Stres. dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt UW
|
|
- Kacper Wójtowicz
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Stres dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt UW
2 Pojęcie stresu ma już ponad 70 lat Stres Uogólniona biologiczna adaptacyjna reakcja na różnorodne szkodliwe czynniki Selye 1936 Dr. Hans Selye ( )
3 STRES wywoływany przez wszelkie niezwykłe warunki otoczenia, stanowiące zagrożenie realne lub domniemane Definicja: sekwencja zdarzeń, zaczynających się bodźcem (stresor), uruchamiającym reakcję OUN (percepcja stresu), która z kolei uruchamia procesy fizjologiczne (reakcja stresowa) Reakcja stresowa: reakcja adaptacyjna na niezwykłe warunki otoczenia lub niewłaściwa reakcja na warunki zwyczajne Nieodłączny element życia większości organizmów skuteczne jego przezwyciężanie umożliwia przeżycie.
4 CZYNNIKI SZKODLIWE Czynniki fizjologiczne operacje iniekcje obcych białek uszkodzenia ciała anestezja utrata krwi zmęczenie wysiłek fizyczny Czynniki środowiskowe niska temperatura wysoka temperatura hałas promieniowanie toksyny Czynniki psychologiczne zagrożenie przez drapieżnika współzawodnictwo konflikt lęk niepokój poczucie zagrożenia niepewność u człowieka: frustracja, gniew, poczucie winy, obawa, niska samoocena
5 REAKCJA STRESOWA Natychmiastowa odpowiedź motoryczna i świadomościowa rozpoczęcie procesu wyzwalania się z sytuacji stresowej Późniejsza reakcja neuro-endokrynowa trwająca dłużej odpowiedź na czynnik stresowy, prowadząca do uniknięcia lub zwalczenia sytuacji stresowej
6 ZACHOWANIA OBRONNE SZCZURÓW Bodziec (zagrożenie) Behawior Emocje Struktury OUN I. niepewność ocena ryzyka niepokój ciała migdałowate hipokamp II. zagrożenie odległe zamarcie w bezruchu lub ucieczka strach istota szara okołowodociągowa, jądra szwu, brzusznoprzyśrodkowe podwzgórze III. zagrożenie bliskie walka lub ucieczka wściekłość lub popłoch istota szara okołowodociągowa
7 ALARM Pobudzenie wyższych pięter mózgu (zwiększenie uwagi, koncentracji i czujności) Rozszerzenie źrenic Wzrost pojemności minutowej serca Wzrost ciśnienia krwi Zwężenie naczyń krwionośnych skóry, przewodu pokarmowego i nerek Rozszerzenie naczyń krwionośnych mięśni i mózgu Wzrost poziomu cukru we krwi POBUDZENIE OSI HPA Pobudzenie nerwowe i mięśniowe Wzrost przemian katabolicznych
8 CO SIĘ DZIEJE W ORGANIZMIE Mobilizacja organizmu pod wpływem stresu Mózg Układ sercowo-naczyniowy Układ oddechowy Mięśnie Wątroba Tkanka tłuszczowa Skóra Kościec Przewód pokarmowy zwiększone ukrwienie, zwiększona przemiana glukozy zwiększona częstotliwość pracy serca, zwiększona siła skurczu, obwodowy skurcz naczyń, wzrost ciśnienia krwi rozszerzenie oskrzeli, wzrost wentylacji, wzrost pobierania tlenu zwiększona glikogenoliza, wzmożona kurczliwość zwiększona glikogenoliza i glukoneogeneza zwiększona lipoliza, wzrost poziomu kwasów tłuszczowych we krwi zmniejszone ukrwienie zmniejszony wychwyt glukozy zahamowanie funkcji
9 WSPÓŁDZIAŁANIE CZYNNIKÓW BIORĄCYCH UDZIAŁ W STRESIE McEwen 2008
10 UDZIAŁ W REAKCJI STRESOWEJ BIORĄ: współczulny układ nerwowy i rdzeń nadnerczy; wydzielanie katecholamin: noradrenaliny i adrenaliny oś hormonalna: podwzgórze-przysadka-kora nadnerczy; wydzielanie glukokortykoidów
11 PRZEBIEG REAKCJI STRESOWEJ KRÓTKOTRWAŁY STRES Podwzgórze STRES DŁUGOTRWAŁY STRES Impuls nerwowy CRH (hormon uwalniający kortykotropinę) Rdzeń kręgowy Włókno współczulne Komórki przysadki ACTH (hormon adrenokortykotropowy) Do tkanki docelowej Kora nadnerczy Rdzeń nadnerczy Katecholaminy (adrenalina, noradrenalina) SZYBKA ODPOWIEDŹ 1. Wzrost tętna 2. Wzrost ciśnienia krwi 3. Przemiana glikogenu w wątrobie w glukozę i wydzielenie jej do krwi 4. Rozkurcz oskrzelików 5. Obniżona aktywność układu pokarmowego 6. Zmniejszone wydalanie moczu 7. Zwiększony metabolizm Glukokortykoidy Mineralokortykoidy DŁUGOTRWAJĄCA ODPOWIEDŹ 1. Białka i tłuszcze przekształcane w glukozę lub rozkładane w celu uzyskania energii 2. Wzrost poziomu glukozy w krwi 3. Immunosupresja 1. Zatrzymywanie jonów sodu i wody przez nerki 2. Zwiększona objętość krwi i jej ciśnienie
12 DZIAŁANIE MINERALOKORTYKOIDÓW obniżone ciśnienie lub objętość krwi Stres obniżone stężenie Na + zwiększone stężenie K + nerka przysadka ACTH CRH zwiększone ciśnienie lub objętość krwi bezpośrednie działanie stymulujące renina pośrednie działanie przez angiotensynę ANP (natriuretyczny peptyd przedsionkowy) hamowanie serce kora nadnerczy syntetyzująca mineralokortykoidy aldosteron wpływa na kanaliki nerkowe zwiększony wychwyt jonów Na + i wody; zwiększone wydalanie jonów K + wzrost ciśnienia i objętość krwi
13 wydolność organizmu STRES DŁUGOTRWAŁY zmęczenie wydolność oczekiwana spadek aktywności obronnej organizmu faza stabilna wyczerpanie załamanie się funkcji obronnych organizmu rozluźnienie pobudzenie przeciążenie czas układ współczulny rdzeń nadnerczy katecholaminy oś HPA noradrenalina (walka) adrenalina (niepokój, ucieczka) CRH-ACTH-kortykoidy (bezradność, depresja) gonadotropiny testosteron (trwanie popędu płciowego) układ oksytocynoergiczny oksytocyna, prolaktyna (więzi socjalne, behawior socjalny, macierzyński, seksualny)
14 PODWZGÓRZE, PRZYSADKA, NADNERCZA H podwzgórze CRH P przedni płat przysadki + ACTH + A kora nadnerczy GLUKOKORTYKOIDY oddziaływanie na tkanki i narządy
15 REGULACJA AKTYWNOŚCI HPA stan emocjonalny ból rytm dobowy podwzgórze CRH stan fizjologiczny organizmu przedni płat przysadki ACTH GLUKOKORTYKOIDY kora nadnerczy oddziaływanie na tkanki i narządy
16 REGULACJA RYTMU DOBOWEGO OSI jądra nadskrzyżowaniowe informacja o porze dnia podwzgórze CRH przedni płat przysadki ACTH GLUKO- KORTYKOIDY kora nadnerczy oddziaływanie na tkanki i narządy
17 KONTROLA WEWNĘTRZNA Bezpośrednie sygnały z jąder szwu informacje o stanie wewnętrznym organizmu informacje o bólu (serotonina, noradrenalina) podwzgórze CRH przedni płat przysadki ACTH GLUKOKORTYKOIDY kora nadnerczy oddziaływanie na tkanki i narządy
18 WPŁYW STANU EMOCJONALNEGO centralne jądra ciał migdałowatych wyrażanie strachu, niepokoju troski kontrola pamięci emocjonalnej (CRH) podwzgórze CRH przedni płat przysadki ACTH GLUKOKORTYKOIDY kora nadnerczy oddziaływanie na tkanki i narządy
19 HIPOKAMP hipokamp pamięć zwrotna kontrola osi HPA podwzgórze CRH przedni płat przysadki ACTH GLUKOKORTYKOIDY kora nadnerczy oddziaływanie na tkanki i narządy
20 GLUKOKORTYKOIDY Główne glukokortykoidy to: KORTYZOL i KORTYKOSTERON
21 GLUKOKORTYKOIDY Istnieją różnice gatunkowe w ich wydzielaniu np. ptaki, myszy, szczury, płazy głównie KORTYKOSTERON psy KORTYZOL i KORTYKOSTERON w równych ilościach koty, owce, naczelne głównie KORTYZOL (człowiek kortyzol:kortykosteron = 7:1)
22 ZABURZENIA W WYDZIELANIU GC Zespół Cushinga nadmiar GC 1. Utrzymująca się hiperglikemia (tkz.cukrzyca sterydowa) 2. Drastyczny spadek ilości białka w mięśniach 3. Zatrzymywanie wody i jonów sodu co może prowadzić do nadciśnienia krwi i obrzęku ciała
23 ZABURZENIA W WYDZIELANIU GC Zespół Addisona niedobór glukokortykoidów i mineralokortykoidów 1. Utrzymująca się hipoglikemia 2. Spadek masy ciała 3. Zwiększone stężenie jonów potasu a obniżone stężenie jonów sodu 4. Apatia, zmęczenie, senność, skłonnośc do omdleń
24 TYPY OSOBOWOŚCI typ A skrajne współzawodnictwo, walka o osiągnięcia, agresywność, niecierpliwość, pobudliwość, wybuchowy sposób mówienia, napięcie mięśni twarzy, poczucie presji czasu i nadmiernej odpowiedzialności typ B brak ciągłej walki o sukces, brak lub słabe tendencje rywalizacyjne, spokojne i wolne działanie, umiejętność relaksacji gatunki wrażliwe na stres: myszy, szczury, króliki, chomiki, drób jednorazowa iniekcja GC powoduje: znaczny (90%) spadek masy grasicy atrofia węzłów chłonnych znaczna limfopenię gatunki niewrażliwe na stres: naczelne, świnki morskie, owce, bydło, świnie, fretki wielokrotne (np. 7 dni) podawanie GC niewielki (40%) spadek masy grasicy znikome zmiany w obwodowej tkance limfatycznej brak zmian obrazu limfocytarnego
25 POZYTYWNE vs NEGATYWNE SKUTKI STRESU Przesunięcia w metabolizmie glukozy (dobre zaopatrzenie mózgu, układu naczyniowosercowego, gorsze układu pokarmowego) Wzrost ryzyka rozwoju nadciśnienia, oporności na insulinę, nietolerancji glukozy Ostry stres poprawia reakcję odpornościową, co zapobiega infekcjom i sprzyja gojeniu się ran Stres chroniczny działa immunosupresyjnie, zwiększając podatność na infekcje bakteryjne i wirusowe i choroby autoimmunizacyjne
26 POZYTYWNE vs NEGATYWNE SKUTKI STRESU Pojęcie hormezy dobroczynne skutki czynników zazwyczaj szkodliwych, ale działających w niewielkim nasileniu Stres związany z okresowym ograniczeniem pobierania pokarmu (podobnie do zmniejszonej kaloryczności pożywienia) wywiera pozytywny wpływ na długość życia Łagodny stres neonatalny szczurów poprawia pamięć i uczenie się, ułatwia znoszenie stresów. Stres prenatalny działa odwrotnie
27 WPŁYW NA UKŁAD ODPORNOŚCIOWY HANS SELYE 1936 różne czynniki stresowe powodują przerost kory nadnerczy i atrofię grasicy
28 SŁOWNICZEK CNS cytokines cytokiny OUN Hypothalamus podwzgórze Corticotropin releasing hormon CRH Pituitary gland przysadka mózgowa Vagus nerve nerw błędny (przywspółczulny) SNS współczulny układ nerwowy PNS obwodowy układ nerwowy Adrenocorticotropic hormone ACTH Adrenal gland nadnercze Cytokines cytokiny Glucocorticoids glukokortykoidy Thymus grasica Immune cells komórki odpornościowe Spleen śledziona Immune system układ odpornościowy Bone marrow szpik kostny Lymph node węzeł chłonny Stenberg 2006
29 ODDZIAŁYWANIE STRESU NA UKŁAD ODPORNOŚCIOWY 1. Obserwacje z życia wzięte: negatywne konotacje terminu stres, immunosupresyjne działanie stresu, glukokortykoidy stosowane są w leczeniu wielu chorób 2. Ewolucyjny punkt widzenia Układ odpornościowy musi się mobilizować do walki z infekcją. Czy na pewno zahamowanie odporności pod wpływem stresu jest odpowiedzią adaptacyjną, gdyż chroni przed zużyciem energii w organizmie? 3. Obserwacje dziwne o stresie, układzie odpornościowym i zdrowiu Wydaje się dziwne, że organizmy miałyby wykształcić zahamowanie aktywności układu odpornościowego, wtedy gdy jest on krytyczny dla przeżycia.
30 REAKCJA ZAPALNA NA OBWODZIE SŁOWNICZEK Cytokines cytokiny Periphery obwód Mast cell komórka tuczna Prostaglandins prostaglandyny Leukotrienes leukotrieny Chemokines chemokiny Tissue tkanka Endothelial cell komórka nabłonkowa Blood krew Neutrophils neutrofile Monocytes monocyty Lymphocytes limfocyty
31 Zmiany w liczebności leukocytów w krwi w czasie stresu Stres redukuje liczbę leukocytów w krwi obwodowej Stres zwiększa liczbę leukocytów w skórze, węzłach chłonnych, szpiku kostnym Dhabhar i McEwen, 1997
32 Zmiany w liczebności leukocytów w krwi są związane ze zmianami w ich dystrybucji, a nie apoptozą Myszom podskórnie implantowano żelatynowe wkładki a następnie poddawano ostremu stresowi (umieszczenie w mocno wentylowanej klatce) Viswanathan et al., 2005
33 PROZAPALNE DZIAŁANIE STRESU Ostry stres ma działanie immunostymulujące, zaś chroniczny stres jest immunosupresyjny. Immunosupresyjne działanie GC podczas chronicznego stresu nie koniecznie musi oznaczać ochronę przed rozwijającą się reakcją odpornościową. W początkowej fazie reakcji stresowej GC mają działanie immunostymulujące. Na obwodzie podstawowy i niski poziom GC ma wpływ prozapalny zaś wysokie stężenia GC ma działanie przeciwzapalne. Glukokortykoidy hamują odpowiedź Th1, ale wzmagają odpowiedź Th2.
34 PROZAPALNE DZIAŁANIE STRESU Za immunostymulacyjne działanie stresu odpowiadają głównie katecholaminy ale są wspomagane przez GC. Zróżnicowane działanie GC może być spowodowane łączeniem się GC do receptorów dla mineralokoidów i glukokortykoidów. Glukokortykoidy hamują ekspresję cytokin pro-zapalnych, ale stymulują ekspresję receptorów tych cytokin. Mechanizm działania GC ma kształt odwróconej litery U.
35 DZIAŁANIE RECEPTORÓW GC Munck i Naray-Fres-Thot 1992
36 REAKCJA ZAPALNA W OUN SŁOWNICZEK Cytokines cytokiny CNS ośrodkowy układ nerwowy (OUN) Astrocyte astrocyt Microglia - mikroglej Prostaglandins prostaglandyny Chemokines chemokiny Leukotrienes leukotrieny Brain mózg Blood krew Monocytes monocyty Lymphocytes limfocyty Endothelial cell komórka nabłonkowa BBB permeability przepuszczalność bariery krew-mózg Perivascular macrophage makrofag okołonaczyniowy
37 DZIAŁANIE GC W UKŁADZIE NERWOWYM REAKCJA ODPORNOŚCIOWA W uszkodzonym UN przeciwnie do obwodu, wysokie stężenia GC mają działanie immunostymulujące a niskie immunosupresyjne. Stres chroniczny w UN nie zawsze ma działanie przeciwzapalne, a może mieć wpływ prozapalny. Wpływ GC w UN zależy od tego czy działa GC syntetyczny, jak długo działa i jaka struktura mózgu jest badana.
38 TOKSYCZNE DZIAŁANIE GC W MÓZGU Glukokortykoidy obniżają pobieranie glukozy w mózgu, to powoduje obniżenie syntezy ATP, co obniża zwrotny wychwyt neurotransmiterów (Glu), które staja się egzotoksyczne, a to uszkadza neurony Uszkodzone neurony ulegają nekrozie, podczas ich rozpadu dochodzi do aktywacji astrocytów i mikrogleju a w następstwie tego napływają monocyty/makrofagi z obwodu
39 STRES W ZDROWYM MÓZGU SŁOWNICZEK Frontal cortex kora przedczołowa GRs receptory glukokortykoidów MRs receptory mineralokortykoidów Hippocampus hipokamp Hypothalamus - podwzgórze Anterior pituitary część gruczołowa przysadki Adrenal cortex kora nadnerczy Amygdala ciała migdałowate Glucocorticoids glukokortykoidy AVP wazopresyna stymulacja hamowanie Lupien et al., 09
40 GC W ZDROWYM MÓZGU 1. Wpływ na hipokamp struktura plastyczna, w której mogą zachodzić zmiany adaptacyjne dzięki trwającej przez całe życie neurogenezie, odpowiedzialna za pamięć i uczenie się 2. Wpływ na korę przedczołową część płata czołowego odpowiedzialna za pamięć roboczą, długie dendryty o dużej liczbie kolców dendrytycznych 3. Wpływ na ciało migdałowate emocje, przechowywanie w pamięci wydarzeń wywołanych stresem
41 STRES W ZDROWYM MÓZGU Ciała migdałowate Rozrost drzewa dendrytycznego Tworzenie się nowych kolców dendrytycznych Nadwrażliwość neuronów Hipokamp Odwracalna atrofia dendrytów Obniżona neurogeneza Zmniejszona objętość Kora przedczołowa Odwracalna atrofia dendrytów Odwracalna utrata kolców dendrytycznych Osłabiona reaktywność neuronów Roozendal et al., 09
42 STRES A STARZENIE SIĘ Zwierzęta W okresie prenatalnym stres lub podwyższony poziom GC u matek, powoduje zwiększoną aktywację osi HPA, obniżenie GR i MR w hipokampie, co prowadzi do niedorozwoju tegoż. Takie zmiany w okresie prenatalnym w okresie dorosłym prowadzą do 1) utrudnionego uczenia się ujemny wpływ na hippokamp 2) wzmożona skłonność do nałogów zaburzony rozwój układu dopaminergicznego, zaburzenia w układzie nagrody 3) zachowania depresyjne i wzmożony niepokój W okresie pourodzeniowym u gryzoni to okres niskiej wrażliwości na stres; jednak odseparowanie noworodków od matki jest wyjątkowo silnym bodźcem aktywacja osi HPA, obniżenie GR w hipokampie i receptorów CRH w mózgu, obniżenie tworzenia rozgałęzień neuronalnych; u małp niespodziewane odseparowanie od matki, nieregularne karmienie przez matkę lub zachowania odrzucające zwiększają stężenie CRH i rytm osi HPA Lupien et al., 09
43 STRES A STARZENIE SIĘ Zwierzęta W okresie dojrzewania aktywacja osi HPA jest wydłużona, opóźnione ale i wydłużone wydzielanie GC w odpowiedzi na czynniki stresujące, osłabiona habituacja do stresu; przyczyną może być nierozwinięta regulacja osi HPA zwłaszcza działanie ujemnych sprzężeń zwrotnych Podobne zależności zaobserwowano u dojrzewających ludzi, podwyższony poziom hormonów osi HPA zarówno w stanie podstawowym jak i aktywowany stresem; przyczyną może wydatnie zwiększony poziom hormonów płciowych W okresie dorosłym niewielki stres zwiększa zdolność do uczenia i zapamiętywania (hipokamp), ale dłuższy stres i zwiększenie stężenia GC działa przeciwnie. GC aktywują układ noradrenergiczny, który zwiększa pamięć emocjonalną w ciele migdałowatym. Ważne wpływ stresu w okresie dorosłym jest odwracalny. Lupien et al., 09
44 STRES A STARZENIE SIĘ Zwierzęta W okresie starzenia się ok. 30% starzejących się szczurów ma podwyższony podstawowy poziom GC co powiązane jest z zaburzeniami pamięci i zmniejszoną objętością hipokampu. U starzejących się małp pod wpływem długotrwałego podawania GC dochodzi do zwiększonego nagromadzania się b-amyloidu. W późnym wieku dizałanie GC jest neurotoksyczne. Lupien et al., 09
45
46 Dziękuję
Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek,
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela - koordynator Dr Magdalena Markowska - koordynator Dr Paweł Majewski Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10 Wpływ stresu na
Bardziej szczegółowoRok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek,
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela - koordynator Dr Magdalena Markowska - koordynator Dr Paweł Majewski Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10 Wpływ stresu na
Bardziej szczegółowoStres DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Stres DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Wydatkowanie energii Wszystkie narządy i układy potrzebują energii do działania Nie wszystkie narządy i
Bardziej szczegółowoStres i homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Stres i homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Podstawy procesów fzjologicznych Procesy zachodzące w organizmie wymagają stałych i znajdujących
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoNEUROBIOLOGIA MOTYWACJI
NEUROBIOLOGIA MOTYWACJI O ASYMETRYCZNEJ NATURZE KAR I NAGRÓD Marek Kaczmarzyk, Pracownia Dydaktyki Biologii Uniwersytet Śląski marek.kaczmarzyk@us.edu.pl Materiały XIII Kongresu Zarządzania Oświatą www.oskko.edu.pl/kongres/materialy/
Bardziej szczegółowoGruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,
Bardziej szczegółowoREGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW
REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny
Bardziej szczegółowoNeurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska
Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy
Bardziej szczegółowoCzłowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.
RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na
Bardziej szczegółowoZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów
ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCIKIES Podręcznik dla studentów Pod redakcją dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek prof. dr. hab. n. med. Jacka
Bardziej szczegółowoSen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8
Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Bardziej szczegółowoV REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoInstytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek
Instytut Sportu Zakład Biochemii Biochemiczne wskaźniki przetrenowania Przetrenowanie (overtraining)- długotrwałe pogorszenie się dyspozycji sportowej zawodnika, na skutek kumulowania się skutków stosowania
Bardziej szczegółowoAutonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Bardziej szczegółowoUkład limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski
Jacek Salamon Tomasz Starczewski Przetwarzanie informacji przez mózg kognitywistyka III Co to takiego? Inaczej układ rąbkowy lub układ brzeżny. Jest zbiorczą nazwą dla różnych struktur korowych i podkorowych.
Bardziej szczegółowoRAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F. SEMINARIUM Fizjologia układu pokarmowego
RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F SEMINARIUM 1 09-13.04.2018 Fizjologia układu pokarmowego Pobieranie pokarmów. Ogólne zasady funkcjonowania układu pokarmowego I. Neurohormonalna
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoMechanizmy homeostazy
80 Mechanizmy homeostazy W organizmie nieustannie zachodzi ogromna ilość procesów biologicznych, wymagających względnie stałych warunków. Oznacza to, że parametry określające stan środowiska wewnętrznego
Bardziej szczegółowoMilena Pyra Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny
Milena Pyra Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny 1. Stres jako reakcja na wymagania stawiane organizmowi 2. Stres jako układ warunków stanowiących obciążenie człowieka 3. Stres jako specyficzny
Bardziej szczegółowoUkład wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
Bardziej szczegółowo2. Plan wynikowy klasa druga
Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3
Bardziej szczegółowoPROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Prof. Krystyna Skwarło-Sońta dr Magdalena Markowska dr Paweł Majewski
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Prof. Krystyna Skwarło-Sońta dr Magdalena Markowska dr Paweł Majewski Rok akad. 2015/2016 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10.00, sala 301A PLAN WYKŁADU Kontrola przebiegu
Bardziej szczegółowoKompartmenty wodne ustroju
Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoOdporność, stres, alergia
Odporność, stres, alergia Odporność komórkowa Układ mikrofagocytarny Układ makrofagocytarny 1 Układ mikrofagocytarny Granulocyty obojętnochłonne Granulocyty kwasochłonne Granulocyty zasadochłonne Układ
Bardziej szczegółowoIzabela Dobrowolska ROLA ULTRACZYSTEGO EPA W LECZENIU STANÓW ZAPALNYCH I DEPRESJI
Izabela Dobrowolska ROLA ULTRACZYSTEGO EPA W LECZENIU STANÓW ZAPALNYCH I DEPRESJI krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) organizm nie jest w stanie ich produkować
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt, UW
dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt, UW Układ wydzielania wewnętrznego wraz z układem nerwowym wpływa na koordynację i optymalizację przebiegu procesów fizjologicznych przez co umożliwia
Bardziej szczegółowoRola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej. dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska
Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska Rehabilitacja medyczna Rehabilitacja medyczna to dziedzina medycyny
Bardziej szczegółowoCytokiny jako nośniki informacji
Wykład 2 15.10.2014 Cytokiny jako nośniki informacji Termin cytokiny (z greckiego: cyto = komórka i kinos = ruch) określa dużą grupę związków o różnym pochodzeniu i budowie, będących peptydami, białkami
Bardziej szczegółowoVITA-MIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport.
Witaminy i minerały > Model : Producent : Olimp VITAMIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport. DZIAŁA PROZDROWOTNIE WZMACNIA SYSTEM ODPORNOŚCIOWY
Bardziej szczegółowoOśrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne.
Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne. Prof. dr hab. med. Monika Puzianowska-Kuznicka Zakład Geriatrii i Gerontologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Zespół Kliniczno-Badawczy
Bardziej szczegółowoAgenda. Stres - wybrane stresory - reakcja stresowa (wybrane aspekty) Zaburzenia termoregulacji - przegrzanie - udar cieplny
Ignacy Baumberg Agenda Stres - wybrane stresory - reakcja stresowa (wybrane aspekty) Zaburzenia termoregulacji - przegrzanie - udar cieplny OBAWA O WŁASNE ŻYCIE I ZDROWIE ŚWIADOMOŚĆ OGRANICZEŃ FIZYCZNYCH
Bardziej szczegółowoBiologia. Klasa VII. Prywatna Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Z. I J. Moraczewskich w Sulejówku
Biologia 2017 Klasa VII Dział I : HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA, SKÓRA, UKŁAD RUCHU 1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 2. Budowa i funkcje skóry 3. Choroby skóry oraz zasady ich
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich
ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych
Bardziej szczegółowoEPA - ZDROWIE ZAKLĘTE W ZŁOTEJ KROPLI. dr Izabela Dobrowolska
EPA - ZDROWIE ZAKLĘTE W ZŁOTEJ KROPLI dr Izabela Dobrowolska NASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE NIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE NP. C18:2n-w6 krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe
Bardziej szczegółowoReakcje obronne a agresja. Dr Irena Majkutewicz
Reakcje obronne a agresja Dr Irena Majkutewicz Popędy wyzwalające reakcje obronne Strach emocjonalna reakcja na realne zagrożenie Lęk emocjonalna reakcja na przewidywany, wyobrażany lub wspominany bodziec
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoRegulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza.
Regulacja nerwowo-hormonalna 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. 2. Zaznacz nazwę struktury, która koordynuje działalność wszystkich
Bardziej szczegółowoSPRAWNY JAK SENIOR! RZECZ O AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ WIEKU PODESZŁEGO. Mgr Radosław Perkowski
SPRAWNY JAK SENIOR! RZECZ O AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ WIEKU PODESZŁEGO. Mgr Radosław Perkowski Starość jest więc wynikiem procesu starzenia się, który charakteryzują zmiany: biologiczne psychiczne społeczne
Bardziej szczegółowoCo może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić?
Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co zawdzięczamy nerkom? Działanie nerki można sprowadzić do działania jej podstawowego elementu funkcjonalnego, czyli nefronu. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego
Bardziej szczegółowoNieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
Bardziej szczegółowoRegulacja hormonalna
Regulacja hormonalna Rodzaje gruczołów wydzielania zewnętrznego egzokrynowe wydzielania wewnętrznego endokrynowe różnice üposiadają przewody wyprowadzające üz reguły nie są silnie ukrwione ünie posiadają
Bardziej szczegółowoWysiłek krótkotrwały o wysokiej intensywności Wyczerpanie substratów energetycznych:
Zmęczenie Zmęczenie jako jednorodne zjawisko biologiczne o jednym podłożu i jednym mechanizmie rozwoju nie istnieje. Zmęczeniem nie jest! Zmęczenie po dniu ciężkiej pracy Zmęczenie wielogodzinną rozmową
Bardziej szczegółowoPOSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
Bardziej szczegółowoSTRES A PLASTYCZNOŚĆ MÓZGU
Wszechświat, t. 116, nr 1 3/2015 TYDZIEŃ MÓZGU 15 w badaniach klinicznych złośliwych glejaków. W dotychczasowych badaniach przedklinicznych najbardziej obiecujące rezultaty przynosi wykorzystanie związku
Bardziej szczegółowoZadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum
Zadania egzaminacyjne obejmujące materiał z klasy II gimnazjum Informacje do zadań 1. i 2. A C D B Schemat przedstawia szkielet kończyny górnej. Zadanie 1. (0 2) Podaj nazwy kości oznaczonych literami
Bardziej szczegółowogrupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
Bardziej szczegółowoPrzykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza
lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności
Bardziej szczegółowo(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi
Gdy robimy badania laboratoryjne krwi w wyniku otrzymujemy wydruk z niezliczoną liczbą skrótów, cyferek i znaków. Zazwyczaj odstępstwa od norm zaznaczone są na kartce z wynikami gwiazdkami. Zapraszamy
Bardziej szczegółowoPSYCHO-HORMONALNE PRZEJAWY PRZETRENOWANIA U WYCZYNOWYCH SPORTOWCÓW. dr Zbigniew Obmiński Instytut Sportu Zakład Endokrynologii
PSYCHO-HORMONALNE PRZEJAWY PRZETRENOWANIA U WYCZYNOWYCH SPORTOWCÓW dr Zbigniew Obmiński Instytut Sportu Zakład Endokrynologii Chroniczne zmęczenie - objaw choroby lub przepracowania u zdrowych osób Zmęczenie
Bardziej szczegółowoHormony Gruczoły dokrewne
Hormony Gruczoły dokrewne Dr n. biol. Urszula Wasik Zakład Biologii Medycznej HORMON Przekazuje informacje między poszczególnymi organami regulują wzrost, rozwój organizmu efekt biologiczny - niewielkie
Bardziej szczegółowoŹródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska
Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł
Bardziej szczegółowoPrzysadka mózgowa. Przysadka mózgowa
Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 1 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 2 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 3 Przysadka mózgowa K. kwasochłonne GH i PRL K. zasadochłonne TSH, FSH, LH, ACTH K. chromofobne
Bardziej szczegółowoCo to jest dietetyka?
Co to jest dietetyka? Dietetyka to nauka, która bada jak to, co spożywamy wpływa na nasze zdrowie i wydajność organizmu. Bada pewne składniki pożywienia, które mogą wpływać na nasze zdrowie. Na przykład
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI 1. Leki stosowane w zaburzeniach układu krążenia
SPIS TREŚCI Wstęp 13 1. Leki stosowane w zaburzeniach układu krążenia 15 1.1. Wiadomości ogólne 17 1.1.1. Krew 18 1.1.2. Transport gazów 19 1.1.3. Charakterystyka schorzeń układu krążenia 21 1.2. Rola
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE
ROZKŁAD MATERIAŁU, PYTANIA POWTÓRZENIOWE ORAZ PYTANIA EGZAMINACYJNE Klasa7 podstawowa (Proponowany poniżej podział obowiązującego uczniów materiału może być modyfikowany) IX************************************************
Bardziej szczegółowoBiologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 5 :
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 5 : 5.11.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ I gr 08:30 10:00 (s. Cybulskiego; 08.10. 19.11.) II gr
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego
Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. (endokrynowy, hormonalny) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Układ dokrewny (endokrynowy, hormonalny) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Układ dokrewny Układ dokrewny jest układem wydzielania
Bardziej szczegółowoNEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE
NEUROENDOKRYNOIMMUNOLOGIA W MEDYCYNIE PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela Dr Magdalena Markowska Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Dr Paweł Majewski Rok akad. 2016/2017 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10.00 Regulacja
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspieranie miękkich kompetencji dziecka Mgr Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 2 października 2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoBest Body. W skład FitMax Easy GainMass wchodzą:
Gainery > Model : - Producent : Fitmax Easy GainMass - to produkt przeznaczony jest szczególnie dla sportowców trenujących dyscypliny siłowe, szybkościowo-siłowe oraz wytrzymałościowe. Doskonale dopracowany
Bardziej szczegółowo3. Wymagania edukacyjne
3. Wymagania edukacyjne DZIAŁ PROGRAMU TEMAT LEKCJI KONIECZNY POZIOM PODSTAWOWY ROZSZERZAJĄCY DOPEŁNIAJĄCY ORGANIZM CZŁOWIEKA 1. Pochodzenie człowieka i jego miejsce w systemie organizmów. 2. Budowa i
Bardziej szczegółowoRegulacja aktywności układu odpornościowego przez układ neuroendokrynowy
Regulacja aktywności układu odpornościowego przez układ neuroendokrynowy Interakcje układu odpornościowego z układem neuroendokrynowym w warunkach niezależnych i zależnych od aktywacji antygenowej Nadzieja
Bardziej szczegółowoWpływ hałasu lotniczego na zdrowie człowieka czyli jak żyć krócej i chorować.
Wpływ hałasu lotniczego na zdrowie człowieka czyli jak żyć krócej i chorować. Hałas, w szczególności lotniczy, jest szkodliwy dla zdrowia; stały i uciążliwy hałas męczy nas psychicznie i fizycznie, pogarsza
Bardziej szczegółowoLEKCJA 2 ŹRÓDŁA STRESU, FAZY ORAZ REAKCJE NA STRES
LEKCJA 2 ŹRÓDŁA STRESU, FAZY ORAZ REAKCJE NA STRES Źródła stresu- kryteria wyodrębniania: Częstotliwość występowania i czas trwania (tj. stres incydentalny, stres chroniczny). Siła, intensywność bodźca
Bardziej szczegółowobiologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Bardziej szczegółowoUkład hormonalny. ESPZiWP
Układ hormonalny ESPZiWP W organizmie zwierzęcia znajdują się liczne gruczoły, których zadaniem jest produkcja substancji chemicznych, zwanych hormonami. Są to tzw. gruczoły wydzielania wewnętrznego, zwane
Bardziej szczegółowoOSMOREGULACJA I WYDALANIE
OSMOREGULACJA I WYDALANIE Nerki są parzystym narządem, pełniącym funkcje wydalnicze (usuwanie zbędnych końcowych produktów metabolizmu) oraz osmoregulacyjne, związane z utrzymaniem w organizmie właściwej
Bardziej szczegółowoGlikokortykosterydy Okołodobowy rytm uwalniania kortyzolu
Kortyzol w osoczu [ng/ml] 2015-03-12 Glikokortykosterydy Okołodobowy rytm uwalniania kortyzolu 400 200 0 24 8 16 24 Pora doby 1 Dawkowanie GKS 1 dawka rano (GKS długo działające) 2 lub 3 dawki GKS krótko
Bardziej szczegółowoUwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania. Świadomość. Michał Biały
Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania Świadomość Michał Biały Aspekty świadomości: tło i doznania bieżące Tło poczucie odrębności jako osoby,
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA 1. uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
ZAJĘCIA 1 uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii problem engramu dwa aspekty poziom systemowy które części mózgu odpowiadają za pamięć gdzie tworzy się engram?
Bardziej szczegółowoKrystyna Skwarło-Sońta Zakład Fizjologii Zwierząt Wykład
Krystyna Skwarło-Sońta Zakład Fizjologii Zwierząt kss25@biol.uw.edu.pl Wykład 1. 09.10.2014 Przestrzeń zewnątrzkomórkowa, z którą komórki wymieniają gazy, metabolity i informację stanowi ŚRODOWISKO WEWNĘTRZNE
Bardziej szczegółowoMechanizmy biologiczne i psychologiczno społeczne regulujace zachowanie człowieka. Dariusz Mazurkiewicz
Mechanizmy biologiczne i psychologiczno społeczne regulujace zachowanie człowieka Dariusz Mazurkiewicz Podejście biologiczne: Zachowanie człowieka jest zdeterminowane czynnikami natury biologicznej: neuroprzekaźniki
Bardziej szczegółowoPrzyczyny frustracji
Frustracja i stres Plan Frustracja: pojęcie, przyczyny, typy nastawienia wobec przeszkód, następstwa Stres: pojęcie, rodzaje, charakterystyka stanu stresu, pomiar stresu Wpływ stresu na funkcjonowanie
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda
Bardziej szczegółowoKARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY
KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY nr zad. max punktów 1. 4 pkt. A. ośrodek dotyku płat ciemieniowy ośrodek ruchowy płat czołowy ośrodek Wernickiego płat skroniowy
Bardziej szczegółowoEkstrakt z Chińskich Daktyli
Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle Pomagają zachować sprawność Poprawiają odporność Wspomagają pracę żołądka
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Autonomiczny układ nerwowy Autonomiczny układ nerwowy = = wegetatywny -jest częścią UN kontrolującą i wpływającą na czynności narządów wewnętrznych, w tym mięśni gładkich,
Bardziej szczegółowoMolekuły Miłości. Borys Palka Katarzyna Pyzik. www.agh.edu.pl
Molekuły Miłości Borys Palka Katarzyna Pyzik www.agh.edu.pl Zakochanie Przyczyną Hormonalnych Zmian Grupa zakochanych, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet ) Grupa kontrolna, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet)
Bardziej szczegółowoUzależnienia. Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji.
Uzależnienia Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji. Termin uzależnienie jest stosowany głównie dla osób, które nadużywają narkotyków, alkoholu i papierosów. Używki Wszystkie używki stanowią
Bardziej szczegółowoSubiektywne objawy zmęczenia. Zmęczenie. Ból mięśni. Objawy obiektywne 2016-04-07
Zmęczenie to mechanizm obronny, chroniący przed załamaniem funkcji fizjologicznych (wyczerpaniem) Subiektywne objawy zmęczenia bóle mięśni, uczucie osłabienia i wyczerpania, duszność, senność, nudności,
Bardziej szczegółowoEEG Biofeedback. Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu
EEG Biofeedback Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu EEG Biofeedback to skuteczna metoda terapeutyczna zwiększająca skuteczność funkcjonowania
Bardziej szczegółowoOBWODOWY UKŁAD NERWOWY
KRĘGOSŁUP Cechy dzięki którym chroni rdzeń : Elastyczność połączeń międzykręgowych sprężystości krążków Krzywizny kręgosłupa Obszerne światło kanału kręgowego i OBWODOWY UKŁAD NERWOWY Nerwy łączą się z
Bardziej szczegółowoFizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE PZWL. Wydawnictwo Lekarskie
W ł a d y s ł a w Z. T r a c z y k Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE Wydawnictwo Lekarskie PZWL prof. dr hab. med. WŁADYSŁAW Z. TRACZYK Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE W ydanie VIII - uaktualnione M Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoZAKŁAD IMMUNOLOGII EWOLUCYJNEJ
ZAKŁAD IMMUNOLOGII EWOLUCYJNEJ Kierownik Zakładu - dr hab. Magdalena Chadzińska Dr. Joanna Homa Prof. dr hab. Barbara Płytycz Kurs: IMMUNOLOGIA III rok studiów, semestr letni ODPORNOŚĆ NABYTA ADAPTACYJNA
Bardziej szczegółowoArtur Moskała,Krzysztof Woźniak TANATOLOGIA
Artur Moskała,Krzysztof Woźniak TANATOLOGIA Definicje śmierci Definicja klasyczna nieodwracalne ustanie krążenia krwi oznacza śmierć człowieka jako całości. Definicja nowa nieodwracalne ustanie funkcji
Bardziej szczegółowoELŻBIETA HÜBNER-WOŹNIAK AWF, WARSZAWA
ELŻBIETA HÜBNER-WOŹNIAK AWF, WARSZAWA Adaptacje wywołane treningiem, czyli efekt kompleksowych działań mających na celu poprawę wyników sportowych, pojawiają się jako konsekwencja systematycznie powtarzanych
Bardziej szczegółowoBIOMEDYCZNE I SPOŁECZNE ASPEKTY DZIAŁANIA PRZEWLEKŁEGO STRESU
BIOMEDYCZNE I SPOŁECZNE ASPEKTY DZIAŁANIA PRZEWLEKŁEGO STRESU Prof.dr hab. Wojciech Gruszczyński Klinika Zaburzeń Nerwicowych Związanych ze Stresem UM w Łodzi Uniejów, 2011 MOTTO WYKŁADU Wiedza o tym kim
Bardziej szczegółowoMechanizm odpowiedzi krążeniowej na ciężki uraz czaszkowo-mózgowy. Izabela Duda
Mechanizm odpowiedzi krążeniowej na ciężki uraz czaszkowo-mózgowy Izabela Duda 1 Krążeniowe Systemowe powikłania urazu czaszkowomózgowego Oddechowe: pneumonia, niewydolność oddechowa, ARDS, zatorowość,
Bardziej szczegółowoośrodkowy układ nerwowy
receptory ośrodkowy układ nerwowy efektory układ autonomiczny ... ośrodkowy układ nerwowy receptory... układ autonomiczny obwodowy układ nerwowy Ogólny schemat połączeń systemu nerwowego... efektory układu
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II ZABURZENIA PSYCHICZNE DEPRESJA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II ZABURZENIA PSYCHICZNE DEPRESJA van Gogh 1890 DEPRESJA CHARAKTERYSTYKA ZABURZENIA Epizod depresyjny rozpoznaje się gdy pacjent jest w stanie obniżonego nastroju, anhedonii
Bardziej szczegółowoTIENS Kubek H-Cup. Wybór doskonałości
TIENS Kubek H-Cup Wybór doskonałości Woda jest niezbędna do życia Badania nad wysoce uwodornioną wodą Rok 2007 Prof. Ohsawa z Uniwersytetu Medycznego w Japonii opublikował pracę na temat wodoru jako przeciwutleniacza,
Bardziej szczegółowoSuplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin
Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub
Bardziej szczegółowoSLIMXL. Trójfazowy system odchudzania: oczyszcza organizm i redukuje wahania nastroju
SLIMXL Trójfazowy system odchudzania: oczyszcza organizm i redukuje wahania nastroju GRUPA DOCELOWA SlimXL to suplement diety przeznaczony dla kobiet: - z nadwagą i otyłością - które chcą tygodniowo zrzucić
Bardziej szczegółowo