PROJEKT - Prac konserwatorskich i remontowych w Skansenie Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku

Transkrypt

1 EGZEMPLARZ... PROJEKT - Prac konserwatorskich i remontowych w Skansenie Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku ADRES INWESTYCJI: INWESTOR: Skansen Wsi Pogórzańskiej im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku, Szymbark bn. Działki o nr 1726/1, 1723/2 w obrębie Szymbark. Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów ul. Wróblewskiego 10A Gorlice JEDNOSTKA PRO ARCHIVISION sp. z o.o. PROJEKTOWA: Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 PROJEKTOWAŁ: mgr inż. arch. Joanna Baranek-Stach upr. nr MPOIA/085/2011 w spec. architektonicznej mgr inż. Tomasz Kamuda upr. nr ewid. 164/2001 w spec. konstrukcyjno-budowalnej Wyżej podpisani projektanci oświadczają, że projekt niniejszy został sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej. (art.20, ust. 4 PB) Kraków, sierpień 2016r.

2 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA: I. PROJEKT REMONTU OGRODZENIA I LOKALNEGO UTWARDZENIA TERENU II. PROJEKT KONSERWACJI I REMONTÓW III. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH IV. PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU DZIAŁKI

3 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 II. PROJEKT REMONTU OGRODZENIA I LOKALNEGO UTWARDZENIA TERENU 1.OPIS TECHNICZNY ZAGOSPODAROWANIA TERENU 1.1 Lokalizacja Inwestycja zlokalizowana jest na dz. nr 1726/1 i 1723/2 w m. Szymbark. Działka 1726/1 posiada zjazd z drogi publicznej, działka 1723/2 posiada dostęp do drogi publicznej przez działkę nr 1726/1 1.2 Obecny stan zainwestowania Teren działki częściowo zabudowany zabudowa pojedynczymi obiektami drewnianymi rozlokowanymi na całym terenie Skansenu. Na przedmiotowym terenie występuje zieleń w postaci traw, krzewów i drzew (głównie na części płn.-zach.). Działka posiada ogrodzenie drewniane w północnej części w postaci sztachet drewnianych mocowanych do żerdzi osadzonych na słupkach drewnianych, ogrodzenie przekryte daszkiem dwuspadowym z gontu na całej długości tego ogrodzenia. Pozostała część ogrodzenia działki (w części zach., pd., wsch.) jako ogrodzenie z siatki drucianej mocowanej do słupków stalowych. W części północnej znajduje się brama drewniana stylem nawiązująca do ogrodzenia drewnianego. W części pd.-zach. znajduje się brama metalowa, dwuskrzydłowa z bramką wejściową, natomiast w części pd.-zach. bramka wejściowa. 1.3 Projektowane oraz istniejące uzbrojenie terenu i dostęp do mediów Teren lokalizacji wyposażony jest w infrastrukturę komunalną, składającą się z następujących elementów: woda istniejącym przyłączem sieć elektroenergetyczna istniejącym przyłączem elektroenergetycznym gaz istniejącym przyłączem nieczystości ciekłe istniejącym przykanalikiem odprowadzenie wód opadowych - poprzez rury spustowe w teren nieczystości oraz odpady stałe - gromadzone w pojemnikach i odwożone okresowo -bez zmian 1.4 Projektowany sposób zagospodarowania terenu Lokalnie projektuje się utwardzenie terenu w postaci ażurowych ścieżek wykonanych z kamienia nieregularnego płaskiego np. piaskowca. Łącznie ok. 500 m Ochrona terenu wynikająca z MPZP lub przepisów szczególnych Teren działek nr 1726/1, 1723/2 objęty opracowaniem nie podlega przepisom ustawy o ochronie dóbr kultury na podstawie ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zbytków i opiece nad zabytkami (Dz. U poz z późniejszymi zmianami) Dane określające wpływ eksploatacji górniczej na działkę lub teren zamierzenia budowlanego, znajdującego się w granicach terenu górniczego -nie dotyczy 1.7. Informacja i dane o charakterze i cechach istniejących i przewidywanych zagrożeń dla środowiska oraz higieny i zdrowia użytkowników projektowanych obiektów budowlanych i ich otoczenia w zakresie zgodnym z przepisami odrębnymi Obiekty oraz funkcje nie wywołują zabronionych prawem skutków oddziaływania na środowisko, zdrowie oraz warunki zagospodarowania terenów sąsiednich. Wszystkie materiały winny mieć aprobatę ITB oraz stosowną deklarację zgodności.

4 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/ Inne konieczne dane wynikające ze specyfiki, charakteru i stopnia skomplikowania obiektu budowlanego lub robót budowlanych -nie występuje 1.9. Informacja o obszarze oddziaływania obiektu Podstawa prawna sporządzenia: PB, WT, Dz. U poz.1446 Projektowany obiekt: nie dotyczy Istniejąca zabudowa działki inwestora: budynki drewniane, relokowane, rozmieszczone na całym obszarze objętym projektem Istniejąca zabudowa działek sąsiednich: bez zmian Projektowane zagospodarowanie działki: lokalne utwardzenia terenu ok 500 m2 Istniejące uzbrojenie terenu w obrębie inwestycji: przyłącza -zgodnie z punktem 1.3-, linie een pomiędzy budynkami, przewody telekomunikacyjne pomiędzy budynkami Lokalizacja projektowanych obiektów: bez zmian Ustalenia z zakresu planowania przestrzennego: teren objęty jest ochroną konserwatorską w zakresie wpisu do rejestru zabytków wraz z otuliną Przewidywane wpływ projektowanego budynku wraz z urządzeniami budowlanymi z nim związanymi na tereny sąsiednie: Planowany zakres prac nie będzie oddziaływać na środowisko oraz nie będzie generować uciążliwości w stosunku do jego otoczenia i działek sąsiednich. Określenie obszaru oddziaływania: działka objęta inwestycją 1726 i 1723/2 Uzasadnienie Zakres prac przedstawionych w nin. opracowaniu polegać będzie na wymianie istniejącego odcinka ogrodzenia w części zachodniej na ogrodzenie drewniane (jak ogrodzenie od stronu płn), wymianie istniejącego, starego ogrodzenia w części południowej i wschodniej (na ogrodzenie z siatki) oraz remontu ogrodzenia i wymianie siatki w części północnej. Przebieg samego ogrodzenia pozostaje bez zmian. Zakres prac obejmuje utwardzenie ażurowe ok. 500 m 2 powierzchni kamieniem łamanym nieregularnym. Stosowane materiały posiadają certyfikaty CE i mają zastosowanie w budownictwie. W związku z brakiem sąsiedniej bezpośredniej zabudowy, istn. budynek nie powoduje zacieniania oraz nie zmniejsza odległości zgodnie z par. 271 WT. 2.OPIS TECHNICZNY - BUDOWLANY Odcinek ogrodzenia przewidzianego do wymiany w całości- należy zdemontować istniejące ogrodzenie wraz z pozostałościami stóp. Następnie (zgodnie z przebiegiem i zakresem według części rysunkowej) należy wykonać nowe ogrodzenie wykonane z siatki ogrodzeniowej, ocynkowanej gr.4mm mocowanej do słupków stalowych - ocynkowanych Ø40 i wysokości h 200cm. Jakość i grubość warstwy ochronnej ocynku należy dostosować do czynników atmosferycznych jak i odporności na uderzenia. Rozstawy pomiędzy słupkami zgodnie z wytycznymi producenta z uwzględnieniem złożonego ukształtowania terenu i występującej roślinności na odcinku planowanej inwestycji. Słupki stalowe montuje się do wcześniej osadzonych prefabrykowanych stóp, lub układa w wykopie wypełnionym mieszanką betonową. Stopki betonowe w każdym wypadku należy wykonać/ułożyć na głębokości dostosowanej do spadku terenu w miejscu zakładania, w przypadku słupków osadzanych w mieszance należy zadbać o zapewnienie odpowiedniej grubości otulenia słupka stalowego betonem, a w czasie wiązania zapewnić odpowiednią wilgotność i temperaturę betonu (wykonać pielęgnację betonu zgodnie z zaleceniami producenta). Utwierdzenie słupków w gruncie musi zapewniać stateczność ogrodzenia dla różnych przypadków obciążenia poziomego i pionowego (napieranie na ogrodzenie zwierząt i ludzi, przechodzenie przez ogrodzenie, uderzenia obiektami - np. spadająca gałąź). Kolor ogrodzenia - ciemna zieleń lub szary. Bramy/Bramki w ogrodzeniu należy wymienić na bramy systemowe, klorystycznie zgodne z ogrodzeniem Odcinek przewidziany do wymiany na ogrodzenie drewniane(na wzór ogrodzenia od strony DK) zaprojektowano ze słupków drewnianych wcześniej poddanych impregnacji ciśnieniowej, mocowanych do wcześniej osadzonych Ceowników (C220, ustawiane wysokością przekroju 220mm w stronę działki!) w fundamencie z betonu, ogrodzenie przekryte daszkiem dwuspadowym z impregnowanych gontów łupanych o długości 61 cm. Przęsła stanowią dwie rury kwadratowe RK40x80x4, do który mocuje się śrubami sztachety szerokości 75mm i grubości 20mm. Projektowane bramy dwuskrzydłowe o wymiarach w świetle słupków 5m (słupki drewniane

5 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 20x20cm, mocowane do fundamentu poprzez wpuszczenie między 2 ceowniki C200 słupka i przyśrubowanie w 3ch miejscach, ceowniki ustawione na wysokość przekroju wzdłuż ogrodzenia) na konstrukcji z rury kwadratowej RK40x80x4 zabezpieczonego przed korozją oraz pomalowanej w kolorze czarnym przed montażem sztachet z desek o wymiarach jak wypełnienie przęseł. Bramy zabezpieczone przed ściągnięciem oraz przystosowane do zamykania na kłódkę od wewnętrznej strony i ryglowane w stopie fundamentowej. Wykonaniem bramki wejściowej szerokości w świetle słupków 1,6 m wg. części rysunkowej - na wspólnej stopie fundamentowej z bramą, montażem zamka na wkładkę patentową. Odcinek ogrodzenia przewidzianego do remontu i wymiany siatki. Siatkę ogrodzenia należy zdemontować, następnie sprawdzić stan słupków (w razie konieczności słupki skorodowane wymienić) oraz pionowość słupków ogrodzenia, w przypadku przechyłu - odkopać słupek, ustawić do pionu i zakopać, w przypadku uszkodzonej stopki betonowej odkuć beton i wykonać nową stopkę, uważając na grubość otuliny betonowej. Stopka fundamentu musi zapewnić stateczność ogrodzenia przy możliwych obciążeniach. Słupki ogrodzenia do odczyszczenia i pomalowania w kolorze ciemna zieleń, grubość warstwy farby jak i jakość farby należy dostosować do ekspozycji na czynniki atmosferyczne i możliwe uszkodzenia mechaniczne. Po wyschnięciu ostatniej warstwy farby zamontować nową siatkę i napiąć. Stosować siatkę ogrodzeniową, ocynkowaną gr.4mm. Lokalne utwardzenie terenu. Lokalnie projektuje się utwardzenie terenu w postaci ażurowych ścieżek wykonanych z kamienia nieregularnego płaskiego np. piaskowca. Przebieg ścieżek pomiędzy istniejącymi obiektami. Szerokość ścieżek ok. 1 m. ok. 140 m2, 2 m ok. 360 m2). Do jej wykonania należy użyć płaskich (przynajmniej z jednej strony) kamieni, które mają co najmniej 30 cm długości i 20 szerokości. Kamień (piaskowiec) przed ułożeniem zaimpregnować). Kamienie, należy układać w dołkach wykopanych w trawie, do poziomu gruntu (zdjąć ziemię rośliną). Wykop pod kamień najpierw mniej więcej do połowy należy wypełniamy ubitym piaskiem, a następnie pospółką lub drobnym tłuczniem w taki sposób, żeby kamień po ułożeniu był równo z ziemią i nie przeszkadzał w strzyżeniu trawników. Kamienie układamy w odległościach około 5 cm, na przemian z lekkim przesunięciem na lewo i prawo. Przed przystąpieniem do prac należy wykonać prace przygotowawcze: - przygotować niezbędny sprzęt do wykonania wymienionych prac - zapewnić swobodne dojście do miejsca wykonywania prac - usunąć przeszkadzającą roślinność w miejscu wykonywania prac - wykonać tymczasowy poziomy plac składowy dla elementów demontowanych i zakładanych - w przypadku wykonywania prac w miejscach, gdzie mogą przebywać osoby postronne - należy zadbać o odpowiednie oznakowanie i zabezpieczenie placu budowy, a w przypadku ciągów dla pieszych - należy dodatkowo zadbać o zapewnienie swobodnego przejścia w bezpiecznej odległości od placu budowy Uwagi do wykonawcy: - wszystkie prace należy prowadzić pod nadzorem uprawnionego kierownika budowy zgodnie ze sztuką budowlaną, przestrzegając ściśle przepisów BHP - z uwagi na charakter miejsca wykonywania prac- należy dołożyć wszelakich starań aby odpowiednio zabezpieczyć miejsca budowy przed wtargnięciem osób postronnych - wykonane wykopy należy zawsze odpowiednio zabezpieczać i znakować - narzędzia i przedmioty mogące stanowić niebezpieczeństwo dla ludzi należy składować w miejscach niedostępnych dla osób niepowołanych - z uwagi na zalesienie obszaru w miejscu wykonywania prac oraz miejscami niewielkie odległości do zabudowań drewnianych - należy zachować szczególną ostrożność podczas wykonywania prac mogących zaprószyć ogień (zaleca się wykonywanie prac przygotowawczych na wydzielonych placach, z zachowaniem odległości od łatwopalnych obiektów) - stosować materiały posiadające odpowiednie atesty, certyfikaty, dopuszczone do stosowania w budownictwie. - wymiary sprawdzić na budowie

6 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 II. PROJEKT KONSERWACJI I REMONTÓW Nazwa zadania Prace konserwatorskie w Skansenie Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku Nazwa i adres Inwestora: Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów, ul. Wróblewskiego 10A Gorlice Muzeum wpisane do rejestru instytucji kultury Samorządu Województwa Małopolskiego pod nr RIK 22/07 z dnia r. NIP , REGON strona www: galeria@gorlice.art.pl tel , fax Skansen Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku tel Adres realizacji zadania Województwo Małopolskie, Powiat Gorlice, Gmina Gorlice Skansen Wsi Pogórzańskiej im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku Szymbark bn. Ogólna charakterystyka lokalizacji a) Lokalizacja Teren zamierzenia projektowego obejmuje cały teren Skansenu Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku, działki o numerach: działki o nr 1726/1, 1723/2 w obrębie Szymbark. b) Stan własności Działka o nr 1726/1, 1723/2 w obrębie Szymbark stanowią hipoteczną własność Województwa Małopolskiego. Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów włada terenem i obiektami na mocy Umowy nieodpłatnego przeniesienia własności oraz prawa użytkowania wieczystego Akt notarialny Rep A nr 9652/2007. c) Ogólna charakterystyka lokalizacji Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego Gminy Gorlice - wieś Szymbark zatwierdzonym uchwałą Rady Gminy Gorlice z dn (Dz. Urz. WM z dn nr 37 poz. 559) działka nr 1726/1 i 1723/2 znajdują się częściowo w obszarach oznaczonych: UP/KZ - Tereny zabytkowych zespołów kulturowych, obejmujące skansen z zespołem tradycyjnych chałup pogórzańskich; obowiązuje ochrona obiektów zabytkowych i ich przedpola. Obowiązuje rewaloryzacja wg wytycznych konserwatorskich. W wyznaczonych strefach ochrony konserwatorskiej "A" (Kz) obowiązuje zakaz realizacji nowych obiektów kubaturowych i uzgadnianie wszelkich działań ze służbami konserwatorskimi.; 3.1.KK-GP - Tereny komunikacji droga krajowa klasy GP. Istniejąca droga krajowa nr 28 Wadowice - Nowy Sącz - Gorlice - Jasło - Przemyśl do utrzymania i modernizacji. Obowiązują parametry techniczne podane w par. 9 tj. szerokość w liniach rozgraniczających 40 m, szerokość jezdni 7 m, minimalna odległość linii zabudowy od zewnętrznej krawędzi jezdni 25 m, w terenach zabudowanych za zgodą zarządcy drogi dopuszczone 15 m / Część działki 1723/2 położonej w Szymbarku to teren zabytkowych zespołów dworsko-parkowych, obejmujący zabytkowy zespół dworu obronnego wpisany do rejestru zabytków ozn. symb. 1.9 UP/ZP/Kz. Obowiązuje rewaloryzacja zespołów wg wytycznych konserwatorskich. Obowiązuje opiniowanie i uzgadnianie wszelkich działań na obszarze objętym strefą ochrony konserwatorskiej "A" (Kz) ze służbami konserwatorskimi. Przedmiotowa działka objęta jest strefą otuliny dla zespołu dworu obronnego, zespołu kościoła, skansenu, skarpy i podskarpia. Wszelkie

7 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 działania w granicach otuliny oraz w strefie ochrony konserwatorskiej "A" na warunkach Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Obszar objęty opracowaniem projektowym podlega ochronie Konserwatora Zabytków decyzja Nr 595/96 z dnia r. Wykaz obiektów objętych zadaniem 1. Chałupa z Moszczenicy, (k. XIX w.), nr inwentarzowy - 15 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych); fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia. 2. Chałupa z Gródka (1886 r.), nr inwentarzowy - 5 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych); fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia, w obiekcie instalacja elektryczna. 3. Olejarnia z Gródka (poł. XIX w.), nr inwentarzowy - 10 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia. 4. Chałupa z Siar (poł. XIX w.), nr inwentarzowy 11 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia. 5. Stodoła ze Stróżnej (k. XIX w.), nr inwentarzowy 13 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia. 6. Obora ze Stróżnej (k. XIX w.), nr inwentarzowy 12 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia. 7. Spichlerz Plebański z Rożnowic (XIX w.); nr inwentarzowy - 18 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych) - odtworzony z adaptacją na obsługę zwiedzających, drewniany kryty gontem. Obiekt wyposażony w instalację elektryczną, gazową (ogrzewanie), wodociągową i telefoniczną. 8. Chałupa z Szymbarku (1924 r.), nr inwentarzowy - 14 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). Fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, wewnątrz tynkowane na trzcinie, dach kryty gontem, w obiekcie instalacja elektryczna, obiekt posiada instalację odgromową. 9. Dworek mieszczański z Gorlic ( r.), nr inwentarzowy -. 1 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), przeniesiony na teren muzeum w Szymbarku w 1975 r. drewniany, wolnostojący o konstrukcji zrębowej, posadowiony na podmurówce kamiennej. Parterowy, dwutraktowy, z gankiem na osi elewacji frontowej. 10. Wiatrak turbinowy z Ropy (1935 r.), nr inwentarzowy - 8 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), drewniany, o konstrukcji słupowej oszalowany deskami. Zakres planowanych robót 1. Chałupa z Moszczenicy - wymiana pokrycia dachowego ze słomy na pow. ok. 232,00 m 2, oraz polepy na pow. ok 39,60 m 2. Konserwacja i impregnacja konstrukcji dachowej na pow. ok. 76,70 m Chałupa z Gródka - wymiana pokrycia dachowego ze słomy na pow. ok. 207 m 2. Konserwacja i impregnacja konstrukcji dachowej na pow. ok. 71,30 m Olejarnia z Gródka - wymiana pokrycia dachowego ze słomy na pow. ok. 200 m 2. oraz polepy na pow. ok. 58,20 m 2. Konserwacja i impregnacja konstrukcji dachowej na pow. ok. 70,40 m Chałupa z Siar - wymiana pokrycia dachowego ze słomy na pow. ok. 110 m 2. oraz polepy na pow. ok. 47,04 m 2. Konserwacja i impregnacja konstrukcji dachowej na pow. ok. 49,50 m Stodoła ze Stróżnej - wymiana pokrycia dachowego ze słomy na pow. ok. 12 m 2. oraz polepy na pow. ok. 23,00 m 2. Konserwacja i impregnacja konstrukcji dachowej na pow. ok. 93,50 m Obora ze Stróżnej - wymiana pokrycia dachowego ze słomy na pow. ok. 5,00 m 2. Konserwacja i impregnacja konstrukcji dachowej na pow. ok. 41,60 m Spichlerz Plebański z Rożnowic Konserwacja i impregnacja powierzchni drewnianych 138,20 m 2.

8 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 8. Chałupa z Szymbarku Konserwacja i impregnacja powierzchni drewnianych 231,50 m Dworek mieszczański z Gorlic - wymiana pokrycia dachowego z gontu iglastego na pow. ok. 648,00 m 2. Konserwacja i impregnacja konstrukcji dachu na pow. ok. 107,40 m Wiatrak turbinowy z Ropy - Konserwacja i impregnacja konstrukcji obiektu na pow. ok. 45,00 m 2. Wykonanie remontu podmurówki i fundamentu na pow. ok. 4m 3. Wszystkie prace remontowo konserwatorskie mają charakter odtworzeniowy. Szczegółowy zakres remontów, konserwacji i impregnacji oraz sposób ich przeprowadzenia opisano w Programie Prac Konserwatorskich w Skansenie Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku. Opracowali:

9 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4

10 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4

11 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4

12 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4

13 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4

14 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 III. PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH

15 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 IV. PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU DZIAŁKI

16 SCHEMAT SEGMENTU OGRODZENIA SCHEMAT SEGMENTU BRAMY TEMAT: ADRES: INWESTOR: RYSUNEK: PROJEKTANT: Projekt prac konserwatorskich i remontowych w Skansenie Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku DK Szymbark Teren działki ewid. nr 1726/1, 1723/2 Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów Schemat ogrodzenia drewnianego mgr inż. arch. Joanna Baranek-Stach nr MPOIA/085/2011 w spec.architektonicznej podpis Nr rysunku: A1 Data: Sierpień 2016 Skala: 1:20

17 L=150,5m L=118,3m UWAGI L=270,6m LEGENDA: Bramy na odcinkach wymienianego ogrodzenia - do wymiany projektowane nowe ogrodzenie z siatki TEMAT: ADRES: Nr rysunku: A0 DK Szymbark INWESTOR: RYSUNEK: PROJEKTANT: Projektowane zagospodarowanie terenu Joanna Baranek-Stach nr MPOIA/085/2011 w spec.architektoniczn ej podpis projektowane ogrodzenie drewniane Projekt prac konserwatorskich i remontowych w Skansenie Wsi Data: Skala:

18

19 PRO ARCHIVISION Sp. z o.o Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 58/4 Program prac konserwatorskich w Skansenie Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów OPRACOWAŁ: MGR INŻ. TOMASZ KAMUDA DATA OPRACOWANIA: VIII R.

20 Spis treści WSTĘP... 2 I. WYTYCZNE DO PROWADZENIA PRAC KONSERWATORSKICH W OBIEKTACH W SKANSENIE WSI POGÓRZAŃSKIEJ Przygotowanie podłoża Zahamowanie biologicznych procesów destrukcji drewna (grzyby, owady) w zależności od intensywności występowania szkodników owadzich Wzmocnienie drewna Ochrona przeciwpożarowa drewna Ochrona biologiczna drewna...10 II. SKANSEN WSI POGÓRZAŃSKIEJ Chałupa z Moszczenicy Chałupa z Gródka Olejarnia z Gródka Chałupa z Siar Stodoła z Stróżnej Obora ze Stróżnej Spichlerz Plebański z Rożnowic Chałupa z Szymbarku Dworek mieszczański z Gorlic Wiatrak z Ropy...48 III. PODSUMOWANIE...52 IV. LOKALIZACJA OBIEKTÓW NA TERENIE SKANSENU...53 V. ZAŁĄCZNIKI

21 WSTĘP Nazwa zadania Prace konserwatorskie w Skansenie Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku Nazwa i adres Inwestora: Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów, ul. Wróblewskiego 10A Gorlice Muzeum wpisane do rejestru instytucji kultury Samorządu Województwa Małopolskiego pod nr RIK 22/07 z dnia r. NIP , REGON strona www: galeria@gorlice.art.pl tel , fax Skansen Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku tel Adres realizacji zadania Województwo Małopolskie, Powiat Gorlice, Gmina Gorlice Skansen Wsi Pogórzańskiej im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku Szymbark bn. Ogólna charakterystyka lokalizacji a) Lokalizacja Województwo małopolskie, powiat Gorlice, Gmina Gorlice. Teren zamierzenia projektowego obejmuje cały teren Skansenu Wsi Pogórzańskiej w Szymbarku, działki o numerach: działki o nr 1726/1, 1723/2 w obrębie Szymbark. b) Stan własności Działka o nr 1726/1, 1723/2 w obrębie Szymbark stanowią hipoteczną własność Województwa Małopolskiego. Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów włada terenem i obiektami na mocy Umowy nieodpłatnego przeniesienia własności oraz prawa użytkowania wieczystego Akt notarialny Rep A nr 9652/2007 c) Ogólna charakterystyka lokalizacji Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego Gminy Gorlice - wieś Szymbark zatwierdzonym uchwałą Rady Gminy Gorlice z dn (Dz. Urz. WM z dn nr 37 poz. 559) działka nr 1726/1 i 1723/2 znajdują się częściowo w obszarach oznaczonych: UP/KZ - Tereny zabytkowych zespołów kulturowych, obejmujące skansen z zespołem tradycyjnych chałup pogórzańskich; obowiązuje ochrona obiektów zabytkowych i ich przedpola. Obowiązuje rewaloryzacja wg wytycznych konserwatorskich. W wyznaczonych strefach ochrony konserwatorskiej "A" (Kz) obowiązuje zakaz realizacji nowych obiektów kubaturowych i uzgadnianie wszelkich działań ze służbami konserwatorskimi.; 3.1.KK-GP - Tereny komunikacji droga krajowa klasy GP. Istniejąca droga krajowa nr 28 Wadowice - Nowy Sącz - Gorlice - Jasło - Przemyśl do utrzymania i modernizacji. Obowiązują parametry techniczne podane w par. 9 tj. szerokość w liniach rozgraniczających 40 m, szerokość jezdni 7 m, minimalna odległość linii zabudowy od zewnętrznej krawędzi jezdni 25 m, w terenach zabudowanych za zgodą zarządcy drogi dopuszczone 15 m / Część działki 1723/2 położonej w Szymbarku to teren zabytkowych zespołów dworsko-parkowych, obejmujący zabytkowy zespół dworu obronnego wpisany do rejestru zabytków ozn. symb. 1.9 UP/ZP/Kz. Obowiązuje 2

22 rewaloryzacja zespołów wg wytycznych konserwatorskich. Obowiązuje opiniowanie i uzgadnianie wszelkich działań na obszarze objętym strefą ochrony konserwatorskiej "A" (Kz) ze służbami konserwatorskimi. Przedmiotowa działka objęta jest strefą otuliny dla zespołu dworu obronnego, zespołu kościoła, skansenu, skarpy i podskarpia. Wszelkie działania w granicach otuliny oraz w strefie ochrony konserwatorskiej "A" na warunkach Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Obszar objęty opracowaniem projektowym podlega ochronie Konserwatora Zabytków decyzja Nr 595/96 z dnia r. Imiona i nazwiska osób opracowujących program konserwatorski Mgr inż. Tomasz Kamuda uprawienia nr ewid. 164/2001 Wykaz obiektów objętych zadaniem 1. Chałupa z Moszczenicy, (k. XIX w.), nr inwentarzowy - 15 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych); fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia 2. Chałupa z Gródka (1886 r.), nr inwentarzowy - 5 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych); fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia, w obiekcie instalacja elektryczna. 3. Olejarnia z Gródka (poł. XIX w.), nr inwentarzowy - 10 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia 4. Chałupa z Siar (poł. XIX w.), nr inwentarzowy 11 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia (wymiana w 2011 r.) 5. Stodoła ze Stróżnej (k. XIX w.), nr inwentarzowy 13 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia 6. Obora ze Stróżnej (k. XIX w.), nr inwentarzowy 12 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, dach kryty strzechą, słoma żytnia (wymiana w 2010 r.) 7. Spichlerz Plebański z Rożnowic (XIX w.); nr inwentarzowy - 18 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych) - odtworzony z adaptacją na obsługę zwiedzających. Budynek drewniany, jednopiętrowy, bez podpiwniczenia, z niewielkim strychem nieużytkowym, dach dwuspadowy. Fundamenty - pod ścianami drewnianymi zrębowymi zewnętrznymi i murowanymi wewnętrznymi wylewane z betonu zbrojonego o wymiarach 7.78 x 7.60, podmurówka wyk. z kamienia łamanego na poziomie gruntu. Ściany drewniane zewnętrzne zrębowe wyk. z drewna iglastego, ściany wewnętrzne murowane z cegły pełnej i modularnej. Sanitariaty (na poziomie parteru) wykończone płytkami ceramicznymi. Stropy drewniane, dach drewniany kryty gontem. Obiekt wyposażony w instalację elektryczną, gazową (ogrzewanie), wodociągową i telefoniczną. 8. Chałupa z Szymbarku (1924 r.), nr inwentarzowy - 14 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). Fundament kamień łamany łączony na glinie, ściany drewniane zrębowe, wewnątrz tynkowane na trzcinie, dach kryty gontem, w obiekcie instalacja elektryczna, obiekt posiada instalację odgromową 9. Dworek mieszczański z Gorlic ( r.), nr inwentarzowy -. 1 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), przeniesiony na teren muzeum w Szymbarku w 1975 r. drewniany, wolnostojący o konstrukcji zrębowej, posadowiony na podmurówce kamiennej. Parterowy, dwutraktowy, z gankiem na osi elewacji frontowej. 10. Wiatrak turbinowy z Ropy (1935 r.), nr inwentarzowy - 8 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych), drewniany, o konstrukcji słupowej oszalowany deskami. 3

23 I. WYTYCZNE DO PROWADZENIA PRAC KONSERWATORSKICH W OBIEKTACH W SKANSENIE WSI POGÓRZAŃSKIEJ Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenach: więźby dachowej, ścian, sufitów, podłóg i stolarki należy mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. We wszelkich pracach konserwatorskich należy postępować zgodnie z założeniami Karty Weneckiej która mówi, że nie powinno się przeprowadzać rekonstrukcji zabytku - należy uszanować oryginalną substancję konstrukcji oraz materiały. Wszystkie nowo dodane elementy zabytkowego budynku powinny być rozróżnialne od oryginalnych. Tam, gdzie niemożliwe jest zastosowanie technologii tradycyjnych, dopuszczalne jest zastosowanie sprawdzonych technologii nowoczesnych. Fragmenty budowli pochodzące z wszystkich etapów powstawania powinny być chronione. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. 1. Przygotowanie podłoża 1.1. W procesie usuwania zielonych nawarstwień biologicznych i innych pozostałości organicznych z wodoodpornych powierzchni mineralnych jak i naturalnych oraz zwalczania organizmów barwiących drewno typu glony i porosty prace konserwatorskie w zakresie odglonienia drewna lub kamienia należy wykonać środkiem do niszczenia glonów i porostów nie wymagającym intensywnego zmywania. Metoda: szybkodziałający, gotowy do użycia, płynny preparat do odgloniania i usuwania zielonych nawarstwień biologicznych o odczynie od 7pH do 8pH (w temperaturze 20 stopni Celsjusza). Aplikowany konewką lub opryskiwaczem zgodnie z zaleceniami producenta. Sposób postępowania: - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji. Środek zwalczający glony, mchy i porosty nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. 4

24 - wysuszenie powierzchni drewna Mechaniczne oczyszczenie powierzchni: w zależności od stopnia konieczności usunięcia nalotów: dla powierzchni nie zabezpieczonych uprzednio impregnatami chemicznymi: - umycie lub / i, - szczotkowanie (szczotka ryżowa miękka lub szczotka ryżowa średnio-twarda lub szczotka ryżowa twarda lub szczotka mosiężna) lub / i, - drobnoziarnista gąbka szlifierska lub / i, - wełna stalowa, dla powierzchni zabezpieczonych uprzednio impregnatami chemicznymi: - drobnoziarnista, średnioziarnista, gruboziarnista gąbka szlifierska lub / i, - drobnoziarnisty, średnioziarnisty, gruboziarnisty papier ścierny lub / i, - cykliny do drewna, - wełna stalowa, - piaskowanie (dobór materiału ściernego dostosowanego indywidualnie) lub/ i, - sodowanie. 2. Zahamowanie biologicznych procesów destrukcji drewna (grzyby, owady) w zależności od intensywności występowania szkodników owadzich Zwalczanie owadów - metoda iniekcyjna, polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu płynnego, rozpuszczalnikowego, o słabym zapachu środka owadobójczego, który penetruje drewno do 8 cm2 wokół otworu i skutecznie powoduje niszczenie owadów. Wyklucza się stosowanie środków o działaniu doraźnym. Aplikowany środek musi posiadać funkcję oddziaływania bezpośredniego i zarazem profilaktycznego. W procesie zwalczania owadów technicznych szkodników drewna takich jak: spuszczel pospolity, miazgowiec brunatny, kołatek, tykotek pstry w postaci zarówno larw jak i postaci dojrzałych zastosowany środek musi działać skutecznie, w sposób ciągły i obejmować wszystkie stadia rozwoju owadów. Metoda: szybko działający, gotowy do użycia środek, zawierający substancje biobójcze oparte na permetrynie - do zwalczania szkodników drewna takich jak spuszczel pospolity i kołatek, jednocześnie skutecznie zapobiegający nowym atakom owadów w nośnych i usztywniających elementach budowlanych jak: więźby dachowe, belki, podłogi. Aplikowany poprzez: smarowanie pędzlem, nasycanie przez nawierty, natrysk zgodnie z zaleceniami producenta. Dopuszczony do stosowania na zewnątrz w obiektów jak i w pomieszczeniach zamkniętych dziennego pobytu ludzi lub w otaczających je ścianach, sufitach albo podłogach. Aplikowany środek musi wyschnąć w ciągu 1 tygodnia i nie może wykluczać późniejszego nałożenia wapna bielonego, farb, lakierów lub innych środków tworzących powłokę ogniotrwałą. Sposób postępowania: - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk, polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta preparatu - w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy 5

25 głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących Zwalczanie owadów - metoda nakładania powierzchniowego płynnymi, bezbarwnymi środkami rozpuszczalnikowymi, penetrującymi drewno, hydrofobowych, skutecznie niszczących owady i zabezpieczających przed ponownym atakiem owadów i grzybów. Aplikowany środek musi posiadać funkcję oddziaływania bezpośredniego i zarazem profilaktycznego. W procesie zwalczania owadów technicznych szkodników drewna takich jak: spuszczel pospolity, miazgowiec brunatny, kołatek, tykotek pstry w postaci zarówno larw jak i postaci dojrzałych zastosowany środek musi działać skutecznie w sposób ciągły i obejmować wszystkie stadia rozwoju owadów. Metoda: płynny, bezwonny, bezbarwny gotowy do użycia o długotrwałej skuteczności, o dobrych zdolnościach sieciujących, szybko i głęboko wnikający w drewno środek do zwalczania szkodników niszczących drewno, zawierający biobójcze substancje na bazie tebukonazolu i permetryny do zwalczania już obecnych insektów takich jak spuszczel pospolity i kołatek w zabudowanych elementach drewnianych, przy jednoczesnej skuteczności ochrony zapobiegawczej przed insektami niszczącymi drewno. Środek do zwalczania insektów w nośnych i nie nośnych elementach drewnianych, do stosowania w pomieszczeniach mających charakter mieszkalny jak i na zewnątrz. Aplikowany środek musi wyschnąć w ciągu 1 tygodnia i nie może wykluczać późniejszego nałożenia wapna bielonego, farb, lakierów lub innych środków tworzących powłokę ogniotrwałą. Aplikowanie przez: smarowanie pędzlem, nasycanie przez wywiercone otwory, zraszanie zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek nie może wkluczać późniejszego malowania wapnem bielonym, farbami, lakierami i lazurami pod odparowaniu preparatu. Sposób postępowania: - dezynsekcja ścian z czynnymi żerowiskami owadów metodą smarowania pędzlem lub opryskania - do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta preparatu - w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - impregnacja drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym Zwalczanie grzybów niszczących drewno. W procesie zwalczania grzybów powodujących rozkład brunatny drewna należy określić zakres uszkodzeń, usunąć grzybnię, owocniki i porażone drewno do 1 m od ostatniego widocznego ataku grzybów. Następnie uzupełnić ubytki zaimpregnowanym drewnem i masami wzmacniającymi drewno na bazie żywic poliuretanowych. W procesie zwalczania grzybów takich jak grzyb domowy właściwy, grzyb domowy biały, grzyb piwniczny itd. niezbędne jest przeprowadzenie dezynfekcji płynnym bezbarwnym, bezzapachowym impregnatem do zapobiegania przerastania grzyba domowego, o odczynie ph 7-8 elementów budowlanych np. podmurówek, piwnic, ścianek pozostających w budynku, a w których znajdować się mogą zarówno zarodniki jak i sznury grzybniowe. Metoda: 6

26 środek do zwalczania grzyba domowego zawiera substancje biobójcze na bazie benzylu-c12-18-alkildimethyl, chlorków i poliboranu sodowego. Musi charakteryzować się wysoką skutecznością w zwalczaniu grzyba domowego z jednoczesnym zapobiegawczym działaniem przeciw rozrastaniu się grzyba, przeznaczony do stosowania w zamkniętych pomieszczeniach jak i na zewnątrz - przy ofoliowaniu obiektu. Aplikacja: smarowanie pędzlem, natrysk, nasączanie, wtłaczanie pod ciśnieniem lub do wykonania metody pianowej zgodnie z zaleceniami producenta. Sposób postępowania: - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów. Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących Zwalczanie grzybów pleśniowych. Powierzchnie zaatakowane przez grzyby pleśniowe należy poddać dezynfekcji specjalnymi środkami chemicznymi do zwalczania pleśni i usuwania niepożądanych nawarstwień biologicznych. Metoda: wodny środek do usuwania niepożądanych osadów na bazie podchlorynu sodowego, pochodnych halogenowych, stabilizatorów, środków powierzchniowo czynnych i rozpuszczalników. Środek powinien posiadać odczyn od 11pH do 12pH. Środek musi szybko i trwale usuwać pleśnie i ich ogniska, glony, grzyby, mchy, bakterie oraz zapach zgnilizny. Aplikacja przez spryskiwanie zgodnie z zaleceniami producenta. Sposób postępowania: - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby pleśniowe środkiem do dezynfekcji grzybów pleśniowych. Środek zwalczający grzyby pleśniowe, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących Zahamowanie destrukcji zabezpieczenie przed wilgocią. Po odkryciu poszycia dachowego oraz w miejscach połączeń ciesielskich, ale nie w strefie rozciąganej elementów nośnych, w miejscach trudno - dostępnych gdzie może występować zawilgocenie, przed ponownym położeniem pokrycia zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który będzie zmagazynowany w drewnie i uaktywni się pod wpływem wilgoci i będzie zapobiegał przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. Metoda: sprasowana sól na bazie boru do zwalczania grzybów w drewnie do stosowania wszędzie tam, gdzie konieczna jest ochrona miejsc narażonych na działanie wilgoci, tzn. końce belek, podwaliny, i inne elementy drewniane, narażone na wilgoć podciągającą. Środek musi szybo działać w wilgotnym materiale, elipsoidalnie oraz zapobiegawczo przeciw niszczącym drewno grzybom i insektom. Aplikacja przez wiercenie otworów zgodnie z zaleceniami producenta. Sposób postępowania: 7

27 - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. 3. Wzmocnienie drewna Flekowanie drewna. Rekonstrukcja elementów budowlanych w miejscach ze znaczną destrukcją drewna w połączeniu ze środkami wzmacniającymi drewno na bazie żywic poliuretanowych mieszanych z trocinami pozyskanymi z wyciętych elementów podlegających wzmacnianiu - w celu uzupełnienia ubytków. Zastosowane masy uzupełniające na bazie żywic poliuretanowych muszą posiadać możliwość doprowadzenia do powierzchniowego scalenia kolorystycznego wzmacnianego elementu. Metoda: a) poliuretanowy środek penetrujący drewno, stosowany przy wzmacnianiu i stabilizowaniu powierzchni drewnianych wewnątrz i na zewnątrz, zaatakowanych przez grzyby lub owady, hamujący dalszy wzrost niszczących drewno grzybów jak i uniemożliwiony ponowny atak insektów. Środek musi głęboko wnikać w drewno wzmacniając pozostawioną przez insekty mączkę drzewną. Aplikacja iniekcja zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek nie może wkluczać późniejszego malowania wapnem bielonym, farbami, lakierami i lazurami oraz scalenia kolorystycznego. b) bezrozpuszczalnikowy naturalny, jasny o słabym zapachu składnik żywiczny i specjalnie suszone trociny do zabiegów związanych z uzupełnianiem ubytków drewna stosowany w elementach konstrukcyjnych tam gdzie niezbędne są zabiegi związane z uzupełnianiem ubytków drewna w celu odtworzenia wymiarów i wytrzymałości na ściskanie. Środek musi charakteryzować się niewielkim ciężarem właściwym i dobrą przepuszczalnością pary wodnej wykluczającą tworzenie skupisk wilgoci. Musi nadawać się do uzupełniania drewna tam gdzie elementy drewniane zostały zniszczone przez owady i muszą być poddane procesowi odtworzenia wytrzymałości na ściskanie bez konieczności usuwania zniszczonych partii drewna. Środek musi charakteryzować się wytrzymałością na ściskanie nie mniejszą niż 18N/mm2 oraz wytrzymałością na zginanie nie mniejszą niż 15N/mm2, moduł sprężystości nie mniej niż 4000N/mm2. Uzupełnione elementy budowlane muszą zachować przepuszczalność pary wodnej (współczynnik oporu dyfuzji: μ = 30), dzięki czemu nie będzie dochodziło do tworzenia skupisk wilgoci. Aplikacja zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek nie może wkluczać późniejszego malowania wapnem bielonym, farbami, lakierami i lazurami oraz scalenia kolorystycznego. c) jednoskładnikowy, bezbarwny, nie plamiący, nie spływający, elastyczny klej poliuretanowy stosowany do wklejania łączonych elementów działający w temperaturach -30 do + 80 stopni Celsjusza oraz odporny na ściskanie > 10N/mm2, do stosowania na zewnątrz i wewnątrz o konsystencji pasty, wykazujący dużą siłę sklejenia po ściśnięciu łączonych elementów oraz dobrze wypełniający nierówności. Aplikacja zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek nie może wkluczać późniejszego malowania wapnem bielonym, farbami, lakierami i lazurami oraz scalenia kolorystycznego. Sposób postępowania: - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych (np. zużytych łat) z 8

28 respektowaniem warunków historycznych i estetycznych (te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. 4. Ochrona przeciwpożarowa drewna Ochrona przeciwpożarowa drewna podlegającemu konserwacji (elementy budowlane nie podlegające rozbiórce i wymianie) polegająca na doprowadzeniu drewna przy malowaniu ręcznym impregnatem opóźniającym palność drewna do stopnia pozwalającego osiągnąć trudno-zapalności wg klasy C-s2-d0 systemem wodorozcieńczalnym, nie zmieniającym kolorystyki drewna, który nie pęka, ani się nie łuszczy oraz można stosować go wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń Ochrona przeciwpożarowa drewna podlegającemu rekonstrukcji (elementy budowlane podlegające wymianie w tym: gontu dachowego, więźby dachowej, elementów okładzin drewnianych) polegająca na doprowadzeniu drewna przy impregnacji ciśnieniowej impregnatem opóźniającym palność drewna do stopnia pozwalającego osiągnąć trudno-zapalności wg klasy B-s2-d0 systemem wodorozcieńczalnym, nie zmieniającym kolorystyki drewna, który nie pęka, ani się nie łuszczy oraz można stosować go wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Metoda: a) drewno podlegające konserwacji: wodorozcieńczalny, bezbarwny, nie barwiący drewna, po wyschnięciu bez zapachu, gotowy do użycia, nie zawierający boru preparat na bazie soli ognioochronnych, do impregnacji drewna wg normy EN , do stosowania we wnętrzach na zewnątrz - na otwartej przestrzeni. Środek ogniochronny do drewna, poprawiający reakcję litego drewna świerkowego i jodłowego na ogień. odpowiadający klasie materiału budowlanego C-s2, d0 wg DIN EN (analogicznie do DIN 4102, B1 trudno-zapalne. Aplikacja: smarowanie, malowanie, natrysk zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek nie może wkluczać późniejszego malowania wapnem bielonym, farbami, lakierami i lazurami oraz scalenia kolorystycznego. Sposób postępowania: - zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-s2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. b) drewno podlegające rekonstrukcji: wodorozcieńczalny, nie barwiący drewna, po wyschnięciu bez zapachu, nie zawierający boru preparat na bazie soli ognioochronnych, do impregnacji drewna wg normy EN , do stosowania we wnętrzach na zewnątrz - na otwartej przestrzeni. Środek ogniochronny do drewna, poprawiający reakcję litego drewna świerkowego i jodłowego na ogień. odpowiadający klasie materiału budowlanego B-s2, d0 wg DIN EN (analogicznie do DIN 4102, B1 trudnozapalne. Aplikacja: ciśnieniowa w kotłach zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek nie może wkluczać późniejszego malowania wapnem bielonym, farbami, lakierami i lazurami oraz scalenia kolorystycznego. Sposób postępowania: 9

29 - zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą ciśnieniową w kotłach, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy B-s2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. c) drewno podlegające rekonstrukcji i konserwacji pokryte wapnem bielonym: prawdziwa, matowa, wysokiej jakości farba mineralna oparta na węglanie wapnia pochodzenia naturalnego o właściwościach niepalności, nie zawierająca rozcieńczalników i środków zmiękczających, bez konserwantów, do stosowania w konserwacji zabytków wewnątrz i na zewnątrz obiektów, o wysokiej odporności na zmiany typu zamrażanie i rozmrażanie oraz ochronę przed grzybami i pleśnią. Środek musi być aktywny kapilarnie, wykazywać wysoką przyczepność, przepuszczalny dla pary wodnej o współczynniku sd < 0,01 m, odczyn zasadowy, poniżej 11pH, naturalnie antyseptyczny, bezpieczny dla alergików. Aplikacja: malowanie, natrysk, szpachlowanie zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek nie może łuszczyć się posiadać możliwość wykonania scalenia kolorystycznego. 5. Ochrona biologiczna drewna Zastosowanie profilaktycznej warstwy środka wodorozcieńczalnego przed atakiem owadów i grzybów, służących do zastosowań na zewnątrz i do wewnątrz Od zewnątrz powierzchnia drewna musi być zabezpieczona przeciw wypłukiwaniu i przeciw promieniowaniu UV, hydrofobowa w wersjach kolorystycznych: - bezbarwna, - lazurująca, - kolor kryjący, - farba wapienna. Metoda: a) profilaktyczna ochrony przed zgnilizną i sinizną środkiem: płynnym, wodnym, bezbarwnym, gotowym do użycia, dobrze penetrującym podłoże, na bazie oleju lnianego do stosowania na zewnątrz w szczególności w obszarach przekroju czołowego. Aplikacja: malowanie, natrysk zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek musi być zgodny z preparatem ogniochronnym, mieść dobrą przyczepność, nie łuszczyć się oraz posiadać możliwość wykonania scalenia kolorystycznego. b) wierzchnia warstwa ochronna powłoki środkiem: cienkowarstwowa, wodna, akrylowa lazura bezbarwna albo lazurująca kolorem lub cienkowarstwowa, wodna, akrylowa farba kryjąca w zależności od rodzaju pokrycia obiektu, do stosowania na zewnątrz i do wewnątrz, chroniąca przed promieniowaniem UV. Aplikacja: malowanie, natrysk zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek musi być zgodny z preparatem ogniochronnym, mieść dobrą przyczepność, nie łuszczyć się oraz posiadać możliwość wykonania scalenia kolorystycznego. c) wierzchnia kryjąca warstwa ochronna powłoki malarskiej środkiem: prawdziwa, matowa, wysokiej jakości farba mineralna oparta na wapnie dyspergowanym (węglan wapnia pochodzenia naturalnego), nie zawierająca krzemianów, biocydów i fungicydów, nie zawierająca dodatku spoiw organicznych ani dwutlenku tytanu, nie zawierająca rozcieńczalników i środków zmiękczających, bez konserwantów, do stosowania w konserwacji zabytków wewnątrz i na zewnątrz obiektów, o wysokiej odporności na zmiany typu zamrażanie i rozmrażanie oraz ochronę przed grzybami i pleśnią. Środek musi być aktywny kapilarnie, wykazywać wysoką przyczepność, przepuszczalny dla pary 10

30 wodnej o współczynniku sd < 0,01 m, odczyn zasadowy, poniżej 11pH, naturalnie antyseptyczna, bezpieczna dla alergików. Środek musi mieć przy malowaniu funkcję rozciągnięcia do zerowej grubości. Środek musi mieć funkcję barwienia pigmentami odpornymi na alkalia. Aplikacja: malowanie, natrysk, szpachlowanie zgodnie z zaleceniami producenta. Stosowany środek musi być zgodny z preparatem ogniochronnym, nie łuszczyć się oraz posiadać możliwość wykonania scalenia kolorystycznego. II. SKANSEN WSI POGÓRZAŃSKIEJ Skansen Wsi Pogórzańskiej im. Prof. Romana Reinfussa w Szymbarku prezentuje kulturę ludową Pogórzan Gorlickich. Usytuowany jest w centrum wsi, na resztówce podworskiej (fragment dawnego Majątku Zamek, jednej ze sched szymbarskich). Na powierzchni ok. 2 ha w chwili obecnej zlokalizowanych jest 15 obiektów reprezentujących typową dla Pogórza Gorlickiego architekturę wiejską. W najbliższym sąsiedztwie wiejskiej zabudowy znajdują się podworskie obiekty murowane kasztel rodu Gładyszów z XVI w., dawna oficyna z k. XVIII wieku oraz drewniany dworek z pocz. XX wieku, przeniesiony z Gorlic. Inicjatorem zorganizowania placówki muzealnej w Szymbarku na początku lat sześćdziesiątych XX wieku był ówczesny Wojewódzki Konserwator Zabytków w Rzeszowie Jerzy Tur. Organizacją i formalnościami prawnymi zajął się Wydział Kultury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gorlicach, kierowany przez Wandę Kłapkowską, która została następnie pierwszym kierownikiem tej placówki. W zagadnieniach merytorycznych, dotyczących ekspozycji skansenu, korzystano z pomocy prof. Romana Reinfussa, a od 2010 roku, w 100 rocznicę urodzin Profesora, skansen nosi jego imię. Od 2008 roku Skansen jest oddziałem Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach. Obiekty wytypowane do zadania: 1. Chałupa z Moszczenicy nr. inwentarzowy Chałupa z Gródka nr. inwentarzowy 5 3. Olejarnia z Gródka nr. inwentarzowy Chałupa z Siar nr. inwentarzowy Stodoła ze Stróżnej nr. inwentarzowy Obora ze Stróżnej nr. inwentarzowy Spichlerz Plebański z Rożnowic nr. inwentarzowy Chałupa z Szymbarku nr. inwentarzowy Dworek mieszczański z Gorlic nr. inwentarzowy Wiatrak z Ropy nr. inwentarzowy 8 1. Chałupa z Moszczenicy Chałupa z Moszczenicy, (k. XIX w.), nr inwentarzowy - 15 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych) należała niegdyś do Jana Skrobota, wchodziła w skład średnio zamożnego gospodarstwa. W chałupie znajdują się cztery pomieszczenia w układzie amfiladowym; przelotowa sień, po lewej stronie komora, po prawej kuchnia, a za nią izba. Ściany kuchni i izby wewnątrz wylepione glina i bielone; sieni, komory i zewnętrzne całej chałupy niebielone. Z zewnątrz ściany niebielone. Przestrzeń miedzy belkami wypełniona mchem. Powały drewniane nad kuchnia z szerokich półbali, nad pozostałymi pomieszczeniami z desek. Dach czterospadowy, krokwie wsparte na płatwiach i wysunięte ok. 45 cm poza nie, usztywnione jętką. W komorze i izbie podłoga ułożona z desek, w sieni i kuchni ubite klepisko z gliny. Wnętrza urządzono w stylu lat trzydziestych XX wieku. W tym czasie pierwotnie dymna kuchnia miała już palenisko przykryte blachą, komin odprowadzający dym, kapę, okazały masyw piekarniczy i za ścianą piec grzewczy. W kuchni podstawowe naczynia, 11

31 sprzęty, ławy, półeczki oraz łóżko przeznaczone dla starszej osoby. Izba wyposażona w meble stolarskiej roboty, tradycyjnie zdobiona kwiatami z bibuły, malowanką na papierze, drewnianymi ptaszkami, zawieszonym u powały pająkiem. Komora pełniła funkcje magazynowe. Opis techniczny obiektu Wymiary fundamentu 15,10 x 5,90 m Powierzchnia całkowita - 88 m 2 Kubatura 260 m 3 Fundamenty, Podmurówka - z kamienia łamanego na zaprawie glinianej. Ściany drewniane, konstrukcja zrębowo węgłowa, Dach dach czterospadowy, krokwie wsparte na płatwiach i wysunięte ok. 45 cm poza nie, usztywnione jętką. Dach kryty strzechą, słoma żytnia. Posiada instalację sygnalizacji pożaru. Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan dobry. Ściany stan dobry. Zaleca się konserwację. Dach stan zły. Zaleca się natychmiastową wymianę połaci dachowej. Opis robót remontowych Demontaż pokrycia dachowego ze słomy na powierzchni ok. 232,00 m 2 z uporządkowaniem materiału rozbiórkowego, sprawdzenie elementów więźby dachowej i ewentualne uzupełnienie zniszczonych elementów, wykonanie montażu łat z okorowanych żerdzi o średnicy 5-8 cm w rozstawie 40cm /z wykorzystaniem dobrego materiału z rozbiórki/. Wykonanie nowego pokrycia połaci dachowych o pow. 232,00 m 2, z powiązanych snopków ze słomy żytniej długości minimum 140cm tuż pod kłosami, knowiem ku dołowi, grubości ok. 30cm, układanych warstwami od dołu, aby następna warstwa przykrywała powrósła poprzedniej i przywiązanych powrósłem do łaty oraz poprzedniego snopka. Snopki układane na gładko. Kalenicę należy wykonać z przełożenia słomy równanej w linii przecięcia się płaszczyzn dachu przyciskając ją po obu stronach żerdziami do konstrukcji dachu, wzmacniając perzem lub darniną. Wykonanie impregnacja konstrukcji dachowej: 76,70 m 2 pow. drewnianej. Wykonanie klepiska z polepy glinianej 7,20 m x 5,50 m = 39,60 m 2 Grubość polepy cm. Klepisko należy wykonać z gliny zmieszanej z sieczką słomianą w tradycyjnej technologii Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, należy mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą 12

32 powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (0 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (5 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. - dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów (100 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (50 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (3%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 5 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna 13

33 zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (5%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Impregnacja: 76,70 m 2 pow. drewnianej Przedmiar robót a. Powierzchnia wymienianego pokrycia dachu: Razem do wymiany = 232,00 m 2 gr. Warstwy słomy = cm b. Powierzchnia impregnacji: Konstrukcja dachu: Razem do impregnacji: 76,70 m 2 c. Ilość wymiany łat (m3) Razem do wymiany: 0,50 m 3 d. Powierzchnia wymienianej polepy Razem do wymiany: 39,60 m 2 Chałupa z Moszczenicy Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 Wymiana połaci dachowej 232,00 Objętość wymienianego drewna w m 3 Impregnacja drewna 76,70 Wymiana drewna (łaty, dyliny itp.) 0,50 Wymiana polepy 39,60 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m 2 14

34 1 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji 0 0,00 2 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni 5 3,84 3 Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku ,70 4 Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 50 38,35 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 3 2, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru 5 3,84 5 3,84 8 Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym ,70 9 Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudnozapalności wg klasy C-S2-d ,70 15

35 2. Chałupa z Gródka Chałupa z Gródka (1886 r.), nr inwentarzowy - 5 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). wchodziła w skład średnio zamożnego gospodarstwa chłopskiego Walentego Kłapacza. Ściany budynku są konstrukcji wieńcowej i słupowej, z wystającymi w narożach ostatkami, dach trójspadowy kryty słomą, na kalenicy wzmocniony gontami. Chałupa stanowi ciekawy przykład tradycyjnego zdobnictwa zrębów, typowego dla tej wsi. Wewnątrz są cztery pomieszczenia w układzie amfiladowym, po lewej stronie sieni izba i komora, po prawej kuchnia. Ściany utykane mchem ze spoinami lepionymi gliną. Na zewnątrz ściany w części mieszkalnej bielone wapnem z dodatkiem siwki. W części zach. od sieni ściany (4 rzędy dolne) bielone w całości, pozostałe (w elewacji frontowej) do krokwi zdobione dużymi kropami z wapna. W sieni znajduje się oryginalna wiklinowa szafa tzw. spyrnik do przechowywania żywności. W dawnej kuchni ślady dawnego wyglądu: czarna powała, otwór do wypuszczania dymu, tragarz z wyrytą datą i rozetą. Opis techniczny obiektu Wymiary fundamentu 15,50 x 5,40 m Powierzchnia całkowita 84 m 2 Kubatura 244,18 m 3 Fundament kamień łamany łączony na glinie. Ściany budynku są konstrukcji wieńcowej i słupowej. Dach trójspadowy kryty słomą, na kalenicy wzmocniony gontami, słoma żytnia. Obiekt posiada instalację elektryczną. Posiada instalację sygnalizacji pożaru. Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan dobry. Ściany stan dobry. Dach stan zły. Zaleca się natychmiastową wymianę połaci dachowej. Opis robót remontowych Demontaż pokrycia dachowego ze słomy na powierzchni ok. 207,00 m 2 z uporządkowaniem materiału rozbiórkowego, sprawdzenie elementów więźby dachowej i ewentualne uzupełnienie zniszczonych elementów, wykonanie montażu łat z okorowanych żerdzi o średnicy 5-8 cm w rozstawie 40cm / z wykorzystaniem dobrego materiału z rozbiórki/. 16

36 Wykonanie nowego pokrycia połaci dachowych o pow. 207,00 m 2, z powiązanych snopków ze słomy żytniej długości minimum 140cm tuż pod kłosami, knowiem ku dołowi, grubości ok. 30cm, układanych warstwami od dołu, aby następna warstwa przykrywała powrósła poprzedniej i przywiązanych powrósłem do łaty oraz poprzedniego snopka. Snopki układane na gładko. Kalenicę należy wykonać z przełożenia słomy równanej w linii przecięcia się płaszczyzn dachu przyciskając ją po obu stronach żerdziami do konstrukcji dachu, wzmacniając perzem lub darniną. Wykonanie impregnacja konstrukcji dachowej: 71,30 m 2 pow. drewnianej. Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, należy mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (0 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (10 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. - dezynsekcja ścian z czynnymi żerowiskami owadów (100 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na 17

37 zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (50 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (0%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 50 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (20%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Impregnacja: 71,30 m 2 pow. drewnianej. Przedmiar robót a. Powierzchnia wymienianego pokrycia dachu: Razem do wymiany = 207 m 2 gr. Warstwy słomy = cm b. Powierzchnia impregnacji: Konstrukcja dachu: Razem do impregnacji: 71,30 m 2 c. Ilość wymiany łat (m3) 18

38 Razem do wymiany: 1,20 m 3 Chałupa z Gródka Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 Wymiana połaci dachowej 207,00 Objętość wymienianego drewna w m 3 Impregnacja drewna 71,30 Wymiana drewna (łaty, dyliny itp.) 1,20 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 0 0, , , ,65 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 0 0, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym 50 35, , ,30 9 Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudnozapalności wg klasy C-S2-d ,30 19

39 3. Olejarnia z Gródka Olejarnia z Gródka (poł. XIX w.), nr inwentarzowy - 10 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). Przeniesiona z zamożnej zagrody rodziny Koszyków. Budynek ma konstrukcję zrębową, wzniesiony jest ze świerkowych okrąglaków, częściowo toporowanych. Dach jest czterospadowy, kryty schodkowatą słomianą strzechą, z wzmocnioną gontami kalenicą i dwoma rzędami gontów na dolnych krawędziach okapu. Nad pomieszczeniami pułap z desek. Obiekt niebielony. W olejarni tłoczono olej lniany używany przede wszystkim w okresie Wielkiego Postu i adwentu jako omasta do pokarmów. Wewnątrz dwa pomieszczenia: przedsionek i warsztat z urządzeniami do obróbki siemienia lnianego (stępy nożne do ubijania siemienia, duże koryta dłubane, niecki, piec do zasmażania masy, prasa śrubowo-klinowa do tłoczenia oleju). Opis techniczny obiektu Wymiary fundamentu 10,30 x 6,60 m Powierzchnia całkowita 68 m 2 Kubatura 207 m 3 Fundamenty, podmurówka kamień łamany łączony na glinie Ściany konstrukcja zrębowa, wzniesiony jest ze świerkowych okrąglaków, częściowo toporowanych. Dach czterospadowy, kryty schodkowatą słomianą strzechą, z wzmocnioną gontami kalenicą i dwoma rzędami gontów na dolnych krawędziach okapu. Słoma żytnia. Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan dobry. Ściany stan dobry. Dach stan zły. Zaleca się natychmiastową wymianę połaci dachowej. Opis robót remontowych Demontaż pokrycia dachowego ze słomy na powierzchni ok. 200,00 m 2 z uporządkowaniem materiału rozbiórkowego, sprawdzenie elementów więźby dachowej i ewentualne uzupełnienie zniszczonych elementów, wykonanie montażu łat z okorowanych żerdzi o średnicy 5-8 cm w rozstawie 40cm /z wykorzystaniem dobrego materiału z rozbiórki/. 20

40 Wykonanie nowego pokrycia połaci dachowych o pow. 200,00 m 2, z powiązanych snopków ze słomy żytniej długości minimum 140 cm tuż pod kłosami, knowiem ku dołowi, grubości ok. 30cm, układanych warstwami od dołu, aby następna warstwa przykrywała powrósła poprzedniej i przywiązanych powrósłem do łaty oraz poprzedniego snopka. Snopki przed ułożeniem powinny być przycięte, aby na dachu stanowiły równe schodki. Kalenicę należy wykonać z przełożenia słomy równanej w linii przecięcia się płaszczyzn dachu przyciskając ją po obu stronach żerdziami do konstrukcji dachu, wzmacniając perzem lub darniną. Wykonanie impregnacja: 70,40 m 2 pow. drewnianej. Wykonanie klepiska z polepy glinianej 9,70 m x 6,00 m = 58,20 m 2 Grubość polepy cm. Klepisko należy wykonać z gliny zmieszanej z sieczką słomianą w tradycyjnej technologii Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (0 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (10 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. 21

41 - dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów (100 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (50 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (0%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 20 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (5%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Impregnacja: 70,40 m 2 pow. drewnianej. Przedmiar robót a. Powierzchnia wymienianego pokrycia dachu: Razem do wymiany = 200 m 2 22

42 gr. Warstwy słomy = cm b. Powierzchnia impregnacji: Konstrukcja dachu: Razem do impregnacji: 70,40 m 2 c. Ilość wymiany łat (m3) Razem do wymiany: 0,30 m 2 d. Powierzchnia wymienianej polepy Razem do wymiany: 58,20 m 2 Olejarnia z Gródka Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 Wymiana połaci dachowej 200,00 Objętość wymienianego drewna w m 3 Impregnacja drewna 70,40 Wymiana drewna (łaty, dyliny itp.) 0,30 Wymiana polepy 58,20 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m 2 1 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji 0 0,00 2 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni 10 7,04 3 Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku ,40 4 Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 50 35,20 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 0 0, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru 20 14,08 5 3,52 8 Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym ,40 23

43 9 Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudnozapalności wg klasy C-S2-d ,40 4. Chałupa z Siar Chałupa z Siar (poł. XIX w.), nr inwentarzowy - 11(księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). Stanowi przykład jednobudynkowej biedniackiej zagrody z poł. XIX wieku. Budynek zrębowy, z okrąglaków świerkowych o dużych przekrojach, z wypuszczonymi na węgłach nierównej długości ostatkami, bielony wapnem, z nisko opadającą schodkowatą, słomianą strzechą. Dach czterospadowy. Wewnątrz znajdują się trzy pomieszczenia w układzie amfiladowym: sień, kuchnia (piekarnia), izba. W sieni wejście do piwniczki i składziku na narzędzia oraz chlewiku dobudowanego do szczytu chałupy. We wszystkich pomieszczeniach jest klepisko. W kurnej piekarni ściany i powała czarne od dymu. W pomieszczeniu wydzielone jest stanowisko dla krowy, co było charakterystyczne dla tego regionu. Wyposażenie jest bardzo skromne, na ławie drewniane naczynia, na blasze pieca żeliwne garnki. W pobielonej izbie podstawowe umeblowanie (łóżko, ława, stolik, żerdź i skrzynia na odzież). Sporo miejsca zajmują urządzenia i narzędzia do tkania płótna lnianego krosna, wijadło, szpularz. Chałupa tak wyglądała aż do lat siedemdziesiątych XX w. Zamieszkiwana była wówczas przez Stanisława Cięciwę, który utrzymywał się z tkania płótna, potem też z wyrobu chodników. Opis techniczny obiektu Wymiary fundamentu 10,50 x 5,50 m Powierzchnia całkowita 57,8 m 2 Kubatura 263,19 m 3 Fundamenty, podmurówka kamień łamany łączony na glinie. Ściany konstrukcja zrębowa. Dach czterospadowy, kryty słomianą strzechą. Słoma żytnia. Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan dobry. Ściany stan dobry. Dach stan miejscowo zły. Zaleca się natychmiastową wymianę części połaci dachowej, kalenic, rogówek. 24

44 Opis robót remontowych Demontaż pokrycia dachowego ze słomy na powierzchni ok. 100,00 m 2 oraz demontaż kalenicy ok. 10,00 m oraz rogówek ok. 10,00 m z uporządkowaniem materiału rozbiórkowego, sprawdzenie elementów więźby dachowej i ewentualne uzupełnienie zniszczonych elementów, wykonanie częściowego montażu łat z okorowanych żerdzi o średnicy 5-8 cm w rozstawie 40cm /z wykorzystaniem dobrego materiału z rozbiórki/. Wykonanie nowego pokrycia części połaci dachowych o pow. 100,00 m 2, z powiązanych snopków ze słomy żytniej długości minimum 140 cm tuż pod kłosami, knowiem ku dołowi, grubości ok. 30cm, układanych warstwami od dołu, aby następna warstwa przykrywała powrósła poprzednie i przywiązanych powrósłem do łaty oraz poprzedniego snopka. Snopki układane na gładko. Kalenicę o długości 10 m oraz rogówki o długości 10 m należy wykonać z przełożenia słomy równanej w linii przecięcia się płaszczyzn dachu przyciskając ją po obu stronach żerdziami do konstrukcji dachu, wzmacniając perzem lub darniną. Wykonanie impregnacja: 49,50 m 2 pow. drewnianej. Wykonanie klepiska z polepy glinianej 9,60 m x 4,90 m = 47,04 m 2 Grubość polepy cm. Klepisko należy wykonać z gliny zmieszanej z sieczką słomianą w tradycyjnej technologii. Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (0 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (5 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. 25

45 - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. - dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów (100 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (50 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (0%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 20 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (5%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. 26

46 Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Impregnacja: 49,50 m 2 pow. drewnianej. Przedmiar robót a. Powierzchnia wymienianego pokrycia dachu: Razem do wymiany = 110,00 m 2 gr. Warstwy słomy = cm b. Powierzchnia impregnacji: Konstrukcja dachu: Razem do impregnacji: 49,50 m 2 c. Ilość wymiany łat (m3) Razem do wymiany: 0,30 m 2 d. Powierzchnia wymienianej polepy Razem do wymiany: 47,04 m 2 Chałupa z Siar Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 Wymiana połaci dachowej 110,00 Objętość wymienianego drewna w m 3 Impregnacja drewna 49,50 Wymiana drewna (łaty, dyliny itp.) 0,30 Wymiana polepy 47,04 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m 2 1 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji 0 0,00 2 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni 5 2,48 3 Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku ,50 4 Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 50 24,75 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 0 0, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru 20 9,90 5 2,48 27

47 8 Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym ,50 9 Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudnozapalności wg klasy C-S2-d ,50 5. Stodoła z Stróżnej Stodoła ze Stróżnej (k. XIX w.), nr inwentarzowy 13 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). Przeniesiona z zamożnej zagrody Adolfa Czerwienia została zbudowana pod koniec XIX wieku. Postawiona jest na wysokiej podmurówce z kamieni spojonych gliną. Ściany są zrębowe, między belkami pozostawione są szczeliny dla zapewnienia przewiewu. Dach krokwiowy, czterospadowy, kryty jest słomianą strzechą ułożoną schodkowo. Budynek jest trójdzielny, składa się z przelotowego boiska i dwóch sąsieków. Ekspozycja prezentuje maszyny, urządzenia, narzędzia rolnicze (młocarnia, sieczkarnia, wózki do kręcenia powrozów, drewniane widły, cepy itp.) Opis techniczny obiektu Wymiary fundamentu 15,50 x 5,60 m Powierzchnia całkowita - 86 m 2 Kubatura 225,70 m 3 Fundamenty, podmurówka kamień łamany łączony na glinie. Ściany konstrukcja zrębowa. Dach czterospadowy, kryty słomianą strzechą. Słoma żytnia. Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan dobry. Ściany stan dobry. Dach stan miejscowo zły. Zaleca się natychmiastową wymianę kalenic, rogówek. Opis robót remontowych 28

48 Demontaż kalenicy ok. 13,00 m oraz rogówek ok. 10,00 m z uporządkowaniem materiału rozbiórkowego, sprawdzenie elementów więźby dachowej i ewentualne uzupełnienie zniszczonych elementów, wykonanie częściowego montażu łat z okorowanych żerdzi o średnicy 5-8 cm w rozstawie 40cm /z wykorzystaniem dobrego materiału z rozbiórki/. Kalenicę o długości 13,00 m oraz rogówki o długości 10 m należy wykonać z przełożenia słomy równanej w linii przecięcia się płaszczyzn dachu przyciskając ją po obu stronach żerdziami do konstrukcji dachu, wzmacniając perzem lub darniną. Wykonanie impregnacja: 93,50 m 2 pow. drewnianej. Wykonanie klepiska z polepy glinianej 4,60 m x 5,00 m = 23,00 m 2 Grubość polepy cm. Klepisko należy wykonać z gliny zmieszanej z sieczką słomianą w tradycyjnej technologii Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (5 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (20 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. 29

49 - dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów (100 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (50 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (10%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 10 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (10%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Impregnacja: 93,50 m 2 pow. drewnianej. Przedmiar robót a. Powierzchnia wymienianego pokrycia dachu: Razem do wymiany = 12,00 m 2 30

50 gr. Warstwy słomy = cm b. Powierzchnia impregnacji: Konstrukcja dachu: Razem do impregnacji: 93,50 m 2 c. Ilość wymiany łat (m3) Razem do wymiany: 0,10 m 2 d. Powierzchnia wymienianej polepy Razem do wymiany: 23,00 m 2 Stodoła ze Stróżnej Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 Wymiana połaci dachowej 12,00 Objętość wymienianego drewna w m 3 Impregnacja drewna 93,50 Wymiana drewna (łaty, dyliny itp.) 0,10 Wymiana polepy 23,00 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m 2 1 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji 5 4,68 2 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni 20 18,70 3 Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku ,50 4 Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 50 46,75 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 10 9, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru 10 9, ,35 8 Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym ,50 31

51 9 Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudnozapalności wg klasy C-S2-d ,50 6. Obora ze Stróżnej Obora ze Stróżnej (k. XIX w.), nr inwentarzowy 12 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). również pochodzi z gospodarstwa Adolfa Czerwienia, datowana jest na ten sam okres. Obiekt postawiony jest z okrąglaków, ma konstrukcję zrębową. Szczeliny między belkami wypełnione są sianem łąkowym. Dach czterospadowy, pokryty jest słomą ułożoną w schodki. Strop belkowy z pułapem z desek. Ściany wewnątrz w części przeznaczonej dla krów, bielone. W oborze znajdują się cztery pomieszczenia. Część główna dwudzielna, stanowi osobne pomieszczenie dla kilku krów oraz wozownię z wydzielonym miejscem dla konia. W wozowni umieszczono m.in. wóz wyjazdowy. Dwudzielna przybudówka od strony pomieszczenia dla krów w dolnej części mieści chlewik, górna część przeznaczona jest dla kur. Dostawiona pod kątem prostym znacznie poszerza budynek, co w całości tworzy zarys litery L. Opis techniczny obiektu Wymiary fundamentu - 9,60 x 5,90 m Powierzchnia całkowita - 52 m 2 Kubatura 152,35 m 3 Fundamenty, podmurówka kamień łamany łączony na glinie. Ściany konstrukcja zrębowa. Dach czterospadowy, kryty słomianą strzechą. Słoma żytnia. Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan dobry. Ściany stan dobry. Dach stan miejscowo zły. Zaleca się natychmiastową wymianę kalenicy 32

52 Opis robót remontowych Demontaż kalenicy ok. 10,00 m z uporządkowaniem materiału rozbiórkowego, sprawdzenie elementów więźby dachowej i ewentualne uzupełnienie zniszczonych elementów, wykonanie częściowego montażu łat z okorowanych żerdzi o średnicy 5-8 cm w rozstawie 40cm /z wykorzystaniem dobrego materiału z rozbiórki/. Kalenicę o długości 13 m należy wykonać z przełożenia słomy równanej w linii przecięcia się płaszczyzn dachu przyciskając ją po obu stronach żerdziami do konstrukcji dachu, wzmacniając perzem lub darniną. Wykonanie impregnacja: 41,60 m 2 pow. drewnianej. Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (5 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (5 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. 33

53 - dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów (100 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (50 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (5%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 10 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (5%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Impregnacja: 41,60 m 2 pow. drewnianej. Przedmiar robót a. Powierzchnia wymienianego pokrycia dachu: Razem do wymiany = 5,00 m 2 34

54 gr. Warstwy słomy = cm b. Powierzchnia impregnacji: Konstrukcja dachu: Razem do impregnacji: 41,60 m 2 c. Ilość wymiany łat (m3) Razem do wymiany: 0,10 m 2 Obora ze Stróżnej Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 Wymiana połaci dachowej 5,00 Objętość wymienianego drewna w m 3 Impregnacja drewna 41,60 Wymiana drewna (łaty, dyliny itp.) 0,10 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m 2 1 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji 5 2,08 2 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni 5 2,08 3 Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku ,60 4 Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 50 20,80 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 5 2, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru 10 4,16 5 2,08 8 Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym ,60 9 Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudnozapalności wg klasy C-S2-d ,60 35

55 7. Spichlerz Plebański z Rożnowic Spichlerz Plebański z Rożnowic (XIX w.); nr inwentarzowy - 18 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). To jeden z najstarszych budynków gospodarczych zachowanych na terenie Pogórza. Reprezentuje zamożną zagrodę plebańską usytuowaną wokół kościoła i plebanii, wraz z licznymi innymi zabudowaniami (stodoły, stajnie). Na kamiennej podmurówce drewniany zrąb z półbali, łączonych na węgłach w większości na tzw. rybi ogon. Dwuspadowy dach pokryty tak jak pierwotnie gontem. Malownicze wejście na piętro w elewacji frontowej. Parter pełnił funkcje drewutni, a na piętrze gromadzono zboże w przegrodach sąsiekowych. Obecnie, po remoncie zaadoptowany na cele administracyjne. Opis techniczny obiektu Powierzchnia zabudowy - 67,7 m 2 Powierzchnia użytkowa - 107,3 m 2 Kubatura m 3 Fundamenty - pod ścianami drewnianymi zrębowymi zewnętrznymi i murowanymi wewnętrznymi wylewane z betonu zbrojonego o wymiarach 7.78 x 7.60 m. Podmurówka wyk. z kamienia łamanego na poziomie gruntu. Ściany drewniane zewnętrzne zrębowe wyk. z drewna iglastego, ściany wewnętrzne murowane z cegły pełnej i modularnej. Sanitariaty (na poziomie parteru) wykończone płytkami ceramicznymi. Stropy drewniane, dach dwuspadowy, drewniany kryty gontem. Obiekt wyposażony w instalację elektryczną, gazową (ogrzewanie), wodociągową i telefoniczną. Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan dobry. Ściany stan dobry. 36

56 Dach stan miejscowo zły. Zaleca się natychmiastową impregnację. Opis robót remontowych Wykonanie impregnacja połaci dachowej i konstrukcji dachowej: 138,20 m 2 pow. drewnianej. Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (60 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (10 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. - dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów (50 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. 37

57 - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (25 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (0%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 0 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (5%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Impregnacja: 138,20 m 2 pow. drewnianej. Przedmiar robót a. Powierzchnia impregnacji: Konstrukcja dachu: 43,20 m 2 Połać dachowa: 95,00 m 2 Razem do impregnacji: 138,20 m 2 Spichlerz Plebański z Rożnowic Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 Impregnacja drewna 138,20 Objętość wymienianego drewna w m 3 38

58 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m 2 1 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji 60 82,92 2 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni 10 13,82 3 Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku 50 69,10 4 Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 25 34,55 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 0 0, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 0 0,00 5 6, , ,20 39

59 8. Chałupa z Szymbarku Chałupa z Szymbarku (1924 r.), nr inwentarzowy - 14 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). Jest najmłodszym obiektem w skansenie (1924 r.). Należała niegdyś do stolarza Sylwestra Przybylskiego. Stanowi przykład zmian zachodzących w latach trzydziestych dwudziestego wieku, widocznych w wyglądzie zewnętrznym, przy zachowaniu układu wnętrz typowego dla starszych domów. Chałupa zbudowana jest z ociosanych belek, na węgłach przyciętych do linii ścian, szczeliny między nimi uszczelnione sianem. Dach półszczytowy, pokryty jest gontem. Wpływa to na urozmaicenie istniejącej już zabudowy, którą tworzą budynki z okrąglaków, z wypuszczonymi w narożach ostatkami i dachami czterospadowymi, pokrytymi słomianymi strzechami. Jedna z izb stanowi zarazem miejsce pracy rzemieślnika zajmującego się obróbką drewna i jego mieszkanie. Zgromadzono w niej liczne dawne narzędzia używane przez stolarzy, cieślów, kołodziejów, bednarzy i zwykłych mieszkańców wsi, wykonujących proste sprzęty i naprawy. Większe urządzenia to warsztat stolarski z 1900 r., ława strugalna tzw. 40

60 dziad. Wnętrze wyposażone jest w meble stolarskiej roboty, jest w nim też piec grzewczy połączony z paleniskiem przykrytym blachą, służącym do gotowania. Opis techniczny obiektu Wymiary fundamentu 13,50 x 5,30 m Powierzchnia całkowita - 72 m 2 Fundament kamień łamany łączony na glinie. Ściany drewniane zrębowe, wewnątrz tynkowane na trzcinie. Dach półsztywny kryty gontem. W obiekcie instalacja elektryczna, obiekt posiada instalację odgromową Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan dobry. Ściany stan dobry. Dach stan miejscowo zły. Zaleca się natychmiastową impregnację. Opis robót remontowych Wykonanie impregnacja połaci dachowej i konstrukcji dachowej: 231,50 m 2 pow. drewnianej. Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (60 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (0 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. 41

61 - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. - dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów (50 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (25 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (0%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 0 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (5%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. 42

62 Impregnacja: 231,50 m 2 pow. drewnianej. Przedmiar robót a. Powierzchnia impregnacji: Konstrukcja dachu: 68,50 m 2 Połać dachowa: 163,00 m 2 Razem do impregnacji: 231,50 m 2 Chałupa z Szymbarku Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 Objętość wymienianego drewna w m 3 Impregnacja drewna 231,50 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m 2 1 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji ,90 2 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni 0 0,00 3 Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku ,75 4 Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 25 57,88 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 0 0, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru 0 0, ,58 8 Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym ,50 9 Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudnozapalności wg klasy C-S2-d ,50 43

63 9. Dworek mieszczański z Gorlic Dworek mieszczański z Gorlic ( r.), nr inwentarzowy - 1 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). przeniesiony na teren muzeum w Szymbarku w 1975 r. drewniany, wolnostojący o konstrukcji zrębowej, posadowiony na podmurówce kamiennej. Nie podpiwniczony. Parterowy, dwutraktowy, z gankiem na osi elewacji frontowej, na rzucie prostokąta. Wejście główne od frontu, dwa boczne w elewacjach szczytowych. Dach siodłowy, czterospadowy przykryty gontem podwójnym. Więźba dachowa stolcowa, krokwie wsparte na belkach stropowych. Strop belkowy. Ściany z zewnątrz pokryte gontami, wewnątrz otynkowane. Ganek frontowy wsparty na słupach drewnianych z zastrzałami, ozdobiony ornamentem rytym w drewnie. Jedno wejście boczne z oszklona werandą. Opis techniczny obiektu Powierzchnia - 168,15 m 2 Kubatura m 3 Podmurówka kamień. 44

64 Ściany zrębowe, z zewnątrz pokryte gontami, wewnątrz otynkowane. Dach siodłowy, czterospadowy przykryty gontem podwójnym. Obiekt wyposażony w instalację elektryczną, gazową i odgromową. Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan dobry. Ściany stan dobry. Dach stan zły. Zaleca się natychmiastową wymianę połaci dachowej i impregnację więźby dachowej. Opis robót remontowych Demontaż pokrycia dachowego z gontów na powierzchni ok. 324 m 2 z uporządkowaniem materiału rozbiórkowego, sprawdzenie elementów więźby dachowej i ewentualne uzupełnienie zniszczonych elementów, wykonanie montażu łat z okorowanych żerdzi o średnicy 5-8 cm w rozstawie ok. 40 cm /z wykorzystaniem dobrego materiału z rozbiórki/. Demontaż instalacji odgromowej. Wykonanie nowego pokrycia dachowego o pow. 324 m 2, podwójnie z gontu iglastego łupanego (ok. 60 cm) impregnowanego ciśnieniowo. Gont łupany produkowany ręcznie, poprzez promieniste rozszczepienie siekierą kloca drewna, który rozpada się wzdłuż naturalnych włókien na deszczułki o trójkątnym przekroju, o szerokość od 7 do 14 cm (zależnie od średnicy pnia), wygładzone ośnikiem, z rowkiem (wpustem) wyżłobionym za pomocy struga o nazwie nutownik. Drewno użyte do wyrobu gontów musi być dobrej jakości, nie powinno mieć sęków. Dlatego gonty szczypane muszą być wykonane jedynie z bezsęcznych odcinków pnia pomiędzy kolejnymi okółkami gałęzi. Impregnacja gontu ma polegać na doprowadzeniu drewna impregnatem opóźniającym palność drewna do stopnia pozwalającego osiągnąć trudno-zapalności wg klasy B-s2-d0 systemem wodorozcieńczalnym, nie zmieniającym kolorystyki drewna, który nie pęka, ani się nie łuszczy oraz można stosować go wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Metoda: impregnacja ciśnieniowa, zużycie 25 kg / 1 m 3. Od zewnątrz powierzchnia drewna musi być zabezpieczona przeciw wypłukiwaniu i przeciw promieniowaniu UV, warstwą hydrofobową wg. pkt 5.2. Wykonanie impregnacja konstrukcji dachowej: 107,40 m 2 pow. drewnianej. Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. 45

65 Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (5 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (15 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. - dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów (100 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (50 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (5%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 5 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki 46

66 drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (5%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Impregnacja: 107,40 m 2 pow. drewnianej. Przedmiar robót a. Powierzchnia impregnacji: Konstrukcja dachu: 107,40 m 2 Razem do impregnacji: 107,40 m 2 b. Powierzchnia wymienianego pokrycia dachowego: Razem do wymiany = 2 x 324 m 2 Gont iglasty łupany impregnowany ciśnieniowo 60 cm c. Ilość wymiany łat (m 3 ) Razem do wymiany = 2,30 m 2 Dworek mieszczański z Gorlic Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 wymienianego Objętość drewna w m 3 Wymiana pokrycia dachowego 648,00 Impregnacja drewna 107,40 Wymiana drewna (łaty, dyliny itp.) 2,30 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m 2 1 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji 5 5,37 2 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni 15 16,11 47

67 3 Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku ,40 4 Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 50 53,70 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 5 5, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru 5 5,37 5 5,37 8 Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym ,40 9 Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudnozapalności wg klasy C-S2-d , Wiatrak z Ropy Wiatrak z Ropy (1935 r.), nr inwentarzowy - 8 (księga inwentarzowa nieruchomości obiektów zabytkowych). Stał niegdyś na terenie gospodarstwa Kazimierza Korzenia. Służył do mielenia zboża na potrzeby jednego gospodarstwa. Budynek jest drewniany, konstrukcji słupowej, oszalowany deskami i listwami nakładkowymi. Obudowa wiatraka jest nieruchoma, natomiast do kierunku wiatru ustawiano wieżyczkę z kołem wiatrowym o formie turbiny. Wewnątrz znajduje się kompletne wyposażenie: żarna, zsyp na ziarno, przekładnia pasowa, wprowadzająca w ruch mechanizm, skrzynia na mąkę. Opis techniczny obiektu 48

68 Zbudowany na planie prostokąta o wymiarach 2,10 m x 1,60 m Powierzchnia - 4,93 m 2 Kubatura - 10 m 3 Konstrukcja słupowa, zadaszona dachem drewnianym krytym gontem. Ocena stanu technicznego obiektu i zalecenia Podmurówka stan zły. Ściany stan średni. Dach stan średni. Zaleca się remont i impregnację Opis robót remontowych Wykonanie generalnego remontu podmurówki i fundamentu (ok 2 m 3 betonu i 2 m 3 kamienia). Wykonanie impregnacja konstrukcji obiektu: 45,00 m 2 pow. drewnianej. Ogólny przegląd i wzmocnienie nadwyrężonej przez wichurę konstrukcji wieżyczki turbiny wraz ze skrzydłem Opis metody i zakresu impregnacji Przeprowadzając prace konserwatorskie budynków drewnianych w skansenie: więźby dachowej, mieć na uwadze aspekt techniczny i estetyczny działań. Realizując zabiegi mające na celu skuteczne powstrzymanie postępującego procesu zniszczeń i zabezpieczenie obiektu przed dalszą destrukcją należy pamiętać, że nie powinny one wpływać na dawność i autentyczność obiektu. Ze wzglądu na specyfikę obiektów (drewniane, wielkogabarytowe) eksponowanych na wolnym powietrzu, a także w celu uzyskania jak największej skuteczności konieczne jest wykonanie zabiegów w okresie od początku maja do końca sierpnia. Związane jest to z biologicznie określonym cyklem rozwojowym owadów a także, odpowiednimi temperaturami w jakich powinno się stosować środki biobójcze i impregnujące. Występujące przymrozki mogą powodować między innymi pękanie folii, osłabienie działania środka chemicznego, a co za tym idzie brak skuteczności zabiegów. Program prac konserwatorskich z zakresu impregnacji - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji (5 %). Środek zwalczający glony, mchy i porosty, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni (15 %). Środek zwalczający grzyby, nie może odbarwiać powierzchni, ani też wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - po wysuszaniu, mechaniczne oczyszczenie powierzchni drewna miękkimi szczotkami w celu usunięcia pozostałości po grzybach i glonach. 49

69 - delikatne przemycie powierzchni drewna wodą z detergentem (0,1% roztwór w wodzie) w celu usunięcia brudu i kurzu. - wysuszenie powierzchni drewna. - dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów (100 %) metodą malowania lub opryskania-do momentu wchłaniania środka przez drewno. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zgodny z zaleceniem producenta, w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników, a co za tym idzie migracji środka na zewnątrz Środek nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk (50 %), polegająca na wykonaniu otworów i wstrzyknięciu lub grawitacyjnym wprowadzeniu środka owadobójczego. Środek zwalczający owady, głęboko penetrujący, bezbarwny, bezwonny, nieszkodliwy dla ludzi. Zafoliowanie zdezynsekowanych miejsc na okres zalecany przez producenta w celu spowolnienia parowania rozpuszczalników. Środek owadobójczy głęboko penetrujący, nie może wykluczać środków ochrony przeciw pożarowej, a następnie środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. - flekowanie zniszczonych fragmentów drewna (5%) w miejscach ze znaczną destrukcją, lub wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych 5 % z respektowaniem warunków historycznych i estetycznych ( te same gatunki drewna, kierunek słojów, tradycyjne złącza, itp.). - w miejscach widocznych wpływających na stan historyczny i estetykę odbioru, po uzgodnieniu ze zleceniodawcą scalenie kolorystyczne nowych elementów. Ochrona przeciwpożarowa drewna zabezpieczenie przeciwpożarowe (100%), metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudno-zapalności wg klasy C-S2-d0 środkiem nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, który można stosować wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń. Preparat nie może wykluczać środków impregnujących, biobójczych i hydrofobizujących. Ochrona biologiczna drewna - zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu (5%), przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru, który zmagazynowany w drewnie, uaktywnia się pod wpływem wilgoci i zapobiega przeciw atakom grzybów w miejscach narażonych na wilgoć. - impregnacja drewna (100%) środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Impregnacja: 45,00 m 2 pow. drewnianej. 50

70 Przedmiar robót a. Powierzchnia impregnacji: Razem do impregnacji: 45,00 m 2 b. Remont fundamentu (m 3 ) Razem do wymiany (beton, kamień): 4 m 3 Wiatrak z Ropy Tytuł czynności Powierzchnia w m 2 Objętość wymienianego drewna w m 3 Impregnacja drewna 45,00 Remont fundamentu (beton, kamień) 4,00 L.p. Rodzaj impregnacji % powierzchni Powierzchnia m 2 1 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez glony, mchy i porosty środkiem do dezynfekcji 5 2,25 2 Dezynfekcja chemiczna metodą opryskania miejsc zaatakowanych przez grzyby środkiem do dezynfekcji grzybów i pleśni 15 6,75 3 Dezynsekcja powierzchni drewnianej z czynnymi żerowiskami owadów metodą malowania lub oprysku ,00 4 Dezynsekcja metodą iniekcyjną miejsc o szczególnym nasileniu czynnych żerowisk 50 22,50 5 Flekowanie zniszczonych fragmentów drewna 5 2, Wymiana pojedynczych elementów ze względów konstrukcyjnych Zabezpieczenie miejsc trudno dostępnych połączeń ciesielskich pod poszyciem dachowym, po jego odkryciu, przez zastosowanie środka w postaci sprasowanych soli na bazie boru Impregnacja biologiczna drewna środkiem penetrującym wewnątrz i na zewnątrz, wykazującym zdolność do migrowania i utrwalania się w drewnie, tworzącym warstwę hydrofobową przepuszczalną dla gazów-pary wodnej, nie zmieniającym kolorystyki drewna, matowym, nie agresywnym w stosunku do metali, na zewnątrz niewymywalnym Zabezpieczenie przeciwpożarowe, metodą malowania, polegające na doprowadzeniu drewna do stopnia trudnozapalności wg klasy C-S2-d0 5 2,25 5 2, , ,00 51

71 III. PODSUMOWANIE W przypadkach budynków wyposażonych w instalację odgromową i występującej konieczności jej demontażu należy po zakończeniu robót remontowo konserwatorskich ponownie ją zamontować i dokonać stosownych pomiarów. Wszelkie elementy w szczególności czujki pożarowe, włamaniowe itp. należy odpowiedni zabezpieczyć lub zdemontować na okres realizacji prac konserwatorskich. Z uwagi na fakt podjęcia odpowiedzialności za kompleksowość i spójność całego procesu konserwacji wszystkie stosowane preparaty w zakresie impregnacji, ochrony przeciwpożarowej i ochrony biologicznej drewna muszą pochodzić od jednego producenta. Minimalny okres gwarancji 3 lata. 52

72 Proponowane środki muszą być aplikowane pod nadzorem producenta lub przez firmy wykonawcze posiadające zaświadczenie o przeszkoleniu w zakresie stosowania wyżej wymienionych preparatów. Deklaracja zgodności oraz świadectwo zakupu od producenta wyżej wymienionych preparatów musi zawierać dane o ilości i rodzaju zastosowanego preparatu oraz dane firmy wykonawczej realizującej aplikację wyżej wymienionych preparatów. Dokumenty te muszą być wystawione na wskazany obiekt objęty pracami konserwatorskimi. IV. LOKALIZACJA OBIEKTÓW NA TERENIE SKANSENU 53

73 V. ZAŁĄCZNIKI 1. Decyzja 695/96 z dnia r. w sprawie wpisania dobra kultury do rejestru zabytków. 2. Decyzja o nadaniu uprawnień budowlanych nr ewid. 164/ Zaświadczenia z Małopolskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa z dnia r. 4. Zaświadczenie z Firmy Budowlanej J. Kasperczyk Sp. J. z dnia r. 54

74 55

75 56