Wspólne Polityki. Polityki JRE.

Transkrypt

1 Wspólne Polityki wykład 14, semestr 2, Polityki JRE. Polityka podatkowa Dr Katarzyna Śledziewska Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego

2 Plan zajęć Rys historyczny & znaczenie podatków Harmonizacja podatków pośrednich Harmonizacja podatków bezpośrednich Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie konkurencji podatkowej Podstawy teoretyczne problemu harmonizacji i konkurencji podatkowej

3 E U -2 7 U S JP EU is a high tax area 2008 tax and social contributions revenue as % of GDP; EU, US, Japan

4 Aspekty historyczne Zagadnienie harmonizacji podatkowej głośny za sprawą polityków na przełomie 1988 i 1989 roku Margaret Thatcher oznajmiła że jej zdaniem Unia nie powinna zajmować się problemem podatków i różnic między krajami wspólnoty wypowiedź zbulwersowała kwestia harmonizacji podatkowej jest nieodzowną częścią polityki integracyjnej prowadzonej przez Unię Europejską.

5 Znaczenie podatków Wydatki rządowe są silnie powiązane z dochodami Skarbu Państwa, który w głównej mierze zasilany jest przez wpływy z podatków Rola podatków dla prawidłowego funkcjonowania współczesnego państwa Istotna ustalenia harmonizacyjne na poziomie wspólnotowym znacząco ingerują w suwerenność członków A zróżnicowanie ciągle znaczne

6 Udział dochodów z podatków w PKB, %, PKB średnia ważona social security contributions SSC, składki na ubezpieczenia społeczne

7 Wpływy z podatków, udział w GDP, porównanie 2000 rok

8 Development of tax ratio since 2000 by level of taxation 2 Average change in total tax-to-gdp between 2000 and 2008 in percentage points High tax countries Medium tax countries Low tax countries

9 Udział wpływów na poziomie lokalnym i centralnym Local government (left scale) State government (right scale) 14

10 Evolution by major type of taxes , differences in % of GDP

11 Revenue by function 2008 Capital 22.8% Labour 49.9% Consumption 27.4%

12 Przed harmonizacją 4 systemy podatkowe związane z obrotem towarami (podatki od konsumpcji) 1. Kaskadowy, wieloetapowy system kumulacyjny (cumulative multi-stage cascade system) w Niemczech Zachodnich, Luxemburgu i Holandii, nakładany od wartości brutto danego dobra w każdej fazie jego produkcji, bez możliwości odliczenia podatku zapłaconego wcześniej. 2. Podatek od wartości dodanej (value added tax), we Francji od 1954 r., polegał na poborze podatku na każdej z faz produkcji w wysokości odpowiadającej wartości sprzedaży, pomniejszonej o podatek zapłacony na wcześniejszych etapach produkcji.

13 Przed harmonizacją 4 systemy podatkowe związane z obrotem towarami (podatki od konsumpcji) 3. System mieszany (mixed system) w Belgii i we Włoszech, nakładał podatek na wszystkie fazy obrotu począwszy od sprzedaży hurtowej, ale w fazie produkcyjnej jedynie niektóre produkty były opodatkowane 4. System w Wielkiej Brytanii pobór podatku jedynie na poziomie hurtowni albo w procesie wytwarzania umożliwiało handel między wytwórcami bez konieczności odprowadzania podatku

14 Po co harmonizacja? Różne systemy mogły działać na handel jak bariery pozataryfowe (NTB), płacony podatek wzrastał razem z ilością transakcji w łańcuchu dostawców (im dłuższy łańcuch, tym większy podatek)

15 Po co harmonizacja? Podatek akcyzowy, nakładany na dobra charakteryzujące się nieelastyczną krzywą popytu wyroby tytoniowe, paliwa płynne, piwo, wino czy napoje spirytusowe Różnice w akcyzie jeszcze większe Akcyza nakładana na różne towary Nie nakładano akcyzy na wino w Grecji i we Włoszech, RFN akcyza obejmowała tylko wina musujące, Luksemburg wina importowane niekiedy również kawa, cukier, sól czy zapałki Zniekształcało handel i wpływało na wzrost nierówności w rozwoju państw

16 Po co harmonizacja? Opodatkowanie zysków przedsiębiorstw trzy odmienne schematy podatkowe wykorzystywane do opodatkowywania dochodu generowanego przez przedsiębiorstwa Wielka Brytania oddzielane i osobno opodatkowane dochody przedsiębiorców oraz przedsiębiorstw (separate scheme). Niemcy stosowanie odmiennej stawki do obu kategorii przychodów (split-rate / two-rate scheme) Francja metoda kredytu (credit / imputation system). udziałowcy przedsiębiorstwa, w części odpowiadającej posiadanym przez nich udziałom, mogli wykorzystać zapłacony przez firmę podatek na poczet własnych zobowiązań podatkowych, wynikłych z otrzymanej dywidendy. zaadoptowany przez Wielką Brytanię w roku 1973

17 Pierwsze kroki ku harmonizacji Artykuły T. R. harmonizowanie podatków dotyczy jedynie podatków pośrednich głównym celem harmonizacji wyeliminowanie negatywnego oddziaływania podatków na handel wewnętrzny wytyczne kierunku rozwoju legislacji, rozwój prawodawstwa w tym aspekcie należał do specjalnych komisji oraz rozwój prawodawstwa w tym aspekcie należał do specjalnych komisji oraz nieformalnych dyskusji przedstawicieli państw

18 Pierwsze kroki ku harmonizacji Początkowo niewielkie osiągnięcia różnice w zapatrywaniu się przywódców państw na problem harmonizacji: kraje z północnej Europy nie zgadzały się na obniżenie stawek akcyzy na towary szkodzące zdrowiu, kraje z południa kontynentu, ze względu na styl życia swoich obywateli, nie mogły pozwolić na podwyższenie stawek. porozumienie - jedynie w wypadku tytoniu zniesienie akcyzy na nieprzetworzone liście tytoniu wprowadzenie podatku od sprzedaży (na poziomie producentów) wprowadzenie odpowiedniej stawki podatku VAT. Nowy system zaczął funkcjonować od stycznia 1978 roku

19 Pierwsze kroki ku harmonizacji Ogólny poziom harmonizacji do roku znikomy 1985 rok, stawki podatku od wartości dodanej krajach EWG Kraj Zredukowana Podstawowa Podwyższona VAT/PKB Belgia 6 i ,67 Dania 22 9,84 RFN ,34 Francja 5,5 i 7 18,6 33,3 9,19 Irlandia ,22 Włochy 2 i ,48 Luksemburg 3 i ,04 Holandia ,83 Wielka Brytania 15 5,22

20 Jednolity Rynek Europejski zaburzenie dotychczasowego porządku różnice w systemach krajów lekarstwem - harmonizacja podatkowa ujednolicenie przepisów prawno-podatkowych zwiększyć skuteczność funkcjonowania instytucji wspólnotowych

21 Jednolity Rynek Europejski Zniesienie różnic w systemach fiskalnych podstawowy warunek funkcjonowania JRE USA Rzeczywiste wyeliminowanie różnic Różne systemy podatkowe Wypaczenie warunków konkurencji Problemy z optymalną lokalizacją zasobów Problem w prowadzeniu optymalnej polityki fiskalnej Między poszczególnymi stanami różne podatki Nie przekraczają 5%

22 Plan zajęć Rys historyczny Harmonizacja podatków pośrednich Harmonizacja podatków bezpośrednich Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie konkurencji podatkowej Podstawy teoretyczne problemu harmonizacji i konkurencji podatkowej

23 Podatek VAT 1970 propozycja wprowadzenia 2 stawek podatku Podstawowej 12-18% Zredukowanej 5,5%-7,5% 1978 różnice w wysokości stawek podatku nie mogą przekraczać 3% Miało to doprowadzić do całkowitego wyrównania stawek w przyszłości 1985 Biała Księga propozycja: Zmiany struktury podatków pośrednich (1, 2 czy więcej stóp) Ustanowienia stopy podstawowej (taux pivot), w stosunku do której miałyby się zmieniać poszczególne wartości podatków Ustalenie marginesu dopuszczalnych odchyleń stóp podatków pośrednich między krajami członkowskimi Stawka podstawowa 14-20% Stawki zredukowane nie niższe niż 5% i wyższe od 9%

24 Podatek VAT 2 metody pobierania podatku Kraju przeznaczenia towar, który przekracza granicę jest zwolniony od podatku i podlega opodatkowaniu w kraju importującym Sprzyjało efektywności konsumpcja Mniej korzystne dla produkcji produkty danego wytwórcy róznie opodatkowane Kraju pochodzenia podatek nakłada kraj eksportera i towar jest zwolniony od opodatkowania w kraju importera 1985 Biała Księga - zniesienie kontroli granicznej - wiąże się z koniecznością zmiany systemu opodatkowania towarów z kraju przeznaczenia na kraj pochodzenia Przesunięcie dochodów podatkowych z krajów konsumpcji do kraju produkcji Z krajów importujących do krajów eksportujących Nie ma znaczenia gdzie kupują konsumenci Straty poniosły: Grecja, Dania, Francja, Wielka Brytania, Portugalia

25 Podatek VAT Komisja, propozycja instytucja clearingowa Transfer dochodów z krajów produkcji do jego konsumpcji Większe uprawnienia dla Komisji (kontrola) co narusza suwerenność Rada Ministrów UE System przejściowy Zakładał utrzymanie opodatkowania wg zasady kraju pochodzenia Podmiot nabywający towar w innym państwie płaci podatek VAT urzędowi skarbowemu we własnym kraju Podmiot eksportujący towar nalicza podatek według stawki VAT Eksporter uzyskuje zwrot podatku Urzędy Skarbowe wymieniają między sobą informację System umożliwił zniesienie kontroli wewnętrznych

26 Podatek VAT Wytyczne Rady WE 1991 (obowiązujące od 1993) Podatek od wartości dodanej metoda oparta na stawce podstawowej i zredukowanej Stawka podstawowa VAT Stosowana w odniesieniu do większości towarów i usług 70% opodatkowanych transakcji Stawka zredukowana VAT Stosowana do podstawowych artykułów konsumpcyjnych Artykuły spożywcze Energia do ogrzewania i oświetlenia Dostawy wody Lekarstwa Książki, gazety i czasopisma Transport pasażerski

27 Podatek VAT Poszerzona lista towarów i usług podstawowych stawka zredukowana Artykuły spożywcze dla ludzi i zwierząt Środki farmaceutyczne Sprzęt medyczny dla osób niepełnosprawnych Transport pasażerski Książki, gazety i czasopisma Bilety na pokazy kinowe, przedstawienia teatralne i cyrkowe, na targi, koncerty, wystawy w muzeach Wszystkie dzieła chronione prawem autorskim Socjalne budownictwo mieszkaniowe Dostawy dla rolników Noclegi w hotelach Wynajem miejsc kempingowych Korzystanie z obiektów sportowych Działalność charytatywna i socjalna Pogrzeby i kremacje

28 Podatek VAT Państwa członkowskie prawo do nieobłożenia zredukowaną stawką podatkową określonych towarów oraz zastosowanie jednej lub dwóch obniżonych stawek ze względu na prowadzoną politykę społeczną Ten sam towar może mieć różne stawki Zniesiono stawkę zerową oraz stawkę podwyższoną w stosunku do stawki standardowej

29 Podatek VAT Dyrektywa nr 92/77 z 19 grudnia 1992 Zezwala na utrzymanie w okresie przejściowym zerowych stawek podatkowych jeśli wprowadzone przed 1 stycznia 1991 Wielka Brytania, Irlandia sprzedaż książek Październik 1992 Rade UE Stawka podstawowa na minimalnym poziomie 15% Zezwolenie na stosowanie jednej lub dwóch stawek zredukowanych, wynoszących minimalnie 5% Faktyczna harmonizacja zmniejszenie rozpiętości do 5%

30 Podatek VAT Nie udało się osiągnąć zalecanego ograniczenia rozpiętości podatku VAT Komisja zezwala na rozszerzenie skali stawki podstawowej Wyższe stawki VAT tam gdzie większy rozmiar sektora publicznego Dania, Szwecja 25 Finlandia 22 Irlandia, Belgia 21 Luksemburg 15 Niemcy, Hiszpania 16

31 Główne problemy Definicja bazy podatkowej lista towarów i usług, które podlegają podatkowi oraz tych, które są z niego zwolnione zapisana w Szóstej Dyrektywie zwolnienia z podatku VAT ochrony zdrowia, edukacji, usług społecznych, kulturowych, publicznej telewizji, usług pocztowych, nieruchomości, działalności ubezpieczeniowej, transakcji finansowych oraz hazardu. instytucji publicznych, rolników oraz małych przedsiębiorców coraz większe kontrowersje zniekształcenia rynku i konkurencji zmniejsza się skuteczność i zwiększa koszt poboru podatku konieczne stają się szczegółowe kontrole podatników zwolnionych pod kątem zasadności stosowania zwolnienia

32 Główne problemy Wysokość stawek podatku VAT wszystkie państwa stosują stawkę podstawową powyżej ustalonego progu jednak znacznie się waha od 15% w Luksemburgu do 25% w Szwecji Stawka zredukowana - stosowana przez większość krajów Unijnych, ale jej wysokość jest różnorodna Stosowana preferencyjna stawka - poszczególne państwa członkowskie przyznają wybranym dziedzinom działalności wg. własnego uznania i doraźnych potrzeb W ostatnich latach starano się ograniczyć rozpiętość stawek także od góry (maksymalna stawka 25%) ale ostatecznie te przepisy nie weszły w życie Może prowadzić do zaburzenia handlu, zwłaszcza w regionach przygranicznych badania, dwie trzecie handlu transgranicznego (cross-border shopping) powodowane jest różnicą stawek podatku w sąsiadujących krajach

33 Development of standard VAT rate EU-27 EA-16 EU-27 projection EA-16 projection

34 Zróżnicowanie w poziomie podatków VAT w UE

35 Podatek akcyzowy 1. Objęcie akcyz zasadą standstill 2. Selekcja akcyz Akcyzy przeznaczone do uchylenia Akcyzy przeznaczone do włączenia do podatku od wartości dodanej Akcyzy podlegające harmonizacji Kraje nienakładające akcyzy zobowiązanie do jej wprowadzenia Oleje mineralne Alkohol Wyroby tytoniowe

36 Podatek akcyzowy Generalna zasadą podatku akcyzowego obciążanie towarów podatkiem w miejscu ich zakupu lub konsumpcji. system składów celnych, pozwalają na obrót towarami bez obowiązku uiszczania akcyzy, należna dopiero w momencie sprzedaży towaru poza obszar składu do ostatecznego konsumenta.

37 Podatek akcyzowy Wspólnota Europejska reguluje podstawowe zagadnienia podatku akcyzowego ustala minimalne wysokości podatku na niektóre towary reguluje zasady przemieszczania towarów akcyzowych po terytorium Wspólnoty zwrotu akcyzy w przypadku eksportu poza obszar UE. Od r. obowiązuje akcyza zharmonizowana - regulowana na szczeblu unijnym dotyczy trzech grup produktów: 1. wyrobów tytoniowych, 2. alkoholowych oraz 3. olejów mineralnych (paliwa silnikowe, oleje opałowe oraz gaz).

38 Podatek akcyzowy Harmonizację przeprowadzono jednocześnie z harmonizacją podatku Rada UE październik 1992 Określa poziom minimalny Przykład - oleje mineralne 337 euro od 1000 litrów benzyny ołowiowej 287 euro na 1000 litrów benzyny bezołowiowej Listopad 2001 kraje UE uzgadniają nowe zasady ustalania podatku konsumpcyjnego na papierosy Akcyza na poziomie 57% ceny detalicznej Od stycznia euro od 1000 sztuk Od stycznia euro od 1000 sztuk Od 1999 stawki akcyzy na paliwa płynne w wysokości minimalnej 0,287 euro od 1 litra benzyny euro 95 0,245 euro od 1 litra oleju napędowego

39 Dodatkowe rozwiązania Poszczególne państwa członkowskie mogą nakładać inne podatki (np. ekologicznych) Inne wyroby mogą być obciążane akcyzą wedle woli każdego z państw członkowskich Wymogi, akcyza i inne opłaty: nie mogą stanowić bariery w handlu pomiędzy państwami członkowskimi. nie jest więc dopuszczalne różnicowanie stawek akcyzy według kryterium pochodzenia lub stosowanie stawek wprawdzie formalnie jednakowych lecz faktycznie dyskryminujących towary zagraniczne stosowanie nadmiernych obciążeń administracyjnych

40 Dodatkowe rozwiązania Zakupy okazjonalne na własny użytek, brak ograniczeń wobec osób fizycznych, kupujących towary akcyzowe na własny użytek w innych krajach członkowskich i samodzielnie je przewożących przez granicę. w przypadku zakupów w celach gospodarczych lub poprzez zamówienia pocztowe akcyza jest nakładana w miejscu przeznaczenia towaru jeśli zamówimy towary akcyzowe w kraju o niskiej akcyzie z poleceniem przesłania ich do państwa naszego pobytu - w tym drugim państwie zostaną obciążone akcyzą Przedsiębiorcy nie mogą liczyć na korzystne zakupy towarów akcyzowych w innych państwach Unii zasada obciążania produktu akcyzą właściwą dla miejsca dostawy

41 Dodatkowe rozwiązania Osoby fizyczne, kupujące i sprowadzające towary akcyzowe na własne potrzeby i własnym transportem Dyrektywa Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów podlegających podatkowi akcyzowemu, ich przechowywania, przepływu oraz kontrolowania, odnośnie wyrobów nabytych przez osoby prywatne dla ich własnego użytku i przez nie transportowanych, zasada kierująca rynkiem wewnętrznym ustanawia, że podatek akcyzowy jest pobierany w Państwie Członkowskim, w którym zostały one nabyte (art. 8). każda osoba fizyczna może kupić na swoje potrzeby dowolną ilość wyrobów akcyzowych, a następnie przewieźć je przez granicę wewnętrzną Unii bez dodatkowych opłat.

42 Dodatkowe rozwiązania Państwa członkowskie mogą ustalić, wyłącznie w celach dowodowych, poziomy poniżej których sprowadzanie towarów akcyzowych na pewno będzie miało charakter prywatny. Poziomy te nie mogą być niższe niż: Wyroby tytoniowe papierosy sztuk cygaretki (cygara ważące nie więcej niż 3 g każde) sztuk cygara sztuk tytoń - 1,0 kg

43 Dodatkowe rozwiązania Wyroby alkoholowe napoje alkoholowe (np. wódka, whisky) - 10 l produkty pośrednie (np. likiery) - 20 l wina (włączając maksymalnie 60 l win musujących) - 90 l piwa l osoba fizyczna może przewozić towary akcyzowe na własne potrzeby pod warunkiem, że wykaże, że towary sprowadzane są na własny użytek, a nie w celach handlowych. Dodatkowe ograniczenie obowiązuje przy przewozie paliw przy użyciu nietypowych środków transportu przez osoby prywatne lub w ich imieniu. Nietypowy transport - innymi środkami niż w zbiornikach paliwowych pojazdów lub w stosownych pojemnikach zapasowych

44 Plan zajęć Rys historyczny Harmonizacja podatków pośrednich Harmonizacja podatków bezpośrednich Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie konkurencji podatkowej Podstawy teoretyczne problemu harmonizacji i konkurencji podatkowej

45 Podatki od osób fizycznych, najwyższe progi, % dochodu, 2010 rok

46 Podatki od osób fizycznych, najwyższe progi, % dochodu, 2010 rok

47 Zmiany w stawkach PIT

48 Podatki od osób prawnych, najwyższe progi, % dochodu, 2010 rok

49 Podatki od osób prawnych, najwyższe progi, % dochodu, 2010 rok

50 Podatki od osób prawnych, średnie

51 Podatki od osób prawnych, porównanie z innymi państwami 55 Japan United States 35 BRIC average EU average

52 Harmonizacja podatków bezpośrednich stopień harmonizacji jest niezwykle niski większość prac skupia się obecnie na wypracowaniu kompromisu cztery aspekty oddziaływania podatków na działalność gospodarczą podmiotów podatkowanie wypłacanych przez przedsiębiorstwa dywidend w stosunku do opodatkowania zysków zatrzymanych wewnątrz przedsiębiorstwa stawka oraz podstawa opodatkowania działalności przedsiębiorstw opodatkowanie dochodów z kapitału w porównaniu do dochodów z finansowania długiem stawka podatku nakładanego na osoby fizyczne otrzymujące wypłaty dywidend

53 Harmonizacja podatków bezpośrednich dwa skrajne systemy podatkowe dotyczące przedsiębiorstw i osiąganych przez nie zysków system klasyczny (classical system) przedsiębiorstwo samo płaci podatek od osiągniętych zysków nie może być skredytowany przez osoby otrzymujące wypłaty z dywidendy z ich zobowiązaniem podatkowym system kredytowy (imputation system) również zmniejszenie obciążenia podatkowego osób fizycznych otrzymujących dywidendę o wysokość podatku zapłaconego przez firmę tą dywidendę wypłacającą system, w którym wypłata dywidendy jest opodatkowana u osób ją otrzymujących, niższą, preferencyjną stawką podatku

54 Harmonizacja podatków bezpośrednich Zyski nie zawsze wypłacane przez przedsiębiorstwa zatrzymywane przeznaczane na inwestycje pokrycie strat z lat poprzednich podwyższenie kapitału zakładowego Zatrzymane zyski (retained profits) opodatkowane bezpośrednio - zastosowanie stawki podatku od zysków przedsiębiorstw pośrednio - opodatkowanie zysków kapitałowych uzyskiwanych przez właścicieli, udziałowców lub posiadaczy akcji 6 państw członkowskich nie opodatkowuje wszystkich udziałów, ale jedynie tzw. pakiety kontrolne (controlling interest)

55 Harmonizacja podatków bezpośrednich podatek od dywidend dwa podejścia klasyczny wysokie opodatkowanie wypłacanych dywidend, może nowy zniechęcać do inwestowania kapitału w rozwijające się spółki, hamując tym samym ich rozwój zachęcać do zatrzymywania zysków wewnątrz przedsiębiorstw wypłata dywidend nie jest jedynym sposobem uzyskania przychodów z zainwestowanego kapitału negatywny efekt spowodowany wysokim podatkiem, zostanie skompensowany przez przychody osiągane ze sprzedaży akcji lub udziałów

56 Harmonizacja podatków bezpośrednich obowiązek podatkowy powstający w kraju prowadzenia działalności prowadzenie działalności poprzez placówkę posiadającą osobowość prawną (personal establishment) na terenie danego kraju obliguje firmy do płacenia podatków od dochodów osiąganych na jego terytorium pan-europejskie przedsiębiorstwa, aktywne w wielu krajach zobowiązane do opodatkowywania przychodów według miejscowego prawa nie mają możliwości rozliczania strat z działalności w jednym kraju z zyskami wypracowanymi w innym

57 Plan zajęć Rys historyczny Harmonizacja podatków pośrednich Harmonizacja podatków bezpośrednich Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie konkurencji podatkowej Podstawy teoretyczne problemu harmonizacji i konkurencji podatkowej

58 Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie konkurencji podatkowej Komisja Europejska, w Raporcie Bolkstein a (Bolkstein Report) dwa scenariusze zmian w podatku od przedsiębiorstw powolne niwelowanie zakłóceń powstających na wspólnym rynku, wynikających ze stosowanego systemu podatku od przedsiębiorstw wprowadzenie wspólnego systemu rozliczania przedsiębiorstw z uzyskanych dochodów i ich opodatkowania ale nie jednolita stawka wprowadzeniu obowiązku stosowania wspólnej podstawy opodatkowania ujednolicenie podstawy podatkowej stosowanej przez wszystkie kraje wspólnotowe stosowanie identycznego obliczania podatków od transakcji międzypaństwowych transakcje dokonywane wewnątrz państw byłyby opodatkowywane wg. regulacji narodowych

59 Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie konkurencji podatkowej nałożenie obowiązku rozliczania się z uzyskiwanych przychodów przez firmę w tym kraju, w którym przedsiębiorstwo ma swoją główną siedzibę bez względu państwo, na terytorium którego uzyskiwałoby przychody ujednolicenie systemów podatkowych nadanie bardziej przejrzystego charakteru, konkurencja między krajami odbywałaby się głównie za pomocą stawki podatkowej

60 Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie konkurencji podatkowej Konkurencja podatkowa dostrzegalna szczególnie w świetle podziału na tzw. starą i nową unię Kraje słabiej rozwinięte starają się przekonać inwestorów zagranicznych do inwestycji na ich terenie zachęta - różnego rodzaju ulgi podatkowe jak i konkurencyjne stawki podatku dochodowego z niechęcią patrzą na ewentualną harmonizację

61 Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie konkurencji podatkowej Komisja konkurencja podatkowa - może się przyczyniać do wzmacniania dyscypliny budżetowej państw członkowskich powstrzymywanie się przez nadmiernym zwiększaniem wydatków publicznych Kraje starej Unii dumping podatkowy

62 Plan zajęć Rys historyczny Harmonizacja podatków pośrednich Harmonizacja podatków bezpośrednich Stanowisko Komisji Europejskiej w sprawie konkurencji podatkowej Podstawy teoretyczne problemu harmonizacji i konkurencji podatkowej

63 Baldwina oraz Krugmana (2000) wnioskowanie w oparciu o analizę efektów aglomeracji i ich wpływu na procesu harmonizacji podatkowej istnienie efektów aglomeracji determinują alokację kapitału, miejsce prowadzenia działalności gospodarczej możliwa konkurencja stawkami podatkowymi prowadzona przez kraje biedniejsze, (kraje peryferyjne, periphery countries) nie prowadzi do powstania ogólnego trendu na obniżanie podatków

64 Baldwina oraz Krugmana (2000) Podział na kraje centrum (core countries), sytuacja gospodarcza jest znacząco lepsza efekty aglomeracji obniżające koszty prowadzenia działalności większość przedsiębiorców właśnie tam lokuje swoje inwestycje Kraje peryferyjne by zachęcić inwestorów do przeniesienia się na ich terytorium zagwarantować korzyści, przewyższające pozytywne oddziaływanie dużych, rozwiniętych gospodarczo regionów» dotychczas był ulokowany kapitał jedną z najgroźniejszych broni w ich rękach są podatki konkurencja podatkowa to tzw. obusieczny miecz obniżając stawki podatków kraje biedniejsze muszą się liczyć z reakcją krajów bogatszych, mogą sobie pozwolić na obniżenie wpływów z podatków praktycznie do zera, niwelując tym samym przewagę kraju słabiej rozwiniętego

65 Baldwina oraz Krugmana (2000) Analiza zmian w stawkach podatków między państwami podzielonymi ze względu na siłę oddziaływania aglomeracji kraje centrum Francję, Niemcy, Włochy, kraje Beneluksu kraje peryferyjne Grecję, Hiszpanię, Irlandię Portugalię

66 Zmienność przychodów budżetowych z podatków w odniesieniu do PKB (PBt) w latach w krajach centrum i w krajach peryferyjnych

67 Baldwina oraz Krugmana (2000) Wnioski różnica między krajami biednymi a bogatymi zmniejszyła się przy całkowitym braku konkurowania wysokością stawek podatkowych stawki obowiązujące w krajach centrum stają się celem, ku któremu dążą decydenci z pozostałych państw średnie wpływy budżetowe z podatków rosnące w całej Unii Europejskiej wzrost przewyższał stopę wzrostu PKB w badanych krajach a podatki stanowiły wciąż rosnący procent w stosunku do produktu

68 Baldwina oraz Krugmana (2000) Co na to teoria? efekty aglomeracji oddziałują głównie w powiązaniu z kosztami transportu największe znaczenie - umiarkowane koszty transportu, możliwe jest osiągnięcie znaczących oszczędności poprzez eliminację odległych przewozów koszty transportu w znacznym stopniu determinującymi działania gospodarcze we wczesnej fazie rozwoju procesów integracji efekt oddziaływania aglomeracji jest nieistotny w porównaniu z ogólnym kosztem transportu w momencie gdy koszty transportu zostaną obniżone, nie mają znaczącego wpływu na gospodarkę (silna integracja) aglomeracja nie jest już czynnikiem niezbędnym do osiągania wyższych przychodów

69 Baldwina oraz Krugmana (2000) w połowie lat 70-tych, integracja w krajach Europy Zachodniej zaawansowana, dzięki efektowi aglomeracji główni jej uczestnicy podwyższenie podatków bez obawy, że przedsiębiorcy zaczną przenosić kapitał do krajów, gdzie obciążenie podatkowe jest niższe dalsza integracja a koszty transportu coraz niższe liberalizacja we wzajemnych kontaktach między krajami rozwój komunikacji na niespotykaną dotychczas skalę wysokość podatków zaczęła odgrywać kluczową rolę przy wyborze miejsca alokacji kapitału możliwości zaistnienia podatku, który zarówno krajom centrum jak i peryferiom gwarantowałby znalezienie się w sytuacji optymalnej

70 Literatura ex_en.htm R. Baldwin, P. Krugman, Agglomeration, Integration and Tax Harmonization, CEPR Discussion Paper Nr 2630, 2000