NAPIĘCIE POWIERZCHNIOWE SPOIWA EPOKSYDOWEGO STOSOWANEGO JAKO MATERIAŁ WIĄŻĄCY MAS FORMIERSKICH

Transkrypt

1 KOMISJA BUDOWY MASZYN PAN ODDZIAŁ W POZNANIU Vol. 28 nr 3 Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji 2008 BARBARA HUTERA *, KRZYSZTOF SMYKSY, DARIUSZ DROŻYŃSKI NAPIĘCIE POWIERZCHNIOWE SPOIWA EPOKSYDOWEGO STOSOWANEGO JAKO MATERIAŁ WIĄŻĄCY MAS FORMIERSKICH Napięcie powierzchniowe spoiwa jest jednym z fizykochemicznych parametrów wpływających istotnie na właściwości układu spoiwo osnowa. Jego wartość może decydować o efektach procesu sporządzania masy formierskiej oraz jej właściwościach wytrzymałościowych. Obecnie stosuje się wiele metod pomiaru napięcia powierzchniowego. Oferta nowoczesnej aparatury przeznaczonej do różnych metod pomiaru jest bardzo szeroka. Wartościowe wyniki pomiaru napięcia powierzchniowego można uzyskać również stosunkowo prostymi metodami: stalagmometryczną i kapilarną, należy jednak zapewnić odpowiednie warunki pomiaru wynikające ze specyficznych właściwości spoiw. W artykule przedstawiono przykładowe wyniki pomiaru napięcia powierzchniowego spoiwa epoksydowego (bez dodatku oraz z dodatkiem różnych ilości rozcieńczalnika). Zwrócono uwagę na metodykę pomiarów, podano ich wyniki oraz analizę. Omówiono w zarysie możliwości określenia napięcia powierzchniowego badanego spoiwa na podstawie pomiarów kąta zwilżania z wykorzystaniem metody leżącej kropli oraz zawieszonej kropli. Słowa kluczowe: odlewnictwo, masy formierskie, napięcie powierzchniowe spoiwa epoksydowego 1. WSTĘP Wpływ fizykochemicznych parametrów spoiwa oraz zjawisk na granicy spoiwo osnowa na właściwości masy formierskiej jest przedmiotem wielu publikacji [m.in.: 1, 7, 8, 10]. Określenie cech spoiwa oraz ilościowa ocena zjawisk w układzie spoiwo osnowa mają duże znaczenie dla optymalizacji właściwości masy formierskiej [10]. Jednym z parametrów wpływających na oddziaływanie na granicy faz jest napięcie powierzchniowe. Wyniki pomiarów napięcia powierzchniowego spoiw są rzadko prezentowane w literaturze technicznej z za- * Dr Wydział Odlewnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Dr inż. Zrealizowano w ramach projektu badawczego nr 3T08 A

2 58 B. Hutera, K. Smyksy, D. Drożyński kresu technologii odlewniczych mas formierskich [1]. Barierą rozpowszechnienia pomiaru tej właściwości jest z pewnością wysoki koszt specjalistycznej aparatury. Oferowane obecnie przyrządy prezentują wysoki poziom techniczny. Wyposażone są ponadto w bardzo zaawansowane oprogramowanie ułatwiające interpretację wyników. Stosowane w nich metody pomiarowe są także bardzo zróżnicowane [3, 5, 11]. Można wśród nich wymienić między innymi: metodę płytki Wilhelmy`ego, pierścienia Du Noüya, metodę leżącej (sessile drop method) lub wiszącej kropli (pendant drop method), metodę rosnącej kropli (drop volume method) czy metodę pęcherzykową. Ta różnorodność metod utrudnia wybór aparatury do pomiaru napięcia powierzchniowego spoiw. Pozostawia również otwarte zagadnienie porównywalności wyników pomiarów uzyskanych różnymi metodami. 2. METODYKA POMIARÓW Napięcie powierzchniowe mierzono, stosując małocząsteczkową żywicę dianową, diepoksydową (o nazwie handlowej epidian 5) wyprodukowaną przez Zakłady Chemiczne Organika oraz jej mieszaniny zawierające octan butylu (cz.d.a.) lub cykloheksanon (cz.d.a.). Jedną z prostszych metod wyznaczania napięcia powierzchniowego jest metoda stalagmometryczna, polegająca na pomiarze liczby, objętości lub masy kropli wypływających ze stalagmometru w określonych warunkach. Podstawą wyznaczenia napięcia powierzchniowego jest warunek równowagi sił w momencie odrywania się kropli [5]. Ze względu na trudność bezpośredniego określenia promienia przewężenia kropli w momencie jej oderwania metoda ta jest stosowana najczęściej jako porównawcza. Wykonanie pomiaru liczby wypływających kropel cieczy badanej i cieczy wzorcowej o znanym napięciu powierzchniowym zmniejsza niedokładność pomiarów i prowadzi do wyznaczenia względnej wartości napięcia powierzchniowego [5, 11]. Metody porównawczej nie należy jednak stosować w przypadku cieczy różniących się znacznie wartością napięcia powierzchniowego [5]. Pewną modyfikacją metody jest oznaczenie nie liczby kropel cieczy badanej i wzorcowej, ale masy określonej liczby kropel [4]. W przypadku badanych spoiw metodę tę z powodzeniem stosowano do wyznaczenia względnego napięcia spoiwa epoksydowego z dodatkiem rozcieńczalnika określonego rodzaju (w zakresie małych i średnich stężeń). Przy szerokim zakresie badanych stężeń dodatków problemem jest dobór kapilary o odpowiedniej średnicy i długości w celu sprawnego przeprowadzenia eksperymentów. Przy większych stężeniach rozcieńczalnika uzyskuje się krótkie czasy wypływu, a przy czystym spoiwie bardzo długie. W wyniku wydłużenia czasu oznaczenia zachodzi zmiana stężenia rozcieńczalnika w badanym spoiwie wskutek jego

3 Napięcie powierzchniowe spoiwa epoksydowego 59 odparowania, co potwierdzają pomiary derywatograficzne. Zmianę stężenia obserwowano także po umieszczeniu stalagmometru w zamkniętej komorze termicznej wraz z odkrytym naczyniem zawierającym dany rozcieńczalnik (lub dodatek modyfikujący). Dotyczyło to zwłaszcza badań w podwyższonej temperaturze i w zakresie dużych stężeń dodatku. Przykładowo, podczas 10-minutowego przetrzymywania w komorze termicznej o temperaturze 40 o C spoiwa epoksydowego z 30-procentowym dodatkiem octanu butylu (jako rozcieńczalnika) średni względny ubytek masy wynosił 34 mg/g rozcieńczalnika. Poniżej przedstawiono wyniki pomiarów stalagmometrycznych opartych na pomiarze masy kropli według metodyki opisanej w pracy [5]. Napięcie powierzchniowe σ określano według wzoru: m g σ = K, (1) R w którym: m średnia masa kropli, R z zewnętrzny promień kapilary, K współczynnik korekcyjny, g przyspieszenie ziemskie. Wartości współczynnika korekcyjnego K są funkcją objętości kropli V oraz zewnętrznego promienia rurki kapilarnej R z : K=f(V/R z 3 ). Wartości K zostały wyznaczone doświadczalnie przez porównanie wyników pomiarów napięcia powierzchniowego otrzymanych metodą stalagmometryczną i metodą rurek kapilarnych, a następnie stabelaryzowane [5]. Stabelaryzowane wartości współczynnika korekcyjnego K aproksymowano za pomocą zależności analitycznych. Przykładowo, dla parametru V/R z 3 w zakresie od 10 do 250 wartość współczynnika K może być obliczona z równania: z 0,0592 ( V / R 3 z ) K = 0,2739 e. (2) W zależności od warunków prowadzenia badań stalagmometr umieszczano w komorze grzewczo-chłodzącej lub na lekkiej konstrukcji na precyzyjnej wadze WPS 210/C/1 firmy RADWAG (umożliwiało to ciągły pomiar masy wypływających kropli). 3. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Na rysunku 1 zestawiono wartości napięcia powierzchniowego spoiwa epoksydowego z dodatkiem rozcieńczalnika: octanu butylu lub cykloheksanonu, wyznaczone w temperaturze 25 o C (±1,5 o C). Widoczne jest zmniejszanie się wartości napięcia spoiwa wraz ze wzrostem zawartości dodatku.

4 60 B. Hutera, K. Smyksy, D. Drożyński Analiza zmiany napięcia powierzchniowego spoiwa w funkcji zawartości rozcieńczalnika (rys. 1) wskazuje na zmienną wrażliwość spoiwa na ilość dodatku. Na rysunku 2 przedstawiono wartości pochodnej napięcia względem zawartości rozcieńczalnika, obliczone dla wybranych zawartości rozcieńczalnika (do obliczenia pochodnych wykorzystano równania linii trendu z wykresu na rys. 1). Na podstawie analizy wyników badań przedstawionych na rys. 2 stwierdzono, że największe zmiany napięcia powierzchniowego występują przy stosunkowo niewielkich ilościach dodatku rozcieńczalnika. Napięcie powierzchniowe γ LG ; mn/m γ LG = 50,2 e -0,0072 C kr = 0,994 γ LG = 50,2 e -0,0152 C kr = 0, C ; % wag. cykloheksanon octan butylu Rys. 1. Zmiana napięcia powierzchniowego γ LG spoiwa epoksydowego (żywica epidian 5 z dodatkiem octanu butylu lub cykloheksanonu) ze stężeniem rozcieńczalnika C; T = 25 o C Fig. 1. Changes in surface tension γ LG of the epoxy binder (epoxy resin EPIDIAN 5 with butyl acetate or cyklohexanone addition) vs changes in solvent concentration C; T = 25 o C Zastosowanie komory grzewczo-chłodzącej z elektronicznym regulatorem temperatury umożliwiło prowadzenie badań zmiany napięcia powierzchniowego ze zmianą temperatury. Na rysunku 3 przedstawiono przykładowe wyniki tych badań dla spoiwa epoksydowego z dodatkiem octanu butylu. Pomiary te mają ważny aspekt praktyczny, jeżeli uwzględnimy zmianę warunków otoczenia w oddziałach sporządzania masy w odlewniach (okresy letnie i zimowe) [7]. Na rysunku 3 zamieszczono także wyniki pochodzące z opracowania serii pomiarów kąta zwilżania [m.in. 8, 9]. Większe nachylenie linii opisującej zmiany napięcia powierzchniowego ze wzrostem temperatury wskazuje, że ten parametr jest lepszym wskaźnikiem zmian właściwości spoiwa. W przypadku spoiwa modyfikowanego większą ilością rozcieńczalnika zmiany równowagowego kąta zwilżania są jeszcze mniejsze. Dla analizowanych warunków badań lepszy opis wyników pomiaru napięcia powierzchniowego spoiwa uzyskano, stosując funkcję wykładniczą (linia przerywana na rys. 3). Technicznie łatwiejszy do wykonania jest pomiar kąta zwilżania. Na rysunku 4 przedstawiono przykłado-

5 Napięcie powierzchniowe spoiwa epoksydowego 61 we wykresy łączące wartość napięcia powierzchniowego γ LG z wartością cos θ r. Opracowanie analityczne odpowiednio licznej serii badań umożliwi oszacowanie (prognozowanie) wartości napięcia powierzchniowego zmodyfikowanego spoiwa na podstawie wyników pomiaru kąta zwilżania. Pochodna napięcia powierzchniowego względem stężenia d γ LG /d C; mn/(m*%) Stężenie wagowe rozcieńczalnika C, % -0, ,3-0,4-0,5-0,6 octan butylu (OB) -0,7 cykloheksanon (CH) -0,8 Rys. 2. Pochodna napięcia powierzchniowego (γ LG ) względem stężenia (C) rozcieńczalnika dγ LG /dc spoiwa epoksydowego (żywica epidian 5 z dodatkiem octanu butylu lub cykloheksanolu) w funkcji stężenia wagowego rozcieńczalnika C, %; T = 25 o C Fig. 2. Derivative of surface tension (γ LG ) in relation to the diluent concentration (C) dγ LG /dc of the epoxy binder (epoxy resin EPIDIAN 5 with butyl acetate or cyclohexanone addition) vs diluents concentration C, wt.%; T = 25 o C Napięcie powierzchniowe γ LG ; mn/m % γ LG octanu, 10% octanu butylu butylu (OB) (OB) Serie1 θ, 10% octanu butylu (OB) Serie2 θ, 20% octanu butylu (OB) γ LG = -0,506 t + 57, Temperatura t, o C Rys. 3. Zmiana napięcia powierzchniowego γ LG oraz równowagowego kąta zwilżania θ spoiwa epoksydowego (żywica epidian 5 z dodatkiem octanu butylu) w zależności od temperatury T Fig. 3. Changes in surface tension γ LG and equilibrium contact angle of the epoxy resin (epoxy resin EPIDIAN 5 with butyl acetate (OB)) vs temperature T Kąt zwilżania θ, deg

6 62 B. Hutera, K. Smyksy, D. Drożyński 1,00 0,96 octan butylu (OB) cykloheksanon (CH) cos θ r 0,92 0,88 0, Napięcie powierzchniowe γ LG ; mn/m Rys. 4. Związek napięcia powierzchniowego γ LG spoiwa epoksydowego z parametrem cos θ r ; T = 25 o C, skład spoiwa: epidian 5 + rozcieńczalnik (octan butylu lub cykloheksanon) o stężeniu wagowym C = {5, 10, 20, 30%} Fig. 4. Relationship between surface tension γ LG of epoxy binder and parameter cos θ r ; T = 25 o C, binder content: epoxy resin: EPIDIAN 5 with diluents (butyl acetate OB or cyclohexanone CH), weight concentration C = {5, 10, 20, 30%} W badaniach stosowano także metodę rurek kapilarnych. Metoda ta polega na pomiarze różnicy poziomów cieczy w rurce kapilarnej i poziomu lustra cieczy w naczyniu, w którym rurka jest zanurzona [5, 11]. W przypadku spoiw wymagane jest zwilżanie osnowy i w związku z tym mierzone jest wzniesienie kapilarne. Dokładność metody ogranicza możliwość wyznaczenia kąta zwilżania ścianki kapilary przez spoiwo; fotografując kapilarę i prowadząc komputerową analizę obrazu, można tylko oszacować tę wartość. W ramach wcześniejszych badań [8, 9] wykonano wiele pomiarów kąta zwilżania (metodą leżącej kropli) dla różnych spoiw i w zróżnicowanych warunkach. Ich wyniki mogą być wykorzystane do określenia napięcia powierzchniowego metodą rurek kapilarnych. W pomiarach należałoby stosować szkło podkładek identyczne ze szkłem rurek kapilarnych. W badaniach posłużono się kalibrowanymi rurkami kapilarnymi o różnych średnicach wykorzystywanymi w analityce medycznej. Rurki przemywano roztworem dwuchromianu potasu w stężonym kwasie siarkowym, następnie wodą destylowaną. Dla żywicy epoksydowej bez dodatku rozcieńczalnika wartości napięcia powierzchniowego uzyskane metodą stalagmometryczną i kapilarną wynosiły odpowiednio: 50,2 i 48,8 mn/m (T = 25 o C). Rezultaty te są porównywalne z wartościami podawanymi w literaturze dla żywicy epoksydowej [2]. Zaobserwowano bardzo duży wpływ kinetyki wypełniania rurki kapilarnej spoiwem na wyniki oznaczenia. Dążenie do zwiększenia dokładności pomiaru przez zmniejszenie średnicy rurki kapilarnej (wzrasta dokładność oznaczenia wysokości h wzniesienia kapilarnego) prowadziło do bardzo długich czasów

7 Napięcie powierzchniowe spoiwa epoksydowego 63 ustalania się równowagi. W kapilarach o większej średnicy równowaga osiągana jest szybciej. Spoiwa z większym dodatkiem rozcieńczalnika osiągają równowagę znacznie szybciej niż z spoiwa o małej zawartości dodatku lub bez niego. Nieuwzględnienie powyższych zjawisk przy wyznaczaniu napięcia powierzchniowego może prowadzić do błędnych rezultatów pomiarów. Czasy ustalania się poziomu w rurce kapilarnej były znacznie dłuższe niż czasy ustalania się równowagi w oznaczeniach kąta zwilżania [8]. Przy małych ilościach dodatków równowaga w rurkach o małych średnicach ustala się stosunkowo wolno, w związku z tym w trakcie pomiarów występuje odparowanie rozcieńczalnika, co oczywiście wpływa na dokładność wyznaczenia napięcia powierzchniowego. Zjawisk tych nie eliminowało w pełni nawet umieszczenie naczynia z rozcieńczalnikiem w komorze grzewczo-chłodzącej (w celu uzyskania stanu nasycenia). Oczywiście zjawiska te nasilają się w przypadku badań w podwyższonej temperaturze. Z powyższych uwag wynika, że zastosowanie metody rurek kapilarnych w pomiarach napięcia powierzchniowego spoiw z rozcieńczalnikami ma istotne ograniczenia. Prowadzone przez autorów szerokie badania kąta zwilżania różnych spoiw [5, 8] wskazują, że wykorzystanie obrazów kropli do określenia napięcia powierzchniowego byłoby bardzo korzystne. Do tego potrzebne jest jednak zaawansowane oprogramowanie komercyjne. Kontur leżącej kropli jest opisany równaniem różniczkowym (wynikającym z równania Younga-Laplace`a), którego rozwiązanie numeryczne pozwala określić napięcie powierzchniowe [6, 13, 14]. Ponadto stosowane są procedury optymalizacyjne [6, 9, 14, 15] zmierzające do osiągnięcia jak najlepszej zgodności parametrów geometrycznych rzeczywistego konturu kropli z konturem teoretycznym. Na rysunku 5 przedstawiono przykładowe obrazy kropli uzyskane w trakcie badań. Ponieważ wyniki pomiarów kąta zwilżania zostały zarchiwizowane, możliwe jest wykorzystanie w przyszłości również tej metody. Planowana dalsza modernizacja prototypowego aparatu do pomiaru kąta zwilżania [8], obejmująca układ optyczny, system kalibracji obrazu oraz system dozowania kropli, pozwoli zwiększyć dokładność wyznaczania napięcia powierzchniowego tą metodą. a) b) Rys. 5. Obraz kropli epidianu 5: a) na podkładce kwarcowej, b) na podkładce woskowej Fig. 5. The image of a drop of Epidian 5: a) on a quartz substrate, b) on a wax substrate

8 64 B. Hutera, K. Smyksy, D. Drożyński a) b) dθ/ds = 2 - β Y - sinθ/x (1) dx/ds = cos θ (2) dy/ds = sin θ (3) X=x/R 0 ; Y=y/R 0 ; S=s/R 0 Rys. 6. Podstawowe parametry geometryczne wiszącej kropli (a) i równania opisujące kontur kropli (b) [6] Fig.6. Basic geometrical parameters of pendant drop (a) and equations for drop contour description (b) [6] Rejestracja obrazów kropli wypływających ze stalagmometru pozwala wykorzystać do oznaczenia napięcia powierzchniowego metodę wiszącej kropli [4]. Metoda polega na określeniu parametrów geometrycznych konturu kropli przed momentem jej oderwania (rys. 6). W metodzie tej wykorzystuje się odpowiednie oprogramowanie obejmujące algorytmy analizy obrazu oraz odpowiednie procedury numeryczne [6]. Programy takie są również oferowane przez producentów przyrządów do pomiaru napięcia powierzchniowego. Analiza sporządzonych obrazów kropli zmodyfikowanych spoiw (przykładowe obrazy na rys. 7) wskazuje, że metoda ta może być również zastosowana do określenia napięcia powierzchniowego spoiw. a) b) Rys. 7. Obraz zawieszonej kropli epidianu 5: a) oryginalny, b) z naniesionym obrysem kropli Fig. 7. The image of a pendant drop of Epidian 5: a) original, b) with the superposed drop contour 4. PODSUMOWANIE Wartość napięcia powierzchniowego spoiwa stosowanego w masach formierskich może być wykorzystana jako jeden z parametrów oceny właściwości spo-

9 Napięcie powierzchniowe spoiwa epoksydowego 65 iwa. Wielkość ta charakteryzuje ważne z punktu widzenia procesu sporządzania mas i ich właściwości zjawiska zachodzące na granicy faz. Korzystna jest także zmienność tej wielkości z ilością dodatku rozcieńczalnika oraz temperaturą. W pomiarach napięcia powierzchniowego bardzo ważne jest zachowanie powtarzalnych warunków dotyczy to zwłaszcza stabilizacji temperatury. Przeprowadzone pomiary wykazały przewagę metody stalagmometrycznej nad metodą rurek kapilarnych. Metody leżącej kropli i zawieszonej kropli stwarzają większe możliwości automatyzacji pomiarów, wymagają jednak zastosowania precyzyjnego układu optycznego, zaawansowanego oprogramowania do analizy obrazów oraz obliczeń numerycznych umożliwiających określenie wartości napięcia powierzchniowego. Planowane przez autorów dalsze badania napięcia powierzchniowego z wykorzystaniem omówionych metod umożliwią ich porównanie oraz pozwolą ocenić ich przydatność w badaniach spoiw stosowanych w masach formierskich. LITERATURA [1] Adamczyk Z., Karwiński A., Para G., Charakterystyka fizykochemiczna spoiw i ciekłych mas ceramicznych stosowanych w odlewnictwie precyzyjnym, Kraków, Wyd. Instytutu Odlewnictwa [2] Brojer Z., Hertz Z., Penczek P., Żywice epoksydowe, Warszawa, WNT [3] Broniewski T. i in., Metody badań i ocena właściwości tworzyw sztucznych, Warszawa, WNT [4] Chichkanov S.V., Proskurina V.E., Myagchenkov V.A., Estimation of micelloformation critical concentration for ionogenic and non-ionogenic surfactanta on the data of modified stalamometric method. Chemistry and Computational Simulation, Butlerov Communications, 2002, vol. 3, no. 9, s [5] Dryński T., Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki, Warszawa, PWN [6] Hansen F.K., A program for the measurement of interfacial tension and contact angles by image analysis, [7] Hutera B., Lewandowski J. L., Smyksy K., Wpływ temperatury na właściwości wybranych spoiw formierskich, Archiwum Odlewnictwa, 2006, 6, nr 20, s [8] Hutera B., Smyksy K., Lewandowski J. L., Drożyński D., Wybrane aspekty oznaczania zwilżalności osnowy przez materiały wiążące stosowane w masach formierskich, Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji, 2003, vol. 23, nr 1, s [9] Hutera B., Dynamika zwilżania kwarcu przez spoiwo epoksydowe, Archiwum Technologii Maszyn i Automatyzacji, 2005, vol. 25, nr 1, s [10] Hutera B., Strength of the model of moulding core sand the system, Zeszyty Naukowe AGH, Metallurgy and Foundry Engineering, 1994, vol. 20, z. 4, s [11] Kabza Z., Kostyrko K., Metrologia mikroklimatu pomieszczenia i środowiskowych wielkości fizycznych, Opole, Wyd. Politechniki Opolskiej 2003/2004. [12] Kucharski M., Fima P., Skrzyniarz P., Pomiar gęstości i napięcia powierzchniowego za pomocą metody leżącej kropli, w: Polska metalurgia w latach , Kraków, Komitet Metalurgii Polskiej Akademii Nauk 2006, s [13] Padday J. F., Pitt A. R., Surface and Interfacial Tensions from the Profile of a Sessile Drop, Proceedings of the Royal Society of London, Series A, Mathematical and Physical Sciences, 1972, vol. 329, no. 1579, s

10 66 B. Hutera, K. Smyksy, D. Drożyński [14] Shapiro B., Moon H., Garrell R.L., Kim C-J., Equilibrium behavior of sessile drops under surface tension, applied external fields, and material variations, Journal of Applied Physics, vol. 93, no. 9, s [15] Siwiec G., Botor J., Machulec B., The surface tension determination through the estimation of parameters of sessile drop equation, Archives of Metallurgy, 2003, vol. 48, issue 2, s Praca wpłynęła do Redakcji Recenzent: dr hab. Krystyna Kelar SURFACE TENSION OF EPOXY BINDER USED AS BINDING AGENT OF MOULDING SAND Summary The surface tension of foundry binders is one of the physico-chemical parameters affecting the properties of a sand-binder system. Its value can determine an outcome of the process of moulding sand preparation and the mechanical properties of the ready moulding sand. Numerous methods are available and used at present to measure the surface tension. There is also a rich variety of modern devices offered with different measuring methods. It is, however, possible to obtain the reliable results of the surface tension measurement using relatively simple methods, viz. the stalagmometric method and the capillary rise method. What is necessary are proper conditions of the measurement, directly related with the specific properties of binders. The present paper gives examples of the results obtained during measurement of the surface tension of epoxy binder (without additions and with addition of different amount of diluents). Attention was drawn to the methods of taking measurements, and the obtained results were discussed and analysed. The possibilities of determining the surface tension of the examined binders from the results of the contact angle measurements using the sessile drop and pendant drop methods were outlined. Key words: foundry engineering, moulding sands, surface tension of epoxy binder