ANALIZA BADAWCZA PROGRAMU MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU RAY

Transkrypt

1 ANALIZA BADAWCZA PROGRAMU MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU RAY Raport ze specjalnego badania RAY Opracowanie: Mateusz Wit Jeżowski Sylwia Urbaś Styczeń 2013

2 Spis treści 1. Analiza badawcza RAY Główne spostrzeżenia Profil uczestnika projektu Profil koordynatora projektu Profil organizacji Metody stosowane w projektach programu Młodzież w działaniu Efekty uczenia się w projektach programu Młodzież w działaniu Okoliczności uczenia się w projektach programu Młodzież w działaniu Wybrane cytaty z pytań otwartych

3 1. Analiza badawcza RAY Jak program Młodzież w działaniu wpływa na młodych ludzi i osoby pracujące z młodzieżą? Jakie kompetencje zdobywają i czego się uczą podczas realizacji projektów osoby w nim uczestniczące? Jaki jest wpływ projektów na ich postawy, zachowania czy wartości? Wreszcie, w jakim stopniu osiągane są takie cele programu, jak aktywne uczestnictwo młodzieży, w tym aktywne obywatelstwo europejskie czy wzajemne zrozumienie pomiędzy młodymi ludźmi z innych krajów? Na te i wiele innych pytań odpowiada RAY (ang. Research-based analysis of the Youth in Action Programme) analiza badawcza programu Młodzież w działaniu. RAY to wspólny projekt badawczy 15. narodowych agencji programu z: Austrii, Belgii, Bułgarii, Czech, Estonii, Finlandii, Niemiec, Węgier, Liechtensteinu, Luksemburga, Holandii, Polski, Słowacji, Szwecji oraz Turcji. Projekt koordynowany jest przez Instytut Badań nad Edukacją Uniwersytetu w Innsbrucku. Cele analizy badawczej RAY są następujące: przyczynianie się do podniesienia jakości programu Młodzież w działaniu ; rozwijanie polityki młodzieżowej opartej na badaniach i analizie danych; zrozumienie procesów zachodzących podczas edukacji w warunkach pozaformalnych. Specjalna analiza badawcza RAY W roku 2012 przeprowadzona została specjalna analiza badawcza RAY, czego owocem jest niniejsze opracowanie. Badanie to, oprócz analizy kompetencji zdobywanych przez uczestników i koordynatorów projektów, skupiło się na okolicznościach uczenia się. Pytano o to, jakie kompetencje rozwijano w najwyższym stopniu w konkretnych okolicznościach (sytuacjach, które miały miejsce podczas projektu). Pozwoliło to nie tylko bardzo dokładnie przeanalizować, z jakich elementów składają się projekty finansowane ze środków programu Młodzież w działaniu, ale także wpływ tychże elementów na proces uczenia się. W niniejszym opracowaniu zostały użyte skrócone nazwy poszczególnych Akcji programu Młodzież w działaniu. Poniżej ich pełne nazwy oraz krótka charakterystyka: Wymiany Młodzieży wspiera wymiany młodzieży, czyli spotkania co najmniej dwóch grup rówieśników z dwóch różnych krajów; Inicjatywy Młodzieżowe wspiera projekty przygotowane, realizowane i koordynowane samodzielnie przez grupę młodych ludzi z myślą o społeczności lokalnej, w której żyją; Młodzież w Demokracji dofinansowuje spotkania grup młodych ludzi na poziomie europejskim, które mają zachęcić młodzież do bardziej aktywnego udziału w życiu swych społeczności na poziomie lokalnym, regionalnym i międzynarodowym; Wolontariat Europejski umożliwia wolontariuszowi lub grupie wolontariuszy podjęcie pracy społecznej we wszystkich krajach programu i sąsiedzkich krajach partnerskich; Współpraca z sąsiedzkimi krajami partnerskimi Unii Europejskiej promuje i dofinansowuje współpracę między młodzieżą z krajów programu i z sąsiedzkich krajów partnerskich. W ramach Akcji można realizować wymiany młodzieżowe, co umożliwia młodym ludziom poznanie 3

4 kultury i obyczajów innych krajów, a dzięki działaniom wspierającym (Szkolenie i tworzenie sieci) rozwijać współpracę i partnerstwo, wymianę praktyk i doświadczeń w pracy z młodymi ludźmi; Szkolenie i tworzenie sieci osób pracujących z młodzieżą i w organizacjach młodzieżowych dofinansowywanie szkoleń osób pracujących z młodzieżą, a w szczególności liderów projektów. Wspiera się także wymianę doświadczeń, fachowej wiedzy i dobrych praktyk pomiędzy osobami pracującymi z młodzieżą i w organizacjach młodzieżowych, jak również działania, które mogą prowadzić do powstania trwałych i dobrych projektów, przedsięwzięć partnerskich i sieci; Spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową dzięki projektom tej Akcji młodzież może realizować inicjatywy wspierające dialog pomiędzy młodymi ludźmi a osobami odpowiedzialnymi za tworzenie polityki młodzieżowej w Europie. 2. Główne spostrzeżenia Podobnie jak w przypadku badań RAY przeprowadzonych w latach , również w przypadku niniejszego badania zdecydowaną większość respondentów stanowią kobiety. Wśród uczestników projektów ich liczba jest niemal dwukrotnie większa od liczby badanych mężczyzn i wynosi 67,97 proc. Wśród koordynatorów odsetek kobiet wyniósł 62,8 proc. Niemal połowa uczestników biorących udział w badaniu (44,1 proc.) deklaruje posiadanie wykształcenia wyższego, a 28,4 proc. ukończenie szkoły ponadgimnazjalnej. Wśród przebadanych uczestników projektów nie występują istotne różnice w wykształceniu kobiet i mężczyzn. Kobiety jednak częściej od mężczyzn deklarują wykształcenie wyższe, natomiast mężczyźni częściej legitymują się średnim wykształceniem technicznym. Aż 60 proc. ankietowanych posługiwało się w czasie trwania projektu, którego dotyczyło badanie, również innym językiem niż ich pierwszy język. Zdecydowana większość ankietowanych (90 proc.) poleciła innym uczestnictwo w podobnym projekcie, ponieważ pozwala on na rozwinięcie przydatnych kompetencji. Zdecydowana większość koordynatorów projektów biorących udział w badaniu deklaruje posiadanie wykształcenia wyższego. Aż 62,2 proc. koordynatorów projektów twierdzi, że kształciło się lub posiada certyfikaty z dziedziny edukacji lub pedagogiki. Prawie wszyscy koordynatorzy projektów (96,1 proc.) deklarują zdobycie certyfikatów i wykształcenia związanego z pracą z młodzieżą, pracą socjalną, edukacją czy pedagogiką w ramach edukacji pozaformalnej. Ponadto, 84,6 proc. ankietowanych koordynatorów twierdzi, że zdobyło takie wykształcenie poprzez edukację formalną (instytucję kształcenia wyższego, politechnikę czy uniwersytet). Oznacza to, że koordynatorzy projektów, planując swoją ścieżkę edukacyjną, wybrali połączenie i wzajemne uzupełnianie się obydwu typów edukacji: formalnej i pozaformalnej. 4

5 Zdaniem uczestników podczas projektów najczęstszym działaniem są dyskusje. Niemal równie często miały miejsce prezentacje i komentarze uczestników oraz ekspertów/liderów projektów, a także indywidualna i grupowa refleksja. Z odpowiedzi koordynatorów wynika, że prawie wszystkie działania projektowe w znaczącym stopniu angażują uczestników, wymagają od nich aktywnego brania udziału w działaniach projektu oraz interakcji z innymi uczestnikami. Zdaniem koordynatorów projektów, istotnym i częstym zjawiskiem była refleksja uczestników nad procesem uczenia się (szczególnie podkreślona przez koordynatorów projektów Akcji 4.3. oraz Akcji 5.1.). Niezależnie od Akcji uczestnicy w najwyższym stopniu deklarują rozwój kompetencji interpersonalnych. Mocno rozwijane są także kompetencje międzykulturowe i komunikacji w językach obcych najwyżej zostały one ocenione w ch, które wymagają międzynarodowej współpracy. Uczestnicy projektów zapytani o to, jakie umiejętności nabyli dzięki uczestnictwu w projekcie, najwyżej oceniali pracę w grupie. W znacznym stopniu rozwinęli także komunikację z osobami posługującymi się innym językiem, co znacznie wpływa na ich otwarcie się na świat i bardziej swobodne poruszanie w obrębie innych kultur. Młodzi ludzie w dużej mierze nauczyli się także ustalania wspólnych rozwiązań mimo różnych poglądów i zdobywania czegoś na rzecz wspólnoty czy społeczności. Koordynatorzy projektów deklarują, że w najwyższym stopniu rozwinęli umiejętność pracy w grupie, umiejętność opracowania i realizacji pomysłu, a także umiejętność ustalania wspólnych pomysłów pomimo różnic poglądów. Analiza odpowiedzi uczestników i koordynatorów jasno pokazuje, że poszczególne kompetencje mogą być zdobywane lub rozwijane podczas konkretnych działań, które mają miejsce w trakcie projektu. Na przykład: uczestnicy najlepiej uczyli się wyrażać swoje zdanie podczas zajęć i ćwiczeń w ramach projektu, a także podczas refleksji czy rozmów o doświadczeniach, które miały miejsce po zakończeniu projektu. Z kolei kompetencje językowe uczestników najlepiej rozwijane były nie tylko podczas zajęć i ćwiczeń w ramach projektu, ale także podczas nieformalnych sytuacji z innymi uczestnikami projektu czy nawet podczas prac przygotowawczo-organizacyjnych. Można zidentyfikować trzy sytuacje w trakcie trwania projektu, podczas których uczestnicy (zdaniem koordynatorów) uczyli się najlepiej. Są to: uczestniczenie w organizacji projektu, nieformalne sytuacje z innymi uczestnikami projektu oraz zajęcia i ćwiczenia w trakcie jego realizacji. Dość silny charakter edukacyjny miały także refleksje i rozmowy o doświadczeniach, które miały miejsce w trakcie lub po zakończeniu projektu. 5

6 3. Profil uczestnika projektu 667 uczestników projektów realizowanych w ramach programu Młodzież w działaniu odpowiedziało na ankietę w ramach badania przeprowadzonego w maju 2012 r. 1 Zdecydowaną większość badanych stanowią kobiety, ich liczba jest niemal dwukrotnie większa od liczby badanych mężczyzn i wynosi 68 proc. Największy procentowy udział kobiety mają w Akcji 1.3., gdzie stanowią 75 proc. uczestników. Podobnie sytuacja wygląda w Akcji 1.2., Akcji 2.1. i Akcji 5.1. Najwięcej badanych (41,6 proc.) stanowią uczestnicy projektów w ramach Akcji 1.1., natomiast ponad połowa respondentów przypada na całą Akcję 1. (52,2 proc.). Najmniejszą liczbę badanych stanowią uczestnicy Akcji 4.9. (0,3 proc.) w badaniu wzięły udział tylko 2 osoby uczestniczące w projekcie w ramach tej Akcji. Statystyki te wynikają z liczby dofinansowanych projektów w poszczególnych ch. Zgodnie z danymi polskiej Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu za rok 2012 najwięcej projektów zostało dofinansowanych w ramach Akcji 1 2. Płeć Płeć Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni ,2% 15,5% 41,7% ,5% 2,3% 8,7% ,4% 0,5% 1,8% ,7% 2,0% 7,7% ,5% 4,8% 15,3% ,2% 2,0% 5,1% ,3% 0,0% 0,3% ,3% 5,1% 19,4% Razem Razem 68,0% 32,0% 100,0% Tabela 1 i 2. Odpowiedzi uczestników projektów. Podział ilościowy i procentowy według Akcji. N=667, n= Notabene: W badaniu wzięły udział dwie osoby realizujące projekt w ramach Akcji 4.9. Jako że ta nie jest obsługiwana na poziomie zdecentralizowanym, wyniki jej dotyczące zostały odnotowane, lecz nie były brane pod uwagę przy analizie danych. 2 Statystyki polskiej Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu za rok 2012: liczba dofinansowanych projektów: , , , , , ,

7 Płeć Kobiety Mężczyźni ,8% 37,2% ,1% 25,9% ,0% 25,0% ,5% 25,5% ,6% 31,4% ,8% 38,2% ,0% 0,00% ,6% 26,4% Razem 68,0% 32,0% Tabela 3. Odpowiedzi uczestników projektów, płeć, podział procentowy według Akcji. N=667, n=665. Średni wiek ankietowanych to nieco ponad 23 lata, nieco wyższy w przypadku kobiet niż mężczyzn. Najniższy średni wiek respondentów występuje w Akcji 1.3. oraz Akcji 5.1. Najstarszą grupę stanowią uczestnicy Akcji 4.3. wynika to z faktu, że skierowana jest do osób pracujących z młodymi ludźmi, którzy zazwyczaj posiadają już doświadczenie zawodowe i zakończyli etap edukacji formalnej. Co istotne, w Akcji 4.3. nie występuje górna granica wieku. Płeć Kobiety Mężczyźni ,2 22,4 23, ,0 22,3 23, ,2 18,7 19, ,5 23,9 24, ,9 24,1 23, ,2 28,2 28, ,0-26, ,5 20,8 20,6 Razem 23,5 22,8 23,3 Tabela 4. Odpowiedzi uczestników projektów, wiek, podział według Akcji. N=667, n=665. Niemal połowa respondentów (44,1 proc.) deklaruje posiadanie wykształcenia wyższego, 28,4 proc. ukończenie szkoły ponadgimnazjalnej, a 16,9 proc. ukończyło gimnazjum. Zaledwie 5,2 proc. badanych deklaruje ukończenie tylko szkoły podstawowej. Znikomy jest także odsetek osób, które posiadają wykształcenie wyższe zawodowe (1,7 proc.). 7

8 Uniwersytet, Szkoła Szkoła Wyższa szkoła politechnika, Gimnazjum Technikum ponadgimnapodstawowa zawodowa inna szkoła zjalna wyższa 1.1 6,9% 15,7% 4,0% 27,0% 2,6% 43,8% 1.2 3,5% 15,8% 5,3% 26,3% 0,0% 49,1% 1.3 0,00% 33,3% 8,3% 50,0% 0,0% 8,3% 2.1 0,00% 0,0% 3,9% 25,5% 0,0% 70,6% 3.1 3,0% 10,0% 2,0% 36,0% 1,0% 48,0% 4.3 0,0% 2,9% 8,8% 5,9% 8,8% 73,5% 4.9 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% 5.1 7,8% 34,4% 2,3% 32,0% 0,0% 23,4% 5,2% 16,9% 3,8% 28,4% 1,7% 44,1% Tabela 5. Odpowiedzi uczestników projektów, wykształcenie, podział według Akcji. N=667, n=658. Najwięcej osób z wyższym wykształceniem znajduje się w grupie wiekowej powyżej 25. roku życia (92,4 proc.). Jedynie 3,8 proc. osób z tej grupy deklaruje wykształcenie ponadgimnazjalne, a po 1,9 proc. ukończyło technikum lub wyższą szkołę zawodową. Żaden z badanych uczestników projektów powyżej 25. roku życia nie zakończył swojej edukacji na poziomie szkoły podstawowej. W grupie wiekowej lat nieliczni deklarują jedynie podstawowe wykształcenie (1,5 proc.). Najwięcej badanych między 18 a 25 rokiem życia ukończyło szkołę ponadgimnazjalną (42,8 proc.) lub szkołę wyższą (34,5 proc.). W grupie badanych poniżej 18. roku życia najwięcej osób ukończyło gimnazjum (60,5 proc.) lub szkołę podstawową (32,6 proc.), co znajduje odzwierciedlenie w przedziałach wiekowych obowiązujących w polskim systemie kształcenia. Wiek Uniwersytet, Szkoła Szkoła Wyższa szkoła politechnika, Gimnazjum Technikum ponadgimnazpodstawowa zawodowa inna szkoła jalna wyższa Poniżej 18 lat 32,6% 60,5% 1,2% 4,6% 0,0% 1,2% lat 1,5% 14,3% 5,1% 42,6% 1,9% 34,5% Powyżej 25 lat 0,0% 0,0% 1,9% 3,8% 1,9% 92,4% 5,2% 16,9% 3,8% 28,4% 1,7% 44,1% Tabela 6. Odpowiedzi uczestników projektów, wykształcenie, podział według grupy wiekowej. N=667, n=658. Nie występują istotne różnice w wykształceniu kobiet i mężczyzn. Kobiety jednak częściej od mężczyzn deklarują wykształcenie wyższe, natomiast mężczyźni częściej kończą technikum. 8

9 Płeć Szkoła podstawowa Gimnazjum Technikum Szkoła ponadgimnazja lna Wyższa szkoła zawodowa Uniwersytet, politechnika, inna szkoła wyższa Kobiety 5,4% 17,5% 2,5% 27,2% 1,4% 46,1% Mężczyźni 4,7% 15,6% 6,6% 30,8% 2,4% 39,8% Tabela 7. Odpowiedzi uczestników projektów, wykształcenie, podział według płci. N=667, n=658. Uczestnicy projektów są zgodni co do swoich aspiracji edukacyjnych. Ponad 90 proc. z nich deklaruje chęć zdobycia wykształcenia wyższego, a kolejnych 7 proc. co najmniej wykształcenia średniego. Odpowiedzi dotyczące wykształcenia podstawowego mieszczą się w granicach błędu statystycznego. 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 0,19% 0,97% 1,55% 3,11% 2,52% 91,65% Rysunek 1. Odpowiedzi uczestników projektów. Jaki poziom wykształcenia prawdopodobnie zdobędziesz? N=667, n=515. Jeśli chodzi o poziom wykształcenia rodziców/prawnych opiekunów, to nie występują istotne różnice w wykształceniu ojców/prawnych opiekunów i matek/prawnych opiekunek. Matki/prawne opiekunki częściej posiadają wykształcenie wyższe (42,62%), ale ojcowie/prawni opiekunowie częściej kończyli technika (25,09%). Odpowiedzi te pokrywają się z ogólnymi trendami dotyczącymi aspiracji edukacyjnych pokolenia młodych ludzi względem wykształcenia, jakie zdobyli ich rodzice 3. Z badań wynika, że do zdobycia wykształcenia wyższego najsilniej aspirują młodzi ludzie, których rodzice legitymują się wykształceniem co najmniej średnim lub wyższym. 3 Źródło: Badania w toruńskich szkołach ponadgimnazjalnych, opracowanie J. Domalewski. Za: Raport Młodzi 2011, KPRM,

10 45,00% 42,62% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 17,76% 16,82% 15,00% 10,00% 5,00% 5,05% 3,36% 11,40% 2,99% 0,00% Rysunek 2. Odpowiedzi uczestników projektów. Jaki jest najwyższy ukończony poziom edukacji Twojej matki/prawnej opiekunki? N=667, n= ,00% 37,45% 35,00% 30,00% 25,00% 25,09% 20,00% 15,00% 11,99% 12,73% 10,00% 5,00% 3,56% 4,31% 4,87% 0,00% Rysunek 3. Odpowiedzi uczestników projektów. Jaki jest najwyższy ukończony poziom edukacji Twojego ojca/prawnego opiekuna? N-667, n=534. Zdecydowaną większość badanych stanowią osoby na stałe mieszkające w Polsce (420 osób, co stanowi 63,0 proc. ankietowanych). Wśród osób, które wzięły udział w badaniu, często krajem 10

11 stałego zamieszkania są też Niemcy (5,1 proc.), Czechy (4,2 proc.), Turcja (3,8 proc.) i Ukraina (3,0 proc.) Największy odsetek badanych mieszka w miastach od do mieszkańców oraz miastach od do mieszkańców. Ponad 19 proc. uczestników projektów mieszka w miastach powyżej mieszkańców w Polsce jedynym takim miastem jest Warszawa. Najmniejsza liczba badanych zamieszkuje wsie (9,9 proc.) i tereny wiejskie (4,8 proc.). Głównie mieszkam w: dużym mieście (ponad mieszkańców) 19,2% mieście ( do mieszkańców) 32,0% mieście ( do mieszkańców) 23,6% małym mieście (3 000 do mieszkańców) 10,5% wsi (mniej niż mieszkańców) 9,9% na obszarze wiejskim (np. w gospodarstwie, domu wolnostojącym) 4,8% Tabela 8. Odpowiedzi uczestników projektów, miejsce zamieszkania. N=667, n=543. Uczestnicy projektów najczęściej porozumiewają się w co najmniej dwóch językach. Prawie 90 proc. badanych deklaruje, że język, w którym rozmawia się w ich rodzinach, jest językiem urzędowym kraju, w których mieszkają. W przypadku aż 22,8 proc. badanych w ich rodzinach rozmawia się także w innych językach, niż język urzędowy kraju, w którym mieszkają. 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 89,44% Tak 10,56% Nie Rysunek 4. Odpowiedzi uczestników projektów. Czy język, w którym rozmawia się w Twojej rodzinie, jest językiem urzędowym kraju, w którym mieszkasz? N=667, n=

12 90,00% 80,00% 77,16% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 22,84% 10,00% 0,00% Tak Nie Rysunek 5. Odpowiedzi uczestników projektów. Czy twoja rodzina (włączając dziadków) rozmawia w domu również w innych językach niż język urzędowy kraju, w którym mieszkasz? N=667, n=543. Przed rozpoczęciem projektu badani wyjeżdżali za granicę średnio ponad 10 razy. Najczęściej wyjeżdżali uczestnicy Akcji 4.3., bo średnio ponad 16 razy. U ponad połowy wszystkich badanych ich najdłuższy pobyt za granicą trwał od 1 do 3 tygodni, a u ponad 30 proc. aż 9 tygodni lub więcej. Krótkie pobyty za granicą odbywali najczęściej uczestnicy projektów Akcji 1.1. oraz Akcji 5.1., a pobyty długie to domena uczestników projektów Akcji Jak często wyjeżdżałeś(-aś) za granicę PRZED rozpoczęciem tego projektu? 11,7 8,1 16,1 10,3 10,4 16,3 5,0 5,5 10,4 Tabela 9. Odpowiedzi uczestników projektów. Średnia liczba wyjazdów zagranicznych, podział według Akcji. N=667, n=533. Mój najdłuższy pobyt za granicą trwał (w tygodniach): 1-3 tygodnie 60,4% 50,0% 54,6% 5,9% 44,9% 30,3% 0,0% 61,9% 51,1% 4-8 tygodni 17,8% 15,4% 36,4% 19,6% 23,5% 12,1% 0,0% 17,1% 18,5% 9 tygodni i więcej 21,9% 34,6% 9,1% 74,5% 31,6% 57,6% 100,0% 21,0% 30,4% Tabela 10. Odpowiedzi uczestników projektów. Wyjazdy zagraniczne, podział według Akcji. N=667, n=

13 Wśród głównych powodów wyjazdów zagranicznych uczestników najczęściej wymieniane były wyjazdy wakacyjne (62,2 proc.), zagraniczne wymiany młodzieży (36,3 proc.) i wycieczki szkolne (24,3 proc.). Jedynie 4,8 proc. badanych nigdy nie było za granicą przed uczestnictwem w projekcie. Już przebywałem(-am) za granicą dłuższy czas, ponieważ Ogółe m byłem(-am) za granicą na wakacjach 64,4% 56,9% 66,7% 80,4% 62,1% 67,7% 0,0% 51,9% 62,2% byłem(-am) za granicą z wycieczką szkolną brałem(-am) udział w wymianie młodzieży chodziłem(-am) do szkoły w innym kraju przez jeden semestr (lub odpowiednik semestru) lub dłużej (w ramach zorganizowanego programu) mieszkałem(-am) w innym kraju z rodzicami studiowałem(-am) za granicą przez jeden semestr (lub odpowiednik semestru) lub dłużej w trakcie studiów uczestniczyłem(-am) w kursie językowym za granicą odbywałem(-am) praktykę studencką (zawodową) za granicą 35,3% 34,5% 41,7% 41,2% 36,9% 29,4% 0,0% 28,7% 34,3% 43,2% 19,0% 16,7% 35,3% 44,7% 58,8% 0,0% 19,4% 36,3% 2,2% 1,7% 8,3% 2,0% 3,9% 8,8% 0,0% 2,3% 2,9% 2,2% 1,7% 0,0% 3,9% 6,8% 2,9% 0,0% 0,8% 2,7% 6,8% 6,9% 0,0% 11,8% 6,8% 29,4% 0,0% 3,1% 7,5% 8,3% 1,7% 8,3% 3,9% 12,6% 14,7% 0,0% 4,7% 7,7% 6,5% 3,5% 8,3% 5,9% 5,8% 11,8% 0,0% 2,3% 5,6% obyłem(-am) szkolenie zawodowe za granicą 2,5% 3,5% 0,0% 2,0% 7,8% 11,8% 0,0% 2,3% 3,8% pracowałem(-am) jako au-pair 1,4% 1,7% 0,0% 0,0% 2,9% 5,9% 0,0% 0,8% 1,7% dostałem(-am) pracę za granicą 10,4% 12,1% 16,7% 17,7% 10,7% 26,5% 50,0% 5,4% 11,2% pojechałem(-am) do innego kraju z moim partnerem/partnerką mieszkałem za granicą z innego powodu nigdy nie byłem(-am) za granicą przed tym projektem 9,0% 12,1% 0,0% 13,7% 5,8% 23,5% 0,0% 4,7% 8,9% 9,4% 12,1% 0,0% 15,7% 10,7% 17,7% 0,0% 3,9% 9,5% 5,8% 1,7% 0,0% 2,0% 1,9% 2,9% 0,0% 8,5% 4,8% Tabela 11. Odpowiedzi uczestników projektów. Wyjazdy zagraniczne, podział według Akcji. N=667, n=621. Większość uczestników projektów nie wykonywała pracy zarobkowej w czasie, kiedy uczestniczyła w projekcie. Blisko połowa badanych zajęta była nauką lub uczestniczeniem w szkoleniu, a 18,4 proc. pracowała na zasadach wolontariatu. Ponad połowa ankietowanych deklaruje, że w tym czasie uczęszczała do szkoły lub studiowała na uczelni wyższej. 13

14 Zawód: Gdy uczestniczyłem(-am) w projekcie byłem(-am) głównie: zajęty(-a) nauką lub uczestniczeniem w szkoleniu 49,6% zatrudniony na pełny etat 13,3% wolontariuszem/wolontariuszką 18,4% zatrudniony(-a) na część etatu 8,0% bezrobotny(-a) 5,3% samozatrudniony(-a) 2,3% pracowałem(-am) niezarobkowo (opieka nad dziećmi, rodziną, domem itp.) 1,7% Inne 5,4% Tabela 12. Odpowiedzi uczestników projektów. Praca zarobkowa. Odpowiedzi nie sumują się do 100%, gdyż było to pytanie wielokrotnego wyboru. N=667. Nauka lub szkolenie: Gdy uczestniczyłem(-am) w projekcie byłem(-am): uczniem/uczennicą w szkole (uczniem/uczennicą liceum) 30,3% studentem/studentką uniwersytetu, politechniki itd. 28,8% praktykantem/praktykantką (w ramach nauki/szkolenia zawodowego) 2,1% odbywałem(-am) praktykę zawodową/studencką 2,9% zaangażowany(-a) w inny rodzaj nauki lub szkolenia 86,0% nie odbywałem(-am) nauki ani szkolenia 13,5% Tabela 13. Odpowiedzi uczestników projektów. Nauka lub szkolenie. Odpowiedzi nie sumują się do 100%, gdyż było to pytanie wielokrotnego wyboru. N=667. Większość ankietowanych twierdzi, że w porównaniu z innymi ludźmi w ich kraju żyje im się tak samo lub lepiej (55,5 proc.). Gorszą sytuację zadeklarowało 13,1 proc. uczestników projektów, a 3,7 proc. znacznie gorszą. Pytanie okazało się jednak dość problematyczne aż 27,7 proc. respondentów nie potrafiło na nie odpowiedzieć. W porównaniu z innymi ludźmi w Twoim kraju, czy myślisz, że żyje Ci się tak samo 36,0% lepiej 19,4% gorzej 13,1% znacznie gorzej 3,7% Nie potrafię odpowiedzieć na to pytanie 27,7% Tabela 14. Odpowiedzi uczestników projektów. N=667, n=541. Pomimo, że sytuację gorszą od ogółu swych rówieśników zadeklarował relatywnie niewielki odsetek badanych uczestników projektów (13,1 proc.), to w porównaniu do wyników poprzedniego badania RAY z listopada 2011 r. znacznie wzrósł odsetek osób, które na drodze do rozwoju napotkały różnego rodzaju przeszkody 4. Ponad 20 proc. ankietowanych uczestników doświadczyła problemów 4 Analiza badawcza programu Młodzież w badaniu RAY, listopad 2011: problemy z dostępem do edukacji 16,8%, pracy i zatrudnienia 32,2%, aktywnego udziału w życiu społecznym i zawodowym 15%, mobilności 17,8%. 14

15 z dostępem do edukacji, aktywnego udziału w życiu społecznym i polityce czy mobilności. Blisko połowa ankietowanych napotkała problemy w dostępie do pracy i zatrudnienia. Ten wysoki wskaźnik nie da się wytłumaczyć faktem, że część uczestników jeszcze nie próbowała swych sił na rynku pracy ta, dość liczna grupa badanych (17%), najprawdopodobniej odpowiadała na pytanie Nie wiem. Najmniej ankietowanych deklarowało problemy w dostępie do mobilności. Czy napotkałeś(-aś) przeszkody w dostępie do Tak Nie Nie wiem edukacji? 22,2% 73,7% 4,1% pracy i zatrudnienia? 45,7% 37,3% 17,0% aktywnego udziału w życiu społecznym i polityce? 23,5% 62,5% 14,0% mobilności? 21,5% 65,4% 13,1% Tabela 15. Odpowiedzi uczestników projektów. N=667, n=538. Wśród uczestników projektów 12,9 proc. deklaruje przynależność do mniejszości kulturowej, etnicznej, religijnej lub językowej, natomiast 87,1 proc. nie należy do takich mniejszości. Wśród respondentów dokładnie połowa uczestniczyła wcześniej w projektach programu Młodzież w działaniu. Najmniej doświadczonych uczestników projektów można znaleźć wśród uczestników Akcji 1.3. i Akcji Badani uczestniczyli średnio w przynajmniej trzech podobnych projektach. Najczęściej w projektach finansowanych ze środków programu Młodzież w działaniu : brali udział uczestnicy projektów Akcji 3.1., średnio ponad 4 razy. Czy uczestniczyłeś(-aś) już w podobnym projekcie przed tym projektem, którego dotyczą nasze zapytania (wymiana młodzieży, inicjatywa młodzieżowa, projekt demokratyczny, wolontariat za granicą, projekt szkoleniowy lub tworzenie sieci)? Tak 53,1% 47,7% 20,0% 21,7% 58,5% 63,3% 0,0% 49,4% 50,0% Nie 46,9% 52,3% 80,0% 78,3% 41,5% 36,7% 100,0% 50,6% 50,0% Tabela 16. Odpowiedzi uczestników projektów, podział według Akcji. N=667, n=

16 Proszę podać przybliżoną liczbę podobnych projektów, w które byłeś(-aś) zaangażowany(-a): ,6 2,6 1,5 3,0 4,4 3,8-3,8 3,7 Tabela 17. Odpowiedzi uczestników projektów, podział według Akcji. N=667, n=264. Warto zwrócić uwagę na fakt, że aż 60 proc. ankietowanych, w czasie trwania projektu, którego dotyczyło badanie, posługiwało się również innym językiem niż ich pierwszy język. Najczęściej miało to miejsce w projektach Akcji 2.1. (86,3 proc.) i Akcji 3.1. (78,6 proc), czyli w działaniach, które wymagają od uczestników współpracy z osobami z innych krajów niż Polska. Tylko 21,9 proc. badanych mogło w pełni uczestniczyć w projekcie, używając jedynie ojczystego języka. Dowodzi to, że projekty realizowane w ramach programu Młodzież w działaniu wymagają od uczestników pracy i porozumiewania się w języku obcym, często nawet w kilku. Zaledwie 5,1 proc. uczestników miało trudności z udziałem w projekcie z powodów językowych. Największe trudności językowe deklarowali uczestnicy Akcji 2.1. wynika to z charakteru projektów, których uczestnicy pracują w obcym kraju, gdzie wymagany poziom języka jest często wyższy niż stopień komunikatywny. Jednak osoby z problemami językowymi często mogły liczyć na pomoc zespołu projektowego, co deklarowało 29,2 proc. badanych. Podczas trwania projektu: wszyscy uczestnicy posługiwali się jednym językiem mogłem(-am) w pełni uczestniczyć w projekcie, używając mojego pierwszego języka posługiwałem(-am) się również innym językiem (lub innymi językami) niż mój pierwszy język miałem(-am) trudności z udziałem w projekcie z powodów językowych zespół projektowy pomagał mi w zrozumieniu, gdy było to konieczne Ogółe m 35,6% 60,3% 41,7% 31,4% 21,4% 64,7% 50,0% 58,1% 41,2% 11,2% 56,9% 50,0% 19,6% 15,5% 5,9% 0,0% 37,2% 21,9% 72,7% 31,0% 58,3% 86,3% 78,6% 70,6% 50,0% 17,8% 60,0% 7,9% 0,0% 8,3% 9,8% 2,9% 0,0% 0,0% 2,3% 5,1% 35,6% 19,0% 41,7% 39,2% 35,9% 32,4% 50,0% 8,5% 29,2% Tabela 18. Odpowiedzi uczestników projektów, podział według Akcji. N=667. Po zakończeniu projektu realizowanego przy wsparciu finansowym i merytorycznym programu Młodzież w działaniu zdecydowana większość ankietowanych (90,0 proc.) poleciła innym uczestnictwo w podobnym projekcie, ponieważ pozwala on na rozwinięcie przydatnych kompetencji. Równie wysoki odsetek uczestników badanych projektów (86,3 proc.) planuje uczestniczyć w podobnych projektach w przyszłych latach. 16

17 Teraz kiedy projekt się zakończył: Tak Nie już poleciłem(-am) innym uczestnictwo w podobnym projekcie, ponieważ pozwala on na rozwinięcie przydatnych kompetencji 90,0% 10,0% planuję uczestniczyć w podobnym projekcie w przyszłych latach, ponieważ mogłem(-am) rozwinąć przydatne kompetencje 86,3% 13,7% Tabela 19. Odpowiedzi uczestników projektów, podział według Akcji. N=667, n=666. Dla ponad połowy badanych (52,6 proc.) wniesienie wkładu finansowego za uczestnictwo w badanym projekcie było łatwe. W przypadku prawie 35 proc. uczestników projektów nie było konieczne uiszczanie jakichkolwiek opłat. Niepokojący może być fakt, że wciąż istnieje grupa osób, dla których koszty związane z udziałem w projekcie stanowiły istotne obciążenie (12,8 proc.). Wniesienie finansowego wkładu za uczestnictwo w tym projekcie Ogółe (opłata za udział w projekcie, np m podróż, zakwaterowanie i inne wydatki)... było dla mnie łatwe 61,5% 19,0% 25,0% 47,1% 56,3% 58,8% 100,0% 48,0% 52,6% było dla mnie trudne 18,0% 5,2% 0,0% 13,7% 11,7% 17,7% 0,0% 5,5% 12,8% nie było konieczne, nie musiałem(-am) uiszczać żadnych opłat 20,5% 75,9% 75,0% 39,2% 32,0% 23,5% 0,0% 46,5% 34,6% Tabela 20. Odpowiedzi uczestników projektów, podział według Akcji. N=667, n= Profil koordynatora projektu Ankieta on-line została wypełniona przez 94 koordynatorów projektów. Większość, bo aż 59 to kobiety, a najwięcej z nich brało udział w akcji 2.1. i 1.1. Kobiety stanowią największy odsetek koordynatorów projektów wszystkich akcji z wyjątkiem Akcji 4.3. Wśród badanych największy ich odsetek przypadał na Akcję 1.1 i na Akcję 2.1. Płeć Płeć Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni ,9% 11,7% 26,6% ,6% 5,3% 14,9% ,1% 1,1% 2,1% ,1% 4,3% 22,3% ,4% 4,3% 10,6% ,3% 7,4% 12,8% ,4% 3,2% 10,6% Razem Razem 62,8% 37,2% 100,0% Tabela 21 i 22. Odpowiedzi koordynatorów projektów. Podział ilościowy i procentowy według Akcji. N=94, n=94. 17

18 Płeć Kobiety Mężczyźni ,0% 44,0% ,3% 35,7% ,0% 50,0% ,0% 19,0% ,0% 40,0% ,7% 58,3% ,0% 30,0% Razem 62,8% 37,2% Tabela 23. Odpowiedzi koordynatorów, płeć, podział procentowy według Akcji. N=94, n=94. Średni wiek koordynatora projektu programu Młodzież w działaniu to blisko 32 lata. Najmłodsi koordynatorzy zajmują się projektami Akcji 1.2, a najstarsi projektami Akcji 3.1. Płeć Kobiety Mężczyźni ,8 29,6 33, ,9 25,4 27, ,0 32,0 31, ,5 41,3 33, ,7 36,0 37, ,2 26,7 28, ,7 29,7 28,3 Razem 32,4 30,6 31,7 Tabela 24. Odpowiedzi koordynatorów, wiek, podział według Akcji. N=94, n=94. Zdecydowana większość koordynatorów projektów deklaruje posiadanie wykształcenia wyższego. Wszyscy respondenci, niezależnie od Akcji programu, legitymują się co najmniej wykształceniem średnim. W grupie respondentów deklarującej posiadanie wykształcenia ponadgimnazjalnego zdecydowana większość to osoby poniżej 22. roku życia, a więc takie, które zgodnie z polskim systemem edukacji nie mogły jeszcze ukończyć studiów wyższych. 18

19 100,0% 90,0% 87,2% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 0,0% 0,0% 2,1% 9,6% 1,1% Rysunek 6. Odpowiedzi koordynatorów, wykształcenie. N=94, n=94. Mój najwyższy, ukończony etap edukacji to: Uniwersytet, Politechnika, inna szkoła wyższa 87,2% Szkoła ponadgimnazjalna 9,6% Technikum 2,1% Wyższa szkoła zawodowa 1,1% Szkoła podstawowa 0,0% Gimnazjum 0,0% Tabela 25. Odpowiedzi koordynatorów, wykształcenie. N=94, n=94. Ponad połowa koordynatorów projektów deklaruje posiadanie wykształcenia lub certyfikatów związanych z pracą z młodzieżą. Jeszcze większy odsetek, bo aż 62,2 proc., twierdzi, że kształciło się lub posiada certyfikaty z dziedziny edukacji lub pedagogiki. Nieco ponad 21 proc. ankietowanych odpowiedziało, że zdobyli wykształcenie lub certyfikat w zakresie pracy socjalnej. Czy posiadasz certyfikaty/wykształcenie w dziedzinie: edukacji/pedagogiki? 62,2% pracy z młodzieżą? 54,1% pracy socjalnej? 21,2% inne? 53,5% Tabela 26. Odpowiedzi koordynatorów, wykształcenie. Wyniki nie sumują się do 100%, gdyż można było zaznaczyć więcej niż 1 odpowiedź N=94, n=94. 19

20 Prawie wszyscy koordynatorzy projektów (96,1 proc.) deklarują zdobycie certyfikatów i wykształcenia związanego z pracą z młodzieżą, pracą socjalną, edukacją czy pedagogiką w ramach edukacji pozaformalnej. Ponadto, 84,6 proc. ankietowanych twierdzi, że zdobyło takie wykształcenie poprzez edukację formalną (instytucję kształcenia wyższego, politechnikę czy uniwersytet). Oznacza to, że koordynatorzy projektów, planując swoją ścieżkę edukacyjną, wybrali połączenie i wzajemne uzupełnianie się obydwu typów edukacji: formalnej i pozaformalnej. Należy także podkreślić fakt, iż ponad połowa ankietowanych twierdzi, że zdobyła wykształcenie poprzez inne rodzaje edukacji. Czy posiadane certyfikaty/wykształcenie związane z pracą z młodzieżą, pracą socjalną, edukacją lub pedagogiką otrzymałeś(-aś) poprzez edukację pozaformalną (np. seminaria, warsztaty, szkolenia itp.)? 96,1% poprzez edukację formalną (np. instytucję wyższego kształcenia zawodowego, politechnikę, uniwersytet itp.)? 84,6% poprzez inne rodzaje edukacji? 57,6% Tabela 27. Odpowiedzi koordynatorów, wykształcenie. Wyniki nie sumują się do 100%, gdyż można było zaznaczyć więcej niż 1 odpowiedź N=94, n=94. Jeśli chodzi o typ zaangażowania w projekt, ponad 60 proc. koordynatorów deklaruje pracę na zasadach wolontariatu, bez pobierania za nią wynagrodzenia. Płatną pracę w projekcie deklaruje w sumie 39,3 proc. koordynatorów projektów (25,8 proc. pracowało w projekcie na część etatu, a 13,5 proc. na pełen etat). Byłem(-am) zaangażowany(-a) w projekt jako wolontariusz, bez wynagrodzenia 60,7% zatrudniony(-a) na część etatu 25,8% zatrudniony(-a) na pełny etat 13,5% Tabela 28. Odpowiedzi koordynatorów, rodzaj współpracy w projekcie. N=94, n-89. Ponad połowa ankietowanych koordynatorów projektów twierdzi, że pełniła w projekcie zarówno funkcje organizacyjne, jak i edukacyjne. Blisko 40 proc. z nich deklaruje zajmowanie się głównie aspektami organizacyjnymi projektu, a tylko nieco ponad 8 proc. twierdzi, że zajmowali(-ły) się głównie zadaniami edukacyjnymi i społeczno-pedagogicznymi. Moja rola/funkcja w tym projekcie obejmowała edukację i organizację w równym stopniu 52,4% głównie organizację 39,3% głównie edukację (zakres społeczno-pedagogiczny) 8,3% Tabela 229. Odpowiedzi koordynatorów, rola w projekcie. N=94, n=84. Zdecydowana większość koordynatorów projektów (blisko 90 proc.) twierdzi, że uczestniczyli w działaniach związanych z projektem przez cały lub prawie cały okres jego realizacji. Tylko nieliczni uczestniczyli w działaniach przez mniej niż połowę okresu realizacji projektu. 20

21 Bezpośrednio uczestniczyłem(-am) w działaniach w ramach projektu przez cały/prawie cały okres realizacji projektu 89,7% więcej niż połowę okresu realizacji projektu 5,7% mniej niż połowę okresu realizacji projektu 2,3% prawie wcale/zupełnie nie 2,3% Tabela 30. Odpowiedzi koordynatorów, stopień zaangażowania w realizację projektu. N=94, n=87. W sumie blisko 95 proc. ankietowanych koordynatorów projektów miało styczność z programem Młodzież w działaniu przed realizacją projektu, o który byli pytani w ankiecie (ponad 60 proc. jako liderzy projektu/członkowie zespołu, a 34 proc. jako uczestnicy projektu). Jednocześnie dość duży odsetek ankietowanych (ponad 20 proc.) twierdzi, że nie miało wcześniej do czynienia z działaniami w ramach programu Młodzież w działaniu. Oznacza to, że obok licznej grupy doświadczonych koordynatorów projektów, mających bogate doświadczenie w realizacji działań młodzieżowych (zarówno w ich koordynowaniu, jak i uczestniczeniu), istnieje spora grupa nowych osób, dopiero rozpoczynających działania w programie, którzy, być może, po zrealizowaniu kolejnych projektów, dołączą w przyszłości do grupy doświadczonych koordynatorów. Czy uczestniczyłeś(-aś) wcześniej w projektach organizowanych w ramach programu Młodzież w działaniu lub poprzedzających go innych unijnych programach młodzieżowych (np. MŁODZIEŻ)? Tak, jako lider projektu/członek zespołu projektu 60,6% Tak, jako uczestnik (włączając szkolenia dla osób pracujących z młodzieżą/liderów) 34,0% Nie 20,2% Tabela 31. Odpowiedzi koordynatorów, doświadczenie w programie Młodzież w działaniu. Wyniki nie sumują się do 100%, gdyż można było zaznaczyć więcej niż 1 odpowiedź. N=94, n=94. Koordynatorzy uczestniczyli najczęściej w takich działaniach w ramach projektu jak: refleksje/rozmowy o doświadczeniach, które miały miejsce w trakcie lub po zakończeniu projektu, współpraca z osobami z organizacji podczas przygotowania, realizacji i ewaluacji projektu czy opracowanie koncepcji projektu i metod w nim stosowanych, a także zadania organizacyjne i administracyjne. Potwierdza to, że koordynatorzy projektów angażują się nie tylko w merytoryczne przygotowanie projektu, lecz także w jego warstwę organizacyjną. 21

22 Byłem(-am) bezpośrednio zaangażowany(-a) w następujące działania w ramach projektu: opracowanie koncepcji projektu (treść, metodologia, metody, program itp.) współpraca z osobami z mojej organizacji podczas przygotowania, realizacji i ewaluacji projektu współpraca z pracownikami/liderami młodzieżowymi z organizacji partnerskich z innych krajów podczas przygotowania, realizacji i ewaluacji projektu zadania organizacyjne i administracyjne (przygotowanie wniosku, organizacja podróży, zakwaterowania itp., przygotowanie raportu z projektu, zarządzanie finansami projektu, upowszechnianie jego rezultatów itp.) realizacja działań w ramach projektu wraz z innymi uczestnikami nieformalne sytuacje z uczestnikami, zespołem realizującym projekt lub z innymi osobami z otoczenia projektu otrzymywanie informacji lub porad od innych osób lub z innych źródeł (w tym z mediów internetowych lub drukowanych materiałów) refleksje/rozmowy o doświadczeniach, które miały miejsce w trakcie lub po zakończeniu projektu ,0% 92,9% 50,0% 90,5% 70,0% 83,3% 90,0% 84,0% 80,0% 85,7% 50,0% 85,7% 80,0% 91,7% 100,0% 85,1% 88,0% 35,7% 50,0% 85,7% 80,0% 83,3% 60,0% 74,5% 80,0% 78,6% 100,0% 95,2% 70,0% 75,0% 100,0% 84,0% 96,0% 100,0% 50,0% 33,3% 80,0% 83,3% 100,0% 78,7% 92,0% 64,3% 50,0% 42,9% 70,0% 83,3% 80,0% 71,3% 60,0% 50,0% 50,0% 38,1% 70,0% 50,0% 50,0% 52,1% 92,0% 85,7% 100,0% 76,2% 80,0% 100,0% 80,0% 86,2% inne 0,0% 0,0% 0,0% 4,8% 10,0% 0,0% 20,0% 4,3% Tabela 32. Odpowiedzi koordynatorów, podział procentowy według Akcji. N= Profil organizacji Analiza badawcza RAY zawiera także pytania dotyczące podmiotu realizującego działania w ramach programu Młodzież w działaniu. Wynika z nich, że większość podmiotów to organizacje typu nonprofit lub organizacje pozarządowe. Cieszyć może dość duży odsetek nieformalnych grup młodzieży (15,1 proc.), których członkami są zazwyczaj młodzi ludzie dopiero zaczynający działania w ramach programu Młodzież w działaniu. Ze środków programu wciąż najrzadziej korzystają instytucje regionalne i lokalne, takie jak władze miasta czy samorządy lokalne. Moja organizacja/grupa/instytucja to: organizacja typu non-profit lub pozarządowa (stowarzyszenie, organizacja pozarządowa, organizacja wyznaniowa itp.) 73,3% nieformalna grupa młodzieżowa 15,1% instytucja lokalna lub regionalna (władze miasta, samorząd/organ lokalny itp.) 11,6% Tabela 33. Odpowiedzi koordynatorów, typ organizacji. N=94, n=86. 22

23 Jeśli chodzi o obszary działalności podmiotów korzystających ze środków programu Młodzież w działaniu, na pierwszy plan wysuwają się organizacje zajmujące się przede wszystkim pozaszkolną edukacją młodzieży oraz zorganizowaną pracą z młodzieżą (organizacje, stowarzyszenia młodzieżowe). Dość duży odsetek stanowią także podmioty zajmujące się pracą z młodzieżą w terenie oraz takie, które za swój główny cel stawiają działania społeczno-polityczne (promowanie praw człowieka, integracji, sprawiedliwości społecznej, ochrony środowiska, zrównoważonego rozwoju itp.). Moja organizacja/grupa/instytucja skupia się na takich obszarach jak (proszę zaznaczyć nie więcej niż dwa pola): zorganizowana praca z młodzieżą (np. organizacja młodzieżowa, stowarzyszenie młodzieżowe itp.) 28,7% pozaszkolna edukacja młodzieży (pozaformalna edukacja młodzieży) 28,7% praca z młodzieżą w terenie (centrum młodzieżowe - miejsce, gdzie młodzież może się spotkać w czasie wolnym, streetworking itp.), włączając mobilną pracę z młodzieżą 19,1% wymiana młodzieży 19,1% zajęcia o tematyce kulturowej 14,9% inne rodzaje edukacji i szkolenia 13,8% praca społeczno-polityczna (promowanie praw człowieka, integracji, sprawiedliwości społecznej, ochrony środowiska, zrównoważonego rozwoju itp.) 12,8% praca społeczna/opieka społeczna 11,7% doradztwo młodzieżowe, informacja młodzieżowa 9,6% służby młodzieżowe (pomoc przy organizacji imprez masowych itp.) 0,0% inne 7,4% Tabela 34. Odpowiedzi koordynatorów, obszar działalności organizacji. N=94, n= Metody stosowane w projektach programu Młodzież w działaniu Niniejsze badanie zawierało także pytania o metody stosowane podczas realizacji projektów. Pozwoliły one na uzyskanie pełniejszego obrazu przebiegu projektów, metod stosowanych na poszczególnych jego etapach a także na zidentyfikowanie sytuacji, w których zachodzi proces uczenia się zarówno uczestników, jak i koordynatorów, i wreszcie oceny, w jakich sytuacjach proces uczenia jest najbardziej efektywny Opinie uczestników projektów Podczas projektów najczęstszym działaniem są dyskusje. W Akcji 1.3. dyskusje pojawiły się we wszystkich badanych projektach. Niemal równie często podczas projektów miały miejsce prezentacje i komentarze uczestników oraz ekspertów/liderów projektów, a także indywidualna i grupowa refleksja. Wśród aktywności realizowanych w trakcie trwania projektów badani wymienili także: wieczorki narodowe, warsztaty kulinarne, wycieczki czy integrację ze społecznością lokalną. 23

24 Następujące działania, ćwiczenia, gry i metody stanowiły część projektu, w którym brałem(-am) udział: prezentacje, komentarze ekspertów/liderów projektu prezentacje, komentarze uczestników ,9% 58,6% 83,3% 58,8% 64,1% 82,4% 100,0% 75,2% 70,0% 87,4% 65,5% 66,7% 66,7% 80,6% 79,4% 100,0% 85,3% 81,7% dyskusje 83,1% 82,8% 100,0% 78,4% 81,6% 85,3% 100,0% 93,8% 85,0% odgrywanie scenek, symulacji 66,6% 46,6% 66,7% 43,1% 71,8% 70,6% 100,0% 36,4% 58,3% metody związane ze sztuką (teatr, muzyka, malarstwo itp.) 72,7% 67,2% 58,3% 54,9% 72,8% 44,1% 50,0% 31,8% 61,2% zajęcia na zewnątrz (wykorzystujące okolice miejsca 77,0% 70,7% 66,7% 74,5% 74,8% 67,7% 50,0% 42,6% 68,5% realizacji projektu) praktyczne zastosowanie wiedzy zdobytej w czasie projektu 59,0% 69,0% 58,3% 54,9% 58,3% 58,8% 100,0% 52,7% 58,3% wykorzystanie mediów cyfrowych lub internetowych 52,9% 60,3% 41,7% 47,1% 60,2% 64,7% 0,0% 45,7% 53,1% indywidualna lub grupowa refleksja 76,3% 74,1% 58,3% 78,4% 77,7% 76,5% 100,0% 79,1% 76,8% porady lidera projektu/członka grupy realizującej projekt 57,9% 69,0% 83,3% 60,8% 55,3% 64,7% 50,0% 66,7% 61,2% zajęcia na powietrzu lub sportowe 86,3% 58,6% 75,0% 58,8% 77,7% 61,8% 50,0% 35,7% 69,1% inne 8,3% 8,6% 0,0% 11,8% 5,8% 0,0% 0,0% 1,6% 6,3% Tabela 35. Odpowiedzi uczestników projektów, podział według Akcji. N=667. Gry i metody wykorzystane w projekcie poruszały ważne kwestie, a także sprawiły, że uczestnicy zainteresowali się tematyką projektów. W znacznej mierze były to metody nowe dla uczestników, a także takie, które sprawdziłyby się w szkole czy na uniwersytecie. W projekcie wykorzystano gry i metody, które były dla mnie nowe 2,7 2,9 3,0 2,5 2,8 2,7 3,0 2,4 spowodowały, że zainteresowałem(-am) się tematyką projektu ,0 3,1 3,1 2,8 3,1 3,4 4,0 2,9 poruszały ważne kwestie 2,9 3,0 2,8 2,6 2,9 3,2 4,0 3,0 były nieco dziecinne 1,7 1,3 1,4 2,1 1,5 1,9 2,0 1,5 pomogły mi w łatwiejszym nauczaniu pewnych rzeczy sprawdziłyby się także w szkole czy na uniwersytecie były bezużyteczne do nauczania się czegoś wartościowego 2,5 2,5 3,0 2,2 2,5 2,9 3,0 2,3 2,6 2,7 3,3 2,3 2,7 3,0 3,0 2,6 1,2 0,9 1,7 1,2 1,5 1,5 0,0 1,0 2,7 (n=649) 3,0 (n=655) 2,9 (n=651) 1,6 (n=501) 2,5 (n=635) 2,6 (n=614) 1,2 (n=318) Tabela 336. Odpowiedzi uczestników projektów, podział według Akcji. (Skala od 0 do 3, gdzie 0 = całkowicie się nie zgadzam, a 3 = całkowicie się zgadzam). N=667, n=575. Analizując działania i sytuacje, które miały miejsce podczas trwania projektu, można stwierdzić, że projekty programu Młodzież w działaniu mają charakter bardzo różnorodny. Duża różnorodność stosowanych metod charakteryzuje wszystkie Akcje. 24

25 Opisane poniżej działania lub sytuacje miały miejsce podczas projektu, w którym brałem(-am) udział: zaangażowanie w przygotowanie i realizację projektu ,4% 82,8% 75,0% 70,6% 71,8% 61,8% 50,0% 68,2% 70,5% praca wolontariacka za granicą 20,1% 10,3% 33,3% 90,2% 25,2% 14,7% 50,0% 7,8% 23,1% działania i ćwiczenia będące częścią projektu (dla uczestników projektów Wolontariatu Europejskiego: włączając szkolenia, spotkanie przed, po 29,9% 25,9% 50,0% 96,1% 25,2% 44,1% 50,0% 27,9% 34,6% oraz w trakcie trwania projektu za granicą, włączając kursy językowe, jeśli miały miejsce) słuchanie prezentacji lub komentarzy (wygłaszanych przez ekspertów, członków grupy 80,9% 63,8% 91,7% 66,7% 68,0% 76,5% 100,0% 79,8% 76,2% realizującej projekt itp.) nieformalne sytuacje z udziałem innych uczestników projektów lub 76,3% 67,2% 41,7% 84,3% 77,7% 76,5% 100,0% 58,9% 72,4% ludzi z otoczenia projektu porady członka grupy realizującej projekt 50,7% 67,2% 75,0% 70,6% 55,3% 61,8% 0,0% 59,7% 57,0% wolny czas dla siebie podczas trwania projektu 83,5% 60,3% 58,3% 90,2% 83,5% 61,8% 50,0% 64,3% 76,6% refleksje/rozmowy o doświadczeniach projektu, które miały miejsce w jego trakcie 70,9% 75,9% 83,3% 86,3% 82,5% 76,5% 100,0% 74,4% 75,6% lub po jego zakończeniu praktyczne zastosowanie i wykorzystanie tego, czego nauczyłem(-am) się lub 64,8% 72,4% 66,7% 62,8% 68,9% 70,6% 100,0% 54,3% 64,3% doświadczyłem(-am) poprzez udział w projekcie inne 8,3% 10,3% 8,3% 13,7% 10,7% 2,9% 50,0% 5,4% 8,6% Tabela 37. Odpowiedzi uczestników projektów, podział według Akcji. N=667. Najwięcej czasu podczas projektów, niezależnie od Akcji, zostało poświęcone na zaplanowane działania i ćwiczenia. Słuchanie komentarzy i uczestniczenie w prezentacjach ekspertów lub liderów projektu/grupy stanowi większą część w Akcji 1.3., Akcji 4.3. i Akcji 5.1., co wynika z ich charakteru. 25

26 Opisane poniżej sytuacje i działania mogły mieć miejsce podczas trwania projektu, w którym brałeś(-aś) udział: słuchanie komentarzy i uczestniczenie w prezentacjach ekspertów lub liderów projektu/grupy zaplanowane działania i ćwiczenia, które były częścią projektu, włączając ich przygotowanie, konsultacje z liderem projektu/członkiem grupy działania, które nie były częścią projektu, włączając w to przerwy (działania spontaniczne, nieformalne sytuacje z innymi uczestnikami oraz z osobami, które nie uczestniczyły w projekcie, czas dla siebie, czas na refleksje) ,6% 24,0% 30,5% 15,5% 22,3% 26,8% 20,0% 28,2% 23,4% 40,1% 46,3% 38,2% 42,5% 40,8% 40,8% 50,0% 38,4% 40,7% 23,2% 18,8% 17,7% 30,2% 24,7% 19,5% 20,0% 20,8% 22,9% inne działania i sytuacje 12,2% 10,9% 13,6% 14,1% 12,0% 12,8% 10,0% 12,5% 12,3% Tabela 38. Odpowiedzi uczestników projektów. N= Opinie koordynatorów projektów Koordynatorzy projektów, zapytani o metody stosowane przez nich podczas działań młodzieżowych, odpowiedzieli, że stosują metody, których nauczyli się podczas poprzednich projektów (80 proc. odpowiedzi). Koordynatorzy twierdzą także, że stosowali metody, których często używali w przeszłości (73 proc. odpowiedzi). 70 proc. koordynatorów przyznaje, że metody obecnie przez nich stosowane w pracy z młodzieżą poznali poprzez szkolenia dla pracowników młodzieżowych. W czasie trwania projektu wykorzystano ćwiczenia, gry i metody, które/których używałem(-am) po raz pierwszy 2,1 1,7 2,5 1,4 2,0 1,8 2,4 w przeszłości używałem(-am) raz lub dwa razy ,9 1,8 0,5 2,2 1,3 2,0 2,0 często używałem(-am) w przeszłości 1,6 1,9 0,0 2,3 1,3 2,1 1,2 często używałem(-am) w przeszłości 2,3 2,0 0,5 2,6 1,9 2,0 2,2 poznałem(-am) poprzez projekty młodzieżowe poznałem(-am) poprzez szkolenia dla osób pracujących z młodzieżą 2,5 2,2 2,5 2,4 2,0 2,4 2,4 2,4 1,3 1,5 2,4 1,8 2,1 2,8 1,9 (n=85) 1,9 (n=86) 1,7 (n=80) 2,2 (n=83) 2,4 (n=84) 2,1 (n=80) Tabela 39. Odpowiedzi koordynatorów, podział według Akcji. Skala: 0-3 (0 całkowicie się nie zgadzam, 3 całkowicie się zgadzam). N=94. Koordynatorów zapytano także o zidentyfikowanie konkretnych działań, które miały miejsce podczas projektu, o który zostali zapytani w ankiecie. Niezależnie od Akcji programu, odpowiedzią wskazywaną najczęściej były dyskusje (90,4 proc.). Blisko 82 proc. ankietowanych wskazała indywidualne lub grupowe refleksje (najrzadziej w Akcji 1.2., a najczęściej w Akcji 4.3.). Metodami stosunkowo często wskazywanymi były także prezentacje lub komentarze uczestników oraz komentarze liderów i ekspertów. 26

27 Z odpowiedzi koordynatorów wynika zatem, że prawie wszystkie działania projektowe w znaczącym stopniu angażują uczestników, wymagają od nich aktywnego brania udziału w działaniach projektu oraz interakcji z innymi uczestnikami. Odpowiedziami najrzadziej wskazywanymi przez koordynatorów były zaś metody związane ze sztuką, odgrywanie scenek i symulacji oraz zajęcia sportowe. Świadczyć to może o silnie edukacyjnym charakterze prowadzonych działań, rzadko zawierających elementy stricte rekreacyjne. Następujące działania, ćwiczenia, gry i metody stanowiły część tego projektu: prezentacje, komentarze ekspertów/liderów projektu prezentacje, komentarze uczestników ,0% 57,1% 50,0% 38,1% 60,0% 100,0% 90,0% 69,1% 84,0% 42,9% 50,0% 61,9% 90,0% 91,7% 90,0% 74,5% dyskusje 84,0% 92,9% 100,0% 85,7% 90,0% 100,0% 100,0% 90,4% odgrywanie scenek, symulacji 68,0% 42,9% 100,0% 42,9% 80,0% 50,0% 30,0% 54,3% metody związane ze sztuką (teatr, muzyka, malarstwo itp.) 64,0% 64,3% 0,0% 42,9% 60,0% 25,0% 60,0% 52,1% zajęcia na zewnątrz (wykorzystujące okolice miejsca 92,0% 64,3% 100,0% 61,9% 90,0% 50,0% 50,0% 71,3% realizacji projektu) praktyczne zastosowanie wiedzy zdobytej w czasie projektu 68,0% 57,1% 50,0% 52,4% 70,0% 83,3% 60,0% 63,8% wykorzystanie mediów cyfrowych lub internetowych 68,0% 78,6% 50,0% 57,1% 60,0% 58,3% 70,0% 64,9% indywidualna lub grupowa refleksja 88,0% 50,0% 100,0% 76,2% 90,0% 100,0% 90,0% 81,9% porady lidera projektu/członka grupy realizującej projekt dla 72,0% 57,1% 100,0% 52,4% 60,0% 50,0% 50,0% 60,6% uczestników zajęcia na powietrzu lub sportowe 92,0% 50,0% 0,0% 57,1% 70,0% 41,7% 20,0% 59,6% inne 24,0% 7,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 30,0% 10,6% Tabela 40. Odpowiedzi koordynatorów, podział procentowy według Akcji. N=94. Koordynatorzy projektów, poproszeni o wskazanie działań i sytuacji, które miały miejsce podczas trwania projektu, najczęściej wskazywali zaangażowanie uczestników w przygotowanie i organizację projektu oraz ćwiczenia angażujące uczestników będące częścią projektu. Bardzo często wskazywano również nieformalne sytuacje pomiędzy uczestnikami projektu, zwłaszcza w przypadku Akcji Zdaniem koordynatorów projektów istotnym i częstym zjawiskiem była refleksja uczestników nad procesem uczenia się (szczególnie podkreślona przez koordynatorów projektów Akcji 4.3. oraz 5.1.). 27