Wojciech Nowakowski Ćwiczenie 18. Teleradioterapia kliniczna Joanna Kaźmierska Ćwiczenie 19. Radiochemioterapia ginekologiczna Andrzej Roszak Ćwiczenie 20. Brachyterapia pozaginekologiczna Janusz Skowronek Seminaria - Semestr zimowy Tematyka seminariów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Seminarium 1. Kancerogeneza Janina Markowska Seminarium 2. Epidemiologia i profilaktyka wybranych nowotworów Janina Markowska Seminarium 3. Podstawy skojarzonego leczenia nowotworów Piotr Tomczak Seminarium 4. Podstawy diagnostyki i leczenia raka piersi Sylwia Grodecka- Gazdecka Seminarium 5. Objawy niepożądane terapii systemowych Maria Litwiniuk Seminarium 6. Rak płuca. Epidemiologia, diagnostyka, leczenie Rodryg Ramlau Seminarium 7. Seminarium 8. Leczenie skojarzone nowotworów ginekologicznych Wykorzystanie rozpoznania HIST-PAT w leczeniu nowotworów Grzegorz Manyś Maria Litwiniuk Seminarium 9. Zasady rejestracji nowotworów złośliwych Agnieszka Dyzman-Sroka Seminarium 10. Radioterapia Onkologiczna Piotr Milecka

9 13. Organizacja zajęć: Zajęcia prowadzone w Katedrze i Klinice Onkologii PONIEDZIAŁEK WTOREK ŚRODA Sprawy organizacyjne Podział na podgrupy Zajęcia: oddział/poradnia Zajęcia: oddział/poradnia Zajęcia: oddział/poradnia Seminaria Zajęcia: oddział/poradnia Zajęcia: oddział/poradnia Seminaria CZWARTEK Zajęcia: oddział/poradnia Zajęcia: oddział/poradnia Seminaria Seminaria PIĄTEK Zajęcia: oddział/poradnia Zajęcia: oddział/poradnia Seminaria Seminaria Aktualny podział grupy studenckiej na stronie internetowej jednostki :

10 Zajęcia prowadzone w Wielkopolskie Centrum Onkologii (40 minut) PONIEDZIAŁEK (podział na 3 podgrupy) Wprowadzenie prof. A. Marszałek, prof. P. Murawa GODZINY Grupa I Grupa II Grupa III Grupa IV TECHNIKI+IMH dr V. Filas BAC dr E. Bogajewska- Ryłko HIST-PAT a leczenie, dr hab. Maria Litwiniuk Opracowanie materiału histologicznego- MAKRO, dr Sławomir Wiśniewski, HIST-PAT a leczenie, dr hab. Maria Litwiniuk BAC dr E. Bogajewska- Ryłko HIST-PAT a leczenie, dr hab. Maria Litwiniuk Opracowanie materiału histologicznego- MAKRO, dr Sławomir Wiśniewski, TECHNIKI+IMH dr V. Filas BAC dr E. Bogajewska- Ryłko TECHNIKI+IMH dr V. Filas Opracowanie materiału histologicznego- MAKRO, dr Sławomir Wiśniewski, WTOREK ( podział na 3 podgrupy) GODZINY Grupa I Grupa II Grupa III Blok operacyjny, Mammotom Grupa IIa Sala Operacyjna (Nowotwory Głowy i Oddział Chirurgii Onkologicznej I Grupa Ib (35 min) Sala operacyjna (Nowotwory Głowy i Szyi)- blok operacyjny II Gr Ia, Ib Endoskopia dr C. Łoziński Pracownia endoskopii Grupa IIb Blok operacyjny, Grupa IIa Oddział Chirurgii Onkologicznej I Grupa IIb Szyi) Blok operacyjny Grupy IIIa i IIIb Mammotom dr W. Nowakowski Grupa IIIa Endoskopia dr C. Łoziński Pracownia endoskopii Grupa III b

11 ŚRODA (podział na 3 podgrupy) GODZINY Grupa I Grupa II Grupa III Mammotom Grupa I a Endoskopia dr C. Łoziński Pracownia endoskopii Grupa I b Sala Operacyjna (Nowotwory Głowy i Szyi) Blok operacyjny II Grupy II a i II b Blok operacyjny, Grupa III a Oddział Chirurgii Onkologicznej I Grupa III b Seminarium Zasady rejestracji nowotworów złośliwych Dr Agnieszka Dyzmann- Sroka Seminarium Radioterapia Onkologiczna Prof. UM dr hab. Piotr Milecki Seminarium Brachyterapia dr hab. Janusz Skowronek CZWARTEK(podział na 4 podgrupy) GODZINY Grupa I Grupa II Grupa III Grupa IV Dr J. Kaźmierska Teleradioterapia kliniczna Prof. A. Roszak Radiochemioterapia ginekologiczna Dr hab. J. Skowronek/ Dr G. Zwierzchowski Dr K. Adamska Oddział Radioterapii III - Zakład Radioterapii II Brachyterapia pozaginekologiczna Dr K. Adamska Oddział Radioterapii III Dr J. Kaźmierska Teleradioterapia kliniczna - Zakład Radioterapii II Prof. A. Roszak Radio - chemioterapia ginekologiczna Dr hab. J. Skowronek/ Dr G. Zwierzchowski Brachyterapia pozaginekologiczna PIĄTEK (podział na 4 podgrupy) GODZINY Grupa I Grupa II Grupa III Grupa IV Dr hab. J. Skowronek/ Dr G. Zwierzchowski Brachyterapia pozaginekologiczna Dr K. Adamska Oddział Radioterapii III Dr J. Kaźmierska Teleradioterapia kliniczna - Zakład Radioterapii II Prof. A. Roszak Radio - chemioterapia ginekologiczna

12 Prof. A. Roszak Radiochemioterapia ginekologiczna Dr hab. J. Skowronek/ Dr G. Zwierzchowski Brachyterapia pozaginekologiczna Dr K. Adamska Oddział Radioterapii III Dr J. Kaźmierska Teleradioterapia kliniczna - Zakład Radioterapii II Zachęcamy studentów do sprawdzania swoich wiadomości z Onkologii na onkoteście : Wwww.onkotest.am.wroc.pl REGULAMIN ZAJĘĆ: Zajęcia z onkologii obejmują seminaria i ćwiczenia, które odbywają się według planu dydaktycznego, ustalonego na początku roku akademickiego. Studenci zobowiązani są do uczestnictwa w seminariach i ćwiczeniach. Zajęcia dla każdej grupy trwają dwa tygodnie. W pierwszym tygodniu zajęcia prowadzone są w Katedrze i Klinice Onkologii w godzinach natomiast w drugim tygodniu zajęcia odbywają się w Wielkopolskim Centrum Onkologii w godzinach Szczegółowy plan zajęć dostępny na stronach internetowych obu jednostek. Obecność na seminariach i ćwiczeniach sprawdzana jest codziennie i potwierdzana w karcie zajęć podpisem i pieczątką prowadzącego asystenta. W trakcie dwutygodniowego bloku zajęć dopuszczalna jest nieobecność w ciągu jednego dnia. Dwa spóźnienia do 15 min. są równoznaczne z jedną nieobecnością i student odrabia dodatkowo 1 dzień ćwiczeń wyznaczony mu przez asystenta. Spóźnienie powyżej 15 minut równoznaczne jest z nieobecnością i wymaga odrobienia tych zajęć. W przypadku nieobecności asystent wyznacza termin zaliczenia danego materiału lub student może odrobić zajęcia z inną grupą (jednak wyłącznie w terminie uprzednio ustalonym z koordynatorem zajęć, ponieważ liczebność grupy nie może przekraczać 24 studentów). Przed rozpoczęciem zajęć torby i rzeczy osobiste należy pozostawić w szatni w holu głównym szpitala lub w udostępnianych przez Szpital szafkach studenckich. W czasie zajęć każdy student powinien być zawsze wyposażony w stetoskop lekarski oraz identyfikator z imieniem i nazwiskiem, numerem grupy studenckiej, rokiem studiów oraz nazwą wydziału. Posiadanie identyfikatora jest warunkiem wejścia do oddziałów. W oddziałach szpitalnych studenci podporządkowują się regułom porządkowym obowiązującym w poszczególnych jednostkach. We wszystkich oddziałach szpitalnych należy korzystać z obuwia noszonego wyłącznie na terenie szpitala oraz własnych, czystych fartuchów lekarskich. Ubiór studenta i jego zachowanie powinny odzwierciedlać szacunek dla chorego. Dokładną organizację roku akademickiego 2015/2016 ustala Zarządzenie JM Rektora UM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, które określa terminy zajęć dydaktycznych z podziałem na semestr zimowy i letni, przerwy w zajęciach (wakacje zimowe i letnie, przerwa międzysemestralna) oraz dni rektorskie. Zajęcia z Onkologii kończy wpis do e-indeksu w formie zaliczenia, którego dokonuje Kierownik Katedry i Kliniki lub w razie nieobecności Koordynator Przedmiotu. Warunkiem uzyskania takiego wpisu jest zdanie kolokwium w formie testu kończącego zajęcia. Natomiast warunkiem dopuszczenia do kolokwium wyjściowego jest potwierdzona na kartach zaliczeniowych obecność na zajęciach. Wpis do e-indeksu odbywa się w terminie do 2 tygodni od zakończenia zajęć i zdania kolokwium zaliczeniowego. W tym też okresie student ma obowiązek dostarczenia do Sekretariatu Katedry i Kliniki Onkologii indeksu oraz karty zaliczeniowej.

13 PROGRAM ZAJĘĆ: Program zajęć obejmuje zagadnienia z zakresu epidemiologii, etiologii, diagnostyki oraz leczenia chorób nowotworowych ze szczególnym uwzględnieniem postępowania wielodyscyplinarnego. Dokładny program na stronie internetowej jednostki: PROGRAM NAUCZANIA Wymagania wstępne: Przed rozpoczęciem zajęć z onkologii zalecane jest przed opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu chirurgii onkologicznej, ginekologii onkologicznej oraz chemioterapii nowotworów. A. z zakresu chirurgii onkologicznej a. Rola leczenia operacyjnego w terapii nowotworów - elementy decyzyjne w kwalifikacji do leczenia - syndrom onkologiczny - algorytm diagnostyczny. b. Zasady chirurgicznego leczenia nowotworów złośliwych / dekalog chirurga onkologa/. c. Rodzaje leczenia chirurgicznego samodzielne lub element leczenia skojarzonego, diagnostyczne, radykalne w tym: operacje blokowe, paliatywne, cytoredukcyjne, typu second - look B z zakresu ginekologii onkologicznej a. Epidemiologia nowotworów złośliwych narządów płciowych kobiety. b. Wybrane elementy etiopatogenezy nowotworów (wpływ mechanizmów immunologicznych, udział czynników środowiskowych - wirus HPV i HSV, rola predyspozycji genetycznych). c. Zasady profilaktyki, diagnostyki i leczenia nowotworów złośliwych narządów płciowych kobiet d. Leczenie stanów przedrakowych i nowotworów złośliwych zasady postępowania zespołowego - Zachowawcze /antypromocyjne, hormonalne, cytostatykami - efekty uboczne, radioterapia/ - Leczenie operacyjne: - radykalne w raku szyjki macicy, endometrium i sromu - radykalne lub cytoredukcyjne w raku jajnika - paliatywne - typu second - look - Monitorowanie leczenia nowotworów złośliwych CA 125, CA 19-9, AFP, CEA, ßhCG, CA C. z zakresu chemioterapii nowotworów Podstawy teoretyczne chemioterapii, podziały i rodzaje leków przeciwnowotworowych, rodzaje i formy chemioterapii, zastosowanie, rola i miejsce chemioterapii w praktyce onkologicznej, objawy uboczne i powikłania chemioterapii, inne formy leczenia systemowego nowotworów: immunoterapia, hormonoterapia, inhibitory kinaz D. podstawowe informacje na temat najczęstszych nowotworów złośliwych - rak piersi - nowotwory zarodkowe - rak płuca - nowotwory przewodu pokarmowego - nowotwory skóry - mięsaki a. Epidemiologia i profilaktyka b. Etiologia. Stany przedrakowe. Czynniki wysokiego ryzyka. Klasyfikacja histopatologiczna. Cechy kliniczne. c. Diagnostyka. Ustalanie stopnia zaawansowania klinicznego i patologicznego. d. Leczenie operacyjne ( skojarzone, radykalne, paliatywne), chemioterapia, hormonoterapia, immunoterapia e. Ocena wyników leczenia i rokowanie

14 Przygotowanie do zajęć: Przygotowanie do seminariów i ćwiczeń wg załączonego programu w oparciu o obowiązujące podręczniki, materiały dostępne na stronach Katedry i Kliniki Onkologii i Wielkopolskiego Centrum Onkologii, w tym znajomość objawów oraz badań pracownianych stosowanych w diagnostyce, różnicowaniu i prognozowaniu chorób nowotworowych, a także zasad leczenia ww. chorób. Znajomość powikłań leczenia onkologicznego oraz leczenia wspomagającego pacjentów z chorobą nowotworową. Wymagania końcowe: Opanowanie wiedzy teoretycznej i praktycznej w zakresie tematyki zajęć. Chirurgia 1. Symptomatologia i metody rozpoznawania wybranych nowotworów złośliwych, w których podstawową metodą terapii jest leczenie operacyjne: - wyliczenie najważniejszych czynników ryzyka i najczęstszych stanów przedrakowych, - przypomnienie 7 podstawowych objawów sugerujących podejrzenie choroby nowotworowej - zebranie wywiadu onkologicznego, tak aby wyłonić czynniki ryzyka zachorowania na nowotwór, - zinterpretowanie obrazów radiologicznych lub uftrasonograficznych w niektórych, szczególnie ważnych l częstych jednostkach nowotworowych. - badanie przedmiotowe pacjenta, w tym: prawidłowe badanie palpacyjne gruczołu piersiowego, badanie dostępnych węzłów chłonnych, obejrzenie skóry pod kątem zmian barwnikowych, określenie objawów nawrotu choroby nowotworowej, 2. Rola leczenia operacyjnego w terapii nowotworów: - elementy decyzyjne w kwalifikacji do leczenia -syndrom onkologiczny algorytm diagnostyczny, stopień zaawansowania choroby, system TNM - zasady chirurgicznego leczenia nowotworów złośliwych - rodzaje leczenia chirurgicznego(samodzielne lub element leczenia skojarzonego),diagnostyczne, radykalne w tym: operacja blokowe, paliatywne, cytoredukcyjne, typu second - look, profilaktyczne. 3. Analiza algorytmu diagnostycznego wybranych nowotworów (rak tarczycy, rak piersi, nowotwory skóry, mięsaki tkanek miękkich) - przygotowanie pacjenta do zabiegu operacyjnego. 4. Asysta do zabiegu operacyjnego - elementy radykalności, jałowość onkologiczna, sposób oznaczania i utrwalania materiału operacyjnego do badania histopatologicznego. 5. Badanie palpacyjne usuniętych zmian chorobowych (m. in. rozmiar, spoistość i granice guza, węzły chłonne w materiale operacyjnym), 6. Zasady współpracy chirurga z patologiem - prawidłowe wypełnienie załącznika do badania histopatologicznego i immunohistochemicznego. 7. Rak gruczołu piersiowego - epidemiologia i profilaktyka raka piersi w tym badania przesiewowe. Czynniki wysokiego ryzyka. Cechy kliniczne. Diagnostyka - badanie palpacyjne, mammografia, ultrasonografie, biopsja cienkoigłowa, oznaczanie stanu hormonalnego, markery biochemiczne i histochemiczne. Leczenie operacyjne- skojarzone, radykalne, oszczędzające, paliatywne. Rokowanie. Rehabilitacja po mastektomii, 8. Obserwacja pacjentów po leczeniu operacyjnym - opatrunek, zlecenia, postępowanie przeciwbólowe, elementy rehabilitacji fizycznej i psychologicznej. 9. Poradnia: - Wywiad i badanie przedmiotowe pacjentów zgłaszających się po raz pierwszy - uzasadnienie badań diagnostycznych. - Udział w zabiegach ambulatoryjnych - Rola badań przesiewowych w profilaktyce chorób nowotworowych konsultacje wyników profilaktycznej mammografii - Badania kontrolne po leczeniu operacyjnym - usunięcie szwów, ewakuacja chłonki u chorych po mastektomii lub limfadenektomii.

15 - Powikłania po leczeniu operacyjnym. - Zasady skojarzonego leczenia nowotworów złośliwych- obserwuje zebrania Zespołu Wielodyscyplinarnego do Spraw Leczenia Raka Piersi. 10. Objawy i zasady leczenia nawrotów miejscowych nowotworu, rozsiew nowotworowy. 11. Metody zapobiegania i wczesnego wykrywania nowotworów skóry, piersi, jelita grubego, prostaty 12. Biopsja mammotomiczna- wskazania, procedura. 13. Radykalna zmodyfikowana mastektomia a leczenie oszczędzające gruczołu piersiowego aktualny stan wiedzy 14. Rola śródoperacyjnej radioterapii w leczeniu oszczędzającym gruczołu piersiowego 15. Biopsja węzła wartowniczego- idea, wskazania, kolejne kroki wykonania procedury 16. Rekonstrukcja gruczołu piersiowego jako nowoczesna metoda uzupełniającego leczenia pacjentów z rakiem piersi. 17. Diagnostyka kolonoskopowa jelita grubego jako złoty standard rozpoznawania przednowotworowych i nowotworowych zmian jelita grubego. 18. Rola przedoperacyjnej radioterapii, oraz radiochemioterapii w leczeniu zaawansowanych postaci raka odbytnicy. 19. Przygotowanie przedoperacyjne pacjenta z rakiem jelita grubego. Typy leczenia operacyjnego raka jelita grubego hemikolektomie, resekcje odcinkowe jelita grubego, resekcja przednia odbytnicy, Total mesorectal excision (TME), resekcja brzusznokrzyżowa, odbytnicy, operacja Hartmanna, stomia, protekcyjna, inne. 20. Biopsja węzła wartowniczego jelita grubego jako nowoczesna metoda poprawy diagnostyki, stopnia zaawansowania, jak i wskazań do leczenia uzupełniającego raka jelita grubego. 21. Aspekty kliniczne i społeczne stomii. 22. Inne nowotwory przewodu pokarmowego leczenie raka przełyku, raka żołądka, zmian nowotworowych wątroby. Ginekologia onkologiczna l. Diagnostyka chorób nowotworowych narządu rodnego a. badania obrazowe: USG, KT, Rezonans magnetyczny, PET, b. markery nowotworowe c. zasady badania ginekologicznego oraz realizacja i omówienie małych zabiegów leczniczych i diagnostycznych. Praktyczny udział w realizacji tych procedur - rozmazy cytologiczne, - biopsja histopatologiczna, - zasady kolposkopii. - diagnostyczne łyżeczkowanie macicy, - leczenie zmian patologicznych szyjki macicy metodą leep-loop, krioterapia 2. Objawy kliniczne i czynniki prognostyczne w następujących nowotworach - rak szyjki macicy, - rak błony śluzowej trzonu macicy, - rak jajnika - rak sromu 3. Zajęcia praktyczne-badanie chorych i kwalifikacja do leczenia operacyjnego i chemioterapeutycznego 4. Zasady postępowanie terapeutycznego w nowotworach narządu rodnego a. planowanie i omówienie sposobu leczenia chemicznego chorych, b. planowanie i kryteria obliczania dawki leków cytostatycznych, c. metody leczenia hormonalnego nowotworów narządu rodnego d. inne metody leczenia terapie systemowe - czynniki antyangiogenne, - terapia genowa, - przeciwciała monoklonalne.

16 5. Zasady leczenia operacyjnego nowotworów narządu rodnego. Chemioterapia 1.Wskazania do leczenia cytostatykami: a. chemioterapia jako wyłączne leczenie z założeniem radykalnym (nowotwory hematologiczne) b. wskazania do chemioterapii indukcyjnej, ocena wyników leczenia c. wskazania do leczenia uzupełniającego, korzyści wynikające z zastosowania chemioterapii adjuwantowej, ocena czynników ryzyka, czynniki prognostyczne i predykcyjne w raku piersi i innych nowotworach d. chemioterapia paliatywna e. chemioterapia w skojarzeniu z innymi metodami leczenia przeciwnowotworowego np. równoczasowa radiochemioterapia 2. Dobór leków, leczenie monolekowe i schematy wielolekowe (zasady konstruowania schematów wielolekowych i ich działania) 3. Wpływ stanu ogólnego na wyniki leczenia, badanie pacjentów, ocena stanu ogólnego, skala Karnofskiego, skala WHO 4. Obliczanie należnej dawki leku, leki p/wymiotne, premedykacja przed podaniem niektórych leków 5. Przygotowanie cytostatyków do podania, rola farmaceuty, wizyta w Pracowni Leków Cytostatycznych 6. Obserwacja pacjentów po podaniu cytostatyków: a. wczesne objawy uboczne (uporczywe wymioty, leukopenia, wskazania do stosowania czynników wzrostu, wskazania do przetaczania masy płytkowej, niedokrwistość, leczenie erytropoetyną) b. późne powikłania chemioterapii (między innymi problemy kardiotoksyczności, niepłodności) 7. Poradnia - obserwacja pacjentów po zakończonym leczeniu onkologicznym, zakres badań kontrolnych w najczęściej występujących nowotworach 8. Nowe metody leczenia systemowego na przykład przeciwciała monoklonalne, leki hamujące angiogenezę 9. Hormonoterapia: powtórzenie wiadomości na temat HTZ w aspekcie onkologicznym; rola i miejsce terapii hormonalnej w leczeniu nowotworów hormonozależnych i hormonowrażliwych 10. Ocena skuteczności leczenia systemowego, pojęcia całkowitej, częściowej remisji, stabilizacji i progresji choroby nowotworowej, system oceny odpowiedzi na leczenie przeciwnowotworowe RECIST. 11. Metody niekonwencjonalne w onkologii Radioterapia 1. Znajomość procesu radioterapii (obejmująca przygotowanie pacjenta, planowanie leczenia, realizację terapii na aparacie terapeutycznym i opieka nad pacjentem w trakcie leczenia radioterapią) 2. Definicje obszarów napromienianych i narządów krytycznych 3. Narzędzia wykorzystywane do konturowania: fuzję obrazów TK, MR, PET 4. Metody oceny planu leczenia: histogram, metody weryfikacji realizacji planu leczenia: dozymetria, EPID, MVCT, CBCT 5. Możliwe powikłania wynikające z nieprawidłowej realizacji planu leczenia 6. Rola radioterapii w leczeniu poszczególnych nowotworów litych 7. Nabycie wiedzy na temat roli i i technologii związanych radioterapią i z radiochirurgią (nabycie wiedzy o poszczególnych etapach procesu radioterapii (unieruchomienie, obrazowanie, przygotowanie planu leczenia, proces napromienia). 8. Nabycie umiejętności praktycznej realizacji procesu radioterapii (przygotowanie pacjenta do terapii, realizacja i weryfikacja procesu napromieniania na aparacie terapeutycznym 9. Źródła i techniki stosowane w brachyterapii, rodzaje aplikatorów stosowane w brachyterapii. Różnice pomiędzy brachyterapią ginekologiczną i pozaginekologiczną. 10. Brachyterapia z planowaniem leczenia w czasie rzeczywistym podstawowe techniki, charakterystyka metody.

17 11. Hipertermia mikrofalowa jako metoda skojarzona z brachyterapią. 12. Podstawowe zagadnienia kontroli i zapewnienia jakości w brachyterapii. 13. Zastosowanie kliniczne brachyterapii w leczeniu wybranych nowotworów złośliwych 14. Leczenie skojarzone łączenie radioterapii z innymi metodami chirurgia, chemioterapia (leczenie systemowe) w ginekologii onkologicznej. 15. Teleradioterapia i brachyterapia zastosowanie obu metod (w leczeniu samodzielnym jak i skojarzonym) u chorych na raka szyjki macicy i raka błony śluzowej macicy 16. Łączenie chemioterapii z radioterapią (tele i brachyterapią) w ginekologii onkologicznej. 14.Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Egzamin teoretyczny kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny, testowy) Nie dotyczy Egzamin praktyczny kryterium zaliczenia: Nie dotyczy Zaliczenie kryterium zaliczenia Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest zdanie kolokwium w formie testu w Centrum Inowacyjnych Technik Kształcenia; ul. Parkowa 2. Test składa się z dwudziestu pytań jednokrotnego wyboru. Do zaliczenia testu konieczne jest uzyskanie 65% prawidłowych odpowiedzi (13 punktów). Warunkiem dopuszczenia do kolokwium jest potwierdzona na kartach zaliczeniowych obecność na zajęciach. Zaliczenie dla grup 1;2;3;4;10 w grudniu 2015, dla grup 5;6;7;8;9 w styczniu Jeden termin poprawkowy w lutym W przypadku nie zdanie testu poprawkowego zaliczenie zajęć w formie ustnej u samodzielnych pracowników Katedry i Klinki Onkologii. Wpis do e-indeksu odbywa się w terminie do 2 tygodni od zakończenia zajęć i zdania kolokwium zaliczeniowego. W tym też okresie student ma obowiązek dostarczenia do Sekretariatu Katedry i Kliniki Onkologii karty zaliczeniowej. 15.Literatura: Zalecana literatura: 1.Kordek R Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Via Medica, 2013 Gdańsk 2.Krzakowski M., Warzocha K. (red.): Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych. Via Medica, Gdańsk 2013, 3.Krzakowski M., Warzocha K., Wysocki P. (red.): Onkologia Kliniczna - Tom I. Via Medica, Gdańsk Jeziorski A, Rutkowski P. (red) Kompendium chirurgii onkologicznej Via Medica 2014

18 16.Studenckie koło naukowe Opiekun koła: dr n. med. Robert Gryczka Tematyka: Chirurgia onkologiczna Miejsce spotkań: sala seminaryjna Oddziału Chirurgii Onkologicznej Opiekun koła: dr hab. n. med. Radosław Mądry Tematyka: Ginekologia onkologiczna Miejsce spotkań: sala seminaryjna Oddziału Ginekologii Onkologicznej Opiekun koła: dr n med. Łukasz Spychalski Tematyka: Onkologia kliniczna Miejsce spotkań: sala seminaryjna Oddziału Chemioterapii nr Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora Prof. dr hab. n. med. Rodryg Ramlau Prof. dr hab. n. med. Sylwia Grodecka-Gazdecka 18. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku przedmiotów koordynowanych) UWAGA ; wszystkie tabele i ramki można powiększyć w zależności od potrzeb