POREJESTROWE DOŚWIADCZALNICTWO ODMIANOWE i rekomendacja odmian do praktyki rolniczej

Transkrypt

1 POREJESTROWE DOŚWIADCZALNICTWO ODMIANOWE i rekomendacja odmian do praktyki rolniczej Prof. Dr hab. Edward S. Gacek Konwent Marszałków Szczawnica Zdrój, 19 grudnia 2008 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych

2 Zadania ustawowe COBORU i SDOO COBORU i SDOO realizują zadania publiczne określone w następujących ustawach: ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (Dz. U. Nr 137 z 2003, poz. 1299, z późniejszymi zmianami), w zakresie: - badań urzędowych i rejestracji odmian roślin uprawnych, - realizacji porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego i rekomendacji odmian do rolnictwa ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian (Dz. U. Nr 137 z 2003, poz. 1300, z późniejszymi zmianami), w zakresie: - administrowania ochroną własności intelektualnej w hodowli roślin i nasiennictwie (przyznawanie hodowcom wyłącznego prawa do odmian roślin)

3 CELE I KORZYŚCI z realizacji programu PDO Efektywne wykorzystanie postępu biologicznego w rolnictwie. Systematyczny dopływ rzetelnej informacji o wartości gospodarczej odmian znajdujących się w obrocie nasiennym, w różnych rejonach kraju i warunkach uprawy. Ułatwienie rolnikom trafnego doboru najwartościowszych odmian do uprawy, dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania. Regulacja dopływu do rolnictwa odmian z Krajowego Rejestru Odmian oraz ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Uprawnych (CCA).

4 KORZYŚCI FINANSOWE z właściwego w doboru odmiany do uprawy (na przykładzie zbóŝ) Areał uprawy zbóż w Polsce ha Cena 1oo kg ok. 400 zł Korzyści zależnie od przyrostu plonu w wyniku dobrania właściwej odmiany: 1 kg/ha - 3,2 mln zł 10 kg/ha 32,0 mln zł 100 kg/ha 320,0 mln zł 500 kg/ha 1 600,o mln zł Różnice w plonowaniu odmian powszechnie obserwowane w doświadczeniach wahają się od 0-1t na ha.

5 Liczba doświadczeń prowadzonych z zarejestrowanymi odmianami pszenicy ozimej w roku 1998 (przed PDO) i doświadczeń doświadczeń - 7 doświadczeń jednoczynnikowych z zestawem 26 odmian, finansowanych ze środków budżetowych / - 22 (21+1) doświadczenia dwuczynnikowe z zestawem odmian, finansowane ze środków budżetowych lub pozabudżetowych n - 54 doświadczenia dwuczynnikowe z zestawem odmian, finansowane ze środków pozabudżetowych - 9 doświadczeń specjalnych, badanie reakcji odmian na przedplon (kukurydza, zboża), monokulturę lub opóźniony termin siewu z zestawem 5-23 odmian finansowanych ze środków pozabudżetowych

6 Charakterystyka PDO Między-instytucjonalny system doświadczalny, w którym współpracują ze sobą jednostki i organizacje zainteresowane wdrażaniem postępu odmianowego do rolnictwa, zarówno w skali kraju, jak i własnego regionu. Prowadzenie badań i doświadczeń odmianowych z wykorzystaniem całej istniejącej w naszym kraju bazy doświadczalnej, pod merytorycznym nadzorem COBORU. Wykorzystanie efektu synergizmu na bazie jednostek z sektora doświadczalnictwa rolniczego. Listy zalecanych do uprawy odmian na obszarze województwa tworzone na podstawie wyników badań wartości gospodarczej odmian.

7 PODSTAWY PRAWNE BEZPOŚREDNIO Ustawa o nasiennictwie z dnia 26 czerwca 2003 r. (j.t. Dz. U. z 2007 r. nr 42, poz. 271, z późniejszymi zmianami) Art Opisowe listy odmian mogą być również sporządzane dla odmian wymienionych w załączniku nr 2, na podstawie badań WGO dokonywanych przed wpisaniem odmiany do krajowego rejestru oraz na podstawie stałych lub okresowych badań WGO, zwanych dalej "porejestrowym doświadczalnictwem odmianowym. Art Porejestrowe doświadczalnictwo odmianowe z odmianami gatunków rolniczych wpisanych do krajowego rejestru oraz znajdujących się we wspólnotowym katalogu odmian prowadzi Centralny Ośrodek we współpracy z samorządami województw i izbami rolniczymi. 2 Przepis ust. 1 nie dotyczy badań odmian tych gatunków roślin, w przypadku których przeprowadza się badania w celu sporządzenia list opisowych odmian. 3. Porejestrowe doświadczalnictwo odmianowe prowadzi się zgodnie z metodyką opracowaną przez Centralny Ośrodek dla ważnych gospodarczo gatunków roślin na obszarze województwa. 4. Na podstawie wyników porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego Centralny Ośrodek w porozumieniu z samorządem województwa i izbą rolniczą ustala listę zalecanych do uprawy odmian na obszarze województwa.

8 INNE UREGULOWANIA Daty podpisania porozumień o współpracy w zakresie PDO (wraz z aneksem dotyczącym zasad tworzenia LZO) Województwo Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodnio-pomorskie RAZEM Izba Rolnicza Samorząd województwa

9 Struktura organizacyjna PDO Krajowy Koordynator PDO Dyrektor COBORU Jednostka bezpośrednio odpowiedzialna za realizację PDO Organ opiniodawczo-doradczy Poziom centralny Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej Krajowy Zespół Koordynacyjny PDO Poziom regionalny Stacja Koordynująca PDO i inne podmioty prowadzące doświadczenia PDO Zespół Wojewódzki PDO

10 Stacje Koordynujące PDO Białogard Radostowo Wróc ikowo Chr ząstowo Krzy żewo Świeb odzin COBORU Śrem Wójtostwo Lućmier z Kawęczyn Cicibór Duży Toma szów Bol. Głubczy ce Pawłowice Słu pia Węgrzce Przecław

11 Rozmieszczenie podmiotów prowadzących doświadczenia PDO, w sezonie 2007/2008

12 FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI PDO W chwili obecnej do podmiotów, które w największym stopniu wspierają finansowo PDO należy zaliczyć: Budżet centralny poprzez Centralny Ośrodek, Samorządy województw, izby rolnicze, Firmy hodowlano nasienne (realizacja doświadczeń na własny koszt), Ośrodki Doradztwa Rolniczego (realizacja doświadczeń na własny koszt, publikacja wyników), Przedstawiciele przemysłu cukrowniczego, Polski Związek Producentów Kukurydzy, Inne podmioty (inne jednostki prowadzące doświadczenia na własny koszt, firmy chemiczne i nawozowe itp.),

13 Listy zalecanych do uprawy odmian na obszarze województw. Pszenica ozima Odmiana Dolnośląskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Bogatka B Tonacja A Finezja A Smuga A Satyna C Nutka B Wydma A Zyta A Legenda A Mewa (oś) B Nadobna B Dorota B Trend A Turnia A Kobiera B Kris B Rapsodia C Sukces A Mikula C Rywalka A Cubus CCA A + 1 Flair B + 1 Kobra Plus B + 1 Sakwa w B + 1 Symfonia C + 1 Zawisza A + 1 Razem (26 odm.) Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Kujawskopomorskie Warmińskomazurskie Wielkopolskie Zachodnio- pomorskie RAZEM A - pszenica jakościowa, B - pszenica chlebowa, C - pszenica pozostała (w tym pastewna); (oś) - odmiana oścista; w - odmiana skreślona z krajowego rejestru w roku 2007; CCA - odmiana ze Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Rolniczych

14 Uzasadnienie potrzeby rekomendacji odmian Jęczmień jary Pszenica jara Owies jary Kukurydza Rzepak ozimy Rzepak jary Burak cukrowy Ziemniak Gatunek Jęczmień ozimy Pszenica ozima Pszenżyto ozime Żyto ozime CCA ( r.) KR ( r.) o W badaniach PDO 2007/2008 (+CCA) (+5) 23 (+1) (+1) (+16) 41 (+5) LZO (+5) - Liczba odmian z Krajowego Rejestru (KR) + liczba odmian ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA)

15 Aktualne problemy doświadczalnictwa odmianowego w Polsce

16 SIEĆ DOŚWIADCZALNA COBORU 51 Punktów doświadczalnych (PD) zorganizowanych w 29 Stacji Doświadczalnych Oceny Odmian (SDOO) Powierzchnia PD: < 50 ha - 20 PD i SDOO ha - 24 PD i SDOO > 250 ha - 7 PD i SDOO Łączna powierzchnia użytków rolnych ha,. w tym 4460 ha płodozmian dośw. Zatrudnienie: 621 osób, w tym 207 pracowników merytorycznych

17 Przekształcenie obecnych gospodarstw pomocniczych COBORU (SDOO) w inną formę organizacyjno-prawną, umożliwiającą funkcjonowanie PDO, zarówno na poziomie krajowym jak i wojewódzkim Spotkania i seminaria poświęcone powyższej tematyce: 2 grudnia 2008 Konferencja w MRiRW pod patronatem Ministra Pana Marka Sawickiego (z udziałem parlamentarzystów, kierownictwa resortu, przedstawicieli samorządów województw, izb rolniczych, związków i organizacji rolniczych oraz sektora nasiennego) 4 grudnia 2008 Posiedzenie Rady Konsultacyjnej COBORU (podjęcie uchwały popierającej kierunki przekształceń COBORU) 9-10 grudnia 2008 Posiedzenie Krajowego Zespołu Koordynacyjnego PDO (podjęcie uchwały popierającej kierunki przekształceń COBORU, w szczególności zabezpieczenia warunków umożliwiających dalsze funkcjonowanie PDO)

18 Przewidywane kierunki przekształceń COBORU i PDO w kontekście reformy finansów publicznych Przekształcenie gospodarstw pomocniczych w Instytucje Gospodarki Budżetowej wynika z konieczności zachowania ciągłości funkcjonalnej pomiędzy COBORU, a podległą mu bazą doświadczalną, w tym utrzymania wysokiego poziomu realizowanych zadań ustawowych. W celu zachowania wymogów jakościowych w zakresie realizacji zadań publicznych, koniecznym wydaje się być wprowadzenie modyfikacji zapisów w projekcie ustawy o finansach publicznych, umożliwiających nadanie COBORU statusu organu założycielskiego dla instytucji gospodarki budżetowej.

19 Dziękuję bardzo za współpracę w realizacji programu PDO