WYBRANE CECHY JAKOŚCIOWE NASION PSZENIC, ŻYTA OZIMEGO I RZEPAKU OZIMEGO W WARUNKACH DOLNEGO ŚLĄSKA

Transkrypt

1 DOLNOŚLĄSKI ZESPÓŁ POREJESTROWEGO DOŚWIADCZALNICTWA ODMIANOWEGO i ROLNICZEGO WYRANE CECHY JAKOŚCIOWE NASION PSZENIC, ŻYTA OZIMEGO I RZEPAKU OZIMEGO W WARUNKACH DOLNEGO ŚLĄSKA Wyniki badań ziarna z doświadczeń z lat Zeszyt 1 ( 14 ) wydawnictwo sto dwudzieste czwarte olesławiecki kwiecień 2012

2 Dolnośląski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego Przewodniczący: mgr inż. Anna Kamińska z-ca prof. dr hab. Jan Kaczmarek z-ca prof. dr hab. Henryk ujak sekretarz: mgr inż. Ewa Śmiałek Centralny Ośrodek adanie Odmian Roślin Uprawnych Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Zybiszowie Kąty Wrocławskie tel Opracowali: mgr inż. Ludwik Kotowicz prof. dr hab. Zygmunt Gil mgr Marta Ćwiertniewska dr hab. Władysław Malarz dr Dariusz Zalewski Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądź części niniejszej publikacji wymaga zgody dyrektora stacji wiodącej w programie

3 1. WSTĘP Wyposażenie jednostek skupujących ziarno w ramach skupu w coraz to doskonalszą aparaturę do oceny jego jakości, pozwala na lepszą i szybszą oceną skupowanego ziarna oraz wiązanie ceny z wartością technologiczną. Jakość technologiczna uzyskanego ziarna (jego chemiczny skład) jest głównie uzależniona od współdziałania trzech elementów: genotypu (odmiany), środowiska (rejon kraju, gleba, przebieg warunków pogodowych w czasie wegetacji roślin, nasilenie występowania chorób i wylegania itp.) oraz technologii uprawy (poziom intensywności). Elementem, na który rolnik ma największy wpływ oraz który nie koniecznie musi wiązać się ze wzrostem kosztów produkcji, jest wybór odmiany odpowiedniej zarówno dla warunków gospodarowania, jak i oczekiwanego efektu. Tematem niniejszego opracowania jest określenie wartości technologicznej ziarna wybranych odmian pszenicy ozimej oraz wpływu na nią (określenie zakresu zmienności) warunków środowiska i poziomu zastosowanej agrotechniki. Do oceny jakości ziarna przyjęto cztery parametry najczęściej stosowane w skupie, określające głównie przydatność ziarna poszczególnych odmian do celów piekarskich: 1. Zawartość białka ogółem w suchej masie, 2. Zawartość glutenu mokrego, 3. Liczbę testu Zeleny ego, 4. Liczbę opadania. Trzy pierwsze parametry badano w laboratorium Katedry Szczegółowej Uprawy Roślin Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu pod kierunkiem prof. dr hab. Andrzeja Koteckiego metodą spektroskopii odbiciowej w bliskiej podczerwieni (NIRS). Wzorce zostały dostarczone przez Centralne Laboratorium COORU w Słupi Wielkiej. Za wyborem metody przemawiał fakt powszechnego jej stosowania przez jednostki skupujące. Liczbę opadania określano w laboratorium Katedry Technologii Owoców, Warzyw i Zbóż Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu pod kierunkiem prof. dr hab. Zygmunta Gila klasyczną metodą ICC Standard nr Ziarno do analiz pochodziło z doświadczeń typu K i L prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego na Dolnym Śląsku. Z każdego doświadczenia badano po 1 próbce każdej odmiany z dwu poziomów agrotechnicznych. Poziomy agrotechniki, warunki uprawy oraz uzyskane wyniki plonowania i innych ważnych cech rolniczych w tych doświadczeniach szczegółowo opisano w Zeszytach Wyniki doświadczeń PDOiR są dostępne również na stronie internetowej Więcej informacji związanych z opisem wartości technologicznej ziarna pszenic z doświadczeń przeprowadzonych w latach znaleźć można w wydawnictwie autorstwa Z. Gila, W. Nowaka, L. Kotowicza Jakość odmian pszenic jarych i ozimych w doświadczeniach PDO na Dolnym Śląsku Zeszyt 3, za lata w zeszycie 5, za lata w zeszycie 1(8) i za lata w zeszycie 9(9).

4 2. PSZENICA OZIMA Przedstawione w tabelach wyniki pochodzą z 4-6 doświadczeń przeprowadzonych z odmianami pszenicy ozimej na Dolnym Śląsku ze zbiorów w latach 2008/2011 oraz uśrednione wyniki roczne z czterech ostatnich sezonów (2007/2008, 2008/2009, 2009/2010, i 2010/2011). Łącznie w opracowaniu wykorzystano wyniki 21 doświadczeń. Za wzorzec dla każdej określanej cechy przyjęto średni wynik wszystkich odmian biorących udział w danym roku w doświadczeniu. Warunki agrometeorologiczne zostały opisane przez E. Śmiałek w zeszytach PDiOR Przebieg warunków agrometeorologicznych na Dolnym Śląsku natomiast opis technologii, uzyskane plony i wybrane cechy gospodarcze w zeszytach Wyniki doświadczeń PDOiR. Zawartość białka ogółem w suchej masie (%). Najwyższą zawartość białka ogółem odnotowano w roku 2008 (14,06% na podstawowym poziomie agrotechniki i 15,17 na wyższym poziomie agrotechniki ). W następnych latach wartości te spadły do najniższego poziomu w 2011 roku do 11,44% na i 11,93% na. Świadczy to o decydującym wpływie warunków pogodowych na zawartość białka w ziarnie pszenicy ozimej. Na poziomie agrotechniki były to wartości niższe niż wymagana minimalna zawartość białka ogólnego przez normy skupowe (11,5%), natomiast na wyższym poziomie agrotechnicznym nieznacznie ją przekraczają. Przyrost zawartości białka w ziarnie dzięki zastosowaniu intensywnej technologii wyniósł w 2008 roku 1,11% przy najwyższej zawartości białka w badanym czteroleciu do 0,40% w roku 2011 przy najniższej. Średnio w okresie przyrost zawartości białka wyniósł 0,74%. Stabilną, najwyższą zawartością białka odznaczała się odmiana ogatka, szczególnie na wyższym poziomie agrotechnicznym. Najniższą natomiast odmiana Nadobna. Zawartość białka w ziarnie pszenicy ozimej podlegała dużym wahaniom w poszczególnych miejscowościach, na przykład: od 9,75 % w Tarnowie do 12,70 % w Krościnie Małej w 2011 roku (), czy od 11,82 % w Tomaszowie ol. do 13,17 % w Zybiszowie w roku Osiągnięcie pożądanego rezultatu przez rolnika zapewnia właściwy dobór odmiany do warunków siedliskowych i agrotechniki. Zawartość glutenu mokrego (%) Zawartość glutenu mokrego w ziarnie pszenic ozimych podlegała dużym wahaniom w latach od 32,23% na poziomie i 34,42 % na poziomie w roku 2008 do analogicznie 21,64% i 23,04% w roku W roku 2008 zawartość mokrego glutenu średnio wynosiła 32,23% i 34,42%, odpowiednio na podstawowym i wyższym poziomie agrotechnicznym. yły to wartości najwyższe w analizowanym czteroleciu. Ziarno wszystkich odmian, we wszystkich miejscowościach na obu poziomach agrotechnicznych zawierało więcej glutenu niż wymagała norma skupowa (25%).

5 Najwyższą zawartością glutenu charakteryzowało się ziarno na obu poziomach agrotechniki z Naroczyc, najniższą natomiast z Pawłowic. Najlepszymi odmianami były Figura (103% wzorca na obu poziomach agrotechnicznych) i ogatka (102% i 106%), najgorzej pod tym względem wypadła natomiast odmiana - Nadobna (92% i 94% wzorca). W roku 2009 zawartość glutenu mokrego osiągnęła znacznie niższy poziom w porównaniu do roku poprzedniego, średnio na poziomie 24,78% i na 27,13%. Różnice pomiędzy miejscowościami były większe niż w poprzednich latach. Najwyższą zawartością glutenu wykazała się odmiana Muszelka (106% wzorca na obu poziomach agrotechnicznych) i Rapsodia (119% i 109%) Najniższą zawartością glutenu w roku 2009 (w % wzorca) cechowały się odmiany: Figura (90% i 91%), Nadobna 92% i 94%. W roku 2010 zawartość glutenu w ziarnie była podobna do roku 2009 na podstawowym poziomie agrotechnicznym (24,66%) lecz niższa na wyższym poziomie agrotechniki (25,48%). Najwyższą zawartością glutenu odznaczyły się odmiany: Figura, oomer i Muszelka, najniższą - Cubus i Nadobna. W roku 2011 zawartość glutenu w ziarnie osiągnęła najniższy poziom w całym okresie badania jakości nasion pszenicy ozimej w ramach programu PDO i wyniosła jedynie 21,64% na niższym poziomie agrotechnicznym i 23,04% na wyższym. W tym roku wyróżniły się pozytywnie odmiany: Premio, Natula, Ostroga i Mulan negatywnie natomiast oomer i KWS Ozon. Zawartość glutenu jest silnie skorelowana z zawartością białka ogólnego. Największa zmienność zawartości glutenu występowała pomiędzy miejscowościami, latami i odmianami, najmniejsza pomiędzy poziomami agrotechnicznymi. Podobnie, jak w przypadku zawartości białka w ziarnie, zawartość glutenu jest cechą odmianową. Zapewnienie wysokiej zawartości glutenu w plonie uzależnione jest od doboru właściwej odmiany do warunków siedliskowych konkretnego pola. Wskaźnik sedymentacji Zeleny ego W roku 2008 wartość wskaźnika sedymentacji Zelenye go, średnio w doświadczeniach na Dolnym Śląsku wynosiła 34,24 i 39,88 ml, odpowiednio na podstawowym i wyższym poziomie agrotechnicznym. yły to wartości niższe w porównaniu do uzyskanych w latach poprzednich. Spośród odmian badanych, w każdym przypadku korzystniejszą od wzorca wartością wskaźnika sedymentacji Zeleny ego cechowała się odmiana ogatka. Niższymi wskaźnikami sedymentacji Zeleny ego cechowało się natomiast ziarno odmian Rapsodia, Nadobna i oomer. Rok 2009 cechował się najwyższym poziomem wskaźnika sedymentacji Zelenye go w całym badanym czteroleciu, który wyniósł 42,16 ml na i 45,55 ml na. Najlepszą odmianą była Figura 103% i 108% wzorca, najgorszymi natomiast: Kohelia, Fidelius i Rapsodia. Poziom wskaźnika sedymentacji Zelenye go w roku 2010 był niższy w porównaniu do roku poprzedniego (38,00 na i 38,43 ml na ). Niezwykle korzystnie na tle innych odmian wypadły odmiany ogatka i Nadobna.

6 Wskaźnik sedymentacji Zelenye go w roku 2011 był niższy w porównaniu do dwóch poprzednich lat, na podobnym poziomie do 2008 roku (34,91 ml i 37,03 ml). Podobnie, jak w roku poprzednim, wystąpiło bardzo duże zróżnicowanie odmian od 78% u najgorszej odmiany (Rapsodia) do 127% wzorca u najlepszej (KWS Ozon) na podstawowym poziomie agrotechnicznym oraz 81% wzorca u najgorszej (Rapsodia) do 115% u najlepszych (amberka i Smaragd). Zastosowanie wyższego poziomu agrotechniki w większości przypadków spowodowało poprawę wskaźnika sedymentacji Zeleny ego. Najwyższy przyrost odnotowano w roku ,64 ml, najniższy natomiast w 2010 tylko 0,43 ml. W badanym czteroleciu ( ) wyniósł on 2,89 ml. Spośród badanych odmian trudno wyróżnić odmiany jednoznacznie reagujące pogorszeniem lub poprawą swych względnych wyników wskaźnika sedymentacji po zastosowaniu wyższego poziomu agrotechniki. Największą zmienność tej cechy odnotowano w podobnym stopniu pomiędzy odmianami i miejscowościami, bardzo dużą zmienność wykazała ta cecha w latach, a w najmniejszym stopniu pomiędzy poziomami agrotechnicznymi. Liczba opadania W roku 2008 liczba opadania średnio wynosiła 368 i 378 s, odpowiednio na podstawowym i wyższym poziomie agrotechnicznym. yły to wartości najwyższe, jakie uzyskano w analizowanym czteroleciu. Ziarno wszystkich odmian spełniało we wszystkich miejscowościach na obu poziomach agrotechnicznych minimalne kryterium skupowe 220 s. W roku 2008 we wszystkich doświadczeniach i na obu poziomach agrotechnicznych najwyższą liczbą opadania charakteryzowały się odmiany: oomer i Cubus, najniższą natomiast odmiany: Figura i Rapsodia. Liczba opadania w 2009 roku była niższa i wyniosła średnio 308 s na podstawowym poziomie agrotechniki oraz 309 s na wyższym poziomie agrotechniki. Wartość parametru pomiędzy odmianami nie była zbytnio zróżnicowana W roku 2010 liczba opadania wyniosła 346 na i 357 na. Najlepszą była odmiana amberka (110% i 111%), a najgorszą ogatka (81% i 95% wzorca). Zbiór z roku 2011 charakteryzował się najniższą liczbą opadania w latach i wyniósł 280 s na podstawowym poziomie agrotechniki i 293 s na wyższym poziomie agrotechniki. Podobnie, jak w pozostałych cechach, zastosowanie wyższego poziomu agrotechniki w każdej miejscowości powodowało również nieznaczny wzrost liczby opadania. Średnio w omawianym czteroleciu wzrost wyniósł 21 s. Spośród badanych odmian trudno jest wyróżnić odmiany jednoznacznie reagujące pogorszeniem lub poprawą swych względnych wyników po zastosowaniu wyższego poziomu agrotechniki. Liczba opadania w największym stopniu zmieniała się w obrębie odmian, a w mniejszym w miejscowościach. Lata i poziomy agrotechniczne były źródłem mniej znaczących zmian.

7 Tabela 1. Zawartość białka ogólnego w ziarnie (% s. m.). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (%) 14,02 14,58 12,70 14,32 14,62 14,14 15,10 15,69 13,69 15,57 15,55 15,41 1 Zyta 1,98 1,35 1,20 2,41-0,46 1,62 1,73 1,07 1,54 0,76 1,35 1,15 2 Finezja -0,19 0,65 1,33-0,06 1,14 0,96 1,63 1,01 0,61-0,21 2,31 1,32 3 Trend 0,88 0,48-0,47-0,52-1,09-0,08 0,06 0,64-0,46-0,74-0,45-0,01 4 Smuga 1,81 1,18 0,13-0,22 0,24 0,29 0,50 0,24 1,07 0,06-0,35 1,29 5 Wydma 0,91 1,02-0,50-0,26 0,94-0,51 0,43 1,07-0,69 0,93-0,75-0,28 6 Turkish A -0,49-0,82-0,24 0,28-0,32-0,98 0,16-0,49-1,06 0,56 0,85-0,95 7 oomer 0,74-1,22 0,40-0,29-1,66-0,81-1,54-0,76-0,76 0,33-2,35-0,35 8 Naridana -1,39 0,28 0,40 0,51-1,72-0,11-1,27-0,79-0,39 0,46-1,75-0,35 9 Ostka Strzelecka 2,91 0,45-0,30 0,48 2,11 0,92 1,20 0,84 0,77 0,96 0,81 1,09 10 Cubus -1,42-0,68 0,06-0,89-1,16-0,21-1,20-0,86-0,26 0,49-0,55-1,11 11 Figura -0,36 0,25 0,16 0,81-0,76 0,29 1,00-0,83-0,53-0,54-0,45 1,02 12 Mewa 0,98 0,62-0,20-0,19-0,19-0,11 0,20 0,14 0,84-0,34 0,01 0,05 13 Kobiera -1,49-1,12-0,67 1,21 1,01 0,39 0,03 0,24-0,73 0,29 0,25 0,52 14 Tonacja 1,54-0,98 0,66-0,29 1,51 0,86 0,56 0,01 1,31 0,26 0,21 0,72 15 ogatka -0,86 1,38 0,50 0,01-0,52-0,18 0,43 1,21 1,44 0,56 1,15-0,38 16 Nadobna -2,36-1,42-0,90-1,22-0,06-0,08-2,00-1,49 0,01-1,44-0,05-1,35 17 Anthus -2,59-0,15-1,90 0,81 0,74-0,78-0,07 0,01-1,16 0,13-0,09-1,25 18 Rapsodia -2,06-0,75 0,83-1,22-0,89-0,91-1,37-0,66-0,66-1,81-0,35-1,01 C 19 Satyna 0,71-0,05-0,24-0,92 0,98-0,44-0,47-0,03-0,09-0,07 0,15 1,02

8 Tabela 2. Zawartość białka ogólnego w ziarnie (% s. m.). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (%) 13,17 12,50 13,09 12,64 11,98 11,82 14,83 13,59 13,82 13,47 13,59 12,16 1 Zyta 0,04 0,99 0,33 0,30 1,57 0,71 0,19 0,73-0,15 0,67 0,85 0,43 2 Finezja -0,60-0,18-0,09 0,35 1,02 1,72 0,86 0,34 0,13-0,16 0,25 1,47 3 Trend -0,75 0,47-0,37-0,05-0,15-0,69 0,26 0,62 0,40 0,56-0,71-0,26 4 Smuga 1,02-0,22 0,08-0,11 0,34 0,79 0,49 0,20 0,33-0,44 0,64 1,48 5 Wydma 0,33 0,91 0,06 0,41 0,13 0,86 1,00 0,43 0,62 0,52 0,04 1,04 A 6 oomer -1,08 0,39-0,80-0,64-0,89-0,44-0,72 0,07-0,12-0,17 0,70-0,28 7 Figura -0,60 0,09-0,55-0,48-0,07-0,44-0,38-0,75-0,74-0,54 1,87-0,84 8 Naridana 0,92-0,84 0,12-0,29-0,30 0,12 0,04-0,18 0,23-0,37 0,23-0,14 9 Cubus -0,34 0,50 0,97 0,73-0,33-0,69 0,20 1,45-0,01 0,14-0,28-1,09 10 Kohelia -0,75-0,42 0,34-0,56-0,40-0,08-0,61-0,44-0,03-0,16-0,26-0,23 11 Mewa 0,75-0,46 0,34-0,15 0,61-0,15 0,28 0,62-0,24-0,46 0,35-0,16 12 Kobiera -0,45-0,23-0,01 0,53-0,57-0,38 0,47-0,45-0,73-0,50-0,76-0,26 13 Tonacja -0,30-0,37-0,29 1,02-0,08 0,15 0,33-0,04 0,09-0,23-0,48-0,03 14 ogatka -0,98-0,54 0,32-0,86-0,24-0,32-0,91-0,72 0,20 0,10 0,12-1,03 15 Nadobna -0,70-0,66-0,42-0,58-0,25-0,25-0,66-1,08-0,69-0,99-0,80 0,71 16 Anthus 0,29-1,19-1,07-0,60-1,00-1,07-0,92-0,82-0,21-0,37-1,17-0,68 17 Mulan -0,81-0,08-0,90-0,01-0,70-0,83-0,29 0,46-0,58 0,47 0,07-0,87 18 Muszelka 1,54 0,53-0,13-0,44-0,76-0,51 0,48-0,15 0,01 0,02 0,24-0,73 19 Rapsodia 0,48 0,09 0,74 0,29 2,26 0,54-0,54-0,01 0,40 0,84-1,17-0,13 C 20 Satyna 2,18 0,74 0,94 0,49-0,15 0,91 0,22 0,41 0,54 0,12-0,32 1,47

9 Tabela 3. Zawartość białka ogólnego w ziarnie (% s. m.). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (%) 12,44 13,22 11,55 11,58 12,12 12,97 13,08 11,82 12,39 12,18 1 Trend -0,47 0,28-0,45-1,28 0,08-1,05 0,13-0,40-0,79-0,15 2 Wydma 0,11 0,24 0,20-0,57-0,80-0,28 0,72 0,94-0,24-0,54 3 oomer 0,59 0,74 0,17 0,37 0,80 0,73 0,72-0,21 0,69 0,44 4 Figura 0,18 0,32-0,58 0,22 0,98 0,12 0,06-0,46 0,20 0,51 5 Naridana -0,46-1,06 0,59-1,52-0,68-0,03-0,61 0,75-0,24 0,15 A 6 Cubus 0,36-0,19 0,04-0,35-0,44 0,16-0,26-0,28 0,42-0,31 7 Kohelia -0,37-0,79 0,64-0,45-0,30-0,25-0,88 0,25-0,51-0,07 8 Askalon -0,32-0,22-0,21 0,22-0,13-0,27-0,26-0,12-0,16-0,15 9 amberka -0,13-0,07-0,47-0,22-0,15-0,08 0,18-0,35-0,02 0,23 10 Natula 0,33 0,06 0,37-0,11 0,10 0,06-0,07 0,44-0,94 0,53 11 Ostroga -0,88-1,00 0,38-0,85-0,54-0,54-0,28 0,65-0,12-0,36 12 Tonacja -0,83-1,28-0,19-0,82-0,12-1,28-0,92-0,88-1,37-0,39 13 ogatka 0,20 0,75 0,12-0,02 0,52 0,55 0,55 0,02-0,56 0,67 14 Nadobna -0,68-0,29-0,05-0,04 0,53-0,23-0,36-0,13 0,41-0,46 15 Anthus 1,14 0,65-0,90 1,26 0,56 0,63 0,36-0,76 1,02 0,75 16 Mulan -0,30 0,21-0,34 0,11 0,24-0,28 0,20 0,19 0,61 0,34 17 Muszelka 0,63-0,01-0,4 1,00-0,09 0,27-0,24-0,18 1,09-0,74 18 Smaragd -0,83-0,48-0,44 1,40-0,64-0,23-0,29-0,54-0,74-0,21 19 Rapsodia 0,83 0,93 0,42 0,43-0,78 0,63 0,64 0,39 0,04-0,73 C 20 Satyna 0,71 1,02 0,95 0,28 0,38 1,24 0,74 0,75 0,96-0,05

10 Tabela 4. Zawartość białka ogólnego w ziarnie (% s. m.). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) wzorzec (%) 11,35 9,75 12,70 11,98 12,59 10,15 12,87 12,12 1 oomer -0,03-0,66-0,93-0,75-0,14-0,25-0,70-0,16 2 Figura -0,32-0,39 0,44-0,06-0,22-0,16-0,31 0,40 3 Cubus -0,34-0,19-0,69-0,02 0,24-0,22-0,32 0,39 4 Kohelia -0,26-0,22 0,20-0,34 0,61-0,27 2,92-0,35 5 Askalon -0,58-0,30 0,02-0,62-0,20-0,31 0,36-0,68 6 amberka A 0,30-0,18 0,77 0,12 0,60 0,13 1,33 0,42 7 Natula -0,14 0,20 0,62-0,12 0,26 0,88 0,44 0,26 8 Ostroga 0,33 0,18 1,11 0,96-0,10-0,26 0,59-0,03 9 ockris 0,26-0,05-0,98-0,65-0,24 0,03-1,01 0,21 10 Kepler 0,22-0,25 0,50 0,92 0,95-0,15 0,16-0,06 11 Premio 0,79 2,35 0,50 1,60 1,22 1,03 0,46 0,64 12 ogatka 0,20-0,23 0,86 0,10 0,62 0,36-0,44 1,49 13 Nadobna 0,15 0,08-1,19 0,25-0,47 0,10-1,35-0,16 14 Mulan -0,22-0,14 0,56 0,21-1,61-0,15 0,66-0,36 15 Muszelka -0,45-0,33-0,39-0,20-0,06-0,28-0,06-0,72 16 Smaragd -0,74-0,14-0,08 0,84 0,19-0,06-1,27-0,08 17 anderola -0,13-0,06 0,22-0,82-0,16-0,20 0,02-0,52 18 Fidelius -0,81 0,00 0,18-0,71 0,17-0,08-0,56 0,03 19 KWS Ozon 1,04-0,63-0,04-0,24-2,56-0,48-0,17-0,81 20 Rapsodia C -0,06-0,62-0,62-0,13 0,39-0,03-0,03-0,09

11 Tabela 5. Zawartość białka ogólnego w ziarnie (% s. m.). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Lata zbioru: (wartość względem wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych w danym roku) wzorzec (%) 14,06 12,53 12,18 11,44 11,81 12,55 15,17 13,58 12,49 11,93 12,21 13,29 1 oomer Figura Cubus Kohelia Askalon amberka A Natula Ostroga ockris Kepler Premio ogatka Nadobna Mulan Muszelka Smaragd anderola Fidelius KWS Ozon Rapsodia C Liczba doświadczeń

12 Tabela 6. Zawartość glutenu mokrego w ziarnie (%). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (%) 32,22 32,81 30,29 32,87 33,36 31,88 34,10 35,20 32,97 35,67 35,42 34,82 1 Zyta 4,18 2,69 2,01 5,83 0,64 3,82 5,00 2,20 2,73 0,73 3,28 4,14 2 Finezja -1,22 2,19 1,11 0,83 3,14 2,72 2,60 1,80 0,83-0,47 4,68 5,44 3 Trend 2,68 0,89-0,79-1,17-2,46-0,08 0,90 1,30-0,27 0,03-0,42 2,74 4 Smuga 6,18 3,09 1,71 0,13 1,64 1,42 3,30 1,30 4,63 0,93 0,28 4,74 5 Wydma 2,68 1,09-0,89-0,47 1,74-0,68 0,60 1,20-0,97 2,13-0,12 0,94 6 Turkish A -1,22-3,31-0,99 1,03-1,86-2,38-0,50-1,90-3,07 0,23 0,78-0,36 7 oomer 1,18-2,31 2,01-0,47-3,36-0,98-3,20-1,70-1,17 0,73-4,92 0,24 8 Naridana -2,62 1,39 2,41 1,63-1,56 0,12-3,00-0,70 0,03 1,33-3,62 1,04 9 Ostka Strzelecka 6,98 0,69-1,29 1,33 5,24 1,02 1,60 1,50 1,33 2,63 1,58 3,74 10 Cubus -4,02-1,41 0,51-3,37-2,96-1,38-3,50-1,70-0,37 0,33-2,42-1,76 11 Figura -0,62 2,79 1,11 1,83-1,36 1,72 0,80 1,90 0,33-0,57-0,22 4,74 12 Mewa 2,48 2,29-0,19 0,23 0,34 0,72 0,80 1,50 1,63-0,07 0,48 2,84 13 Kobiera -4,32-2,61-2,79 2,03 0,74-1,48-0,80-0,20-3,07-0,17-0,02 1,74 14 Tonacja 4,78-1,81 2,01 0,53 2,04 3,02 2,50 1,10 2,23 1,43 2,38 4,64 15 ogatka -2,42 4,29 1,71 0,23-1,06 1,12 2,40 3,50 3,23 1,13 1,88 0,44 16 Nadobna -6,02-3,21-1,59-2,77-0,86-1,38-4,90-4,20-0,77-2,17-1,22-0,06 17 Anthus -6,32-2,41-4,49 1,83 1,44-2,68-1,50-2,00-3,67-1,17-0,32-2,16 18 Rapsodia -5,42-2,81 0,21-3,87-2,86-2,48-2,90-3,20-1,77-4,27-1,12-1,06 C 19 Satyna 2,38-0,01-0,89-1,67 1,34-0,28 0,00 0,00 0,43 0,13 0,08 3,54

13 Tabela 7. Zawartość glutenu mokrego w ziarnie (% s. m.). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (%) 29,04 22,75 28,49 23,85 20,05 24,51 33,25 24,72 30,32 26,15 23,29 25,03 1 Zyta -0,17 1,76-0,27-1,48 2,05-0,27 0,42-0,95-1,32-0,42 2,75-1,32 2 Finezja -2,43-3,27-0,92-0,20 3,37 4,21 0,70 0,33 0,01-0,96-1,63 4,06 3 Trend -3,59-3,55-1,89-1,94 0,87-2,72 4,64-4,06-0,28-2,14-1,02-2,50 4 Smuga 4,29 3,06 0,67 0,25 2,36 2,34 1,74 3,35-1,21 0,61 2,10 4,02 5 Wydma -2,75 4,42 0,97 2,01 1,71 0,72 1,57 2,50-0,05 3,21-0,23 2,25 A 6 oomer -3,13 0,56 0,02-2,50-2,92-1,47-1,76-0,04-2,11 0,34-0,16-1,63 7 Figura -1,72-4,25-2,73-2,05-2,08-2,03-1,98-5,65-2,75-4,03 2,75-3,43 8 Naridana 4,98-0,67-0,44-1,98-0,56-0,19 0,97-1,03-0,67-1,33 0,48-0,57 9 Cubus -0,85 0,61 1,04-1,06-2,29-4,24 0,98 4,15-1,50-0,05-1,87-2,45 10 Kohelia -2,34-0,10 1,94-0,97 0,16 2,53-0,76 1,47 3,48-0,20-0,37 0,48 11 Mewa 1,44-0,29-0,05 0,39 3,67 1,60 0,95 1,58-0,17-1,53 3,86 1,08 12 Kobiera 0,91 0,57-0,65 2,13-2,79-0,11 1,41 0,38-2,88-0,64-1,61-0,65 13 Tonacja -7,07-4,33-2,23 3,28-0,10-0,61-0,24-3,19-1,74-0,48-2,31-2,53 14 ogatka -1,90-3,55 0,92-0,89-1,39 0,12-3,22-4,06 1,55 1,87 1,87-2,46 15 Nadobna -1,47-0,38-0,44-0,95 0,42 1,16-0,73-0,82-1,32-2,85-0,33 3,81 16 Anthus 0,77-0,84-0,89-1,05-1,95-2,62-4,55-1,92 0,87 0,00-0,55-0,28 17 Mulan 0,14 0,75-3,35-0,72-4,23-2,44 1,48 3,12 0,67 1,28-4,42-0,70 18 Muszelka 6,44 2,43 0,27 0,53-0,76 0,32 2,66 2,50 1,72 2,77 1,66-0,89 19 Rapsodia 3,09 2,79 4,56 3,75 9,98 3,54 0,40 3,11 2,90 5,33 1,00 1,86 C 20 Satyna 6,77 2,45 3,11 3,17-2,96 0,29-3,09-0,36 0,90-1,39-1,02 2,47

14 Tabela 8. Zawartość glutenu mokrego w ziarnie (% s. m.). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (%) 27,14 26,51 23,84 19,69 26,10 28,15 25,82 24,94 21,68 26,82 1 Trend 0,49 2,19-0,61-1,51 1,82-2,39 1,73-2,15-0,60 0,90 2 Wydma 0,02 0,37-0,12-2,25-3,90-1,97 1,35 3,54-1,53-2,64 3 oomer 1,81 2,63 0,58 1,55 1,91 1,99 1,42-2,09 2,66-0,29 4 Figura 2,96 1,18-1,70 2,18 2,31 1,15 2,50-2,31 2,24 1,47 5 Naridana -1,69-4,21 2,11-2,88-3,28-0,11-2,88 2,48 0,93 0,41 A 6 Cubus 0,89 0,49-0,94 0,55-0,73-1,26-0,34 0,55 1,44-0,87 7 Kohelia -2,57-4,21 0,79-3,24-2,05-1,45-5,16 1,17-2,20-0,99 8 Askalon -1,67-1,68-1,89-0,74-0,36 0,34-1,27-1,65-1,48 0,18 9 amberka -0,77 1,42-2,87 0,28 2,95 1,53 2,58-3,06 0,45 1,06 10 Natula 2,04 1,48 1,16-1,90-2,20 0,75 2,83 1,12-3,17 2,65 11 Ostroga -1,91-2,26 1,81-0,96-0,05-0,93 1,78 1,48 0,47-0,16 12 Tonacja -3,05-5,44-1,08-1,34 1,45-3,64-4,33-4,87-4,85-1,58 13 ogatka -1,64 0,64-0,73-2,48 0,01-1,85-1,96-0,20-1,29 0,30 14 Nadobna -4,85-3,51 1,43-2,02-0,05-2,51-2,85 1,23-0,84-2,60 15 Anthus 3,54 1,82-2,80 1,98 0,93 1,65 0,72-0,88 2,41 2,02 16 Mulan -1,28-0,64 0,85 0,20 0,61-0,80-0,45 2,54 0,64 1,17 17 Muszelka 1,82 0,36-0,02 2,59 0,49 1,84-2,63 1,71 2,33-0,50 18 Smaragd -2,50-1,69-0,26 2,38-1,18-0,79 0,09-2,84-2,27 0,32 19 Rapsodia 2,75 2,75 3,61 1,92-2,78 1,68 1,68 2,83-1,52-2,68 C 20 Satyna 5,06 6,14 1,67 3,90 1,36 5,58 4,76 1,26 6,50 0,18

15 Tabela 9. Zawartość glutenu mokrego w ziarnie (% s. m.). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) wzorzec (%) 24,41 16,50 23,42 22,23 27,67 17,92 23,98 22,58 1 oomer -1,38-2,97-1,97-4,21-0,31-2,08-2,57-2,37 2 Figura -1,05-2,27-1,70-3,88-0,39-1,99-4,67-2,85 3 Cubus -2,62-2,05 1,50-1,94-0,38-2,51 1,25-1,20 4 Kohelia 0,62-0,25 1,49-1,98 1,12 0,85 2,03-2,32 5 Askalon -1,50-1,81-1,17-1,10 0,14-2,51-0,53-0,69 6 amberka A -1,08-0,93-0,15 0,60-0,17-1,50 1,53 0,89 7 Natula 0,28 2,53 1,51 0,50 0,65 4,01 2,73 3,81 8 Ostroga 1,10-0,90 1,39 2,49 0,70-0,08 2,34-0,52 9 ockris 0,91-0,70-2,78-0,63-0,09 0,81-4,37 1,52 10 Kepler 0,65-0,91-1,12 5,26 1,93 0,09 0,04 0,53 11 Premio 4,34 7,62 1,38 6,27 4,11 2,67 0,58 4,32 12 ogatka -0,85-1,32-1,97-2,91 1,76-0,10-2,59 2,61 13 Nadobna 0,15 0,12 1,50-1,33-1,13 0,71 1,25-2,10 14 Mulan -0,43 0,70 2,60 1,76-2,92 1,19 0,51-1,56 15 Muszelka 0,00 1,18 0,22-0,10-0,25-0,19-0,29 0,28 16 Smaragd 0,42-0,12-1,12 3,50-1,81-1,71-5,11 0,52 17 anderola 0,09 0,09-0,32-0,05 0,59 0,59 0,57-0,16 18 Fidelius -1,23 0,37 1,38 1,82 1,45 1,62-2,64 2,73 19 KWS Ozon -0,49-1,51-3,04-0,55-5,82-1,78-3,84-2,12 20 Rapsodia C 0,70 1,62 0,69-0,93 1,73 2,06 1,23 1,18

16 Tabela 10. Zawartość glutenu mokrego w ziarnie (%). Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Lata zbioru: (wartość względna wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych w danym roku) wzorzec (%) 32,23 24,78 24,66 21,64 23,15 25,83 34,42 27,13 25,48 23,04 24,26 27,52 1 oomer Figura Cubus Kohelia Askalon amberka A Natula Ostroga ockris Kepler Premio ogatka Nadobna Mulan Muszelka Smaragd anderola Fidelius KWS Ozon Rapsodia C Liczba doświadczeń

17 Tabela 11. Wskaźnik sedymentacji Zeleny ego. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (ml) 34,14 36,13 26,04 37,24 37,51 34,40 39,40 41,53 31,70 42,89 42,33 41,43 1 Zyta 14,06 9,77 10,26 13,06 7,39 13,90 14,00 7,77 10,80 10,11 8,67 7,87 2 Finezja -4,04 3,87 2,76 0,66 7,89 5,10 5,50 5,47 2,80-0,19 11,17 8,47 3 Trend 8,56 1,87 0,56 0,06-1,91 4,20 5,50 5,47 0,70 0,81 2,47 2,87 4 Smuga 10,46 2,37 3,56-2,14-0,11 0,50 1,30-3,93 8,20-1,99-2,13 4,87 5 Wydma 6,36-0,43-1,34 1,46 4,19-0,70 4,50-0,63-1,80 4,61 0,37 0,97 6 Turkish A -2,14-7,73-1,64 3,46-4,81-7,20-1,90-5,03-7,50 1,01-0,53-4,03 7 oomer 0,06-5,23-0,24-6,94-16,21-9,20-14,20 0,17-6,60-2,99-18,43-8,43 8 Naridana -9,54 3,27 1,66-0,24-10,01-2,90-7,90-5,23-1,70 0,81-13,53-3,83 9 Ostka Strzelecka 18,26 5,87-1,64 3,56 8,89 5,50 4,80 11,07 3,90 5,71 1,77 5,07 10 Cubus -5,24 3,97 5,36-3,04-0,71 0,40-6,90 0,77 4,90 2,81 0,37-3,93 11 Figura -4,74 6,67-1,54 4,86-3,01-2,40 3,80-0,43-3,70-1,69-4,83 0,07 12 Mewa 4,86 1,27-5,64-2,54-2,41-1,80-3,10-0,23 0,90-2,19 1,67 0,87 13 Kobiera -6,34-6,23-1,14 10,06 11,29 5,30 3,20-0,53-5,80 4,01 7,07 8,77 14 Tonacja 7,26-6,33-1,44-1,84 3,69 5,70 2,90 0,17 1,80 1,31 2,77 2,47 15 ogatka -6,04 8,97-0,24 0,46-3,61 2,70 4,50 4,87 4,20 4,11 6,57-0,73 16 Nadobna -14,64-11,33-3,94-7,14-0,71-4,10-12,60-11,93 1,70-7,69-1,23-4,33 17 Anthus -14,84-8,13-8,44 6,46-1,51-1,90 2,20-5,13-6,70 1,51-1,43-6,83 18 Rapsodia -14,54-11,44-0,34-11,44-9,01-8,90-8,90-14,89-4,90-14,89-6,33-10,63 C 19 Satyna 6,96-0,73 0,96-2,04 7,99 0,20 1,40 0,77 2,00 0,41 4,57 7,77

18 Tabela 12. Wskaźnik sedymentacji Zeleny ego. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (ml) 43,40 41,02 42,14 43,24 39,34 43,83 47,93 46,67 43,67 45,17 45,28 44,57 1 Zyta 6,00 3,68 0,43 10,45 11,60 7,09 3,08 7,97 2,38 7,48 3,84 2,80 2 Finezja 1,49 5,04-2,05 1,97 1,60 0,09 10,10 1,18 2,57 1,05 4,67 4,78 3 Trend 0,27 4,79 4,25 9,63-3,76 0,38-13,69 2,91-0,89 11,78-0,27 2,89 4 Smuga -0,12 1,94 1,06-4,77 0,47 1,36 1,03 1,29 2,67-5,18 5,19-0,17 5 Wydma 10,06 1,28 2,88 1,45 0,46 4,32 5,32-1,08 5,52 1,69 0,24 3,09 A 6 oomer -1,02-1,73-1,58 0,37 2,14-1,10-4,93-3,53 0,06-7,62 1,04 0,53 7 Figura -0,51 4,77-2,14-4,61 5,14 6,00-0,87 6,45-0,81 6,12 9,77 1,51 8 Naridana -7,66-4,32 2,43-2,83-4,28 3,71-3,82 7,14 0,52-3,19-6,17 2,37 9 Cubus -2,47 2,73-0,82 0,08-8,44 6,42-1,85 2,18 1,87-4,34-3,44 3,37 10 Kohelia -3,58-5,66-3,79-4,75-7,32-9,43-5,15-7,28-6,44-3,94-7,38-3,99 11 Mewa -1,19-3,35-0,37-5,17-1,90-5,40 3,08 1,09-0,96-0,71-4,68-1,51 12 Kobiera -11,24-8,28-0,14 4,79-1,06-9,50 0,71-5,70-1,43-3,19 0,32-4,96 13 Tonacja 17,83 11,23 5,62 3,76 6,91 9,09 8,23 7,87 9,42-1,16 8,49 6,99 14 ogatka -5,00-4,02-3,14-4,78 1,66-3,42-2,31-2,80-3,12-1,80-2,73-0,72 15 Nadobna -2,87-2,29-0,27-3,60 0,00-4,52-5,01-4,07-1,99 2,75-0,63-2,76 16 Anthus 0,30-4,53 2,06 0,64-2,94-1,23 2,27-1,92 1,11-2,21-2,23-3,68 17 Mulan -8,83 0,17-1,49 0,16-1,07-2,15-1,23-0,24-7,85-1,08-0,52-6,19 18 Muszelka 0,68 2,11-0,20-2,39-2,26-1,76-0,01-1,67-0,11-2,95-2,60 1,76 19 Rapsodia -7,24-6,61-7,41-4,94-0,06-7,62-14,12-12,06-5,50-5,17-11,56-9,74 C 20 Satyna 6,36 6,36 4,48-1,55 1,74 6,35 12,30 5,89-3,38 4,52 3,66 6,04

19 Tabela 13. Wskaźnik sedymentacji Zeleny ego. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (ml) 38,76 37,63 37,59 37,65 38,36 41,22 37,47 37,39 39,35 39,72 1 Trend -7,09-1,13 0,80-10,40-4,45-4,12-0,81 3,07-4,24-5,80 2 Wydma 5,03 5,41 1,71 3,77 1,58 8,22 6,75-1,93 5,03 2,23 3 oomer 5,27-2,56-2,10 0,82 1,82 1,55 0,17 1,35 0,64 0,39 4 Figura -6,33 1,11-3,77-2,21-0,81-3,63-4,67 1,56-1,37-1,89 5 Naridana -0,11-0,31-3,60-3,68 3,37 0,50-1,10 0,80-2,15-1,60 A 6 Cubus -1,57-4,82 1,23-1,50-5,68-1,14-5,14-6,47-0,14-6,71 7 Kohelia 1,55 2,18 3,08-0,17-0,97 2,43-0,16-2,61-3,91-1,03 8 Askalon -1,47 2,65 0,24 5,68-1,01 0,77 2,91-0,98 0,09-2,85 9 amberka -3,13-1,78 1,49-8,60-9,30-8,89-3,93 5,67-7,54-8,64 10 Natula -2,31-1,52 0,70-1,88 4,76-2,65-5,29-3,03-1,55-3,54 11 Ostroga -3,69-1,76-2,03-6,96-4,83-4,45-3,49 1,72 1,02-5,37 12 Tonacja 0,29 0,56 4,21 0,11 2,67-1,54 1,14 4,76-1,27 3,62 13 ogatka 4,73 4,26 5,36 5,61 8,11 11,13 10,33 0,30 7,46 3,86 14 Nadobna 11,32 5,63-2,24 9,68 8,27 9,49 10,93-3,56 10,02 5,00 15 Anthus 5,76 6,97-0,15 9,12 6,61 6,07 1,11-1,01 6,02-1,37 16 Mulan 4,32 4,44-3,60 2,10 4,76 3,83 0,59 2,12 2,93-0,67 17 Muszelka 1,88-0,50-1,88 2,79-0,21-3,17 1,79-2,57 3,02-9,14 18 Smaragd -0,84-0,62 0,90 2,94-3,68 1,49-0,37 3,43-5,83-8,04 19 Rapsodia 0,30-0,27-11,07-1,53 0,10 1,11 0,42-7,06 0,06-7,24 C 20 Satyna -10,47 5,41 7,61-6,69-6,46-11,75 6,75 5,35-7,97-10,78

20 Tabela 14. Wskaźnik sedymentacji Zeleny ego. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych wzorzec (ml) 37,78 27,91 35,92 38,05 41,79 30,59 35,83 39,92 1 oomer -1,29-0,34-3,57-5,69-4,26 2,63-2,91-3,56 2 Figura -2,76-1,30 6,54 2,93 1,05 2,18 6,82 1,09 3 Cubus 4,15 9,15 0,62-0,56-0,70 4,23 0,16-1,13 4 Kohelia -2,74-6,01-0,11-7,09 0,19-5,57-8,66-6,93 5 Askalon -0,63-2,93-3,27 1,05-2,04 5,01 1,56-1,76 6 amberka A 4,39 4,70 11,04 7,06 3,24 1,16 9,76 7,76 7 Natula -3,88-3,70 4,24 1,72 2,77 0,00-1,50-2,33 8 Ostroga 1,92 3,90 4,17 7,36 0,44-0,16 0,66 7,46 9 ockris -0,69-0,17-5,80-2,12-2,44-1,55-2,25 0,91 10 Kepler 5,25 0,39 4,53 1,69 8,14-0,38 1,17 5,45 11 Premio -4,64 4,79-5,80 2,71-0,45-1,68-4,61-2,05 12 ogatka 4,86-2,50 1,36-3,74-0,03 8,21-2,63-2,92 13 Nadobna 1,87 0,96 0,63-1,53-1,68 2,39 2,28-6,77 14 Mulan -3,17-4,75-1,57 0,77-7,48-5,60 6,25 3,72 15 Muszelka -3,91-0,17-1,73 4,37-0,46-2,98 0,80 0,97 16 Smaragd 0,01-0,16-0,57 7,62 12,36 2,68-0,71 7,31 17 anderola -6,10-2,88-2,48-5,49-4,29-6,24-1,42 0,99 18 Fidelius -7,41-5,10-5,83-9,39-3,63-5,32-3,08-5,09 19 KWS Ozon 14,99 3,35 7,40 12,11-0,96 5,13 4,86 8,00 20 Rapsodia C -7,33-2,61-9,58-11,53-5,80-1,88-7,43-12,51

21 Tabela 15. Wskaźnik sedymentacji Zeleny ego. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Lata zbioru: (wartość względem wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych w danym roku) wzorzec (ml) 34,24 42,16 38,00 34,91 36,46 37,33 39,88 45,55 38,43 37,03 37,73 40,22 1 oomer Figura Cubus Kohelia Askalon amberka A Natula Ostroga ockris Kepler Premio ogatka Nadobna Mulan Muszelka Smaragd anderola Fidelius KWS Ozon Rapsodia C Liczba doświadczeń

22 Tabela 16. Liczba opadania. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (s) Zyta Finezja Trend Smuga Wydma Turkish A oomer Naridana Ostka Strzelecka Cubus Figura Mewa Kobiera Tonacja ogatka Nadobna Anthus Rapsodia C 19 Satyna

23 Tabela 17. Liczba opadania. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (s) Zyta Finezja Trend Smuga Wydma A 6 oomer Figura Naridana Cubus Kohelia Mewa Kobiera Tonacja ogatka Nadobna Anthus Mulan Muszelka Rapsodia C 20 Satyna

24 Tabela 18. Liczba opadania. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) Pawłowice ol. Pawłowice ol. wzorzec (s) Trend Wydma oomer Figura Naridana A 6 Cubus Kohelia Askalon amberka Natula Ostroga Tonacja ogatka Nadobna Anthus Mulan Muszelka Smaragd Rapsodia C 20 Satyna

25 Tabela 19. Liczba opadania. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Rok zbioru: (odchylenie od wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych) wzorzec (s) oomer Figura Cubus Kohelia Askalon amberka A Natula Ostroga ockris Kepler Premio ogatka Nadobna Mulan Muszelka Smaragd anderola Fidelius KWS Ozon Rapsodia C

26 Tabela 20. Liczba opadania. Pszenica ozima. Dolny Śląsk. Lata zbioru: (wartość względna wzorca - średniej z wszystkich odmian badanych w danym roku) wzorzec (s) oomer Figura Cubus Kohelia Askalon amberka A Natula Ostroga ockris Kepler Premio ogatka Nadobna Mulan Muszelka Smaragd anderola Fidelius KWS Ozon Rapsodia C Liczba doświadczeń

27 3. PSZENICA JARA Przedstawione wyniki pochodzą z 14 doświadczeń wykonanych w latach Za wzorzec przyjęto średnią wszystkich odmian badanych w danym roku. Zawartość białka ogółem w suchej masie W roku 2008 odnotowano większe niż przeciętnie zróżnicowanie zawartości białka w suchej masie w poszczególnych doświadczeniach w porównaniu do poprzednich lat. Najwyższą zawartością białka w 2008 roku odznaczały się próby z Kobierzyc (13,99% na podstawowym poziomie agrotechniki i 14,56% na wyższym poziomie agrotechniki ), najniższą natomiast z Jeleniej Góry (11,40% na i 13,05% na ) wobec przeciętnej z 3 doświadczeń na Dolnym Śląsku 12,98% na i 13,92% na. Przyrost zawartości białka w miarę wzrostu intensywności był istotny i wyniósł 0,94%. Najstabilniejszą na obu poziomach agrotechnicznych, wyższą od wzorca zawartością białka charakteryzowało się ziarno odmiany Parabola. Najgorzej wypadła odmiana Monsun. W roku 2009 odnotowano mniejsze zróżnicowanie zawartości białka w suchej masie w poszczególnych doświadczeniach w porównaniu do poprzednich lat, przy jednocześnie wyższej wartości tego parametru na obu poziomach agrotechnicznych w porównaniu do lat poprzednich. Najwyższą zawartością białka w 2009 roku odznaczały się próby z Tomaszowa ol. (14,65% na ), najniższą natomiast z Jeleniej Góry (13,41% na ) wobec przeciętnej z 4 doświadczeń na Dolnym Śląsku 13,78% na i 14,52% na. Przyrost zawartości białka w miarę wzrostu intensywności był mniejszy i wyniósł 0,74%. Najstabilniejszą zawartością białka na obu poziomach agrotechnicznych, istotnie wyższą od wzorca charakteryzowało się ziarno odmian: Łagwa i Tybalt. Najgorzej na ich tle wypadły odmiany Zadra i Trappe. W roku 2010 odnotowano większe zróżnicowanie zawartości białka w suchej masie w poszczególnych doświadczeniach w porównaniu do poprzednich lat, przy jednocześnie niższej wartości tego parametru na obu poziomach agrotechnicznych w porównaniu do lat poprzednich. Najwyższą zawartością białka w 2010 roku odznaczały się próby z Tomaszowa ol.(14,95% na i 15,51% na ), najniższą natomiast z Jeleniej Góry (11,30% na ) i Kondratowicach (11,51% na ), wobec przeciętnej z 4 doświadczeń na Dolnym Śląsku 12,88% na i 13,18% na. Przyrost zawartości białka w miarę wzrostu intensywności agrotechniki był mniejszy i wyniósł 0,30%. Najstabilniejszą zawartością białka na obu poziomach agrotechnicznych, istotnie wyższą od wzorca, charakteryzowało się ziarno odmian Łagwa i Trappe. Najgorzej na ich tle wypadła odmiana Monsun. W roku 2011 odnotowano duże zróżnicowanie zawartości białka w suchej masie w poszczególnych doświadczeniach w porównaniu do poprzednich lat, przy jednocześnie najniższej wartości tego parametru na obu poziomach agrotechnicznych w porównaniu do lat poprzednich. Najwyższą zawartością białka w 2011 roku odznaczały się próby z Kondratowic(12,66% na i 13,42% na ), najniższą natomiast z Kobierzyc (10,51% na oraz 11,56% na ) wobec przeciętnej z 4 doświadczeń na Dolnym Śląsku 11,50% na i 12,53% na. Przyrost zawartości białka w miarę wzrostu intensywności agrotechniki był najwyższy w czteroleciu i wyniósł 1,03%. Najstabilniejszą zawartością białka na obu poziomach agrotechnicznych, istotnie wyższą od wzorca charakteryzowało się ziarno odmiany ryza. Najgorzej wypadły odmiany Kandela i Trappe. Ziarno pszenicy jarej w porównaniu do ziarna pszenicy ozimej zawierało więcej białka, co jest cechą pszenicy jarej. Cecha ta jest również w dużej mierze zależna od przebiegu pogody. Zawartość białka wzrastała w sposób istotny w miarę intensyfikacji uprawy.

28 Zawartość glutenu mokrego Zawartość glutenu mokrego w ziarnie pszenicy jarej ze zbioru 2008 była najwyższa w cały okresie badań ( ). Zawartość glutenu była mało zróżnicowana pomiędzy doświadczeniami i wynosiła 34,54% na podstawowym poziomie agrotechnicznym i 37,02% na wysokim. Średni przyrost zawartości glutenu w wyniku intensyfikacji agrotechniki na Dolnym Śląsku wyniósł 2,48%. Najwyższą zawartość glutenu miała odmiana ryza, a najniższą pastewna Trappe. Zawartość glutenu mokrego w ziarnie pszenicy jarej ze zbioru 2009 była znacznie niższa niż w roku poprzednim (28,60% na i 28,76% na ). Najwyższą zawartość glutenu odnotowano u odmiany Łagwa, najniższą u odmian Trappe i Zadra. Najwyższą zawartość glutenu odnotowano w Tomaszowie ol.(34,04% na i 35,65% na ), najniższą natomiast w Jeleniej Górze (24,66% na ) i Kobierzycach (25,86% na ). Średni przyrost zawartości glutenu w 2009 roku w wyniku intensyfikacji agrotechniki na Dolnym Śląsku był niższy w porównaniu z innymi latami i wyniósł jedynie 0,16%. Zawartość glutenu mokrego w ziarnie pszenicy jarej ze zbioru 2010 była nieco niższa niż w roku poprzednim (27,85% na i 28,88% na ). Najwyższą zawartość glutenu odnotowano u odmian Łagwa i Trappe, najniższą u Ostki Smolickiej. Najwyższą zawartość glutenu odnotowano w Tomaszowie ol. (34,04% na i 35,35% na ), najniższą natomiast w Jeleniej Górze (24,66% na ) i Kondratowicach (24,20% na ). Średni przyrost zawartości glutenu w 2010 roku w wyniku intensyfikacji agrotechniki na Dolnym Śląsku był duży w porównaniu z innymi latami i wyniósł aż 1,03%. Zawartość glutenu mokrego w ziarnie pszenicy jarej ze zbioru 2011 była najniższa w analizowanym czteroleciu (25,42% na i 27,77% na ). Najwyższą zawartość glutenu odnotowano u odmian ryza i Arabeska, najniższą u Kandeli i Ostki Smolickiej. Najwyższą zawartość glutenu odnotowano w Kondratowicach (27,54% na i 30,20% na ), najniższą natomiast w Kobierzycach (23,06% na i 24,70% na ). Średni przyrost zawartości glutenu w 2011 roku w wyniku intensyfikacji agrotechniki na Dolnym Śląsku był najwyższy w badanym czteroleciu - 2,35%. Cecha ta jest silnie uzależniona od współdziałania odmiany z siedliskiem, w mniejszym, lecz istotnym stopniu od przebiegu warunków agrometeorologicznych. Cecha istotnie rośnie w miarę intensyfikacji uprawy. Test sedymentacji Zelen`yego Liczba testu sedymentacji w roku 2008 wyniosła 39,55 ml na i 43,76 ml na. Najwyższą wartość odnotowano w Kobierzycach (42,04 ml) i w Kondratowicach (44,89 ml na ), a najniższą w Jeleniej Górze (35,72 ml na ). Średni przyrost liczby sedymentacji w miarę wzrostu intensyfikacji wyniósł 4,21 ml w Najwyższą liczbą testu sedymentacji wyróżniała się odmiana Parabola, najniższą natomiast odmiany: Monsun na i Tybalt na. Liczba testu sedymentacji w roku 2009 była nieco wyższa niż w 2008 roku. Najwyższą wartość tej cechy odnotowano w Tomaszowie ol.(45,59 ml na i 48,00 ml na ), a najniższą w Kobierzycach (39,07 ml na i 39,22 ml na ). Średni przyrost liczby sedymentacji w miarę wzrostu intensyfikacji uprawy wyniósł 3,09 ml w Najwyższą liczbą testu sedymentacji wyróżniała się odmiana Tybalt, najniższą natomiast odmiana Trappe. Liczba testu sedymentacji w roku 2010 była najniższa w ciągu badanego czterolecia i wyniosła 36,38 ml na i 39,08 na. Najwyższą wartość tej cechy odnotowano w Kondratowicach (40,13 ml na i 39,23 ml na ), a najniższą w Jeleniej Górze (30,40 ml na i 37,39 ml na ).

29 Średni przyrost liczby sedymentacji w miarę wzrostu intensyfikacji uprawy wyniósł 2,70 ml w Najwyższą liczbą testu sedymentacji wyróżniały się odmiany: Ostka Smolicka, Łagwa, najniższą natomiast odmiany Zadra i Hewilla. Liczba testu sedymentacji w roku 2011 była nieco wyższa niż w 2010 roku. Najwyższą wartość tej cechy odnotowano w Kondratowicach (44,80 ml na i 45,27 ml na ), a najniższą w Kobierzycach (32,18 ml na i 37,12 ml na ). Średni przyrost liczby sedymentacji w miarę wzrostu intensyfikacji uprawy wyniósł 3,05 ml w Najwyższą liczbą testu sedymentacji wyróżniała się odmiany Ostka Smolicka i Tybalt, najniższą natomiast odmiany Zadra i Arabeska. Liczba testu sedymentacji jest silnie uzależniona od współdziałania odmiany z siedliskiem, w mniejszym natomiast występują zmiany w latach. Wartości testu sedymentacji rosną istotnie w miarę intensyfikacji uprawy. Liczba opadania Liczba opadania w roku 2008 kształtowała się na najwyższym poziomie w czteroleciu i wyniosła 379 s zarówno na podstawowym, jak i wysokim poziomie agrotechnicznym. Najwyższą liczbą opadania charakteryzowały się odmiany Trappe i Monsun, najniższą odmiana Parabola. Liczba opadania w roku 2009 kształtowała się na niższym niż w poprzednim roku poziomie. Zmienność tej cechy pomiędzy miejscowościami była bardzo duża. Od 375 s na i 368 s na w Kobierzycach do 264 s na i 228 s n w Tomaszowie. Najwyższą liczbą opadania charakteryzowała się odmiana Monsun, a najniższą odmiany ryza i Hewilla. Liczba opadania w roku 2010 kształtowała się na najniższym poziomie w badanym czteroleciu. Zmienność tej cechy pomiędzy miejscowościami była bardzo duża. Od 313 s na i 302 s na w Kobierzycach do 115 s na i 117 s n w Jeleniej Górze. Najwyższą liczbą opadania charakteryzowały się odmiany Monsun i Łagwa, a najniższą odmiany Zadra, ryza i Kandela. Liczba opadania w roku 2011 kształtowała się na wyższym niż w poprzednim roku. Zmienność tej cechy pomiędzy miejscowościami była duża. Od 357 s na i 346 s na w Kondratowicach do 226 s na i 223 s n w Jeleniej Górze. Najwyższą liczbą opadania charakteryzowały się odmiany Monsun i Tybalt, a najniższą odmiany Zadra, ryza i Kandela. Świadczy to o tym, że głównymi czynnikami wpływającymi na wysokość liczby opadania jest przebieg warunków agrometeorologicznych w danym roku oraz terminowość zbioru, stąd duża zmienność w latach i miejscowościach.

30 Tabela 21. Pszenica jara 2008 r. Zawartość białka ogólnego odchylenie od wzorca, którym jest średnia wszystkich odmian w doświadczeniu. Doświadczenia K na Dolnym Śląsku. Kobierzyce Jelenia Góra Kobierzyce Jelenia Góra wzorzec (%) 13,99 13,54 11,40 14,56 14,13 13,05 1 Vinjett 0,76-0,03 0,35 1,06-0,19 0,13 E 2 ombona 1,66 0,76 0,98 1,86 0,99 1,88 3 Korynta 0,28 1,70-0,15 0,13 0,73 0,76 4 Żura 0,00 0,46-0,14 0,28 1,52-0,14 5 ryza -0,72-0,28-0,15 0,50-0,61 0,17 6 Monsun -1,98-1,92-0,03-1,59-1,02-0,98 7 Tybalt -1,34-0,22 0,88-1,13-1,45-0,76 8 Radunia A 0,55-0,36-0,15 0,48 0,57-0,42 9 Hewilla -0,82 0,19-0,41-1,04 0,76 0,16 10 Partyzan 1,17 0,86 0,16 1,02 0,60 0,34 11 Parabola -0,57 0,50 0,41-0,75 0,78-0,41 12 Katoda 0,61-0,43-0,33-0,15-0,75 0,05 13 Waluta 1,25-0,22-0,55-0,02 0,03-0,15 14 Zadra -0,45-0,71-0,76-0,10-0,92-0,58 15 Trappe -0,34-0,25-0,07-0,55-1,00 0,01

31 Tabela 22. Pszenica jara 2009 r. Zawartość białka ogólnego odchylenie od wzorca, którym jest średnia wszystkich odmian w doświadczeniu. Doświadczenia K na Dolnym Śląsku. Kobierzyce Jelenia Góra olesławiecki Kobierzyce Jelenia Góra olesławiecki wzorzec (%) 13,45 13,88 13,41 14,65 14,40 14,23 14,82 14,23 1 ryza 0,04 0,06 0,91 0,58-0,12 0,25 0,74 0,73 2 Monsun -0,97-0,33 0,22-0,69-0,73-0,54 0,61-0,11 3 Tybalt -0,53-0,02 1,94 0,76 0,28 0,41 1,28 1,15 4 Radunia 0,18-0,28 0,13-0,71-0,04 0,02 0,01-0,07 5 Hewilla A -0,07-0,32-0,48-0,66-0,19-0,45 0,23-0,16 6 Partyzan 0,83 0,59-0,66 0,85 0,67 0,17-0,66 0,90 7 Parabola -0,29-0,28 0,11 0,56 0,17 0,08 0,53 0,93 8 Katoda 0,60-0,61-0,03-0,27 0,09-0,17-0,20 0,62 9 Łagwa 0,98 1,55 1,66 1,76 1,50 0,85 1,93 2,32 10 Zadra -0,39 0,04-2,06-1,21-0,48 0,38-1,64-0,69 11 Trappe -0,40-0,44-1,71-0,94-1,15-1,02-2,87-0,97