Arkadiusz Kawa Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu. Gospodarka Materiałowa i Logistyka 2012/12. Koncepcja chmury danych w firmach logistycznych

Transkrypt

1 Arkadiusz Kawa Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Gospodarka Materiałowa i Logistyka 2012/12 Koncepcja chmury danych w firmach logistycznych 1. Wprowadzenie Informacje w logistyce zawsze odgrywały ważną rolę. Na przestrzeni lat rozwijały się technologie, które umożliwiały sprawniejsze ich pozyskiwanie, przetwarzanie, analizowanie i udostępnianie. Obecnie firmy logistyczne wykorzystują na potrzeby swojej działalności bardzo różnorodne systemy informatyczne. Z jednej strony zwiększają one efektywność wykonywanej pracy, a z drugiej strony mogą łatwiej spełniać oczekiwania potencjalnych i dotychczasowych klientów, którzy chcą mieć pełną informację o powierzonych towarach. Niestety, klienci korzystający z usług różnych dostawców usług logistycznych, każdorazowo muszą dostosować się do narzędzi oferowanych przez operatorów logistycznych. W przypadku współpracy jednorazowej, szukając przewoźnika, muszą przeglądać strony internetowe, katalogi handlowe itp. W sektorze usług logistycznych brakuje rozwiązań, które integrują usługi pochodzące od różnych operatorów w jednym miejscu. Ponadto, małe i średnie przedsiębiorstw z tej branży mają ograniczone lub w ogóle nie mają komeptencji w obszarze nowych technologii i wystarczającego kapitału na inwestycje w innowacyjne rozwiązania. Bardziej koncentrują się na swojej kluczowej działalności niż na sprawach związanych z technologiami infromacyjnymi. 1 Systemy informatyczne są bardzo drogie koszty licencji, sprzętu oraz ich utrzymania przekraczają nawet kilkurotnie ich dochody. Kolejnym problemem branży usług logistycznych jest brak formalnej semantyki, dzięki której można by było automatycznie integrować dane pochodzące z wielu miejsc. Cały czas brakuje standardowych rozwiązań, które umożliwiłyby mniejszym przedsiębiorstwom współpracować w zmieniających się warunkach rynkowych, wykorzystując do tego różne urządzenia z dostępem do informacji na żądanie (ang. on demand). 2 Badania pokazują, że operatorzy logistyczni stosują profesjonalne oprogramowanie głównie do wsparcia ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem (np. ERP, MS Office), rzadziej jednak specjalistycznych aplikacji (np. WMS, TMS, SCM). Ponadto, ponad 50% z nich używa dwa systemy, w których dane się powtarzają. Niektóre dane wprawadzane są nawet kilkukrotnie. Brakuje też standardów w zakresie opracowywania odpowiedniej jakości wdrażanych systemów (ang. service level agreement) Chmura danych Jednym ze sposób na rozwiązanie przedstawionych problemów może być technologia przetwarzania danych w chmurze (ang. cloud computing chmura danych, chmura obliczeniowa). Istnieje sporo definicji chmury danych. National Institute of Standards and Technology opisuje cloud computing jako model umożliwiający wszechobecny, wygodny i na żądanie dostęp do 1 Kawa A., SMART Logistics Chain, Pan J.-S., Chen S.-M., Nguyen N.T. (ed.), ACIIDS 2012, Part I, Lecture Notes in Artificial Intelligence LNAI 7196, Springer-Verlag, Berlin Heidelberg 2012, s Kawa A., 2012, s

2 wspólnych konfigurowalnych zasobów informatycznych (np. sieci, serwery, dyski, aplikacje i usługi), które mogą być szybko zabezpieczone i udostępnione z minimalnym wysiłkiem ludzi lub interakcji usługodawcy. 4 Inna definicja wskazuje, że cloud computing to paradygmat obliczeniowy napędzany przez korzyści skali, w których pozyskiwana wirtualna i dynamicznie skalowalna moc obliczeniowa, dyski, platforma sprzętowa i usługi są dostarczane na żądanie do klientów zewnętrznych przez Internet. 5 Najogólniej mówiąc, chmura danych to pewien sposób udostępniania mocy obliczeniowej i przestrzeni składowania danych oparty na użytkowaniu usług lub sprzętu dostarczonych przez zewnętrzne organizacje. Zakłada on przechowywanie wszystkich danych w jednym miejscu i umożliwia dostęp do aplikacji z każdego miejsca i z każdego urządzenia mającego dostęp do Internetu. To bardzo dobre rozwiązanie dla małych i średnich firm nie muszą same inwestować w całą infrastrukturę, taką jak: sprzęt informatyczny i pomieszczenia. Wystarczy wynajęcie serwera od firmy, która zajmuje się tym profesjonalnie. Cloud computing bazuje na płatności pay as you go. Użytkownik płaci tylko za usługę, z której korzysta. Takie podejście umożliwia zmianę kosztów stałych (amortyzacja inwestycji w sprzęt i oprogramowanie, utrzymanie i aktualizacja oprogramowania, itp.) na koszty zmienne. Umożliwia to skoncentrowanie się i inwestowanie w te obszary działalności, które są kluczowe dla przedsiębiorstwa. W razie potrzeby można elastycznie zmniejszyć lub zwiększyć dostęp do zasobów, które są w danej chwili mniej lub bardziej potrzebne. Można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje chmury danych. Są to IaaS, PaaS i SaaS: IaaS (Infrastructure as a Service) to udostępnienie klientowi infrastruktury informatycznej (komputerów, serwerów) wraz z jej utrzymaniem (serwisowaniem) przez wyspecjalizowanego dostawcę. W tym modelu użytkownik płaci za wykorzystanie serwera, dysku, pamięci czy mocy obliczeniowej. PaaS (Platform as a Service) zawiera elementy modelu IaaS wraz z systemem operacyjnym i oprogramowaniem. Klient nie musi nabywać aplikacji, jedynie ponosi koszt za ich użytkowanir. Wszystkie programy znajduję się na dyskach dostawcy, do których użytkownik dostęp ma z dowolnego miejsca. SaaS (Software as a service) to jeszcze bardziej rozbudowany model Paas. Tutaj kluczowe są aplikacje, których funkcje wspierają działalność przedsiębiorstwa. Dostęp do nich jest na żądanie, a więc użytkownik płaci za ich użycie. Ten trzeci model nabiera ostatnio na coraz większym znaczeniu i staje się coraz bardziej popularny, w szczególności wśród małych i średnich przedsiębiorstw. O tym, że chmura danych, to bardzo rozwojowa dziedzina informatyki, świadczą liczne badanie. Według ponad połowy dyrektorów informatyki w Polsce, cloud computing jest naturalnym kierunkiem ewolucji rynku nowoczesnych technologii. Ponad 40% menedżerów uważa, że koncepcja ta wpłynie na zmianę funkcjonowania całej sfery teleinformatycznej. Natomiast ponad 75% twierdzi, że albo są w trakcie rozważań wdrożenia chmury danych albo przygotowują swoją organizację do jej zastosowania. 6 4 Arnold U., Oberländer J., Schwarzbach B., LOGICAL - Development of Cloud Computing Platforms and Tools for Logistics Hubs and Communities, Proceedings of the Federated Conference on Computer Science and Information Systems, Wrocław 2012, s Foster I., Zhao Y., Raicu, I., Lu S.,, [in:] Cloud Computing and Grid Computing 360-Degree Compared,. Grid Computing Environments Workshop, GCE '08, Austin, Texas, USA, s Baranowska-Skimina A., Cloud computing prognozy rozwoju,

3 Wartość światowego rynku oferującego usługi chmury danych wynosił w 2009 roku 17,4 mld dolarów, natomiast w 2013 roku ma on wynieść 44,2 mld dolarów. 7 Instytut Gartner przewiduje, że rynek ten będzie do 2015 r. rosnąć w tempie 19% rocznie. Będzie to nadal tylko 5% światowych wydatków na technologie informatyczne. 8 Firma Cisco szacuje, że globalny ruch dotyczący przetwarzania w chmurze wzrośnie 12-krotnie - ze 130 eksabajtów rocznie w 2010 r. do 1,6 zetabajta rocznie w 2015 r Cloud computing w firmach logistycznych Obecnie istnieje dość dużo rozwiązań bazujących na idei chmury danych przeznaczonych dla prowadzenia ogólnej działalności gospodarczej. Są też aplikacje przeznaczone do branży logistycznej, wśród których najbardziej popularnymi są elektroniczne giełdy transportowe. Nie pozwalają one jednak na całościową obsługę procesów przewoźnika, firmy spedycyjnej i jej klienta. Brakuje więc platformy, która uwzględniałaby wszystkie procesy oraz integrowałaby je w spójną całość. Remedium na to jest projekt LOGICAL, którego efektem ma być platforma ułatwiająca poprawę współpracy między usługodawcami i klientami transportu towarowego w strefie Europy Środkowej. 10 Projekt LOGICAL składa się z trzech zasadniczych zadań. Mianowicie, w pierwszym kroku wskazane zostały potrzeby przedsiębiorstw logistycznych w zakresie wykorzystania chmury danych w ich procesach. Obecnie trwają prace nad stworzeniem platformy przetwarzania w chmurze. W ostatnim kroku przeprowadzone zostanie wdrożenie systemu w wybranych centrach logistycznych w Europie Środkowej. 11 Podstawowym założeniem projektu jest zastosowanie idei chmury danych w procesach logistycznych. Dzięki temu, będzie można mieć łatwiejszy i tańszy dostęp do informacji o usługach logistycznych, popycie na nie i ich realizacji. Wszelka analiza danych logistycznych zostanie przeniesiona z lokalnych komputerów do wyspecjalizowanych centrów przetwarzania danych, ograniczając konieczność posiadania i utrzymania rozbudowanej infrastruktury informatycznej. 12 Dzięki posiadaniu informacji o wielkości rzeczywistego zapotrzebowania na transport, możliwe będzie zoptymalizowanie wykorzystania dostępnych terminali i centrów dystrybucyjnych oraz połączeń dla międzynarodowych przewozów towarowych. 13 (patrz rys.) 7 Nowicka K. Nowy model biznesowy - cloud computing, [in:] Przedsiębiorstwo przyszłości, nr 1 (10), Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej, Warszawa 2012, s Sikorska K., Cloud computing nie dla każdej firmy, Baranowska-Skimina A., Przetwarzanie w chmurze zdominuje ruch sieciowy, Więcej informacji o projekcie znajduje się na stronach internetowych: i 11 Korczak J., Pawęska M., Innowacyjne technologii informacyjne w transporcie i logistyce projekt LOGICAL, projekt-logical, Korczak J., Pawęska M., Korczak J., Pawęska M.,

4 Rys. Idea platformy chmury danych dla firm logistycznych i ich klientów Wśród najważniejszych zalet wdrożenia cloud computingu w firmach logistycznych można wymienić: ograniczenie wymagań w stosunku do własnej infrastruktury informatycznej, ograniczenie lub całkowita eliminacja procesu raportowania, usprawnienie procesu pozyskiwania i przekazywania zleceń, skrócenie czasu realizacji procesów poprzez ułatwienie dostępu do informacji, usprawnienie procesu rozliczania utrzymanie płynności finansowej, łatwiejsza, tańsza i bezpieczniejsza archiwizacja danych, możliwość łatwej oceny realizowanych procesów informacje od wszystkich uczestników procesu w jednym miejscu, możliwość tworzenia wirtualnych połączeń, ułatwienie nawiązywania współpracy, możliwość dostępu do systemu przez urządzenia mobilne. Nie należy jednak zapomnieć o zagrożeniach związanym z zastosowaniem chmury danych w branży logistycznej. Wśród nich można wymienić: obawa przed utratą danych znajdujących się w chmurze danych, obawa, że dostęp do danych przedsiębiorstwa uzyskają osoby niepowołane, brak ingerencji w kształt procesu system nie jest dedykowany dla konkretnego przedsiębiorstwa, mniejsza elastyczność, wymagany stały dostęp do sieci Internet, brak możliwości przeniesienia wszystkich procesów do chmury danych, co skutkuje koniecznością posiadania własnej infrastruktury informatycznej. 4. Podsumowanie W dobie powszechnego stosowania outsourcingu firmy nie chcą zajmować się problematyką utrzymania najnowszych wersji oprogramowania, sprzętu itp., bo nie jest to ich kluczowa kompetencja. Dzięki zastosowaniu koncepcji chmury danych w usługach logistycznych przedsiębiorstwa nie muszą antycypować wykorzystania usług mogą korzystać z usług na żądanie. 4

5 Cloud computing for logistics service providers Summary The paper describes the use of cloud computing in logistics based on the EU project LOGICAL. Its aim is to create a multi-modal logistics platform designed for logistics service providers and their customers. 5