Teoria Darwina o powstawaniu gatunków a paradygmat ewolucjonizmu Profesor Janusz.S. Keller(SGGW-Warszawa) Wiara i wiedza, to dwie dziedziny myśli
|
|
- Jan Mikołajczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Teoria Darwina o powstawaniu gatunków a paradygmat ewolucjonizmu Profesor Janusz.S. Keller(SGGW-Warszawa) Wiara i wiedza, to dwie dziedziny myśli ludzkiej, które powinny być komplementarne. Konflikt między nimi powstaje wówczas, gdy poglądy będące przedmiotem wiary usiłuje się przedstawić jako należące do aktualnego zasobu naszej wiedzy opartej na dowodach naukowych. Taka sytuacja wydaje się mieć miejsce w odniesieniu do ewolucjonizmu. Spróbujmy rozwinąć tę myśl. Ogromne bogactwo i różnorodność świata zwierząt i roślin fascynowały ludzi we wszystkich okresach historycznych i na wszystkich kontynentach; wyrazem tego są liczne rysunki znajdowane na skałach w jaskiniach oraz zachowane na papirusach i starych pergaminach. Fascynacja ta była u wielu ludzi źródłem wiary w istnienie inteligentnej, działającej celowo i planowo mocy sprawczej, a więc potężnego Boga istniejącego poza światem widzialnym. Dla innych ludzi stanowiła ona z kolei impuls do przypisywania samej materii takich naturalnych własności, które w okresie miliardów lat powodują samorzutne powstawanie z niej form żywych, rozwijających się w następstwie różnorodnych procesów fizycznych i chemicznych, przebiegających w zasadzie bez z góry określonego celu i planu, w wyniku losowego kumulowania się milionów przypadkowych efektów addytywnych. Wychodząc z pozycji kreacjonistycznych kilku przyrodników żyjących w Europie w XVII. i XVIII. wieku próbowało dokonać systematycznej klasyfikacji istniejącego aktualnie świata roślin i zwierząt (taksonomii). Należy do nich zaliczyć przede wszystkim angielskiego przyrodnika Johna Ray a oraz szwedzkiego botanika Carla von Linné (nazywanego w Polsce Linneuszem). Pierwszy sklasyfikował głównie rośliny i częściowo ptaki 1
2 (wspólnie z F. Willaugby m) oraz sformułował definicję gatunku, biorąc za podstawę klasyfikacji nie tylko cechy anatomiczne, ale także sposób rozrodu. Drugi zaproponował przyjęcie systematyki hierarchicznej, kilkustopniowej (wyróżniającej królestwa typy rzędy rodziny rodzaje gatunki), która jest stosowana w zasadzie do dzisiaj, oczywiście z pewnymi modyfikacjami. W wyniku tych prac każda istota żywa może być obecnie zaliczona do jakiejś jednej określonej jednostki taksonomicznej i na ogół niema z tym większych trudności. Znani są również wielcy filozofowie i uczeni, którzy uważali, że poszczególne gatunki zwierząt i roślin nie są stałymi jednostkami taksonomicznymi, lecz ewoluują, ulegają stałym przemianom, a nawet przekształcają się jedne w drugie. Na przykład Empedokles już około 2500 lat temu twierdził, że po uformowaniu się Ziemi najpierw pojawiło się życie roślinne, a dopiero z roślin wypączkowało życie zwierzęce. Z kolei współcześnie z Linneuszem żył we Francji Georges Louis Leclerc, hrabia de Buffon, który w swoim dziele p.t. Histoire aturelle pisał, że bizon północnoamerykański może pochodzić od wołu, który przemieścił się z Europy do regionu umiarkowanych temperatur Ameryki i przekształcił w bizona. Mimo, że rozmaite idee związane z istnieniem ewolucji przewijały się przez całą historię ludzkości, to jednak milowy krok w tej dziedzinie został dokonany dopiero 150 lat temu przez Karola Darwina, przyrodnika angielskiego żyjącego w XIX. wieku. Uczony ten nie tylko uznawał i propagował teorię ewolucji, ale istotnie ją rozwinął, bowiem podjął również próbę wyjaśnienia mechanizmu tego procesu. W 1859 r. autor ten opublikował swoje dzieło p.t. O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, które wywarło ogromny wpływ na całe pokolenia przyrodników. 2
3 Istotą teorii ewolucji według Darwina jest twierdzenie, że obserwowana obecnie na ziemi wielka różnorodność form istot żywych jest wynikiem ciągłego, naturalnego, spontanicznego pojawiania się u poszczególnych osobników w każdej populacji i w każdej epoce różnorodnych, przypadkowych, bezkierunkowych zmian w budowie lub funkcjonowaniu organizmu, przy czym część tych zmian sprzyja większej rozrodczości, w konsekwencji czego są one potem utrwalane w populacji przez dobór naturalny, a w wyniku kumulowania się doprowadzają do powstawania nowych form tworzących nowe gatunki. Tak więc nieco inaczej to formułując teoria Darwina opiera się na trzech fundamentalnych założeniach: 1/ że zmienność obserwowana w świecie roślin i zwierząt ma charakter ciągły; 2/ że spontaniczne, bezkierunkowe zmiany występujące nieustannie u wszystkich istot żywych pod wpływem czynników działających przypadkowo mają charakter dziedziczny i zwiększają zasób informacji genetycznej przekazywanej potomstwu; 3/ że istnieje mechanizm doboru naturalnego polegający na kojarzeniu się między sobą przede wszystkim tej części osobników jakiejś populacji, która jest lepiej przystosowana do danych warunków środowiska zewnętrznego, czego wyrazem jest, że lepiej się rozmnaża. Darwin rozróżniał przy tym pojęcie doboru naturalnego od pojęcia doboru płciowego, czyli indywidualnego dobierania się w pary osobników charakteryzujących się atrakcyjniejszym dla płci przeciwnej wyglądem, lub zachowaniem. Myślę, że można zaryzykować twierdzenie, iż ogromny rozwój wiedzy z zakresu fizjologii, biochemii, genetyki molekularnej, genetyki populacji, paleontologii oraz informatyki nie dostarczył przekonujących dowodów naukowych na potwierdzenie którejkolwiek z tych podstawowych hipotez Darwina. 3
4 W czasach Darwina uważano, że autonomiczną jednostką odziedziczaną po rodzicach jest pojedyncza cecha anatomiczna lub fizjologiczna, widzialna i mierzalna, tzw. fenotypowa. Dziś wiadomo, że wszystkie cechy anatomiczne, fizjologiczne i biochemiczne jakiegoś organizmu są ze sobą ściśle powiązane w jedną funkcjonalną całość. Jednostką autonomiczną jest cały organizm, a nie jakakolwiek pojedyncza jego część. Zmiana jednej cechy musi w konsekwencji wiązać się z jednoczesną zmianą wielu innych, aby organizm funkcjonował nadal harmonijnie. Ta pozornie prosta zmiana naszego spojrzenia pociąga daleko idące skutki. W publikacjach z zakresu ewolucji zastanawiano się najczęściej nad przekształcaniem się łusek w pióra, zmianami kształtu czaszki, rozwojem kończyn i t. p. Obecnie uważamy, że różnice na przykład między gadami a ptakami polegają głównie na tym, że gady są zmiennocieplne, a ptaki stałocieplne, gady mają zdolność hibernacji, a ptaki nie, gady są w większości mięsożerne, a ptaki posiadają dwa żołądki (mięśniowy i gruczołowy), co ułatwia im trawienie pokarmu roślinnego. Każda, nawet najmniejsza cecha organizmu jest uwarunkowana budową i funkcją wielu białek, a te są zaprogramowane przez jednostki dziedziczności zwane genami. Każde zwierzę jest zaprogramowane przez ogromną ilość takich jednostek. W organizmie ludzi na przykład działa kilkadziesiąt tysięcy genów. Aby wśród zwierząt powstała jakaś nowa jednostka taksonomiczna, muszą nie tylko powstać setki, albo tysiące nowych genów, ale wszystkie one muszą współdziałać ściśle ze sobą oraz z genami już istniejącymi u danego gatunku. Prawdopodobieństwo zaistnienia takiego procesu jest tak niewielkie, że z punkt widzenia teorii prawdopodobieństwa nie powinno się go w ogóle brać pod uwagę. Argument, że ten proces zachodzi w ciągu miliardów lat nie wydaje się być tu 4
5 przekonywujący, bo zasada materializmu dialektycznego o przechodzeniu ilości w jakość nigdzie się dotąd nie sprawdziła. Analiza ilości genów u zwierząt należących do różnych jednostek taksonomicznych zwiększa się istotnie w miarę posuwania się w górę po szczeblach drabiny klasyfikacyjnej. Współczesna genetyka molekularna wykazuje z kolei, że w procesie dziedziczenia występuje typowy mechanizm przekazywania informacji, a więc procesu zachodzącego przy użyciu jakiegoś kodu. Zgodnie z definicją sformułowaną w ostatnich latach przez Wernera Gita, profesora Uniwersytetu w Brunszwiku, informacja jest wartością niematerialną, nie może powstawać samorzutnie w żadnych procesach fizycznych, chemicznych, ani statystycznych. Kod służący do przekazywania informacji (bez użycia mowy) musi być opracowany przez jakiegoś inteligentnego nadawcę i odczytywany przez inteligentnego odbiorcę. Jak te prawidłowości mogą być zastosowane do interpretacji procesu dziedziczenia cech u istot żywych, polegającego na kumulowaniu się zdarzeń przypadkowych, bezcelowych? Dobór naturalny według Darwina jest mechanizmem segregującym zachodzące spontanicznie przypadkowe zmiany na pozytywne, korzystne, zwiększające zdolności przystosowywania się organizmu do warunków środowiska naturalnego, oraz na negatywne, niekorzystne lub obojętne dla danego organizmu. Powstaje pytanie: - O jakie przystosowania tu chodzi? Czy należy uważać na przykład, że ptaki są lepiej przystosowane do środowiska, niż gady, od których mają się wywodzić, a ludzie lepiej od orangutanów? Zdając sobie sprawę z tego problemu Darwin sprecyzował, że wyrazem lepszego przystosowania się organizmów do środowiska jest ich większa rozrodczość i że to ona decyduje o utrwalaniu się zmian korzystnych. Wobec tego powstaje następne pytanie: 5
6 - Czy ptaki charakteryzują się z reguły większą rozrodczością, niż gady, a ludzie większą, niż orangutany? Chyba nie! W aktualnie istniejącej przyrodzie widzimy wyraźnie wyodrębnione jednostki taksonomiczne, natomiast brak jest form przejściowych między nimi. Współcześnie żyje na przykład ponad gatunków ptaków i ok gatunków gadów, ale w ani jednym przypadku nie mamy wątpliwości, czy dany osobnik jest gadem, czy ptakiem. Każdy paleontolog wie, że również w zapisie kopalnianym brak jest tysięcy form przejściowych między poszczególnymi jednostkami taksonomicznymi zwierząt i roślin, jakie powinny się zachować, niezależnie od szczątków gatunków wymarłych. Według samego Darwina takich ogniw pośrednich powinno być całe mnóstwo. Z naukowego punktu widzenia brak jakichś dowodów nie oznacza, że ich w ogóle niema i nigdy nie będzie, ale też nie można twierdzić, że kiedyś zostaną na pewno znalezione. Reasumując powyższe rozważania należy uznać, że żadna z podstawowych hipotez, na których została oparta teoria Darwina o powstawaniu gatunków nie wytrzymuje krytyki w świetle współczesnej wiedzy, bowiem ani jedna z nich nie jest udokumentowana dostatecznie mocnymi dowodami naukowymi. Mimo to, istnieje bardzo poważny problem, polegający na tym, że ta co najmniej mocno dyskusyjna teoria została zaakceptowana nieomal powszechnie. Zupełnie niezrozumiały jest ponadto fakt, że teoria ta została rozciągnięta na prawie wszystkie dziedziny naszego życia, łącznie z kulturą, sztuką, ekonomią, psychologią i całym życiem intelektualnym, tworząc cały zespół poglądów zwany ewolucjonizmem. Można śmiało uważać, że poglądy te stanowią obecnie typowy paradygmat, tak jak niegdyś powszechnie wyznawana teoria o geocentrycznej organizacji Wszechświata, lub jak zbiór twierdzeń geometrii euklidesowej. Problem polega na tym, że ewolucjonizm powinien być zaliczany do dziedziny wiary, a nie do 6
7 zakresu aktualnej wiedzy naukowej opartej na niekwestionowanych dowodach, jak tego chcą ewolucjoniści. Trzeba też jednoznacznie zdefiniować, że ewolucjonizm prezentuje nurt materialistyczny w filozofii przyrody i stanowi antytezę kreacjonizmu. Nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę. Wielu ewolucjonistów twierdzi, że wierzy w Boga i uważa się za chrześcijan, a wielu zdeklarowanych chrześcijan wierzy w ewolucję. W rzeczywistości poglądy te wykluczają się. Istnieją również bardzo przykre skutki praktyczne tego konfliktu. W krajach rozwiniętych cywilizacyjnie panuje obecnie na ogół atmosfera dużej tolerancji dla spraw wiary, wyznania, przyjętej filozofii. iestety nie w Polsce. U nas zdarza się, że nawet na wyższych uczelniach organizowane są zebrania quasi-naukowe, na których rozważa się poważnie hipotezę, czy istnieją dowody naukowe na istnienie w procesach ewolucyjnych związków przyczynowo-skutkowych świadczących o działaniu sił nadprzyrodzonych. Innymi słowy czy istnieją dowody naukowe na istnienie Boga? Przykładem takiego zebrania był w połowie stycznia b.r. wykład otwarty zorganizowany na Uniwersytecie Warszawskim na temat ewentualnego funkcjonowania w ewolucji jakiegoś inteligentnego projektu. Jako bezsporny dowód na istnienie mechanizmu ewolucji wykładowca omawiał serię sklepień w katedrach gotyckich o różnym stopniu ostrości łuków oraz pokazywał zestaw czaszek różniących się długością żuchwy. Ten żenujący poziom wykładu był powodem bulwersacji dużej części środowiska naukowego, a zażenowanie i zniesmaczenie zebranych było pogłębione dodatkowo skandalicznym zupełnie zachowaniem prowadzącego zebranie, który wyszydzał i poniżał ludzi niewierzących w ewolucję. 7
8 8
Jak powstają nowe gatunki. Katarzyna Gontek
Jak powstają nowe gatunki Katarzyna Gontek Powstawanie gatunków (specjacja) to proces biologiczny, w wyniku którego powstają nowe gatunki organizmów. Zachodzi na skutek wytworzenia się bariery rozrodczej
Bardziej szczegółowoOpracował Arkadiusz Podgórski
Ewolucja jako źródło róŝnorodności biologicznej Opracował Arkadiusz Podgórski Ewolucja Ewolucja (łac. evilutio rozwinięcie) ciągły proces, polegający na stopniowych zmianach cech gatunkowych kolejnych
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoEwolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach
Ewolucjonizm NEODARWINIZM Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Główne paradygmaty biologii Wspólne początki życia Komórka jako podstawowo jednostka funkcjonalna
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Ewolucja Znaczenie ogólne: zmiany zachodzące stopniowo w czasie W biologii ewolucja biologiczna W astronomii i kosmologii ewolucja gwiazd i wszechświata
Bardziej szczegółowoEkologia wyk. 1. wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych
Ekologia wyk. 1 wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych Ochrona środowiska Ekologia jako dziedzina nauki jest nauką o zależnościach decydujących
Bardziej szczegółowoTemat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14
Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14 milionów gatunków organizmów żywych. Inne źródła podają,
Bardziej szczegółowoTeoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie.
Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Ewolucja biologiczna } Znaczenie ogólne: } proces zmian informacji genetycznej (częstości i rodzaju alleli), } które to zmiany są przekazywane z pokolenia
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum Ocena dopuszczająca otrzymuje określa zadania ekologii, ochrony środowiska i ochrony przyrody rozpoznaje po 2-3 gatunki roślin, zwierząt i grzybów
Bardziej szczegółowoPOWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data
POWTÓRZENIE TREŚCI NAUCZANIA Z BIOLOGII KLASY III ROZPISKA POWTÓRZEŃ ROK 2007/2008 Klasa I Treści programowe Dział powtórzeniowy Przewidziana data 1. Struktura organizmu i funkcje, jakim ona służy ( komórki,
Bardziej szczegółowoAlgorytm genetyczny (genetic algorithm)-
Optymalizacja W praktyce inżynierskiej często zachodzi potrzeba znalezienia parametrów, dla których system/urządzenie będzie działać w sposób optymalny. Klasyczne podejście do optymalizacji: sformułowanie
Bardziej szczegółowobiologia rozwoju/bezkręgowce: taksonomia, bezkręgowce: morfologia funkcjonalna i filogeneza i biologia rozwoju mikologia systematyczna
matematyka chemia ogólna i nieorganiczna chemia organiczna biologia roślin podstawy statystyki botanika systematyczna botanika zajęcia terenowe bezkręgowce: morfologia funkcjonalna i biologia rozwoju/bezkręgowce:
Bardziej szczegółowoPOZIOMY WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z BIOLOGII DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM W STOPNIU LEKKIM
DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM W STOPNIU LEKKIM DZIAŁ I, II i III: RÓŻNORODNOŚĆ ŻYCIA Uczeń umie wymienić niektóre czynności żywego organizmu. Uczeń wie, co to jest komórka. Uczeń umie wymienić niektóre czynności
Bardziej szczegółowo1 Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki. 2 Podstawowy model dziedziczenia
Rachunek Prawdopodobieństwa MAP8 Wydział Matematyki, Matematyka Stosowana Projekt - zastosowania rachunku prawdopodobieństwa w genetyce Opracowanie: Antonina Urbaniak Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki
Bardziej szczegółowoZagrożenia i ochrona przyrody
Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Zagrożenia i ochrona przyrody wskazuje zagrożenia atmosfery powstałe w wyniku działalności człowieka, omawia wpływ zanieczyszczeń atmosfery
Bardziej szczegółowoDział I Powitanie biologii
Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Dział I Powitanie biologii wymienia nazwy dziedzin biologii, wskazuje ważne etapy w rozwoju biologii jako nauki. określa podstawowe zasady prowadzenia
Bardziej szczegółowoAlgorytmy ewolucyjne NAZEWNICTWO
Algorytmy ewolucyjne http://zajecia.jakubw.pl/nai NAZEWNICTWO Algorytmy ewolucyjne nazwa ogólna, obejmująca metody szczegółowe, jak np.: algorytmy genetyczne programowanie genetyczne strategie ewolucyjne
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy
Bardziej szczegółowoNaCoBeZu klasa 8 Dział Temat nacobezu programu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? 2. Nośnik informacji genetycznej DNA 3. Podziały komórkowe
NaCoBeZu klasa 8 Dział programu Temat nacobezu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymieniam zakres badao genetyki rozróżniam cechy dziedziczne i niedziedziczne wskazuję cechy indywidualne i gatunkowe omawiam
Bardziej szczegółowoFilozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna
Filozofia, Pedagogika, Wykład III - Filozofia archaiczna 2009-09-04 Plan wykładu 1 Jońska filozofia przyrody - wprowadzenie 2 3 Jońska filozofia przyrody - problematyka Centralna problematyka filozofii
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Systematyka strunowców I Taonomy of Chordates Kod Punktacja ECTS* 2 Zespół dydaktyczny Dr Łukasz Binkowski Koordynator Dr Marek Guzik Dr Lucjan Schimscheiner Dr Bartłomiej
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe: Nauczanie biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych
Studia podyplomowe: Nauczanie biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych Głównym celem studiów podyplomowych Nauczanie biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych jest przekazanie słuchaczom
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Podstawy ewolucjonizmu. Basics of evolution. Kod Punktacja ECTS* 2
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Podstawy ewolucjonizmu Basics of evolution Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Prof. dr hab. Władysław Zamachowski Zespół dydaktyczny Prof. dr hab. Władysław Zamachowski
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 1 Biologia I MGR /
GENETYKA POPULACJI Ćwiczenia 1 Biologia I MGR 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli przewidywanie struktury następnego pokolenia przy
Bardziej szczegółowoUczeń potrafi. Dział Rozdział Temat lekcji
Plan wynikowy z biologii- zakres podstawowy, dla klasy III LO i III i IV Technikum LO im.ks. Jerzego Popiełuszki oraz Technikum w Suchowoli Nauczyciel: Katarzyna Kotiuk Nr programu: DKOS-4015-5/02 Dział
Bardziej szczegółowoI. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający
I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów wyjaśnia, że jego podobieństwo do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech definiuje pojęcia genetyka oraz
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT Ćwiczenia 1 mgr Magda Kaczmarek-Okrój magda_kaczmarek_okroj@sggw.pl 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli
Bardziej szczegółowoMechanizmy ewolucji. SYLABUS A. Informacje ogólne
Mechanizmy ewolucji A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Język Rodzaj Rok studiów /semestr
Bardziej szczegółowoFITNESS INTELIGENCJI
FITNESS INTELIGENCJI Aleksander Dydel ABC TEORII I ĆWICZEŃ WSTĘP Ancora imparo. Michał Anioł Inteligencja jest piękną i wartościową cechą umysłu, którą można rozwinąć. Sama z siebie nie jest gwarantem
Bardziej szczegółowoOgraniczenia środowiskowe nie budzą wielu kontrowersji, co nie znaczy że rozumiemy do końca proces powstawania adaptacji fizjologicznych.
1 Ograniczenia środowiskowe nie budzą wielu kontrowersji, co nie znaczy że rozumiemy do końca proces powstawania adaptacji fizjologicznych. Wiadomo, że ściśle powiązane z zagadnieniem interakcji kompetencje
Bardziej szczegółowoRozkład materiału z biologii do klasy III.
Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:
Bardziej szczegółowoCzy istnieje życie poza Ziemią?
Czy istnieje życie poza Ziemią? fot. źródło http://apod.nasa.gov/apod/astropix.html Wojtek Pych Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN Definicja życia Zespół tzw. procesów życiowych - swoistych, wysoko
Bardziej szczegółowoZmienność. środa, 23 listopada 11
Zmienność http://ggoralski.com Zmienność Zmienność - rodzaje Zmienność obserwuje się zarówno między poszczególnymi osobnikami jak i między populacjami. Różnice te mogą mieć jednak różne podłoże. Mogą one
Bardziej szczegółowoO doborach jednorazowym i kumulatywnym w ewolucji O hipotezie selekcyjnego wymiatania
O doborach jednorazowym i kumulatywnym w ewolucji O hipotezie selekcyjnego wymiatania Neodarwiniści twierdzą, że drobne zmiany mikroewolucyjne prowadzą do większych zmian makroewolucyjnych. Jest to spekulacja
Bardziej szczegółowoCzy znaczna niestabilność postrzegania atrakcyjności twarzy podważa adaptacjonistyczną interpretację tego zjawiska?
Czy znaczna niestabilność postrzegania atrakcyjności twarzy podważa adaptacjonistyczną interpretację tego zjawiska? Krzysztof Kościński Zakład Ekologii Populacyjnej Człowieka, UAM Charles Darwin, 1871,
Bardziej szczegółowoInformacje. Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik. Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A.
Podstawy genetyki Informacje Kontakt: Paweł Golik, Ewa Bartnik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl; ebartnik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoRóżnorodność życia na Ziemi
Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska-Małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji chemicznych
Bardziej szczegółowożycia na Ziemi dr Joanna Piątkowska
Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska tkowska-małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku Biologia
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 672 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 6 marca 2015 roku zmieniającej Uchwałę Nr 916 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2012 roku w sprawie określenia efektów kształcenia
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja, struktura i metabolizm.
Podstawy biologii Informacja, struktura i metabolizm. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoAlgorytmy genetyczne. Materiały do laboratorium PSI. Studia niestacjonarne
Algorytmy genetyczne Materiały do laboratorium PSI Studia niestacjonarne Podstawowy algorytm genetyczny (PAG) Schemat blokowy algorytmu genetycznego Znaczenia, pochodzących z biologii i genetyki, pojęć
Bardziej szczegółowoI. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki. - podaje przykłady niezbędne do życia
BIOLOGIA KLASA I I PÓŁROCZE I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki niezbędne do życia zastosowania w życiu - przedstawia etapy wiedzy biologicznej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z przyrody dla wątku biologia w klasach 2 i 3 Społecznego Liceum Ogólnokształcącego Splot im. Jana Karskiego
Wątek tematyczny Wielcy rewolucjoniści nauki Dylematy moralne w nauce Lp. Temat lekcji 1. Arystoteles i początki biologii. Linneusz i porządek przyrody 2. Darwin i wyjaśnianie różnorodności 3. Socjobiologia
Bardziej szczegółowoSP Klasa VI, temat 2
SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 SP Klasa VI, temat 2 zagiąć NAUKOWCY SP Klasa VI, temat
Bardziej szczegółowoMetody badawcze. Metodologia Podstawowe rodzaje metod badawczych
Metody badawcze Metodologia Podstawowe rodzaje metod badawczych Metoda badawcza Metoda badawcza to sposób postępowania (poznania naukowego). planowych i celowych sposobach postępowania badawczego. Muszą
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Choroby genetyczne o złożonym
Bardziej szczegółowoOpis kierunkowych efektów kształcenia w obszarze nauk przyrodniczych na I stopniu kierunku BIOLOGIA
Opis kierunkowych efektów kształcenia w obszarze nauk przyrodniczych na I stopniu kierunku BIOLOGIA Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Kierunek studiów BIOLOGIA o profilu ogólnoakademickim
Bardziej szczegółowoFilozofia, Historia, Wykład IV - Platońska teoria idei
Filozofia, Historia, Wykład IV - Platońska teoria idei 2010-10-01 Tematyka wykładu 1 Metafora jaskini 2 Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem
Bardziej szczegółowoRozkład materiału z biologii dla klasy III AD. 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17
Rozkład materiału z biologii dla klasy III AD zakres rozszerzony LO 7 godz / tyg rok szkolny 2016/17 Biologia na czasie 2 zakres rozszerzony nr dopuszczenia 564/2/2012 Biologia na czasie 3 zakres rozszerzony
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.
Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Zarys biologii molekularnej genu Podstawowe procesy genetyczne Replikacja powielanie informacji Ekspresja wyrażanie (realizowanie funkcji)
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16. KLASA III Gimnazjum. Imię:... Nazwisko:... Data:...
BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA III Gimnazjum Imię:... Nazwisko:... Data:... 1. Ponumeruj poziomy organizacji materiału genetycznego, rozpoczynając od poziomu najniższego: - chromatyna -
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Punktacja ECTS* Dr Marek Guzik
KARTA KURSU Nazwa Ćwiczenia terenowe z zoologii Nazwa w j. ang. Kod Punktacja ECTS* Koordynator Dr Marek Guzik Zespół dydaktyczny Dr Łukasz Binkowski Dr Marek Guzik Dr Lucjan Schimscheiner Dr Bartłomiej
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z przyrody w kl. 6
Przedmiotowy system oceniania z przyrody w kl. 6 I. Obszary podlegające ocenie na lekcjach przyrody 1. Prace pisemne a) każdy zrealizowany dział programu jest zakończony sprawdzianem pisemnym (czas pisania
Bardziej szczegółowowykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Program wykładu 1. Jakie
Bardziej szczegółowoUsługi środowiska w świetle bezpieczeństwa ekologicznego
Artur Michałowski ZMN przy Komitecie Prognoz Polska 2000 Plus PAN Konferencja naukowa Zrównoważony rozwój w polityce spójności w latach 2014-2020. Istota, znaczenie oraz zakres monitorowania Augustów 3-4
Bardziej szczegółowoKONKURS BIOLOGICZNY GIMNAZJUM ETAP I JEDNOŚĆ I RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW. WIADOMOŚCI:
KONKURS BIOLOGICZNY GIMNAZJUM ETAP I JEDNOŚĆ I RÓŻNORODNOŚĆ ORGANIZMÓW. WIADOMOŚCI: 1. Szczeble organizacji materii żywej (komórki, tkanki roślinne i zwierzęce, narządy i układy narządów). 2. Budowa chemiczna
Bardziej szczegółowoKLASA VI WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY (BIOLOGIA) Poziom wymagań
KLASA VI WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY (BIOLOGIA) Dział Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca wymienia wspólne cechy zwierząt wyjaśnia, czym
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne
Rok szkolny 2018/2019 Wymagania edukacyjne Przedmiot Klasa Nauczyciel uczący Poziom biologia 1t Edyta Nowak podstawowy Ocena dopuszczająca Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: przyswoił treści konieczne,
Bardziej szczegółowoWymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra. Dział I. CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA
Część 3 Dział I. CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA 1. Budowa chemiczna omawia rolę wody w organizmach wskazuje, na podstawie analizy diagramu, skład chemiczny biosfery, atmosfery, litosfery i hydrosfery omawia
Bardziej szczegółowoCECHY ILOŚCIOWE PARAMETRY GENETYCZNE
CECHY ILOŚCIOWE PARAMETRY GENETYCZNE Zarządzanie populacjami zwierząt, ćwiczenia V Dr Wioleta Drobik Rodzaje cech Jakościowe o prostym dziedziczeniu uwarunkowane zwykle przez kilka genów Słaba podatność
Bardziej szczegółowo1 Genetykapopulacyjna
1 Genetykapopulacyjna Genetyka populacyjna zajmuje się badaniem częstości występowania poszczególnych alleli oraz genotypów w populacji. Bada także zmiany tych częstości spowodowane doborem naturalnym
Bardziej szczegółowo21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?
Biologia tematy lekcji klasa 2 1. Poznajemy budowę oraz znaczenie tkanek zwierzęcych. 2. Jakie cechy charakterystyczne posiadają gąbki i parzydełkowce? 3. Skąd wywodzi się nazwa płazińce i nicienie? 4.
Bardziej szczegółowoGENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 3 Biologia I MGR
GENETYKA POPULACJI Ćwiczenia 3 Biologia I MGR Heterozygotyczność Rozpatrując różnorodność genetyczną w populacjach o układzie hierarchicznym zauważamy, że najwyższy poziom heterozygotyczności zawsze występuje
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko...kl...
Gimnazjum nr 4 im. Ojca Świętego Jana Pawła II we Wrocławiu SPRAWDZIAN GENETYKA GR. A Imię i nazwisko...kl.... 1. Nauka o regułach i mechanizmach dziedziczenia to: (0-1pkt) a) cytologia b) biochemia c)
Bardziej szczegółowoBiologia klasa 6. Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny
Biologia klasa 6 Wymagania edukacyjne do działów na poszczególne oceny ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca 1. W świecie zwierząt. Uczeń: wymienia wspólne
Bardziej szczegółowoInstrukcja dla Komisji Szkolnej
Instrukcja dla Komisji Szkolnej 1. Nie wolno stawiać żadnych znaków na kartach odpowiedzi poza miejscami do tego wyznaczonymi! 2. Do oceny arkusza proszę używać długopisu lub pióra z niebieskim atramentem.
Bardziej szczegółowoZdzisława Piątek. o śmierci. seksie. i metodzie in vitro. universitas
Zdzisława Piątek o śmierci seksie i metodzie in vitro universitas Na ironię zakrawa fakt, iż nauka, która nigdy nie dążyła do odkrycia prawd absolutnych, a wręcz odcinała się od takich poszukiwań,
Bardziej szczegółowoWeryfikacja hipotez statystycznych. KG (CC) Statystyka 26 V / 1
Weryfikacja hipotez statystycznych KG (CC) Statystyka 26 V 2009 1 / 1 Sformułowanie problemu Weryfikacja hipotez statystycznych jest drugą (po estymacji) metodą uogólniania wyników uzyskanych w próbie
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII kl. VI
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII kl. VI Dział Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca wspólne przedstawia poziomy cechy zwierząt organizacji ciała
Bardziej szczegółowoIII Harmonogramy przebiegu studiów biologicznych I stopnia III Specjalności realizowane od III roku studiów. I rok
III... Harmonogramy przebiegu studiów biologicznych I stopnia III.... Specjalności realizowane od III roku studiów Ćwiczenia: K konwersatoria, L lektoraty, T ćwicz. terenowe; pozostałe laboratoria. KP
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych- klasa VIII
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych- klasa VIII P-wymagania podstawowe PP-wymagania ponadpodstawowe Dział określa zakres badań genetyki
Bardziej szczegółowoForma Zakres treści Częstotliwość Zasady przeprowadzenia Prace klasowe (1 h lekcyjna)
Formy i zasady bieżącego oceniania na lekcjach biologii w klasie VIII Forma Zakres treści Częstotliwość Zasady przeprowadzenia Prace klasowe (1 h lekcyjna) jeden dział obszerny lub dwa mniejsze działy
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp Wybrane zagadnienia z teorii i metodologii filozofii przyrody... 17
Wstęp... 13 1. Wybrane zagadnienia z teorii i metodologii filozofii przyrody... 17 1.1. Przedmiot, cele i zadania filozofii przyrody... 17 1.2. Współczesne koncepcje filozofii przyrody... 19 1.3. Filozofia
Bardziej szczegółowoArgument teleologiczny
tekst Argument teleologiczny i piąta droga św. Tomasza z Akwinu Argument z celowości 1. W świecie obserwujemy celowe działanie rzeczy, które nie są obdarzone poznaniem (np. działanie zgodnie z prawami
Bardziej szczegółowoPodstawy teorii ewolucji. Informacja i ewolucja
Podstawy teorii ewolucji Informacja i ewolucja Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/
Bardziej szczegółowoUczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów
Temat Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się Sposoby oddychania Sposoby rozmnażania się Bakterie a wirusy Protisty Glony przedstawiciele trzech królestw Wymagania na
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - POZIOM PODSTAWOWY
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - POZIOM PODSTAWOWY WIADOMOŚCI O EPOCE wiadomości Określa ramy czasowe i genezę nazwy epoki. Wymienia głównych reprezentantów omawianych kierunków literackich. Wymienia
Bardziej szczegółowoMatryca wypełnienia efektów kształcenia: wiedza biologia, studia pierwszego stopnia 2015/16. Przedmiot/moduł. Biologia molekularna i podstawy
W01 W02 W03 W04 W05 W06 W07 W08 W09 W10 W11 W12 W13 W14 W15 W16 W17 W18 W19 Matryca wypełnienia efektów kształcenia: wiedza biologia, studia pierwszego stopnia 2015/16 BI1s_001 Matematyka 1 2 BI1s_002
Bardziej szczegółowoAlgorytmy genetyczne. Paweł Cieśla. 8 stycznia 2009
Algorytmy genetyczne Paweł Cieśla 8 stycznia 2009 Genetyka - nauka o dziedziczeniu cech pomiędzy pokoleniami. Geny są czynnikami, które decydują o wyglądzie, zachowaniu, rozmnażaniu każdego żywego organizmu.
Bardziej szczegółowoFilozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk
Filozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk 10 października 2009 Plan wykładu Czym jest filozofia 1 Czym jest filozofia 2 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Znaczenie
Bardziej szczegółowoFilozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa
Filozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa 2011-10-01 Tematyka wykładu 1 Arystoteles - filozof systematyczny 2 3 4 Różnice w metodzie uprawiania nauki Krytyka platońskiej teorii idei Podział
Bardziej szczegółowoWizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina. SP Klasa VI, temat 3
Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina Wizja biblijnego stworzenia Adama według Michała Anioła Grupa 1 i 2 Z pewnością każdy z nas zastanawiał się, jak powstał człowiek. Czy to Bóg go stworzył,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii w klasie I
Wymagania edukacyjne z biologii w klasie I Nr i temat lekcji Dział I Powitanie biologii 1. Historia i współczesność biologii 2. Źródła wiedzy biologicznej 3. Obserwacje 4. Klasyfikacja 5. Oznaczanie wymienia
Bardziej szczegółowoPodstawy biologii. Informacja, struktura i metabolizm.
Podstawy biologii Informacja, struktura i metabolizm. Czym jest życie? Struktura Metabolizm Informacja (replikacja) Właściwości emergentne System jako całość ma właściwości nie będące sumą właściwości
Bardziej szczegółowoZależność cech (wersja 1.01)
KRZYSZTOF SZYMANEK Zależność cech (wersja 1.01) 1. Wprowadzenie Często na podstawie wiedzy, że jakiś przedmiot posiada określoną cechę A możemy wnioskować, że z całą pewnością posiada on też pewną inną
Bardziej szczegółowoBiogeografia SYLABUS A. Informacje ogólne
Biogeografia A. Informacje ogólne Elementy sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Rodzaj Rok studiów /semestr Wymagania wstępne
Bardziej szczegółowoAlgorytmy genetyczne. Materiały do laboratorium PSI. Studia stacjonarne i niestacjonarne
Algorytmy genetyczne Materiały do laboratorium PSI Studia stacjonarne i niestacjonarne Podstawowy algorytm genetyczny (PAG) Schemat blokowy algorytmu genetycznego Znaczenia, pochodzących z biologii i genetyki,
Bardziej szczegółowoFizyka a fizykoteologia. Współczesne problemy.
Fizyka a fizykoteologia. Współczesne problemy. Janusz Mączka Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych Wydział Filozoficzny Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie 2 1. Definicje 2. Powstanie fizykoteologii
Bardziej szczegółowoocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU
Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU wyróżnia elementy żywe i nieożywione w obserwowanym ekosystemie oblicza zagęszczenie wybranej rośliny na badanym terenie określa znaczenie wiedzy ekologicznej w życiu
Bardziej szczegółowoWymagania na poszczególne oceny do cyklu Ciekawa biologia
Wymagania na poszczególne oceny do cyklu Ciekawa biologia Klasa III Nr i temat lekcji Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena
Bardziej szczegółowoKierunkowe efekty kształcenia
Kierunkowe efekty kształcenia nazwa kierunku studiów: biologia człowieka poziom kształcenia: I stopień profil kształcenia: ogólnoakademicki suma 50 efektów: (21 wiedza; 19 umiejętności; 10 kompetencje
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW W UKŁADZIE SEMESTRALNYM Biologia. studia stacjonarne licencjackie I stopnia
PLAN STUDIÓ UKŁADZIE SEMESTRALNYM Biologia 207 208 studia stacjonarne licencjackie I stopnia Semestr I Matematyka I 0 5 25 Z 2 Fizyka 0 5 25 Z 2 Fizyczne aspekty biologicznych układów modelowych 0 5 25
Bardziej szczegółowoBiologia medyczna, materiały dla studentów
Jaka tam ewolucja. Zanim trafię na jednego myślącego, muszę stoczyć bitwę zdziewięcioma orangutanami Carlos Ruis Zafon Wierzbownica drobnokwiatowa Fitosterole, garbniki, flawonoidy Właściwości przeciwzapalne,
Bardziej szczegółowookreślone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013 r.
Załącznik Nr 5.1 do Uchwały Nr 156/2012/2013 Senatu UKW z dnia 25 września 2013 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013
Bardziej szczegółowoOpis efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomie 7 Polskiej Ramy Kwalifikacji
Załącznik nr 2 do Uchwały nr 103/2018-2019 Senatu UP w Lublinie z dnia 28 czerwca 2019 r. Opis efektów uczenia się dla kierunku studiów Nazwa kierunku studiów: Biologia Poziom: studia drugiego stopnia
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 8 DOBRY. DZIAŁ 1. Genetyka (10 godzin)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 8 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Genetyka (10 godzin) określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI. Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt POPULACJA Zbiór organizmów żywych, które łączy
Bardziej szczegółowoInteligentny projekt a kreacjonizm ewolucyjny
ANNA LEMAŃSKA Instytut Filozofii UKSW Warszawa Inteligentny projekt a kreacjonizm ewolucyjny W swoim wystąpieniu porównam koncepcję inteligentnego projektu ze stanowiskami, które łącznie można określić
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE
SZKOŁA PODSTAWOWA W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z BIOLOGII w klasie 8 Szkoły Podstawowej WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE
Bardziej szczegółowo