ZAŁOENIA PROJEKTU BUDETU PASTWA NA ROK 2012

Transkrypt

1 RADA MINISTRÓW ZAŁOENIA PROJEKTU BUDETU PASTWA NA ROK 2012 Warszawa kwiecie 2011 r.

2 Spis treci WSTP... 2 OCENA BIECEJ SYTUACJI MAKROEKONOMICZNEJ... 4 ZAŁOENIA PROJEKTU BUDETU PASTWA NA 2012 R... 7 ZAŁOENIA MAKROEKONOMICZNE... 7 PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA PROGNOZY DOCHODÓW BUDETU PASTWA PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA W OBSZARZE WYDATKÓW BUDETU PASTWA

3 Wstp Dowiadczenia ostatniego kryzysu finansowego pokazały, e Polska gospodarka jest relatywnie odporna na skutki zewntrznych wstrzsów. Jako jedyne pastwo w UE i jedno z nielicznych w OECD, Polska odnotowała wzrost gospodarczy w 2009 r. (o 1,7%). Wraz z oywieniem w handlu wiatowym i popraw koniunktury u głównych partnerów handlowych Polski, w tym Niemiec, gdzie realne tempo wzrostu PKB w roku ubiegłym (3,6%) było najwysze od pocztku lat dziewidziesitych, wzrost PKB w Polsce przyspieszył w 2010 r. do 3,8%. Głównym czynnikiem wzrostu był popyt krajowy, w tym konsumpcja gospodarstw domowych i przyrost rzeczowych rodków obrotowych. Przewiduje si, e w roku biecym realne tempo wzrostu gospodarczego w Polsce bdzie jeszcze wysze i wyniesie 4,0%. Wyszy wzrost PKB zwizany bdzie m. in. z planowanym znaczcym zwikszeniem wykorzystania rodków unijnych przeznaczonych na budow infrastruktury oraz z oczekiwan stopniow odbudow inwestycji sektora prywatnego. W roku budetowym 2012 tempo wzrostu PKB powinno utrzyma si na poziomie z roku Zmianie ulegnie natomiast struktura wzrostu. Oczekiwane przyspieszenie inwestycji prywatnych oraz wysze tempo wzrostu popytu konsumpcyjnego gospodarstw domowych pozwol zrekompensowa planowane, w zwizku z działaniami konsolidacyjnymi, ograniczenie popytu publicznego. Wród czynników, które przyczyniły si do bardzo dobrych wyników gospodarki polskiej na tle innych krajów w okresie kryzysu wiatowego naley wymieni silny impuls fiskalny w postaci znacznej redukcji klina podatkowego oraz wprowadzenie dodatkowych ulg podatkowych zwikszajcych dochody do dyspozycji gospodarstw domowych (ulga na wychowywanie dzieci). Dodatkowym czynnikiem była realizacja projektów infrastrukturalnych, finansowanych w duym stopniu z funduszy UE. Z jednej strony, powysze zmiany, wspierajc popyt konsumpcyjny, pomogły istotnie ograniczy skal spowolnienia gospodarczego wskutek zmniejszenia popytu zewntrznego. Z drugiej strony, impuls fiskalny znalazł odzwierciedlenie w znaczcym wzrocie deficytu strukturalnego, który w latach utrzymywał si na wysokim poziomie. Wysoki deficyt strukturalny jest powanym zagroeniem dla stabilnoci wzrostu gospodarczego w kolejnych latach. W istotnym zakresie ogranicza on przestrze dla działania automatycznych stabilizatorów koniunktury oraz dyskrecjonalnych działa polityki fiskalnej majcych na celu łagodzenie skutków przyszłych kryzysów gospodarczych. Konsekwencj przekroczenia przez deficyt sektora instytucji rzdowych i samorzdowych jeszcze w 2008 r. wartoci referencyjnej 3,0% PKB było podjcie przez Rad Ecofin decyzji 2

4 o istnieniu w Polsce nadmiernego deficytu i wydanie zalece dotyczcych jego redukcji. Wysoki poziom deficytu nie jest wyłcznie polskim problemem. Działania antykryzysowe podejmowane w wielu pastwach oraz bezporednie skutki ograniczenia aktywnoci ekonomicznej sektora prywatnego sprawiły, e obecnie w wielu krajach, zarówno rozwijajcych si jak i rozwinitych, odnotowano znaczny wzrost nierównowagi finansów publicznych w a 24 z 27 pastw UE stwierdzono istnienie nadmiernego deficytu. Zgodnie z zaleceniami KE, Polska powinna do 2012 r. zredukowa nadmierny deficyt w sposób wiarygodny i trwały. Powyszy cel jest wpisany w szereg działa naprawczych i stabilizacyjnych zwizanych z prowadzon w Polsce konsolidacj finansów publicznych. Obowizujca od 2011 r. nowelizacja ustawy o finansach publicznych zawiera mechanizmy, które ograniczaj wzrost wydatków sektora rzdowego i samorzdowego. Zmniejszenie relacji wydatków publicznych w stosunku do PKB oraz zmiana struktury tych wydatków bdzie efektem m. in. działania wydatkowej reguły dyscyplinujcej, odnoszcej si do wydatków dyskrecjonalnych i nowych wydatków prawnie zdeterminowanych (tzw. nowych wydatków sztywnych). Reguła pozwala na maksymalny wzrost tej grupy wydatków o 1% w ujciu realnym. Redukcji wydatków sprzyja ma te obowizek lokowania wolnych rodków przez niektóre jednostki sektora w formie depozytu u Ministra Finansów, co znacznie ograniczy koszty zwizane z zarzdzaniem biec płynnoci sektora. Rzd pracuje równie nad propozycjami zmierzajcymi do racjonalizacji innych wydatków poszczególnych jednostek sektora, m. in. realizujc zadanie zwizane z przegldem wydatków. Wnioski z tego przegldu pozwol zwikszy efektywno i poprawi zasadno wydawania rodków budetowych. Realizacja zaplanowanej konsolidacji fiskalnej wzmocni wiarygodno i fundamenty polskiej gospodarki. Pozwoli równie na uniknicie ryzyka zwizanego z przekroczeniem przez dług publiczny drugiego progu ostronociowego (55% PKB). Potencjalne przekroczenie tego poziomu wizałoby si z koniecznoci uruchomienia sankcji wynikajcych z ustawy o finansach publicznych. Niemniej, w horyzoncie prognozy nie przewiduje si, aby dług publiczny był wyszy ni 55% PKB. Co wicej, w tym okresie przewiduje si stopniowe obnienie powyszej relacji. Oznacza to równoczenie, e relacja długu sektora instytucji rzdowych i samorzdowych (liczonego według metodyki stosowanej w ramach procedury nadmiernego deficytu) do PKB nie przekroczy progu 60%, który w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewidziano jako referencyjny dla krajów członkowskich UE. 3

5 Ocena biecej sytuacji makroekonomicznej W I połowie 2010 r. utrzymywało si stosunkowo wysokie tempo wzrostu aktywnoci w gospodarce wiatowej. Szybko rosły obroty wiatowego handlu i produkcja przemysłowa. Druga połowa roku przyniosła jednak wyhamowanie dynamiki tych kategorii. Niemniej w całym 2010 r. nastpiło silne odbicie wzrostu wiatowego PKB, w duej mierze za spraw krajów emerging markets i rozwijajcych si. Na tym tle stosunkowo słabo wypadło oywienie koniunktury w UE, na któr przypada blisko 80% polskiego eksportu. Pomimo silnej recesji rok wczeniej (-4,2%), PKB UE w 2010 r. zwikszył si tylko o 1,8%, tj. mniej od długookresowej redniej z okresu sprzed kryzysu. Import UE, który jest głównym składnikiem szerszego indykatora popytu na polskie towary, zwikszył si jednak o 9,0%, tj. wicej ni rednio przed kryzysem, cho nie odrobił całoci strat poniesionych w 2009 r. Istotny z punktu widzenia polskich eksporterów był zwłaszcza silny wzrost obrotów handlowych Niemiec, które s głównym partnerem handlowym Polski. Poprawa sytuacji w UE, obok czynników krajowych przyczyniła si do przyspieszenia wzrostu gospodarczego w Polsce w 2010 r. W całym roku wyniósł on 3,8%, w porównaniu z 1,7% w 2009 r. Był to jeden z najlepszych wyników w UE. W 2010 r. miały miejsce istotne zmiany kwartalnego tempa wzrostu PKB (oczyszczonego z waha sezonowych). Najgorszy pod tym wzgldem był I kwartał, kiedy niekorzystne warunki pogodowe opóniły inwestycje budowlane, przez co tempo wzrostu obniyło si do 0,6% kw/kw. Zaległoci inwestycyjne były nadrabiane w II kw., dziki czemu tempo wzrostu przyspieszyło do 1,1% kw/kw. Tempo to zostało utrzymane take w III kw. (1,2% kw/kw), by nieco zwolni w IV kw. (0,8% kw/kw). W duym stopniu odzwierciedlało to dynamik konsumpcji prywatnej (1,1% kw/kw w III kw. i 0,7% kw/kw w IV kw r.). ródłami wzrostu gospodarczego w 2010 r. były przede wszystkim odbudowa zapasów oraz konsumpcja prywatna. Po najsilniejszym w historii spadku (o 11,3 mld zł w 2009 r.), przedsibiorstwa odbudowywały swoje zapasy, których poziom na koniec 2010 r. osignł historyczne maksimum. Przyrost zapasów wyniósł 13,8 mld zł, dziki czemu kontrybucja tej kategorii we wzrost PKB wyniosła 1,8 pkt. proc. Obok zapasów, kluczowym czynnikiem wzrostu PKB była konsumpcja indywidualna, która w 2010 r. zwikszyła si o 3,2% (2,0% w 2009 r.) podwyszajc wzrost PKB o 1,9 pkt. proc. Stosunkowo wysokie tempo wzrostu konsumpcji moliwe było dziki zwikszajcemu si zatrudnieniu i rosncym dochodom z pracy. Wzrost konsumpcji indywidualnej miał miejsce pomimo niewielkiego wzrostu stopy oszczdzania. 4

6 Rok 2010 nie przyniósł poprawy aktywnoci inwestycyjnej - nakłady brutto na rodki trwałe były o 2% nisze ni w 2009 r. Niekorzystne dane o inwestycjach ogółem s wynikiem utrzymujcej si słabej aktywnoci inwestycyjnej sektora prywatnego, mimo wyranej poprawy koniunktury gospodarczej oraz bardzo dobrych wyników finansowych przedsibiorstw. W 2010 r. inwestycje duych i rednich przedsibiorstw obniyły si o 3,2%, przy czym najgłbszy spadek odnotowano w przypadku inwestycji w maszyny, urzdzenia techniczne i narzdzia (o 8,6%). Wyran popraw odnotowano natomiast w przypadku nakładów inwestycyjnych na rodki transportu (wzrost o 29,4%). Na ograniczenie skali spadku inwestycji ogółem decydujcy wpływ miały natomiast wysokie nakłady brutto na rodki trwałe sektora publicznego. Kluczow rol odegrały w tym zakresie inwestycje infrastrukturalne, które znalazły odzwierciedlenie we wzrocie produkcji budowlanej. Oywienie gospodarcze u głównych partnerów handlowych Polski przełoyło si na odbudow polskiego eksportu towarów i usług, który - zgodnie ze wstpnymi danymi bilansu płatniczego - w całym 2010 r. wyniósł ok. 146,4 mld EUR, przewyszajc wczeniejszy rekordowy poziom z 2008 r. Dua importochłonno produkcji eksportowej i rozpoczty w I kw. ub. r. proces odbudowy, równie do importochłonnych, zapasów zaowocowały jednak nieznacznie szybszym wzrostem importu, a w konsekwencji niewielkim ujemnym wkładem eksportu netto we wzrost gospodarczy. Jednoczenie, w porównaniu do 2009 r., aprecjacja złotego oddziaływała w kierunku pogorszenia konkurencyjnoci cenowej krajowych producentów. Zwikszeniu skali nierównowagi zewntrznej sprzyjał równie spadek nadwyki transferów biecych, co wynikało głównie z mniejszej skali napływu transferów prywatnych. Z kolei poprawiajce si wyniki finansowe przedsibiorstw bezporedniego inwestowania i wzrost dochodów nierezydentów z inwestycji portfelowych znalazły odzwierciedlenie w utrzymaniu si wysokiego deficytu salda dochodów. W rezultacie szacuje si, e w całym 2010 r. deficyt rachunku biecego wzrósł do 3,3% PKB z 2,1% PKB w 2009 r. Był on w ok. 90% finansowany napływem kapitału długoterminowego tj. zagranicznymi inwestycjami bezporednimi i rodkami na rachunku kapitałowym, na którym klasyfikowana jest wikszo europejskich funduszy strukturalnych. Odbudowa popytu zewntrznego stanowiła jeden z głównych motorów wzrostu produkcji przemysłowej, a w szczególnoci przetwórczej. W 2010 r. zwikszyła si ona realnie o 9,8%, wobec spadku o 4,5% w 2009 r. W grudniu 2010 r. poziom produkcji sprzedanej przemysłu (oczyszczony z waha sezonowych) był ju o 19,4% wikszy w porównaniu do pocztku fazy oywienia, któr zanotowano w styczniu 2009 r. Najwikszy wzrost odnotowano w branach kierujcych znaczn cz swojej produkcji na rynki zagraniczne, m.in. w przemyle 5

7 samochodowym, elektrycznym, elektronicznym i metalowym. W niektórych z tych bran w czasie kryzysu miało jednak miejsce głbokie załamanie produkcji, w zwizku z tym wysokie tempo odbudowy wynikało czciowo z efektu niskiej bazy. W trendzie wzrostowym utrzymała si równie produkcja w istotnym dziale przetwórstwa przemysłowego przemyle spoywczym, który w wikszym stopniu uzaleniony jest od popytu krajowego i w którym nie odnotowano spadku produkcji w 2009 r. Oywienie aktywnoci gospodarczej znalazło odzwierciedlenie we wzrocie popytu na prac w 2010 r. Dobra koniunktura w przemyle przyczyniła si do stopniowej odbudowy zatrudnienia w przetwórstwie przemysłowym, a wzrost inwestycji, zwłaszcza infrastrukturalnych, doprowadził do przyrostu zatrudnienia w budownictwie. W trakcie 2010 r. notowano systematyczny wzrost zatrudnienia w przedsibiorstwach dziki czemu w grudniu 2010 r. jego poziom był wyszy o prawie 80 tys. etatów w stosunku do poziomu notowanego na pocztku roku. Najwiksze wzrosty odnotowało: przetwórstwo przemysłowe (o 25 tys.), administrowanie i działalno wspierajca (o 24 tys.), budownictwo (o 16 tys.) oraz handel (o 14 tys.). Wzrost zatrudnienia w 2010 r. był na tyle wysoki, e w IV kw. przecitne zatrudnienie osignło historycznie najwyszy poziom. W całym 2010 r. przecitne zatrudnienie w sektorze przedsibiorstw było o 0,8% wysze ni w 2009 r. Pomimo powolnej odbudowy popytu na prac, liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzdach pracy na koniec 2010 r. była wysza ni na koniec 2009 r., a stopa bezrobocia nieznacznie wzrosła - do 12,3%. W 2010 r. poprawa sytuacji na rynku pracy nastpowała poprzez wzrost zatrudnienia, przy ograniczonej presji płacowej. Redukcja kosztów pracy poprzez zmniejszenie zatrudnienia, która była widoczna w 2009 r., została w 2010 r. mocno ograniczona, a dyscyplina kosztowa była utrzymywana głównie poprzez niskie tempo wzrostu płac. Ponadto siła przetargowa pracowników w negocjacjach płacowych była ograniczana przez wci wysoki poziom bezrobocia. Taka sytuacja skutkowała nisk presj na wzrost wynagrodze w sektorze prywatnym. Przecitna płaca w sektorze przedsibiorstw w 2010 r. wzrosła w ujciu realnym zaledwie o 0,7%, natomiast w całej gospodarce narodowej wzrost przecitnego wynagrodzenia wyniósł realnie 1,3%. Równoczenie wyszy wzrost wydajnoci pracy ni wynagrodze oznaczał obnienie jednostkowych kosztów pracy i popraw konkurencyjnoci firm. rednioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2010 r. wyniósł 2,6%. Jednoczenie tylko w I i IV kwartale ub. r. inflacja kształtowała si powyej poziomu celu inflacyjnego (tj. 2,5%). Główn przyczyn wzrostu inflacji w ostatnim kwartale ub. r. były skokowe wzrosty cen ywnoci i surowców energetycznych na rynkach wiatowych oraz zwikszenie awersji do ryzyka na globalnych rynkach finansowych, skutkujce osłabieniem 6

8 złotego i zwizanym z tym wzrostem cen importu. Wzrostowi biecego wskanika inflacji nie towarzyszyło jednak zwikszanie presji popytowej - inflacja bazowa po wyłczeniu cen ywnoci i energii kształtowała si nadal na niskim poziomie i na koniec 2010 r. wyniosła 1,6%. Czynniki podaowe, obok tych o charakterze jednorazowym (np. podwyki opłat mieszkaniowych, wzrost taryf na energi elektryczn oraz zmiana stawek VAT), przyczyniły si do przyspieszenia inflacji równie w pierwszych miesicach 2011 r. Załoenia projektu Budetu Pa stwa na 2012 r. Załoenia makroekonomiczne Wyniki gospodarki wiatowej w roku ubiegłym okazały si by znacznie lepsze od oczekiwa. Niemniej, dostpne prognozy opublikowane przez instytucje midzynarodowe (MFW, KE) wskazuj, e w najbliszych latach tempo wzrostu globalnego PKB zwolni. Z punktu widzenia Polski kluczowym czynnikiem determinujcym ciek popytu zewntrznego jest prognozowany wzrost u naszych głównych partnerów handlowych. Zgodnie z opublikowan w lutym br. prognoz KE, w 2011 r. tempo wzrostu PKB w strefie euro zwolni do 1,6%, w tym najwikszej gospodarki Niemiec, do 2,4% w porównaniu z odpowiednio 1,7% i 3,6% w 2010 r. Przyjtym indykatorem popytu na polski eksport w horyzoncie prognozy jest tempo wzrostu importu w UE. Uwzgldniajc wspomniane wyej prognozy przyjto, e w 2011 r. tempo wzrostu tej kategorii ekonomicznej wyhamuje do ok. 6,0%, z 9,0% w 2010 r. W kolejnych latach dynamika importu UE ustabilizuje si na zblionym poziomie. Spowolnienie tempa wzrostu popytu zewntrznego w 2011 r. wynika m. in. z koniecznoci wycofywania przez rzdy poszczególnych pastw silnego impulsu fiskalnego w celu zmniejszenia wysokiej nierównowagi finansów publicznych. Zgodnie z ostatnimi szacunkami KE, deficyt sektora rzdowego i samorzdowego w całej Unii Europejskiej w roku ubiegłym wyniósł 6,8% PKB, czyli tyle, ile w 2009 r. Oznacza to, e poziom deficytu był o 4,5 pkt. proc. wyszy ni w 2008 r. i o 4,1 pkt. proc. powyej redniej w latach Naley doda, e przygotowujc prognoz wzrostu popytu zewntrznego nie uwzgldniono potencjalnych skutków trzsienia ziemi w Japonii dla obrotów wiatowego handlu. Pomimo oczekiwanego spowolnienia gospodarki wiatowej, przewiduje si, e w 2011 r. tempo wzrostu gospodarki polskiej nieznacznie przyspieszy w stosunku do poziomu z 2010 r. i wyniesie 4,0%. Głównym czynnikiem odpowiedzialnym za przyspieszenie wzrostu 7

9 gospodarczego w Polsce bd inwestycje publiczne. Na podstawie dostpnych informacji prognozuje si, e w roku biecym ich udział w PKB wzronie do rekordowego poziomu, tj. znacznie ponad 6%. Oznacza to, e inwestycje sektora rzdowego i samorzdowego w 2011 r. wzrosn realnie o ponad 20%. Tak duy wzrost moliwy bdzie dziki znacznemu przyspieszeniu wykorzystania rodków UE na finansowanie wydatków infrastrukturalnych, które z ksigowego punktu widzenia s neutralne dla deficytu sektora instytucji rzdowych i samorzdowych. Inwestycje finansowane ze rodków krajowych powinny utrzyma si w ujciu realnym na zblionym do ubiegłorocznego poziomie. Przewiduje si, e po dwóch latach silnych spadków, w roku biecym wzrosn realnie inwestycje prywatne. Wskazuj na to m. in. bardzo dobre wyniki finansowe przedsibiorstw za 2010 r., rosncy stopie wykorzystania mocy produkcyjnych oraz wyniki bada koniunktury, zgodnie z którymi coraz mniejszy odsetek przedsibiorstw zgłasza problemy z niedostatecznym popytem krajowym i zagranicznym. Prognozowany w roku biecym wzrost inwestycji prywatnych bdzie jednak jeszcze nieduy i nie powinien przekroczy 5,0%. Poprawa koniunktury gospodarczej, w tym rosncy popyt inwestycyjny, bd pozytywnie wpływa na wzrost popytu na prac. Istotnym ograniczeniem podaowym bd natomiast czynniki demograficzne. Uwzgldniajc przewidywany ubytek ludnoci w wieku produkcyjnym (wg GUS, o ponad 100 tys. osób w 2011 r. i 150 tys. w roku kolejnym), nawet przy załoonym wzrocie aktywnoci zawodowej (m. in. wskutek poprawy warunków płacowych, dalszego wzrostu udziału populacji w wieku lat w strukturze ludnoci w wieku produkcyjnym oraz redukcji przywilejów uprawniajcych do wczeniejszego przechodzenia na emerytur) poda pracy w Polsce bdzie si obnia. Czynnik ten, przy prognozowanym wzrocie zatrudnienia w gospodarce narodowej o 2,2%, pozwoli na obnienie stopy bezrobocia w 2011 r. o 1,4 pkt. proc. w stosunku do poziomu z roku ubiegłego. Wzrost presji płacowej, spowodowany zmniejszajc si poda pracy oraz niskim wzrostem wynagrodze w ostatnich dwóch latach, kiedy to przecitna płaca realna w sektorze przedsibiorstw rosła zaledwie o 0,7-0,8%, powinien skutkowa przyspieszeniem tempa wzrostu płac w sektorze prywatnym. Czynnikiem ograniczajcym wzrost płac w skali całej gospodarki bdzie natomiast zamroenie funduszu wynagrodze w pastwowej sferze budetowej. Uwzgldniajc sytuacj na rynku pracy oraz oczekiwania dotyczce kształtowania si płac, wzrost dochodów do dyspozycji gospodarstw domowych w 2011 r. powinien nieco przyspieszy, jednak nie powinien przekroczy 3,0% (w ujciu realnym). Zakładajc niewielki spadek stopy oszczdnoci, realny wzrost spoycia gospodarstw domowych powinien utrzyma si na poziomie z roku Dynamika spoycia publicznego bdzie efektem działa zmierzajcych 8

10 do redukcji deficytu sektora finansów publicznych. W roku biecym wkład we wzrost PKB ze strony tej kategorii makroekonomicznej bdzie o ok. 1/3 niszy ni w 2010 r. Oczekiwana cieka wzrostu popytu zewntrznego, przy równoczesnym prognozowanym przyspieszeniu popytu krajowego, znajd odzwierciedlenie w umiarkowanym zwikszeniu si nierównowagi handlowej (wzrost ujemnego wkładu we wzrost PKB ze strony eksportu netto). W horyzoncie prognozy zakładane jest równie utrzymanie si relatywnie wysokiego ujemnego salda dochodów. Na wzrost rozchodów tego salda wpłyn przede wszystkim: wzrost dochodów inwestorów bezporednich oraz wzrost dochodów nierezydentów z tytułu ich duego zaangaowania w inwestycje portfelowe (głównie Skarbowe Papiery Wartociowe). Pozytywnie na rachunek biecy oddziaływa bdzie natomiast, wzrost w porównaniu do 2010 r., nadwyki salda transferów biecych, który powinien w czci zrekompensowa przyrost deficytu handlowego. Wynika to bdzie przede wszystkim z zakładanego wzrostu napływu rodków z budetu UE, klasyfikowanych na tym rachunku. Deficyt na rachunku obrotów biecych w 2011 r. powinien zosta w całoci sfinansowany napływem kapitału długookresowego (suma napływu Bezporednich Inwestycji Zagranicznych i salda rachunku kapitałowego). W 2011 r. prognozowany jest przejciowy wzrost inflacji do 3,5% w ujciu redniorocznym. Wysza dynamika cen bdzie przede wszystkim rezultatem oddziaływania czynników o charakterze podaowym, przyczyniajcych si do silnego wzrostu cen surowców energetycznych i produktów rolnych na rynkach wiatowych. Przewidywany przebieg procesów inflacyjnych wskazuje, e w 2011 r. cykl zaostrzania polityki pieninej przez RPP bdzie kontynuowany. Tempo i skala podwyek stóp procentowych NBP bd determinowane postpujcym oywieniem gospodarczym, popraw sytuacji na rynku pracy oraz kształtowaniem si oczekiwa inflacyjnych. Istotne bd równie decyzje głównych banków centralnych na wiecie w zakresie polityki pieninej. Silne fundamenty polskiej gospodarki, w tym bezpieczny poziom salda obrotów biecych, oczekiwany napływ inwestycji zagranicznych oraz spadek premii za ryzyko w nastpstwie ograniczenia nierównowagi fiskalnej, to czynniki, które powinny przyczyni si do utrzymania si tendencji aprecjacyjnej złotego. Istotnym czynnikiem ryzyka dla prognozy kursu złotego pozostaje jednak utrzymywanie si niepewnoci na wiatowych rynkach finansowych, a w szczególnoci moliwo silnego wzrostu awersji do ryzyka. Oczekuje si, e w 2012 r. realne tempo wzrostu PKB w Polsce, pomimo znacznego ograniczenia wkładu we wzrost ze strony popytu publicznego, utrzyma si na poziomie 4,0%. Spadek popytu publicznego zwizany bdzie przede wszystkim ze stopniowym ograniczaniem udziału inwestycji sektora publicznego w PKB w zwizku z koczc si perspektyw finansow 9

11 Miejsce inwestycji publicznych w generowaniu wzrostu gospodarczego powinny stopniowo przejmowa inwestycje prywatne. Wyranego ich przyspieszenia oczekuje si w 2012 r., co bdzie zwizane głównie z zakładan stabilizacj sytuacji gospodarczej na wiecie. Pomimo prognozowanego realnego wzrostu inwestycji sektora prywatnego o 14,7%, ich udział w PKB w 2012 r. pozostanie o ponad 2,0 pkt. proc. poniej poziomów notowanych w latach W zwizku z zaplanowanymi działaniami konsolidacyjnymi w 2012 r. oczekuje si istotnego obnienia tempa wzrostu spoycia publicznego, czego konsekwencj bdzie zerowa kontrybucja tej kategorii ekonomicznej we wzrost PKB. Z drugiej strony, dobra sytuacja na rynku pracy, przy kontynuacji wzrostu realnego wynagrodzenia w wyniku oczekiwanego wzrostu wydajnoci pracy, powinny wspiera popyt konsumpcyjny ze strony gospodarstw domowych. Uwzgldniajc dodatkowo wpływ organizacji EURO2012 na konsumpcj prywatn, który moe wynie do 0,5 pkt. proc., oczekuje si, e w 2012 r. realne tempo wzrostu popytu konsumpcyjnego ze strony gospodarstw domowych powinno przyspieszy do ok. 3,9%. Oczekiwany wzrost popytu sektora prywatnego w 2012 r. powinien znacznie złagodzi skutki działa konsolidacyjnych w obszarze finansów publicznych. W konsekwencji, realne tempo wzrostu popytu krajowego bdzie tylko niewiele nisze (o 0,5 pkt. proc) ni w roku biecym. Uwzgldniajc dodatkowo zmniejszenie si negatywnego wkładu we wzrost PKB ze strony eksportu netto, co jest zwizane z oczekiwan stabilizacj popytu zewntrznego przy niszym tempie wzrostu popytu krajowego, tempo wzrostu PKB w 2012 r. powinno utrzyma si na poziomie z 2011 r. Oczekuje si, e wynikiem zacieniania polityki pieninej oraz stopniowej stabilizacji cen surowców i dalszego umacniania si waluty krajowej bdzie spadek inflacji redniorocznej w 2012 r. do 2,8%. Podsumowujc, prognozuje si, e podstawowe - z punktu widzenia projektu budetu pastwa - wskaniki makroekonomiczne w 2012 r. bd kształtowa si nastpujco: PKB w ujciu realnym: wzrost o 4,0%, PKB w cenach biecych: 1.619,1 mld zł, rednioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem: 2,8%, przecitne wynagrodzenie w gospodarce narodowej: zł, nominalny wzrost przecitnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej: 5,8%, realny wzrost przecitnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej: 2,9%, nominalny wzrost przecitnego wynagrodzenia w sektorze przedsibiorstw: 6,1%, 10

12 wzrost przecitnego zatrudnienia w gospodarce narodowej: o 1,3%, stopa bezrobocia rejestrowanego na koniec roku: 10,0%. Podstawowe uwarunkowania prognozy dochodów budetu pastwa W 2012 r. na poziom dochodów budetowych wpływ bd miały midzy innymi skutki zmian systemowych wprowadzonych w 2011 r. Do zwikszenia dochodów budetowych przyczyni si przede wszystkim: podwyka stawek VAT, ograniczenie prawa do odlicze VAT od samochodów osobowych z homologacj ciarow (tzw. z kratk) oraz paliw uywanych do ich napdu, likwidacja ulg w podatku akcyzowym z tytułu dodawanych do paliw silnikowych biokomponentów. Na 2012 r. planowane s równie dodatkowe zmiany w systemie podatkowym majce na celu wzmocnienie strony dochodowej budetu pastwa. Do zmian tych naley zaliczy midzy innymi podwyk stawki na papierosy oraz zmian ordynacji podatkowej, która ma za zadanie ograniczy moliwo unikania podatku od zysków kapitałowych uzyskiwanych z lokat bankowych. W zakresie podatku PIT, w 2012 r. planuje si wprowadzenie nowej ulgi podatkowej, majcej na celu promowanie dodatkowego indywidualnego ubezpieczenia emerytalnego i zwikszenia dziki temu oszczdnoci prywatnych. Skutek wprowadzenia tego rozwizania bdzie jednak widoczny w rozliczeniu rocznym podatku za 2012 r., czyli w 2013 r. W przyszłym roku planowana jest take zmiana sposobu płacenia grudniowej zaliczki podatku dochodowego od osób prawnych oraz od osób fizycznych prowadzcych działalno gospodarcz. Zmiana ta stanowi realizacj postulatów wysuwanych przez rodowiska biznesowe. Ma ona ułatwi przedsibiorcom rozliczanie biecych nalenoci podatkowych i spowodowa popraw płynnoci przedsibiorstw pod koniec roku. Dodatkowym elementem zwikszajcym dochody budetu pastwa bd, prognozowane od 2012 r., dochody z tytułu sprzeday uprawnie do emisji gazów cieplarnianych. Istotne zwikszenie wpływów z tego ródła prognozowane jest jednak dopiero od 2013 r. Spodziewana w 2012 r. poprawa na rynku pracy, objawiajca si wzrostem zatrudnienia, bdzie pozytywnie oddziaływa na wpływy z podatku PIT. Dodatkowo w 2012 r. obserwowane bdzie utrzymanie wysokiego tempa wzrostu wpływów z CIT oraz z PIT od działalnoci gospodarczej. Bdzie to w głównej mierze spowodowane przez poprawiajc si kondycj przedsibiorstw oraz ograniczeniem rozliczania strat poniesionych w okresie spowolnienia gospodarczego. Prognozowane ograniczenie poziomu inwestycji publicznych w 2012 r. spowoduje wyhamowanie tempa wzrostu podatku VAT. 11

13 Podstawowe uwarunkowania w obszarze wydatków budetu pastwa Najistotniejszym dla opracowania planu wydatków budetu pastwa na rok 2012 wydaje si by zastosowanie do ich ustalenia tymczasowej, dyscyplinujcej reguły wydatkowej. Co wicej, w celu zwikszenia wiarygodnoci deklaracji o skutecznym korygowaniu deficytu sektora finansów publicznych, konieczne jest stosowanie tej reguły take do planowania wydatków w pozostałych jednostkach sektora finansów publicznych, nad którymi sprawuj nadzór członkowie Rady Ministrów. Elementem wzmacniajcym efekt reguły dyscyplinujcej jest przewidywane utrzymanie w 2012 r. zamroenia funduszu wynagrodze we wszystkich jednostkach pastwowej sfery budetowej. Dlatego te, opracowujc budet pastwa jak i plany finansowe poszczególnych jednostek sektora finansów publicznych na 2012 r., przyjto zasad, e planowany poziom wydatków prawnie zdeterminowanych nie bdzie przekraczał poziomu wynikajcego cile z przepisów prawa, a roczny wzrost łcznych wydatków dyskrecjonalnych i nowych wydatków prawnie zdeterminowanych nie przekroczy 1% w ujciu realnym. Ponadto przy opracowaniu planów wydatków na wynagrodzenia, naley zwróci równie uwag na inne elementy wchodzce w skład funduszu wynagrodze. W 2012 r. wydatki jednostek sektora finansów publicznych, z wyłczeniem jednostek samorzdu terytorialnego, na: wynagrodzenia osobowe, wynagrodzenia bezosobowe (z wyjtkiem honorariów), honoraria (wynagrodzenia z tytułu korzystania lub rozporzdzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi), wynagrodzenia agencyjno-prowizyjne, dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budetowej, wypłaty z tytułu udziału w zysku lub w nadwyce bilansowej, nie powinny by łcznie wysze ni wydatki poniesione na ten cel w roku Szczegółowe cele i uwarunkowania polityki fiskalnej w latach , w szczególnoci w obszarze wydatków i zmian w systemie podatkowym zaprezentowano w Wieloletnim Planie Finansowym Pastwa