Autoreferat. 1. Imię i nazwisko. Beata Stefania Lipska-Ziętkiewicz * * do dnia posługiwałam się panieńskim nazwiskiem Lipska.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Autoreferat. 1. Imię i nazwisko. Beata Stefania Lipska-Ziętkiewicz * * do dnia posługiwałam się panieńskim nazwiskiem Lipska."

Transkrypt

1 Autoreferat 1. Imię i nazwisko. Beata Stefania Lipska-Ziętkiewicz * * do dnia posługiwałam się panieńskim nazwiskiem Lipska. 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne lekarz Wydział Lekarski, Akademia Medycznej w Gdańsku (obecnie Gdański Uniwersytet Medyczny), Gdańsk 2008 doktor nauk medycznych w zakresie medycyny Wydział Lekarski, Akademia Medyczna w Gdańsku (obecnie Gdański Uniwersytet Medyczny), Gdańsk. tytuł rozprawy doktorskiej: Znaczenie prognostyczne wariantów polimorficznych genu NTRK1 w nerwiaku zarodkowym (neuroblastoma) promotor: prof. dr hab. n med. Janusz Limon 2009 specjalista pediatra Centrum Egzaminów Medycznych, Łódź 2014 specjalista genetyk kliniczny Centrum Egzaminów Medycznych, Łódź 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych słuchacz studiów doktoranckich, Studium Medycyny Molekularnej, Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Akademii Medycznej w Gdańsku (obecnie Gdański Uniwersytet Medyczny) lekarz-stażysta w pierwszym roku pracy, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1, Akademickie Centrum Kliniczne Akademii Medycznej w Gdańsku (obecnie Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku) lekarz-rezydent w dziedzinie pediatrii, Klinika Pediatrii, Hematologii, Onkologii i Endokrynologii Dziecięcej; Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1, Akademickie Centrum Kliniczne Akademii Medycznej w Gdańsku (obecnie Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku); 2009 adiunkt, Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w Gdańsku lekarz-rezydent w dziedzinie genetyki klinicznej, Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Uniwersytetu Medycznego w Gdańsku / oddziały i kliniki Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku nadal adiunkt, Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Uniwersytetu Medycznego w Gdańsku 1

2 4. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.): a) tytuł osiągnięcia naukowego/artystycznego Znaczenie badań genetycznych w indywidualizacji postępowania klinicznego w steroidoopornych zespołach nerczycowych u dzieci. b) (autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa), 1. Lipska BS #*, Bałasz-Chmielewska I, Morzuch L, Wasielewski K, Vetter D, Borzęcka H, Drożdż D, Firszt-Adamczyk A, Gacka E, Jarmoliński T, Książek J, Kuźma-Mroczkowska E, Litwin M, Medyńska A, Silska M, Szczepańska M, Tkaczyk M, Wasilewska A, Schaefer F, Żurowska A, Limon J Mutational analysis in podocin-associated hereditary nephrotic syndrome in Polish patients: founder effect in the Kashubian population. J Appl Genet. 54: [IF= 1,902] 2. Lipska BS #*, Iatropoulos P, Maranta R, Caridi G, Ozaltin F, Anarat A, Balat A, Gellermann J, Trautmann A, Erdogan O, Saeed B, Emre S, Bogdanovic R, Azocar M, Bałasz-Chmielewska I, Benetti E, Caliskan S, Mir S, Melk A, Ertan P, Baskin E, Jardim H, Davitaia T, Wasilewska A, Drożdż D, Szczepańska M, Jankauskiene A, Higuita LM, Ardissino G, Ozkaya O, Kuźma- Mroczkowska E, Soylemezoglu O, Ranchin B, Medyńska A, Tkaczyk M, Peco-Antic A, Akil I, Jarmoliński T, Firszt-Adamczyk A, Dusek J, Simonetti GD, Gok F, Gheissari A, Emma F, Krmar RT, Fischbach M, Printza N, Simkova E, Mele C, Ghiggeri GM, Schaefer F; PodoNet Consortium Genetic screening in adolescents with steroid-resistant nephrotic syndrome. Kidney Int. 84:206-13; [IF= 8,520] 3. Lipska BS #*, Ranchin B, Iatropoulos P, Gellermann J, Melk A, Ozaltin F, Caridi G, Seeman T, Tory K, Jankauskiene A, Żurowska A, Szczepańska M, Wasilewska A, Harambat J, Trautmann A, Peco-Antic A, Borzęcka H, Moczulska A, Saeed B, Bogdanovic R, Kalyoncu M, Simkova E, Erdogan O, Vrljicak K, Teixeira A, Azocar M, Schaefer F Genotype-Phenotype Associations in WT1 Glomerulopathy. Kidney Int. 85: ; [IF= 8,520] 4. Korkmaz E #, Lipska-Ziętkiewicz BS #*, Boyer O, Gribouval O, Fourrage C, Tabatabaei M, Schnaidt S, Gucer S, Kaymaz F, Arici M, Dinckan A, Mir S, Bayazit AK, Emre S, Balat A, Rees L, Shroff R, Bergmann C, Mourani C, the PodoNet Consortium, Antignac C, Ozaltin F *, Schaefer F ADCK4-associated glomerulopathy causes adolescence-onset focal segmental glomerulosclerosis. J Am Soc Nephrol. doi: /ASN [IF= 9,466] # pierwszy autor pracy, * autor korespondencyjny 2

3 c) omówienie celu naukowego/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania. W Polsce rocznie rozpoznaje sie około 400 nowych przypadków zespołu nerczycowego (ZN) u dzieci (zachorowalność 5/ dzieci). Każdego roku na oddziałach nefrologii dziecięcej jest leczonych z tego powodu około 1200 dzieci (chorobowość 16/ dzieci). Większość z nich odpowiada na leczenie kortykosterydami i powraca do zdrowia. Jednakże u 15-20% pacjentów nie uzyskuje się remisji choroby, co określa się tzw. steroidoopornym zespołem nerczycowym SOZN (ang. steroid resistant nephritic syndrome; SRNS) i chorzy ci są poddawani leczeniu immunosupresyjnemu. Dzieci z SOZN stanowią heterogenną pod względem etiologii i przebiegu klinicznego grupę chorych. Uważa sie, że do 50% przypadków ma podłoże genetyczne związane z mutacjami w obrębie genów kodujących białka strukturalne błony podstawnej kłębuszków nerkowych, z których najważniejszym jest gen NPHS2. Chorzy z genetycznie uwarunkowanym SOZN niepotrzebnie podawani są kosztownemu i obarczonemu znacznymi skutkami ubocznymi leczeniu immunosupresyjnemu. Z czasem, u tych pacjentów, obserwuje się nieuchronną progresję przewlekłej choroby nerek i konieczność rozpoczęcia leczenia nerkozastępczego (dializoterapia, transplantacja nerki) [Trautmann i wsp. 2015]. Z punktu widzenia klinicysty nieznajomość profilu genetycznego pacjenta uniemożliwia racjonalną kwalifikację dziecka do grupy o określonej etiologii ZN, a co za tym idzie doboru terapii. Pomimo newralgicznego znaczenia, jaka odgrywa znajomość profilu genetycznego pacjenta, moja praca badawcza jest pierwszym kompleksowym badaniem genetycznym w grupie polskich chorych na SOZN. Dotychczas w Polsce badania genetyczne SOZN nie były szeroko dostępne, a pojedyncze przypadki były diagnozowane za granicą, w ramach indywidualnej współpracy naukowej. Należy podkreślić, iż możliwość diagnostyki genetycznej nie tylko umożliwia postawienie ostatecznego rozpoznania oraz udzielenia poradnictwa genetycznego dla pacjenta i jego rodziny ale przede wszystkim stać się może kluczem do indywidualizacji postępowania klinicznego. W ciągu ostatniego dziesięciolecia tzw. terapia celowana, w ramach której decyzje terapeutyczne opiera się o wyniki badań molekularnych, przeżywa intensywny rozkwit, początkowo obserwowany w dziedzinie onkologii a obecnie również w coraz szerszym gronie chorób nienowotworowych. Jednak aby poprawnie móc dostosować postępowanie kliniczne do uzyskanych informacji o mechanizmach i podłożu genetycznym schorzeń, ważne jest przeprowadzenie dokładnych badań epidemiologicznych jak również wnikliwych analiz korelacji genotyp-fenotyp na jak najwięk- 3

4 szej grupie pacjentów z danym typem genetycznym choroby. W tym celu, równocześnie z pracami nad polską populacją pacjentów SOZN, podjęłam współpracę z międzynarodowym rejestrem PodoNet ( która zaowocowała objęciem stanowiska koordynatora ds. genetycznych tego największego na świecie rejestru pacjentów z SOZN. Dzięki temu uzyskałam dostęp do bazy danych klinicznych, histopatologicznych i epidemiologicznych około 1800 pacjentów z 90 ośrodków klinicznych w 36 krajach (Europa, Bliski Wschód oraz Ameryka Łacińska). Jako koordynator ds. genetycznych uczestniczyłam w projektowaniu, koordynacji jak i następnie osobiście przeprowadziłam szereg badań genetycznych w tej grupie pacjentów, co umożliwiło przeprowadzenie analiz korelacji genotyp-fenotyp w poszczególnych podgrupach pacjentów SO- ZN a następnie opracowanie algorytmów postępowania klinicznego. Z uwagi na powyższe, za najważniejsze cele zrealizowane w ramach niniejszej pracy habilitacyjnej uważam: 1. Ocenę częstości występowania i profilu mutacji w wybranych genach odpowiedzialnych za rozwój steroidoopornego zespołu nerczycowego (SOZN) w populacji polskich dzieci z jak również w kilkunastu populacjach europejskich, Bliskiego Wschodu i Ameryki Łacińskiej. 2. Ocenę korelacji statusu mutacyjnego w wybranych genach odpowiedzialnych za rozwój zespołu nerczycowego z parametrami klinicznymi nosicieli tych mutacji. 3. Opracowanie wytycznych (algorytmu postępowania klinicznego) dla pacjentów z mutacjami w genach WT1 oraz ADCK4 odpowiedzialnych za rozwój zespołu nerczycowego. 4. Wdrożenie do praktyki diagnostycznej w Polsce testów genetycznych wybranych genów SOZN w oparciu o dane epidemiologiczne i ocenę opłacalności (ang. cost-effectiveness). W pierwszym etapie realizacji założeń pracy habilitacyjnej podjęłam się utworzenia ogólnopolskiego centrum diagnostyki genetycznej SOZN. We współpracy ze wszystkimi ośrodkami nefrologii dziecięcej w Polsce (koordynator projektu: prof. dr hab. A. Żurowska) w ramach grantu MNiSzW przeprowadzone zostały badania częstości i profilu mutacji w genie NPHS2 kodującego białko podocynę w polskiej populacji dzieci z SOZN. Genetyka zespołu nerczycowego Mutacje w genie NPHS2 są najczęstszą przyczyną genetycznie uwarunkowanego zespołu nerczycowego dziedziczonego autosomalnie recesywnie [Sadowski i wsp. 2014]. Gen składa się z 8 eksonów rozmieszczonych na odcinku długości 26kb. Podocyna, kodowana przez ten gen, należąca do rodziny białek stomatin, jest integralnym składnikiem błon szczelinowych kłębuszka nerkowego o strukturze spinki do włosów (ang. hairpin) z częścią transbłonową oraz N i C- 4

5 końcami skierowanymi ku cytoplazmie [Caridi i wsp. 2004]. Podocyna łączy się z cytoplazmatyczną częścią nefryny oraz białkiem związanym z cząsteczką adhezyjną CD2 (ang. CD2-assoicated protein CD2AP). tworząc kompleks, którego stabilność jest warunkiem koniecznym dla zapewnia poprawnej struktury szkieletu błon szczelinowych [Boute i wsp. 2000]. Analiza profilu mutacji powyższego genu u 141 polskich pacjentów umożliwiła ustalenie wytycznych diagnostycznych dot. zakresu badań molekularnych w naszej populacji. Z uwagi na brak tzw. hot spot, czyli odcinka genu charakteryzującego się istotnie częstszym występowaniem mutacji, wykazałam konieczność badania pełnej sekwencji kodującej genu NPHS2 w populacji polskiej. Równocześnie wykazałam obecność tzw. efekt założyciela dla populacji kaszubskiej dzięki odkryciu istotnie częstszego występowania mutacji c.1032delt wśród mieszkańców Pomorza. Mutacja ta występowała nie tylko istotnie częściej wśród pacjentów SOZN pochodzących z powiatów kaszubskich województwa pomorskiego, ale również wykazałam jej obecność w reprezentatywnej anonimowej grupie 575 próbek DNA wyizolowanego z bibuł Guthriego pobranych od noworodków urodzonych w szpitalach powiatowych tego regionu. Umożliwiło to modyfikację algorytmu diagnostycznego w tej specyficznej grupie pomorskich pacjentów poprzez uproszczenie diagnostyki genetycznej i rozpoczynanie analizy sekwencji genu NPHS2 od eksonu 8, w którym występuje w/w mutacja. Z uwagi na wykazaną niską częstość występowania mutacji, ocenionej jako <1:1000 mieszkańców Pomorza, nie stanowi jednak ona podstaw do włączenia analizy tego genu do panelu badań przesiewowych noworodków. Wyniki badań zostały opublikowane w J. Appl Genet (2013). Mój wkład w powstanie tej pracy polegał na opracowaniu koncepcji i projektu badań genetycznych, koordynacji i nadzorze nad prowadzonymi badaniami genetycznymi, wykonaniu sekwencjonowania bezpośredniego genu NPHS2 u 40 pacjentów z zespołem nerczycowym, opracowaniu autorskiej metody oznaczania genotypów NPHS2 w DNA wyizolowanym z bibuł Guthriego, przeprowadzeniu doświadczeń in silico (analizy przyrównania sekwencyjnego (ang. alignment), oceny stopnia konserwacji ewolucyjnej, pośrednich testów predykcyjnych oraz oceny potencjalnych nowych miejsc splicingowych) oceniających znaczenie funkcjonalne nowych wariantów sekwencyjnych, analizie statystycznej oraz interpretacji uzyskanych wyników jak i opracowaniu tekstu publikacji. Równocześnie z pracą nad rozkładem mutacji genu NPHS2 w populacji polskiej prowadziłam badania, które zaowocowały opracowaniem wytycznych klinicznych w zakresie diagnostyki molekularnej i postępowania klinicznego u nastolatków ze sporadyczną i rodzinną postacią SRNS. Publikacja opublikowana została w prestiżowym czasopiśmie Kidney International (2013) będącym drugim spośród 73 periodyków w swojej grupie tematycznej (aktualny współczynnik oddziaływania IF=8,520). Jest to pierwsza publikacja dotycząca tej grupy wiekowej. Tym samym 5

6 wypełniona została luka, gdyż dotychczas opublikowane rekomendacje dotyczyły dzieci młodszych lub dorosłych. Istotą tej pracy była analiza wszystkich pacjentów w tym zakresie wiekowym (n=227) z międzynarodowego rejestru PodoNet za pomocą sekwencjonowania bezpośredniego. Pacjenci ci rekrutowali się z ok. 50 ośrodków nefrologicznych z Europy, Bliskiego Wschodu i Ameryki Południowej. W rezultacie prowadzonych badań, w oparciu o znaleziony rozkład częstości mutacji, możliwe stało się ustalenie algorytmu diagnostycznego w tej grupie chorych. Wykazano, iż sekwencjonowanie pełnej sekwencji kodującej genu NPHS2 oraz eksonów 8-9 genu WT1 stanowi najbardziej racjonalne postępowanie w sporadycznych przypadkach młodzieńczego SOZN. Drugim celem, który został zrealizowany w ramach tego badania była ocena znaczenia praktycznego wyników analizy molekularnej genu INF2 u pacjentów z postacią sporadyczną choroby. Wykazałam istotnie niższą częstość występowania mutacji w genach związanych z patogenezą SRNS w grupie nastolatków jak również niewielką przydatność w praktyce klinicznej analizy sekwencji genu-kandydata INF2. Badanie tego genu należy ograniczyć do pacjentów o dodatnim wywiadzie rodzinnym zgodnym z autosomalnym dominującym wzorcem dziedziczenia. Nie potwierdziłam znaczenia badania genu INF2 u pacjentów ze sporadyczną postacią choroby. Mój udział w opracowaniu tej publikacji polegał na wykonaniu większości (ok. 85%) badań genetycznych wraz z ich interpretacją, ocenie bioinformatycznej i in vivo znaczenia patogennego wykrytych nowych wariantów sekwencyjnych (por. wyżej) oraz przeprowadzeniu analizy statystycznej. Miałam również istotny wkład w opracowanie pomysłu i projektowanie badań oraz napisałam manuskrypt pracy. Trzecia praca będą przedmiotem osiągnięcia naukowego dotyczy grupy schorzeń związanych z mutacjami w genie WT1. Jest to jedna z rzadszych form genetycznie uwarunkowanego SOZN, jednakże ze względu na kluczową rolę białka guza Wilmsa (Wt1) w organogenezie nerek i gonad spektrum objawów klinicznych obserwowanych u pacjentów z mutacjami w tym genie wykracza poza SOZN. U pacjentów występują zaburzenia różnicowania płci, dysgenezja gonad jak również podwyższone ryzyko nowotworów: nephroblastoma i gonadoblastoma. Stanowi to poważne wyzwanie dla klinicysty, jednakże ze względu na rzadkość zespołu dotychczas nie opracowano standardów opieki nad tą grupą pacjentów. Większość opublikowanych prac dot. tego zagadnienia miało charakter doniesień kazuistycznych. W ciągu dwóch lat pracy w grupie Podo- Net zgromadziłam dane kliniczne 46 pacjentów z mutacjami w genie WT1. Ponadto dzięki współpracy z ośrodkami nefrologii dziecięcej nie będących członkami konsorcjum zbadałam dodatkowych 15 pacjentów. Zebrana w ten sposób najliczniejsza jak dotąd grupa pacjentów z mutacjami w genie WT1 została poddana przeze mnie systematycznej, kompleksowej analizie. W oparciu o przeprowadzoną szczegółową analizę korelacji genotyp-fenotyp zaproponowałam nowy podział mutacji w genie WT1 odzwierciedlający stopień nasilenia objawów klinicznych choro- 6

7 by. Równocześnie, dzięki zebranym danym dot. długoletniego czasu przeżycia pacjentów byłam w stanie wykazać rzeczywiste ryzyko nowotworzenia oraz wskazać grupę mutacji związanych z zaburzeniami różnicowania płci, których nosiciele wymagają dodatkowych badań cytogenetycznych, endokrynologicznych i ginekologicznych. Przeprowadzone analizy zaowocowały opracowaniem pierwszego kompleksowego algorytmu postępowania w grupie pacjentów SOZN z mutacjami w WT1, opublikowanego w prestiżowym Kidney International (2014). Mój wkład w powstanie tej publikacji polegał na koncepcji i opracowaniu planu badań, koordynacji prowadzonych badań, wykonaniu sekwencjonowania bezpośredniego genu WT1 u ~350 pacjentów z rodzinnym i sporadycznym SOZN, przeprowadzeniem doświadczeń in silico oceniających znaczenie funkcjonalne nowych wariantów sekwencyjnych, oraz potencjalnych nowych miejsc splicingowych, analizie statystycznej oraz interpretacji uzyskanych wyników jak i opracowaniu tekstu publikacji. Czwarta publikacja niniejszego cyklu prac z zakresu genetyki steroidoopornych zespołów nerczycowych jest pierwszym na świecie szczegółowym opracowaniem fenotypu SOZN u pacjentów z mutacjami w genie ADCK4 (odkrytym pod koniec 2013r). Gen ten koduje jedno z kluczowych białek szlaku syntezy koenzymu Q10 (CoQ10; ubichinonu), który odpowiada za przenoszenie elektronów między kompleksami białek łańcucha oddechowego mitochondrium. Zaburzenia biosyntezy CoQ10 należą do heterogennej grupy chorób zwanych cytopatiami mitochondrialnymi. Większość z nich jest schorzeniami wielonarządowymi, klinicznie prezentującymi cechy encefalopatii, miopatii, neuropatii jak również uszkodzenia innych tkanek o wysokim zapotrzebowaniu energetycznym. Najczęściej spotykanym fenotypem nerkowym jest pierwotny defekt cewek bliższych (ang. proximal tubulopathy), jednak w wypadku tzw. glomerulopatii CoQ10 spowodowanych mutacjami w genach COQ2, COQ5, PDSS2 jak również w genie trna LEU dominują objawy uszkodzenia kłębuszka nerkowego [Emma i wsp 2012]. Pomimo, iż wykazano, że u pacjentów SOZN z mutacjami w genie ADCK4 występuje obniżone stężenie CoQ10, dzięki czemu zaliczono je do glomerulopatii CoQ10, brak było danych dotyczących spektrum fenotypowego tego schorzenia. W omawianej publikacji podjęłam się opracowania szczegółowej charakterystyki fenotypu tej choroby, z uwzględnieniem nie tylko aspektu zmian w nerkach ale również możliwych objawów z zakresu innych narządów. Grupa badana liczyła 26 pacjentów pochodzących z dwunastu rodzin z mutacjami w genie ADCK4. Wykazałam, iż obecność objawów pozanerkowych, w tym zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, dotyczy tylko niewielkiego odsetka pacjentów czym różni ich od pozostałych pacjentów z glomerulopatiami CoQ10. Ponadto poprzez porównanie przebiegu klinicznego SOZN z przebiegiem obserwowanym w wypadku dwóch innych dziedzicznych glomerulopatii: NPHS2 i WT1 wykazałam istnienie charakterystycznego dla mutacji w ADCK4 okresu latencji objawów nerkowych do czasu osiągnięcia wieku nastoletniego a następnie szybkiej progresji choroby w kierunku schyłkowej niewydolności nerek nieuchronnie 7

8 następującej w 2-3 dekadzie życia. Trzecią ważną obserwacją pracy było wykazanie celowości wczesnego wykonywania badań genetycznych, również u bezobjawowych członków rodziny, celem wyprzedzającego wykrycia defektu genetycznego i włączenia celowanego nerkoprotekcyjnego leczenia. W badanej grupie dwoje pacjentów rozpoczęło leczenie suplementacją CoQ10 w fazie latentnej choroby, co było możliwe wyłącznie dzięki wcześniejszemu rozpoznaniu choroby u starszego rodzeństwa prezentującego bardziej zaawansowaną postać choroby. Wstępne wyniki wskazują na istotny efekt nefroprotekcyjny terapii celowanej. Mój wkład w powstanie tej pracy polegał na opracowaniu koncepcji i zaprojektowaniu badań, koordynacji i nadzorze nad prowadzonymi badaniami, wykonaniu sekwencjonowania następnej generacji (ang. next generation sequencing, NGS) panelu 31 genów związanych z glomerulopatią u 56 pacjentów z SOZN oraz interpretacji wyników NGS u kolejnych 180 pacjentów z międzynarodowego Rejestru PodoNet, przeprowadzeniu analiz in-silico oceniających znaczenie funkcjonalne nowych wariantów sekwencyjnych, analizie statystycznej oraz interpretacji uzyskanych wyników jak i opracowaniu tekstu publikacji. W trakcie realizacji pracy habilitacyjnej konieczne było wykorzystanie szeregu metod z zakresu cytogenetyki, biologii molekularnej jak i analiz bioinformatycznych i statystycznych uzyskanych danych. Wartym podkreślenia jest fakt, iż większość z koniecznych eksperymentów zostało zaplanowanych i wykonanych przeze mnie osobiście. Do najważniejszych metod wykorzystanych w pracy zaliczam: a) metody laboratoryjne: izolacja DNA i RNA, sekwencjonowanie klasyczne (Sangerowskie), sekwencjonowanie następnej generacji (NGS), reakcja odwrotnej transkrypcji, budowa biblotek cdna [wykonywane osobiście] oraz PCR w czasie rzeczywistym (RT-PCR) w oparciu o allelo-specificzne sondy TaqMan w DNA izolowanym z bibuł Guthrie go, analiza zmienności liczby kopii DNA w oparciu o technikę porównawczej hybrydyzacji genomowej do mikromacierzy (ang. array-cgh) [planowanie i interpretacja wyników] b) metody analityczne: analiza bioinformatyczna uzyskanych danych (ocena znaczenia patogennego stwierdzanych wariantów sekwencyjnych poprzez ocenę ich wpływu na strukturę i/lub funkcje kodowanego białka oraz ocenę ewentualnego wpływu na składanie mrna (ang. splicing); analiza statystyczna uzyskanych wyników (na podstawie >1500 rekordów w bazie danych klinicznych); koordynacja międzynarodowych badań wieloośrodkowych w ramach współpracy PodoNet, EuRenOmics [wykonywane osobiście] 8

9 Podsumowując, za najważniejsze osiągnięcie naukowe przedstawione w osi niniejszej pracy habilitacyjnej uważam: 1. Ustalenie częstości i rozkładu mutacji genu NPHS2 w populacji polskiej. Uzyskane wyniki umożliwiły opracowanie algorytmu postępowania diagnostycznego celem efektywnego rozdziału nakładów finansowych i czasowych przy badaniu tego genu. W województwie pomorskim odkryto istnienie mutacji założycielskiej (por. punkt 2) co uzasadnia celowane badanie eksonu 8 w tej grupie pacjentów z SOZN. 2. Wykazanie efektu założyciela dla mutacji c.1032delt genu NPHS2 wśród Kaszubów poprzez ocenę 575 anonimowych bibułek Guthriego reprezentatywnych dla regionów województwa pomorskiego zamieszkałych przez Kaszubów. Niska częstość nosicielstwa mutacji nie stanowi podstaw do włączenia analizy tego genu do panelu badań przesiewowych noworodków, jednakże wskazuje na konieczność przeprowadzenia szkoleń dla pediatrów i lekarzy rodzinnych pracujących na terenach zamieszkałych przez Kaszubów. 3. Ocenę korelacji genotyp-fenotyp u pacjentów SOZN z mutacjami w genie WT1, które umożliwiły opracowanie szczegółowych wytycznych umożliwiających indywidualizację postępowania klinicznego. Zebrana największa jak dotychczas na świecie grupa pacjentów z tym rzadkim schorzeniem umożliwiła ocenę stopnia penetracji i ekspresji dla poszczególnych cech zespołu (np. ryzyko zachorowania na chorobę nowotworową). 4. Przeprowadzenie pierwszej na świecie oceny korelacji genotyp-fenotyp u pacjentów SO- ZN z mutacjami w genie ADCK4. Wykazanie celowości wczesnego wykonywania badań genetycznych, również u bezobjawowych członków rodziny, celem wyprzedzającego wykrycia defektu genetycznego i włączenia celowanego nerko-protekcyjnego leczenia. 5. Opracowanie algorytmu postępowania diagnostycznego w grupie nastolatków z SOZN. Chciałabym podkreślić znaczenie aplikacyjne wyników przeprowadzonych przeze mnie badań w zakresie biologii molekularnej zespołów nerczycowych, które przekładają się bezpośrednio na praktykę kliniczną. Opracowane algorytmy postępowania zarówno diagnostycznego jak i klinicznego pacjentów wypełniły luki w dotychczasowej wiedzy i umożliwiły ustalenie standardów właściwego postępowania terapeutycznego. Ponadto, praktycznym wymiarem przeprowadzonych badań było utworzenie ogólnopolskiego centrum referencyjnego diagnostyki genetycznej dla pacjentów z SOZN działającego w ramach Laboratorium Genetyki Klinicznego Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku. Od listopada 2013r. badania molekularne genów NPHS2 i WT1 są dostępne w/w ośrodku dla pacjentów z całej Polski w ramach umowy z NFZ. 9

10 Wykonanie badań będących podstawą niniejszego wniosku habilitacyjnego było możliwe dzięki czynnemu uczestnictwu w następujących krajowych i międzynarodowych projektach badawczych: 1. W latach byłam głównym wykonawcą projektu finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego N N pt. Profil mutacji w genach NPHS2, WT1 oraz INF2 w polskiej populacji pacjentów ze steroidoopornym zespołem nerczycowym (kierownik projektu: prof. dr hab. Aleksandra Żurowska). 2. od 2010 roku współpracuję z konsorcjum PodoNet (ang. PodoNet Consortium for Clinical, Genetic and Experimental Research into Hereditary Diseases of the Podocyte) finansowanym w ramach Europejskich Funduszy E-Rare. 3. od 2013 roku, jestem partnerem ds. genetycznych w konsorcjum EURenOmics (European Consortium for High-Throughput Research in Rare Kidney Diseases, zadanie W2) finansowanym w ramach 7 Europejskiego Programu Ramowego. 5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych Pozostałe projekty badawcze z zakresu genetyki chorób nerek. Od 2010 roku współpracuję z kilkoma ośrodkami klinicznymi (Heidelberg, Paryż, Budapeszt, Ankara) w zakresie badań molekularnych nad patogenezą SOZN. Współpraca ta zaowocowała pobytami badawczymi w Laboratorium Nefrogenetyki przy Klinice Nefrologii Dziecięcej, Instytutu Chorób Dzieci i Młodzieży na Uniwersytecie w Heidelbergu oraz w Laboratorium Badań nad Wrodzonymi Chorobami Nerek, Inserm UMR 1163, Instytut Imagine, na Uniwersytecie Kartezjusza (Sorbona) w Paryżu. Ponadto, wyrazem tej współpracy jest współautorstwo w kolejnych trzech pracach. 1. Trautmann A, Bodria M, Ozaltin F, Gheisari A, Melk A, Azocar M, Anarat A, Caliskan S, Emma F, Gellermann J, Oh J, Baskin E, Ksiazek J, Remuzzi G, Erdogan O, Akman S, Dusek J, Davitaia T, Özkaya O, Papachristou F, Firszt-Adamczyk A, Urasinski T, Testa S, Krmar RT, Hyla-Klekot L, Pasini A, Özcakar ZB, Sallay P, Cakar N, Galanti M, Terzic J, Aoun B, Caldas Afonso A, Szymanik-Grzelak H, Lipska BS, Schnaidt S, Schaefer F; for the PodoNet Consortium. Spectrum of Steroid-Resistant and Congenital Nephrotic Syndrome in Children: The PodoNet Registry Cohort. Clin J Am Soc Nephrol. 2015; 10: Bouchireb K, Boyer O, Gribouval O, Nevo F, Huynh Cong E, Campait R, Dantal J, Eckart P, Liutkus A, Mégarbane A, Mohsin N, Soulami K, Mollet G, Dahan, K, Lipska BS, Ozaltin F, Schaefer F, Antignac C. NPHS2 Mutations in Steroid Resistant Nephrotic Syndrome: A Mutation Update and the Associated Phenotypic Spectrum. Hum Mutat 2014; 35: Kerti A, Csohány R, Szabó A, Árkossy O, Sallay P, Moriniére V, Vega-Warner V, Nyírő G, Lakatos O, Szabó T, Lipska BS, Schaefer F, Antignac C, Reusz G, Tory K. NPHS2 p.v290m mutation in late-onset steroid-resistant nephrotic syndrome. Pediatr Nephrol. 2013; 28:

11 Pierwsza z w/w publikacji (Trautmann i wsp. 2015) to syntetyczna analiza populacji dziecięcej SOZN opracowana w ramach konsorcjum PodoNet. Praca ta jest szerokim studium epidemiologicznym, klinicznym, histopatologicznym oraz genetycznym jak również próbą oceny wpływu intensyfikacji protokołów leczniczych SOZN w poszczególnych podgrupach pacjentów. Jako kordynator ds. genetyki odpowiadałam w pracy za jej część analityczną dotyczącą profilu mutacji w genach związanych z patogenezą SOZN. Jestem również jednym z ekspertów opracowujących, w zakresie genu NPHS2, światową bazę danych mutacji tzw. Leiden Open Variation Database, która została udostępniona online jak również omówiona w drugiej z w/w prac opublikowanej w Human Mutation (Bouchireb K i wsp. 2014). Mój wkład w powstanie tej pracy polegał na udziale w kwalifikacji przypadków do badania, wykonaniu sekwencjonowania bezpośredniego genu NPHS2 u ~50 pacjentów z SOZN oraz przeprowadzeniem doświadczeń in silico oceniających znaczenie funkcjonalne nowych wariantów sekwencyjnych genu NPHS2 stwierdzonych w grupie chorych z rejestru PodoNet (n=140). Natomiast analiza profilu mutacji w genie NPHS2 w populacjach Europy Centralnej i Wschodniej przeprowadzona we współpracy z ośrodkiem węgierskim umożliwiła zidentyfikowanie mutacji p.v290m jako typowej dla populacji krajów leżących w zakresie wpływów Imperium Ottomańskiego. Wyniki badań zostały opublikowane w trzeciej z w/w prac (Kerti i wsp. 2013). Mój wkład w powstanie tej pracy polegał na udziale w kwalifikacji pacjentów do badania, ocenie częstości występowania mutacji p.v290m w genie NPHS2 u pacjentów z SO- ZN w Rejestrze PodoNet oraz współudziale w przeprowadzeniu analizy genotyp-fenotyp dla chorych z tą mutacją. Wykazane zostało, iż mutacja p.v290m związana jest z późniejszym niż typowy dla innych mutacji w genie NPHS2 początkiem choroby, przypadającym w tym przypadku dopiero na okres nastoletni a nawet trzecią dekadę życia Projekty badawcze z zakresu zaburzeń genomowych człowieka. Poza wyżej omówionym zagadnieniem genetycznie warunkowanych zespołów nerczycowych w moim dorobku naukowym można wyróżnić kolejne dwa główne kierunki badań: 1) charakterystykę molekularną i kliniczną pacjentów z zaburzeniami genomowymi; 2) rolę czynników genetycznych w patogenezie nowotworów. Jestem lekarzem, który łączy codzienną pracę w laboratorium z praktyką kliniczną, pracując czynnie jako pediatra i genetyk kliniczny w klinice i poradni genetycznej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku. W pracy klinicznej wielokrotnie przyszło mi wykorzystywać wiedzę z zakresu biologii molekularnej, zwłaszcza w procesie 11

12 diagnostycznym pacjentów z zaburzeniami genomowymi. Zaowocowało to nie tylko postawieniem ostatecznej diagnozy pacjentowi oraz możliwością udzielenia poprawnej porady genetycznej, ale również publikacjami kilku wyjątkowych przypadków (por. niżej). Głównym narzędziem diagnostycznym wykorzystywanym w diagnostyce zaburzeń genomowych jest technika porównawczej hybrydyzacji genomowej do mikromacierzy (ang. array comaparative genomie hybridisation; array-cgh). Jestem kierownikiem projektu badawczego NCN Sonata (2011-nadal), którego celem było stworzenie młodego zespołu badawczego do wdrożenia tej techniki do praktyki laboratoryjnej i diagnostycznej. Bezpośrednim celem niniejszego projektu jest ocena z wykorzystaniem mikromacierzy CGH - występowania zaburzeń genomowych u pacjentów z klinicznymi cechami zespołu mikrodelecji 22q11.2 (tzw. zespół DiGeorge), u których nie stwierdzono nieprawidłowości kariotypowych w standardowym badaniu cytogenetycznym (kariotyp i badanie FISH). Efektem końcowym pracy będzie weryfikacja obecnie stosowanych kryteriów klinicznych i algorytmu diagnostycznego. Ponadto, długofalowym efektem realizacji niniejszego projektu będzie stworzenie unikatowego warsztatu naukowego obejmującego kliniczne, cytogenetyczne i molekularne narzędzia badawcze konstytucyjnych niezrównoważeń genomu, które już obecnie jest wykorzystany w badaniach innych grup pacjentów z zaburzeniami genomu. Chciałabym podkreślić, iż już na półmetku realizacji projektu nasze laboratorium uzyskało maksymalną ocenę w międzynarodowym zewnętrznym programie kontroli jakości badań wykonywanych za pomocą techniki mikromacierzy CGH przyznaną przez Europejską Sieć ds. Jakości w Genetyce Molekularnej (EMQN; European Molecular Genetics Quality Network). Metoda mikromacierzy CGH stanowiła główne narzędzie badawcze w następujących pracach, które powstały z moim znaczącym udziałem ( # - pierwszy autor pracy; * - autor korespondencyjny): 4. Hogendorf A #, Lipska-Zietkiewicz BS #, Szadkowska A, Borowiec M, Koczkowska M, Trzonkowski P, Drozdz I, Wyka K, Limon J, Mlynarski W. Chromosome 18q deletion syndrome with autoimmune diabetes mellitus: putative genomic loci for autoimmunity and immunodeficiency. Pediatr Diabetes doi: /pedi Krygier M, Lipska-Zietkiewicz BS *, Koczkowska M, Wierzba J, Limon J. Mild phenotype of a large partial 13q trisomy. Clin Dysmorphol. 2014; 23: Lipska BS #, Brzeskwiniewicz M, Wierzba J, Morzuch L, Piotrowski A, Limon J. 8.6Mb interstitial deletion of chromosome 4q13.3q21.23 in a boy with cognitive impairment, short stature, hearing loss, skeletal abnormalities and facial dysmorphism. Genet Counsel 2011; 4: Koczkowska M #, Lipska BS #, Grzeszewska J, Limon J, Biernat W, Jassem J. Primary leiomyosarcoma of the mesentery in two sisters: clinical and molecular characteristics. Pol J Pathol. 2013; 64:

13 Mój udział w w/w pracach polegał na opracowaniu planu badań molekularnych (zarówno doświadczeń w oparciu o technikę mikromacierzy CGH jak i analiz je weryfikujących, przede wszystkim za pomocą metody ilościowego PCR w czasie rzeczywistym (qpcr)); analizie oraz interpretacji uzyskanych wyników, przeglądzie literatury jak i opracowaniu tekstu publikacji. Pierwsza z w/w prac (Hogendorf A i wsp. 2014) postuluje istnienie loci genowych związanych z patogenezą cukrzycy typu pierwszego i/lub innych zaburzeń autoimmunologicznych oraz pierwotnego niedoboru odporności w obszarze subtelomerowym ramion długich chromosomu 18. W oparciu o szczegółową analizę fenotypową prezentowanego pacjenta i dotychczas opisanych w literaturze przypadków delecji 18q możliwe było wykazanie zwiększonego ryzyka chorób z autoagresji w tej grupie pacjentów. Posłużyło to za podstawę do sformułowania wniosku o konieczności wnikliwego monitorowania pacjentów z aberracjami obejmującymi subtelomerowy fragment ramion długich chromosomu 18 w kierunku zaburzeń autoimmunologicznych i niedoboru odporności, które mogą się pojawiać zarówno w dzieciństwie, jak i w 2-3 dekadzie życia. Druga z w/w prac kazuistycznych (Krygier i wsp. 2014) jest opisem 12-letniej pacjentki z częściową trisomią ramion długich chromosomu 13 obejmującą znaczny fragment subtelomerowy (ok. 34Mpz). Pomimo tak rozleglej aberracji, kliniczne dziewczynka prezentuje dość łagodny fenotyp: charakterystyczne cechy dysmorfii, niepełnosprawność intelektualną stopnia umiarkowanego oraz padaczkę z napadami typu absence. Nie stwierdza się zaś cech kluczowych dla zespołu Patau (trisomii chromosomu 13). Umożliwia to wykazanie, iż loci genomowe odpowiedzialne za powstanie takich cech jak holoprosencephalia, omphalocele, wady wrodzone nerek, serca i innych narządów, znajdują się w proksymalnym fragmencie chromosomu 13q, poza obszarem aberracji stwierdzonej w opisywanym przypadku. Natomiast locus genomowe polidaktylii pozaosiowej typu A2, która występuje zarówno u pacjentów z trisomią 13 jak i w przypadkach częściowej duplikacji fragmentu subtelomerowego chromosomu 13q, mapuje się do dystalnego odcinka ramion długich tego chromosomu. Trzecia z w/w prac (Lipska i wsp. 2011) przedstawia charakterystykę kliniczną, cytogenetyczną i molekularną chłopca z zespołem wad wrodzonych i niepełnosprawnością intelektualną znacznego stopnia u którego stwierdzono interstycjalną delecję 8,6Mpz fragmentu chromosomu 4q13.3q Analiza przedstawionego przypadku oraz wcześniej opublikowanych pacjentów z delecjami obejmującymi podobny fragment chromosomu 4q umożliwiła wytypowanie genu BMP3 jako kandydata odpowiedzialnego za stwierdzany fenotyp zaburzeń układu szkieletowego pod postacią: skoliozy (hipoplastyczne kręgi a nawet hemivertebrae), 11 par żeber, skrócenia kości długich; brachydaktylii (u części pod postacią brachymesophalangiae palców II i V); oraz niedosłuchu 13

14 znacznego stopnia z towarzyszącym u części pacjentów zwężeniem/niedrożnością kanału słuchowego. Technika mikromacierzy CGH była głównym narzędziem badawczym również w kolejnej pracy (Koczkowska i wsp. 2013), której celem była analiza konstytucyjnych i somatycznych zmian genomowych w rodzinnej postaci mięsaka gładkokomórkowego (leiomyosarcoma). Po raz pierwszy opisaliśmy rodzinne występowanie w/w nowotworu. W badanym materiale wykazano obecność szeregu zmian liczby kopii genów ( ang. copy number variation, CNV). Tylko dwie z nich: 2 Mpz CNV w chromosomie 5q13.2 oraz 9,2 Mpz CNV w chromosomie 17p11.2p13.1 występowały we wszystkich badanych próbkach somatycznych; zmiana w chromosomie 5q13.2 występowała również w kontrolnym DNA konstytucyjnym. Na tej podstawie wytypowano region na chromosomie 17p jako zmianę typową dla guzów leiomyosarcoma. Przegląd literatury wykazał, że zmiana ta występuję u ok % guzów. Jej obecność zarówno w guzach pierwotnych jak i w przerzucie wskazuje na istotną rolę zlokalizowanych w jej obrębie genów w procesie karcynogenezy. W jej obrębie zlokalizowanych jest kilka potencjalnych protonkogenów, w tym SREBF1 oraz MYOCD Projekty badawcze z zakresu genetyki nowotworów. Kolejnym kierunkiem badań, realizowanym przeze mnie od czasów studiów doktoranckich, jest poszukiwanie markerów molekularnych procesu onkogenezy. Poza w/w pracą o leiomysarcoma jestem autorem czterech publikacji dot. neuroblastoma oraz jednej dot. zespołu Peutz- Jeghersa: 8. Lipska BS #, Limon J. Neuroblastoma znaczenie wyników badań cytogenetycznych i molekularnych w ustaleniu strategii leczenia i rokowania. Postępy Biologii Komórki 2005; 32: Lipska BS #*, Drożyńska E, Scaruffi P, Tonini GP, Iżycka-Świeszewska E, Ziętkiewicz S, Balcerska A, Perek D, Chybicka A, Biernat W, Limon J. c.1810c>t polymorphism of NTRK1 gene is associated with reduced survival in neuroblastoma patients. BMC Cancer, 2009; 9: Iżycka-Świeszewska E #, Lipska-Ziętkiewicz BS #, Adamkiewicz-Drożyńska E, Grajkowska W, Hermann B, Bień E, Limon J. Proliferation index revisisted in neuroblastic tumors. Folia Neuropathol. 2014; 52: Lipska BS #*, Koczkowska M, Wierzba J, Płoszyńska A, Iliszko M, Iżycka-Świeszewska E, Drożyńska E, Limon J. On the significance of germline cytogenetic rearrangements at MYCN locus in neuroblastoma. Mol. Cytogenetics 2013; 6: Kalużny A, Matuszewski M, Wojtylak S, Krajka K, Cichy W, Pławski A, Gintowt A, Lipska BS. Organ-sparing surgery of the bilateral testicular large cell calcifying sertoli cell tumor in patient with atypical Peutz Jeghers syndrome. Int Urol Nephrol 2012; 44:

15 Zagadnienie znaczenia wyników badań cytogenetycznych i molekularnych w ustaleniu strategii leczenia i rokowania w nerwiaku zarodkowym (neuroblastoma, NB) zostało przeze mnie szeroko omówione w pracy przeglądowej opublikowanej w Postępach Biologii Komórki (Lipska BS, Limon J. 2005). Szczególną cechą nerwiaka zarodkowego, wyróżniającą go na tle innych chorób nowotworowych, jest nadzwyczaj szerokie spektrum przebiegu klinicznego. Dotychczas poznane czynniki prognostyczne niedostatecznie dokładnie pozwalają na stratyfikację pacjentów do grup ryzyka, stąd też konieczność dalszych poszukiwań bardziej czułych i swoistych predyktorów przebiegu klinicznego choroby. W ramach pracy doktorskiej podjęłam się analizy znaczenia prognostycznego białka TrkA, kluczowego dla rozwoju układu nerwowego receptora dla neurotrofin, w neuroblastoma. Przeprowadzona przeze mnie analiza sekwencji genu NTRK1 kodującego TrkA pozwoliła na identyfikację polimorfizmu c.1810c>t jako nowego czynnika rokowniczego NB. Badanie przeprowadzono na grupie 55 polskich i 114 włoskich pacjentów. Wykazano, iż obecność allela T związana jest z 13x wyższym ryzykiem zachorowania na NB jak również z gorszym rokowaniem (współczynnik ryzyka HR=4,45). Wyniki badań zostały przedstawione w formie rozprawy doktorskiej (2008) jak również opublikowane w czasopiśmie BMC Cancer (Lipska i wsp. 2009). Praca ta została również wyróżniona przez Polskie Towarzystwo Genetyczne jako najlepsza polska publikacja opracowana w roku Z uwagi na znaczenie biologiczne receptora TrkA, którego rolą jest stymulacja zarówno proliferacji jak i równoczesnego dojrzewania neuroblastów, podjęto się również oceny parametrów histopatologicznych, które mogłyby posłużyć jako markery tych procesów w preparatach pozyskanych z guzów NB. W tym celu opracowano nowatorski algorytm oceny stopnia proliferacji w guzie (ang. proliferation index) w oparciu o ocenę ekspresji Topoizomerazy 2A oraz Ki67. Opracowana metoda została opublikowana w czasopiśmie Folia Neuropathol. (Iżycka-Świeszewska i wsp. 2014). W ramach projektu naukowego finansowanego przez MNiSW (kierownik projektu prof. dr hab. J. Limon) opracowałam procedurę diagnostyczną oceny amplifikacji MYCN w oparciu metodę ilościowego qpcr w tkance guza oraz procedurę analizy mutacji w genie ALK zarówno w materiale z guza jak i z krwi obwodowej. Procedury te znajdują obecnie praktyczne zastosowanie w diagnostyce nerwiaka zarodkowego prowadzonej w naszym ośrodku. Wykorzystanie nowoczesnej techniki ilościowego qpcr umożliwia ocenę amplifikacji MYCN w sytuacji, gdy z racji ilości i/lub jakości materiału biologicznego - standardowa procedura FISH nie jest możliwa do przeprowadzenia. Ponadto nasz zespół wykorzystał opracowaną technikę w nowatorskim projekcie oceny molekularnej profilu genetycznego guza pobranego od pacjentki, u której stwierdzono 15

16 konstytucyjną translokację niezrównoważoną pomiędzy chromosomami 2 i 18. Co więcej, wykonane analizy posłużyły jako ilustracja autorskiej hipotezy dot. mechanizmów powstawiania amplifikacji MYCN w guzach NB, która została przedstawiona w pracy opublikowanej w Molecular Cytogenetics (Lipska i wsp. 2013). Kolejna praca z zakresu genetyki nowotworów (Kałużny i wsp. 2012) jest opisem nietypowego przebiegu klinicznego zespołu Peutz-Jeghersa u 20-letniego mężczyzny z obustronnym guzem jąder. W przypadku nowotworów jąder złotym standardem postępowania jest orchideoktomia, jednak w przypadku niektórych rzadszych typów nowotworu o niskiej złośliwości możliwe jest podjęcie się zabiegów oszczędzających. W przedstawionym przypadku konsultacja genetyczna oraz wynik analizy mutacji genu STK11 umożliwiły nie tylko podjęcie decyzji o przeprowadzeniu oszczędzającego zabiegu chirurgicznego, ale również były podstawą do objęcia pacjenta opieką onkologiczną której celem jest dalsza profilaktyka pierwotna i wtórna zachorowania na inne nowotwory wchodzące w spektrum zespołu Udział w innych projektach naukowych. Jako członek zespołu naukowego Katedry i Zakładu Biologii i Genetyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego uczestniczyłam również w innych projektach badawczych realizowanych przez pracowników Katedry. Zaowocowało to współautorstwem w następujących publikacjach: 13. Kuźniacka A, Wierzba J, Ratajska M, Lipska BS, Koczkowska M, Malinowska M, Limon J. Spectrum of NIPBL gene mutations in Polish patients with Cornelia de Lange syndrome. J Appl Genet. 2013; 54: Wierzba J, Kuźniacka A, Ratajska M, Lipska BS, Kardaś I, Iliszko M, Limon J. Cornelia de Lange Syndrome associated with a de novo novel NIPBL splice site mutation and a co-incidental inherited translocation t(3;5)(p13;q11). Clin. Dysmorph. 2011; 4: Szałecka K, Gintowt A, Ochman K, Kuźniacka A, Iliszko M, Babińska M, Kardaś I, Żukowska H, Kuziemska E, Zdzitowiecka M, Gnatowska B, Wierzba J, Lipska BS, Limon J. Analiza kariotypów u 3616 pacjentów z wywiadem obciążonym niepowodzeniami rozrodu. Ann Acad Med. Gedan; 2010; 40: Lipska BS #, Wierzba J, Gintowt A, Limon J. Co-incidence of Edwards and Klinefelter syndromes case report and review of literature. Pediatria Pol 2009; 6: Dwie z w/w prac dotyczą charakterystyki molekularnej i fenotypowej pacjentów z zespołem Cornelia de Lange (CdLS). Zespół CdLS jest rzadkim schorzeniem genetycznym, którego głównymi cechami klinicznymi jest opóźnienie rozwoju psychomotorycznego, charakterystyczne cechy dysmorfii, wady kończyn oraz wady wrodzone narządów wewnętrznych. Najczęstszą przyczyną schorzenia są mutacje w genie NIPBL, odpowiadające za rozpoznanie ok. 50% przypad- 16

17 ków. W w/w pracy (Kuźniacka i wsp. 2013) podjęto się analizy profilu mutacji w tym genie w dużej polskiej populacji pacjentów (n=64) z CdLS. Obecność mutacji potwierdzono w 42% pacjentów, w większości nowych, dotychczas nie opisanych. Wykazano, że częstość mutacji w genie NIPBL u polskich pacjentów oraz korelacja typu mutacji ze stopniem ciężkości fenotypu nie odbiega od obserwacji uprzednio dokonanych dla innych populacji. W drugiej pracy (Wierzba i wsp. 2011), będącej kazuistycznym opisem współwystępowania zrównoważonej translokacji t(3;5)(p13;q11) oraz nowego wariantu sekwencyjnego genu NIPBL u pacjenta prezentującego klinicznie ciężką postać CdLS, wykazano iż obecność translokacji jest tylko przypadkowa i nie ma wpływu na fenotyp pacjenta. Mój wkład w powstanie tych prac polegał na analizie oraz interpretacji uzyskanych wyników, przeglądzie literatury oraz opracowaniu tekstu publikacji. W pracy Szałeckiej i wsp. (2010) przedstawiono wyniki analiz cytogenetycznych przeprowadzonych w tutejszym ośrodku na przestrzeni 20 lat w grupie 3616 pacjentów z niepowodzeniami rozrodu. Częstość występowania aberracji chromosomowych na parę rodziców wyniosła 7,08%. W rodzinach, którym urodziło się dziecko z zespołem wad rozwojowych częstość występowania aberracji chromosomowych była 2,7x wyższa w porównaniu do par wyłącznie z poronieniami samoistnymi. Mój wkład w powstanie pracy polegał na analizie uzyskanych wyników oraz opracowaniu tekstu publikacji. Kolejna praca przedstawia przypadek żywo urodzonego dziecka z podwójną aneuploidią 48, XXY,+18 (Lipska i wsp. 2009). Szczególną uwagę poświęcono obrazowi klinicznemu w odniesieniu do spektrum cech zespołów Edwardsa i Klinefeltera oraz dotychczas opisanych przypadków z tym kariotypem. Stwierdzenie u noworodka podwójnej aneuploidii tj. równoczesnego wystąpienia trisomii autosomalnej oraz dodatkowych chromosomów płci jest zjawiskiem wyjątkowo rzadkim. Dotychczas opisano jedynie około 150 przypadków żywych urodzeń dzieci z tym typem chromosomopatii. Natomiast, w zależności od autorów, podwójna aneuploidia odpowiada za 0,21-2,8% poronień samoistnych w pierwszym trymestrze ciąży. Opisany w niniejszej pracy przypadek jest pierwszym doniesieniem w Polsce. W trakcie realizacji programu szkoleniowego specjalizacji w dziedzinie pediatrii w klinikach pediatrycznych Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku uczestniczyłam w powstaniu dwóch kolejnych prac: 17. Myśliwiec M, Balcerska A, Zorena K, Myśliwska J, Lipska BS, Wiśniewski P, Myśliwski A. Serum and urinary cytokines homeostasis and renal tubular function in children with type 1 diabetes mellitus. J Pediatr Endocrinol Metab. 2006; 12: Aleszewicz-Baranowska J, Ulewicz-Filipowicz J, Lipska BS, Balcerska A, Ereciński J. Infectious endocarditis. Pediatria Pol 2007; 3:

18 Celem pierwszej z w/w prac (Myśliwiec i wsp. 2006) była ocena związku pomiędzy stężeniem czynnika martwicy nowotworu (ang. tumor necrosis factor; TNF alpha; kachektyna), interleukiny 6 (IL-6) oraz aktywnością N-acetylo-β-D-heksozoaminidazy (NAG) w moczu z funkcją kanalika bliższego nerki u dzieci z cukrzycą typu 1. Wykazano, iż TNFα jest czułym markerem uszkodzenia cewek bliższych nerek, wskazującym na zaburzenie ich funkcji wcześniej niż pojawienie się mikroalbuminurii. Izoforma B glikoproteiny NAG przepowiadać zaś może wystąpienie mikroalbuminurii u bezobjawowych pacjentów cukrzycowych. W drugiej pracy (Aleszewicz- Baranowska i wsp. 2007) omówiono na konkretnych przypadkach leczonych w Katedrze i Klinice Kardiologii Dziecięcej i Wad Wrodzonych Serca GUMed przebieg kliniczny zapalenia wsierdzia u dzieci ze szczególnym naciskiem na właściwe postępowanie diagnostyczne w pierwszych godzinach zachorowania. Mój udział polegał na analizie uzyskanych wyników oraz opracowaniu tekstu publikacji. 6. Podsumowanie bibliometryczne Mój dotychczasowy dorobek liczy łącznie 22 prace pełnotekstowe, w tym 13 prac oryginalnych, osiem kazuistycznych oraz jedną pracę poglądową. Łączny współczynnik oddziaływania (ang. impact factor, IF) wynosi 57,2; tj. 544 punktów MNiSzW. Liczba cytowań wg. bazy Web of Science z dnia wynosi 45; wskaźnik Hirscha 3. Jestem pierwszym autorem ponad połowy opublikowanych prac (12/22) jak również autorem korespondencyjnym siedmiu prac. Wartość IF za prace, w których jestem pierwszym autorem wynosi 38,9. Cztery prace składające się na osiągnięcie naukowe będące podstawą wniosku habilitacyjnego (por. punkt 4b) charakteryzują się łącznym współczynnikiem oddziaływania IF=28,4 tj. 180 punktów MNiSzW. Jestem ich zarówno pierwszym autorem jak i autorem korespondencyjnym. Ponadto wyniki moich badań były przedmiotem 26 wystąpień zjazdowych (4- ustne; 22- plakatowe), w tym 17 na konferencjach o zasięgu międzynarodowym. 7. Udział w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych Uczestniczyłam w realizacji pięciu projektów badawczych finansowanych z krajowych środków (NCN- 2; MNiSzW - 3) oraz w dwóch projektach badawczych realizowanych ze środków Unii Europejskiej. Jestem kierownikiem projektu badawczego Sonata finansowanego przez NCN oraz głównym wykonawcą w czterech pozostałych grantach krajowych. Szczegółowe informacje o w./w projektach znajdują się w załączniku 2. 18

PodoNet. sprawozdanie z pracy wieloośrodkowej. Aleksandra Żurowska Irena Bałasz-Chmielewska

PodoNet. sprawozdanie z pracy wieloośrodkowej. Aleksandra Żurowska Irena Bałasz-Chmielewska PodoNet sprawozdanie z pracy wieloośrodkowej Aleksandra Żurowska Irena Bałasz-Chmielewska Katedra i Klinika Pediatrii, Nefrologii i Nadciśnienia GUMed Liczba pacjentów w Rejestrze PodoNet- 1788 Liczba

Bardziej szczegółowo

Genetycznie uwarunkowany steroidooporny zespół nerczycowy w polskiej populacji dziecięcej.

Genetycznie uwarunkowany steroidooporny zespół nerczycowy w polskiej populacji dziecięcej. Genetycznie uwarunkowany steroidooporny zespół nerczycowy w polskiej populacji dziecięcej. Irena Bałasz-Chmielewska 1*, Lipska-Ziętkiewicz BS. 2, Bieniaś B. 3, Firszt-Adamczyk A. 4 Hyla-Klekot L. 5 Jarmoliński

Bardziej szczegółowo

Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym

Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym mgr Magdalena Brzeskwiniewicz Promotor: Prof. dr hab. n. med. Janusz Limon Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Gdański Uniwersytet Medyczny

Bardziej szczegółowo

Podłoże molekularne NF1 i RASopatii. Możliwości diagnostyczne.

Podłoże molekularne NF1 i RASopatii. Możliwości diagnostyczne. Podłoże molekularne NF1 i RASopatii. Możliwości diagnostyczne. MONIKA G O S Z AKŁAD G ENETYKI MEDYCZ NEJ, I N STYTUT MATKI I DZIECKA SYMPOZJUM A LBA - JULIA WARSZAWA, 2-3.12.2017 Czym jest gen? Definicja:

Bardziej szczegółowo

NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau

NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau NIFTY TM Nieinwazyjny, Genetyczny Test Prenataly określający ryzyko wystąpienia zespołu Downa, Edwardsa i Patau Nieinwazyjne badania prenatalne, polegające na ocenia parametrów biochemicznych, takie jak

Bardziej szczegółowo

Genetyka kliniczna nowe wyzwanie dla opieki pediatrycznej. Jacek J. Pietrzyk Klinika Chorób Dzieci Katedra Pediatrii Collegium Medicum UJ

Genetyka kliniczna nowe wyzwanie dla opieki pediatrycznej. Jacek J. Pietrzyk Klinika Chorób Dzieci Katedra Pediatrii Collegium Medicum UJ Genetyka kliniczna nowe wyzwanie dla opieki pediatrycznej Jacek J. Pietrzyk Klinika Chorób Dzieci Katedra Pediatrii Collegium Medicum UJ Kraków, czerwiec 2005 Genetyka kliniczna Kierunki rozwoju Choroby

Bardziej szczegółowo

Genetyka kliniczna - opis przedmiotu

Genetyka kliniczna - opis przedmiotu Genetyka kliniczna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Genetyka kliniczna Kod przedmiotu 12.9-WL-Lek-GK Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj

Bardziej szczegółowo

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Bardziej szczegółowo

Opieka nad chorymi z Dystrofią Mięśniową Duchenne a

Opieka nad chorymi z Dystrofią Mięśniową Duchenne a Opieka nad chorymi z Dystrofią Mięśniową Duchenne a Opis potrzeb i koniecznych usprawnień w procesach badawczych i diagnostycznoterapeutycznych. Jolanta Wierzba Ośrodek Chorób Rzadkich UCK Gdańsk Gdański

Bardziej szczegółowo

INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH W CHOROBIE HUNTINGTONA

INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH W CHOROBIE HUNTINGTONA XX Międzynarodowa konferencja Polskie Stowarzyszenie Choroby Huntingtona Warszawa, 17-18- 19 kwietnia 2015 r. Metody badań i leczenie choroby Huntingtona - aktualności INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ MOLEKULARNYCH

Bardziej szczegółowo

Analiza genetyczna w niepowodzeniach ciąży i badaniach prenatalnych

Analiza genetyczna w niepowodzeniach ciąży i badaniach prenatalnych Analiza genetyczna w niepowodzeniach ciąży i badaniach prenatalnych Dr n. med. Joanna Walczak- Sztulpa Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Diagnostyka

Bardziej szczegółowo

WIEDZA. wskazuje lokalizacje przebiegu procesów komórkowych

WIEDZA. wskazuje lokalizacje przebiegu procesów komórkowych Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Medycyna Molekularna w Praktyce Klinicznej Typ studiów:

Bardziej szczegółowo

Badania genetyczne. Prof. dr hab. Maria M. Sąsiadek Katedra i Zakład Genetyki Konsultant krajowy ds. genetyki klinicznej

Badania genetyczne. Prof. dr hab. Maria M. Sąsiadek Katedra i Zakład Genetyki Konsultant krajowy ds. genetyki klinicznej Badania genetyczne. Prof. dr hab. Maria M. Sąsiadek Katedra i Zakład Genetyki maria.sasiadek@am.wroc.pl Konsultant krajowy ds. genetyki klinicznej Badania genetyczne: jak to się zaczęło Genetyka a medycyna

Bardziej szczegółowo

Wstęp do genetyki człowieka Choroby rzadkie nie są takie rzadkie

Wstęp do genetyki człowieka Choroby rzadkie nie są takie rzadkie Wstęp do genetyki człowieka Choroby rzadkie nie są takie rzadkie Janusz Limon Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Medycznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego 2018 Ludzki genom: 46 chromosomów 22 pary

Bardziej szczegółowo

Choroby genetyczne na tle zmian w genomie człowieka rodzaje, fenotyp, diagnostyka genetyczna

Choroby genetyczne na tle zmian w genomie człowieka rodzaje, fenotyp, diagnostyka genetyczna Przedmiot: Genetyka kliniczna V Rok, Wydział Lekarski I Katedra i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu Choroby genetyczne na tle zmian w genomie człowieka rodzaje, fenotyp, diagnostyka genetyczna Opracowanie:

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Instytut Zdrowia Karta przedmiotu obowiązuje w roku akademickim 2012/201 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod

Bardziej szczegółowo

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak

Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: GENETYKA. I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna

Przedmiot: GENETYKA. I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Przedmiot: GENETYKA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj przedmiotu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom (np. pierwszego lub drugiego

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Kiedy skierować dziecko do onkologa-algorytmy postępowania pediatry

Bardziej szczegółowo

Warunki udzielania świadczeń w rodzaju: świadczenia zdrowotne kontraktowane odrębnie 8. BADANIA GENETYCZNE

Warunki udzielania świadczeń w rodzaju: świadczenia zdrowotne kontraktowane odrębnie 8. BADANIA GENETYCZNE Załącznik nr do Zarządzenia.. Warunki udzielania świadczeń w rodzaju: zdrowotne kontraktowane odrębnie 8. BADANIA GENETYCZNE 8.1 WARUNKI WYMAGANE Załącznik nr 2 do rozporządzenia cz. I lit. M Lp 913-916

Bardziej szczegółowo

Materiał i metody. Wyniki

Materiał i metody. Wyniki Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).

Bardziej szczegółowo

Niepełnosprawność intelektualna

Niepełnosprawność intelektualna Niepełnosprawność intelektualna stan badań a możliwości diagnostyki molekularnej Agnieszka Charzewska Zakład Genetyki Medycznej Instytut Matki i Dziecka Niepełnosprawność intelektualna (NI, ID) zaburzenie

Bardziej szczegółowo

Badania predyspozycji dziedzicznych do nowotworów złośliwych

Badania predyspozycji dziedzicznych do nowotworów złośliwych Badania predyspozycji dziedzicznych do nowotworów złośliwych Onkologiczne Poradnictwo Genetyczne Profilaktyka, diagnostyka i leczenie Postęp, jaki dokonuje się w genetyce, ujawnia coraz większy udział

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Genetyka Kliniczna. Wydział Lekarsko-Stomatologiczny(WLS)

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Genetyka Kliniczna. Wydział Lekarsko-Stomatologiczny(WLS) S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Genetyka Kliniczna Obowiązkowy

Bardziej szczegółowo

3. Podstawy genetyki S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nazwa modułu. Kod F3/A. Podstawy genetyki. modułu

3. Podstawy genetyki S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nazwa modułu. Kod F3/A. Podstawy genetyki. modułu S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) 3. Podstawy genetyki I nformacje ogólne Kod F3/A modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Podstawy

Bardziej szczegółowo

prof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie

prof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie prof. Joanna Chorostowska-Wynimko Zakład Genetyki i Immunologii Klinicznej Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Sekwencyjność występowania zaburzeń molekularnych w niedrobnokomórkowym raku płuca

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2018-2020 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Genetyka Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM

SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM 2 LICZBA LUDNOŚCI W 2010 ROKU 2010 województwo łódzkie miasto Łódź liczba ludności ogółem 2552000 737098 0 19 r.ż. 504576 (19,7) 117839 (15,9)

Bardziej szczegółowo

Onkologia - opis przedmiotu

Onkologia - opis przedmiotu Onkologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Onkologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-On Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite

Bardziej szczegółowo

RECENZJA. Rozprawy doktorskiej mgr Mateusza Nowickiego. Ocena wybranych elementów niszy szpikowej u pacjentów poddawanych

RECENZJA. Rozprawy doktorskiej mgr Mateusza Nowickiego. Ocena wybranych elementów niszy szpikowej u pacjentów poddawanych Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku KIEROWNIK KLINIKI: dr hab. Lidia Gil, prof. UM 60-569 Poznań, ul. Szamarzewskiego 84 ; tel. +48 61

Bardziej szczegółowo

Techniki biologii molekularnej Kod przedmiotu

Techniki biologii molekularnej Kod przedmiotu Techniki biologii molekularnej - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Techniki biologii molekularnej Kod przedmiotu 13.9-WB-BMD-TBM-W-S14_pNadGenI2Q8V Wydział Kierunek Wydział Nauk Biologicznych

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 014/015 Kierunek studiów: Dietetyka

Bardziej szczegółowo

Jedyny nieinwazyjny test prenatalny wykonywany w Polsce

Jedyny nieinwazyjny test prenatalny wykonywany w Polsce Jedyny nieinwazyjny test prenatalny wykonywany w Polsce Od 6 września 2018 test NIFTY TM nie jest już dostępny w Polsce. Genomed zastępuje go Testem Prenatalnym SANCO. Genomed S.A. od maja 2015 roku, jako

Bardziej szczegółowo

Jedyny nieinwazyjny test prenatalny wykonywany w Polsce

Jedyny nieinwazyjny test prenatalny wykonywany w Polsce Jedyny nieinwazyjny test prenatalny wykonywany w Polsce Od 6 września 2018 test NIFTY TM nie jest już dostępny w Polsce. Genomed zastępuje go Testem Prenatalnym SANCO. Genomed S.A. od maja 2015 roku, jako

Bardziej szczegółowo

Choroby genetycznie uwarunkowane edukacja i diagnostyka

Choroby genetycznie uwarunkowane edukacja i diagnostyka Instytut Matki i Dziecka realizuje projekt Choroby genetycznie uwarunkowane edukacja i diagnostyka współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój

Bardziej szczegółowo

Najbardziej Wiarygodny, Nieinwazyjny Test Prenatalny wykonywany w Polsce Test NIFTY : tylko mała próbka krwi ciężarnej

Najbardziej Wiarygodny, Nieinwazyjny Test Prenatalny wykonywany w Polsce Test NIFTY : tylko mała próbka krwi ciężarnej Najbardziej Wiarygodny, Nieinwazyjny Test Prenatalny wykonywany w Polsce Test NIFTY : To nieinwazyjny, genetyczny test prenatalny nowej generacji, który określa ryzyko trisomii chromosomów 21, 18 i 13

Bardziej szczegółowo

Biologia medyczna, materiały dla studentów

Biologia medyczna, materiały dla studentów Jaka tam ewolucja. Zanim trafię na jednego myślącego, muszę stoczyć bitwę zdziewięcioma orangutanami Carlos Ruis Zafon Wierzbownica drobnokwiatowa Fitosterole, garbniki, flawonoidy Właściwości przeciwzapalne,

Bardziej szczegółowo

Dr hab. n. med. Aneta Gawlik

Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Katedra i Klinika Endokrynologii i Pediatrii SUM Dr hab. n. med. Iwona Maruniak- Chudek Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka SUM Konsultant wojewódzki ds. Neonatologii

Bardziej szczegółowo

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid http://www.maggiedeblock.be/2005/11/18/resolutie-inzake-de-klinischebiologie/ Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Obecna Minister Zdrowia Maggy de Block wraz z Yolande Avontroodt, i Hilde Dierickx

Bardziej szczegółowo

Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych

Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Pielęgniarstwo. I rok

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Pielęgniarstwo. I rok S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod S-GUZR modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Genetyczne uwarunkowania

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania genetyczne. w cukrzycy

Uwarunkowania genetyczne. w cukrzycy Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu

Bardziej szczegółowo

starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg

starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 5 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program badań prenatalnych

Załącznik nr 5 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program badań prenatalnych Program badań prenatalnych 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego W ostatnich latach wzrasta systematycznie średni wiek

Bardziej szczegółowo

u Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych

u Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych 1 TROMBOFILIA 2 Trombofilia = nadkrzepliwość u Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami hematologicznymi 3 4 5

Bardziej szczegółowo

mikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii

mikrosatelitarne, minisatelitarne i polimorfizm liczby kopii Zawartość 139371 1. Wstęp zarys historii genetyki, czyli od genetyki klasycznej do genomiki 2. Chromosomy i podziały jądra komórkowego 2.1. Budowa chromosomu 2.2. Barwienie prążkowe chromosomów 2.3. Mitoza

Bardziej szczegółowo

S T R E S Z C Z E N I E

S T R E S Z C Z E N I E STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych

Bardziej szczegółowo

Test BRCA1. BRCA1 testing

Test BRCA1. BRCA1 testing Test BRCA1 BRCA1 testing 2 Streszczenie Za najczęstszą przyczynę występowania wysokiej, genetycznie uwarunkowanej predyspozycji do rozwoju raka piersi i/lub jajnika w Polsce uznaje się nosicielstwo trzech

Bardziej szczegółowo

POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE

POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych

Bardziej szczegółowo

Biologia medyczna. materiały dla studentów Kobieta (XX)

Biologia medyczna. materiały dla studentów Kobieta (XX) 1. Kobieta (XX) 1 2. Mężczyzna (XY) 3. Monosomia X0, zespół Turnera Kobieta Niski wzrost widoczny od 5 roku życia. Komórki jajowe degenerują przed urodzeniem, bezpłodność. Nieprawidłowości szkieletowe,

Bardziej szczegółowo

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia. STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia

Bardziej szczegółowo

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła

Bardziej szczegółowo

Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej

Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry

Bardziej szczegółowo

PIERWSZE EKSPERYMENTALNE BADANIA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ NIEMÓWIĄCĄ

PIERWSZE EKSPERYMENTALNE BADANIA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ NIEMÓWIĄCĄ PIERWSZE EKSPERYMENTALNE BADANIA NAD DZIEĆMI I MŁODZIEŻĄ NIEMÓWIĄCĄ Grupa osób niemówiących nigdy nie została zidentyfikowana jako wymagająca specyficznych oddziaływań i pomocy mającej na celu kompensowanie

Bardziej szczegółowo

Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii?

Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Czym jest medycyna personalizowana w kontekście wyzwań nowoczesnej onkologii? Wykorzystanie nowych technik molekularnych w badaniach nad genetycznymi i epigenetycznymi mechanizmami transformacji nowotworowej

Bardziej szczegółowo

Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016. Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.

Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016. Ćwiczenie nr 1 (06-07.10. Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016 Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.2015) Temat: Wprowadzenie 1. Omówienie regulaminu zajęć Temat: Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień

Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania

Bardziej szczegółowo

Tranquility. Najdokładniejszenieinwazyjnebadanietrisomii Pozwalauniknądryzykaamniopunkcji

Tranquility. Najdokładniejszenieinwazyjnebadanietrisomii Pozwalauniknądryzykaamniopunkcji Tranquility Najdokładniejszenieinwazyjnebadanietrisomii Pozwalauniknądryzykaamniopunkcji BezpieczneiwysoceczułebadanieDNAzkrwiwykonywane przyużyciusekwencjonowanianastępnejgeneracji Wystarczyproste pobraniekrwi,aby

Bardziej szczegółowo

PLATFORMA DIALOGU DLA ONKOHEMATOLOGII Model kompleksowej i koordynowanej opieki onkohematologicznej Wyniki badania ankietowego

PLATFORMA DIALOGU DLA ONKOHEMATOLOGII Model kompleksowej i koordynowanej opieki onkohematologicznej Wyniki badania ankietowego PLATFORMA DIALOGU DLA ONKOHEMATOLOGII Model kompleksowej i koordynowanej opieki onkohematologicznej Wyniki badania ankietowego Warszawa, 24 kwietnia 2018 r. Cancer Care: Assuring quality to improve survival,

Bardziej szczegółowo

PŁODU JAKO PRZYCZYNA UTRATY CIĄŻY - l e k. K a r o l i n y M a t u s z e w s k i e j

PŁODU JAKO PRZYCZYNA UTRATY CIĄŻY - l e k. K a r o l i n y M a t u s z e w s k i e j 60-535 Poznań ul. Polna 33 Polska Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Katedra Perinatologii i Ginekologii Klinika Perinatologii i Chorób Kobiecych Chair of Perinatology and Gynecology,

Bardziej szczegółowo

II WYDZIAŁ LEKARSKI, II ROK

II WYDZIAŁ LEKARSKI, II ROK II WYDZIAŁ LEKARSKI, II ROK PRZEDMIOT: BIOLOGIA MEDYCZNA (CZĘŚĆ 1 GENETYKA) PROGRAM ĆWICZEŃ 2009/2010 L.p. Data zajęć Temat zajęć 1. 15.02 18.02 Podstawy genetyki klasycznej (podstawowe pojęcia i definicje

Bardziej szczegółowo

Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu

Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu Ćwiczenie 4 Oznaczenie polimorfizmu genetycznego cytochromu CYP2D6: wykrywanie liczby kopii genu Wstęp CYP2D6 kodowany przez gen występujący w co najmniej w 78 allelicznych formach związanych ze zmniejszoną

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

Podstawy genetyki człowieka. Cechy wieloczynnikowe

Podstawy genetyki człowieka. Cechy wieloczynnikowe Podstawy genetyki człowieka Cechy wieloczynnikowe Dziedziczenie Mendlowskie - jeden gen = jedna cecha np. allele jednego genu decydują o barwie kwiatów groszku Bardziej złożone - interakcje kilku genów

Bardziej szczegółowo

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( ) ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,

Bardziej szczegółowo

Metody: PCR, MLPA, Sekwencjonowanie, PCR-RLFP, PCR-Multiplex, PCR-ASO

Metody: PCR, MLPA, Sekwencjonowanie, PCR-RLFP, PCR-Multiplex, PCR-ASO Diagnostyka molekularna Dr n.biol. Anna Wawrocka Strategia diagnostyki genetycznej: Aberracje chromosomowe: Metody:Analiza kariotypu, FISH, acgh, MLPA, QF-PCR Gen(y) znany Metody: PCR, MLPA, Sekwencjonowanie,

Bardziej szczegółowo

Zapytaj swojego lekarza.

Zapytaj swojego lekarza. Proste, bezpieczne badanie krwi, zapewniające wysoką czułość diagnostyczną Nieinwazyjne badanie oceniające ryzyko wystąpienia zaburzeń chromosomalnych, takich jak zespół Downa; opcjonalnie umożliwia również

Bardziej szczegółowo

Ranking laboratoriów genetycznych

Ranking laboratoriów genetycznych Ranking laboratoriów genetycznych 2016 Ranking laboratoriów genetycznych Badania genetyczne stają się coraz bardziej powszechnym narzędziem i z roku na rok zwiększa się liczba wykonywanych testów. W dzisiejszych

Bardziej szczegółowo

Do oceny przedstawiono oprawioną rozprawę doktorską zawierającą 133 strony

Do oceny przedstawiono oprawioną rozprawę doktorską zawierającą 133 strony Prof. dr hab. Maciej Zabel Katedra Histologii i Embriologii Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Hanny Kędzierskiej pt. Wpływ czynnika splicingowego SRSF2 na regulację apoptozy

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Genetyka

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Genetyka S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod AG modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Genetyka Obowiązkowy Nauk

Bardziej szczegółowo

Ocena rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarz Małgorzaty Marii Skuzy

Ocena rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarz Małgorzaty Marii Skuzy Dr hab. n. med. Elżbieta Jurkiewicz, prof. nadzw. Warszawa, 6 lipca 2016 Kierownik Zakładu Diagnostyki Obrazowej Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie Ocena rozprawy na stopień doktora nauk

Bardziej szczegółowo

Ocena rozprawy doktorskiej lekarz Sławomira Milczarka. pt.: Polimorfizmy AIF-1 a częstość występowania ostrego odrzucania, opóźnienia

Ocena rozprawy doktorskiej lekarz Sławomira Milczarka. pt.: Polimorfizmy AIF-1 a częstość występowania ostrego odrzucania, opóźnienia Ocena rozprawy doktorskiej lekarz Sławomira Milczarka pt.: Polimorfizmy AIF-1 a częstość występowania ostrego odrzucania, opóźnienia podjęcia funkcji graftu i przewlekłej dysfunkcji graftu u pacjentów

Bardziej szczegółowo

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Profilaktyka i terapia krwawień u dzieci z hemofilią A i B.

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Profilaktyka i terapia krwawień u dzieci z hemofilią A i B. Załącznik nr do zarządzenia Nr./2008/DGL Prezesa NFZ Nazwa programu: PROFILAKTYKA I TERAPIA KRWAWIEŃ U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B. ICD- 10 D 66 Dziedziczny niedobór czynnika VIII D 67 Dziedziczny niedobór

Bardziej szczegółowo

PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: DIAGNOSTYKA MOLEKULARNA W ROKU 2019/2020. Nazwa modułu ECTS Semestr I Semestr II. Liczba godzin z.

PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: DIAGNOSTYKA MOLEKULARNA W ROKU 2019/2020. Nazwa modułu ECTS Semestr I Semestr II. Liczba godzin z. Załącznik nr 5 do uchwały nr 79/2018-2019 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie z dnia 24 maja 2019 r. Symbol modułu PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: DIAGNOSTYKA MOLEKULARNA W ROKU 2019/2020 Nazwa modułu

Bardziej szczegółowo

3. STRESZCZENIE. 3.1 Wprowadzenie

3. STRESZCZENIE. 3.1 Wprowadzenie 3. STRESZCZENIE 3.1 Wprowadzenie Zespół Cornelii de Lange (Cornelia de Lange Syndrome, CdLS; OMIM #122470, 300590, 300882, 610759, 614701) został po raz pierwszy opisany przez niemieckiego lekarza Brachmana

Bardziej szczegółowo

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy

S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Nie dotyczy S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Nazwa modułu Moduł E Genetyka medyczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów

Bardziej szczegółowo

2. Rozdział materiału genetycznego w czasie podziałów komórkowych - mitozy i mejozy

2. Rozdział materiału genetycznego w czasie podziałów komórkowych - mitozy i mejozy Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I (GENETYKA) dla kierunku Lekarskiego, rok I 2017/2018 Ćwiczenie nr 1 (09-10.10.2017) Temat: Wprowadzenie 1. Omówienie regulaminu zajęć

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2016/2017

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2016/2017 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałZdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 016/017 Kierunek studiów: Dietetyka

Bardziej szczegółowo

PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA PIELĘGNIARSKIEGO NA PRZYKŁADZIE CZASOPISMA PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA

PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA PIELĘGNIARSKIEGO NA PRZYKŁADZIE CZASOPISMA PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA Warszawa, 16.09.2016 PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA PIELĘGNIARSKIEGO NA PRZYKŁADZIE CZASOPISMA PROBLEMY PIELĘGNIARSTWA Jarosława Belowska, Aleksander Zarzeka, Łukasz Samoliński, Mariusz Panczyk, Joanna Gotlib

Bardziej szczegółowo

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,

w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego, 1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i

Bardziej szczegółowo

HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć?

HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć? HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA Jak z nią żyć i skutecznie walczyć? KIM JESTEŚMY JESTEŚMY GRUPĄ, KTÓRA ZRZESZA PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI GOSPODARKI LIPIDOWEJ Z CAŁEJ POLSKI HIPERCHOLESTEROLEMIA RODZINNA FAKTY:

Bardziej szczegółowo

EUROPEJSKIE SIECI REFERENCYJNE POMOC PACJENTOM CIERPIĄCYM NA CHOROBY RZADKIE LUB ZŁOŻONE. Share. Care. Cure. Zdrowie

EUROPEJSKIE SIECI REFERENCYJNE POMOC PACJENTOM CIERPIĄCYM NA CHOROBY RZADKIE LUB ZŁOŻONE. Share. Care. Cure. Zdrowie EUROPEJSKIE SIECI REFERENCYJNE POMOC PACJENTOM CIERPIĄCYM NA CHOROBY RZADKIE LUB ZŁOŻONE Share. Care. Cure. Zdrowie CZYM SĄ EUROPEJSKIE SIECI REFERENCYJNE? Europejskie sieci referencyjne (ERN - European

Bardziej szczegółowo

EUROPEJSKIE SIECI REFERENCYJNE POMOC PACJENTOM CIERPIĄCYM NA CHOROBY RZADKIE LUB ZŁOŻONE. Share. Care. Cure. Zdrowie

EUROPEJSKIE SIECI REFERENCYJNE POMOC PACJENTOM CIERPIĄCYM NA CHOROBY RZADKIE LUB ZŁOŻONE. Share. Care. Cure. Zdrowie EUROPEJSKIE SIECI REFERENCYJNE POMOC PACJENTOM CIERPIĄCYM NA CHOROBY RZADKIE LUB ZŁOŻONE Share. Care. Cure. Zdrowie CZYM SĄ EUROPEJSKIE SIECI REFERENCYJNE? Europejskie sieci referencyjne (ERN - European

Bardziej szczegółowo

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA

SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2021 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Techniki biologii molekularnej Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej

Bardziej szczegółowo

Medycyna rodzinna - opis przedmiotu

Medycyna rodzinna - opis przedmiotu Medycyna rodzinna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Medycyna rodzinna Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-MRodz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj

Bardziej szczegółowo

Jednoznaczne ODPOWIEDZI na ważne pytania

Jednoznaczne ODPOWIEDZI na ważne pytania Jednoznaczne ODPOWIEDZI na ważne pytania TEST PRENATALNY HARMONY to nowy test DNA z krwi matki określający ryzyko zespołu Downa. Test Harmony jest bardziej dokładny niż tradycyjne testy i można go wykonywać

Bardziej szczegółowo

HEMATOLOGIA ONKOLOGICZNA ASPEKTY KLINICZNE, EKONOMICZNE I SYSTEMOWE

HEMATOLOGIA ONKOLOGICZNA ASPEKTY KLINICZNE, EKONOMICZNE I SYSTEMOWE HEMATOLOGIA ONKOLOGICZNA ASPEKTY KLINICZNE, EKONOMICZNE I SYSTEMOWE Raport Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego we współpracy z Instytutem Hematologii i Transfuzjologii (Prof. Krzysztof

Bardziej szczegółowo

Część A Programy lekowe

Część A Programy lekowe Wymagania wobec świadczeniodawców udzielających z zakresu programów zdrowotnych (lekowych) Część A Programy lekowe 1.1 WARUNKI 1. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU B 1.1.1 wymagania formalne Wpis w rejestrze

Bardziej szczegółowo

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Zapobieganie krwawieniom u dzieci z hemofilią A i B.

Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Zapobieganie krwawieniom u dzieci z hemofilią A i B. załącznik nr 5 do zarządzenia 45/2008/DGL z dnia 7 lipca 2008 r. załącznik nr 33 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: ZAPOBIEGANIE KRWAWIENIOM U DZIECI Z

Bardziej szczegółowo

LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N

LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia

Bardziej szczegółowo

Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej

Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Seminarium 1 część 1 Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Genom człowieka Genomem nazywamy całkowitą ilość DNA jaka

Bardziej szczegółowo

Lek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci

Lek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Nefrologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek )

Bardziej szczegółowo

Pakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej

Pakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet

Bardziej szczegółowo

Pamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...

Pamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A... 1. Zadanie (0 2 p. ) Porównaj mitozę i mejozę, wpisując do tabeli podane określenia oraz cyfry. ta sama co w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej, gamety, komórki budujące

Bardziej szczegółowo

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA. Anna Materna-Kiryluk Katedra i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu. Niepełnosprawność intelektualna - definicja

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA. Anna Materna-Kiryluk Katedra i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu. Niepełnosprawność intelektualna - definicja NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA Anna Materna-Kiryluk Katedra i Zakład Genetyki Medycznej UM w Poznaniu Niepełnosprawność intelektualna - definicja Istotnie niższe od przeciętnego funkcjonowanie intelektualne

Bardziej szczegółowo

Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV

Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV HCV zidentyfikowany w 1989 roku należy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA koduje białka strukturalne i niestrukturalne (co najmniej 10) ma 6 podstawowych

Bardziej szczegółowo

Program. 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek

Program. 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek Czwartek, 05 listopada 2009 Program 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek 10.45 11.00 Przerwa na kawę Sesja I 11.00 14.00 Przewodniczą: E.

Bardziej szczegółowo

Małgorzata Kołpak-Kowalczuk. Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach

Małgorzata Kołpak-Kowalczuk. Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach Małgorzata Kołpak-Kowalczuk Stacjonarna opieka zdrowotna w realizacji potrzeb zdrowotnych populacji województwa podlaskiego w latach 2007-2012 Streszczenie Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia

Bardziej szczegółowo