Transkrypt

1 Typologia leśna A really good diverse forest in the US has about different species of trees in an acre. In the Amazon Rainforest, a single acre of jungle will have about 300 different species of trees and another 300 to 400 species

2

3

4

5 Prof. Rykowski (2007), w artykule zatytułowanym Koniec leśnictwa?, użył takiego sformułowania: Leśnictwo nie jest przygotowane do zarządzania wielkimi systemami przyrodniczymi, a nauki leśne do badania takich systemów. Takim nad-systemem można rzecz jasna rządzić stosując instrumenty władzy instrukcje, rozporządzenia, inspekcje, kontrole, wymiany kadry. Ale aby zarządzać takim systemem, a o to chodziłoby naprawdę w leśnictwie, potrzebne są narzędzia wiedzy przyrodniczej, ekonomicznej, znajomości aksjologii, socjologii, etyki, filozofii przyrody, kultury. Potrzebne są społeczne konsultacje i akceptacja.

6

7

8

9 Drzewostan Warstwa a1 a2 b1 b2 Pokrycie 70% % Gatunek Ol - - 9Czm, 1krus., pjd. lesz Wiek Bon. III - - Runo Gatunek Pokrycie Rubus idaeus 5 Milium effusum 3 Dryopteris filix-mas 2 Humulus lupulus 1 Convallaria majalis 1 Oxalis acetosella 1 Poa nemorals 1 Moehringia trinervia 1

10 Diagnoza siedliskowa według drzewostanu: LMw/Ol/OlJ Diagnoza siedliskowa według runa: LMw/Lł Syntetyczna diagnoza siedliskowa: LMw1N2 MRms-og-Qfp/g-pls///gp

11 Oddz. Poddz. Powierzchnia [ha] zal. Leśna n-zal. zw.z Opis siedliska, drzewostanu i pow.niel. Funkcja lasu, Gospodarstwo TSL (uwilg.), St.degr. -GTD (zg.) Wiek ręb. Okr. Odn./Przeb./Uprz. Teren: nachylenie, wystawa Gleba Bud.pion Warstwa Elementy taksacyjne Udział Gatunek W i e k Boni Zd. - tacja Wskazania gospodarcze gosp. l Pokrywa, Drzewostan Opis pow.nieleśnej a 2,14 Kat.ochr.- och ostoj DRZEW 4 Db.s 72 0,8 I F.lasu-Ochr, Gosp.-S 1 Db.s 47 I TP - pow. 2,14 ha LMŚW (ś) n1-sodb(zg) 2 Db.s 100 II T. niz rów, płas 2 Bk 47 I G. RDbr, ps//pl 1 Ol 72 III P. zadarniona Cecha: drz szt D.Zmiesz. kęp; MJS. Brz 35l., Brz, Md 72l. Podsz.: bk, db.s, śl.t, św na 30% Info: SP2000_9190-2_B

12

13

14

15 Drzewostan Warstwa a1 a2 b1 b2 Pokrycie 70% % Gatunek Ol - - 9Czm, 1krus., pjd. lesz Wiek Bon. III - - Runo Gatunek Pokrycie Rubus idaeus 5 Milium effusum 3 Dryopteris filix-mas 2 Humulus lupulus 1 Convallaria majalis 1 Oxalis acetosella 1 Poa nemorals 1 Moehringia trinervia 1

16 Diagnoza siedliskowa według drzewostanu: LMw/Ol/OlJ Diagnoza siedliskowa według runa: LMw/Lł Syntetyczna diagnoza siedliskowa: LMw1N2 MRms-og-Qfp/g-pls///gp

17

18 Tundra

19 Tajga

20 Tropikalny las deszczowy

21 Las mglisty

22

23 Rzeka Sama (z mostu w Obrzycku)

24

25 Lesistość (%) do 10 Lesistość Europy

26 Art. 3. Lasem w rozumieniu ustawy (o lasach P.R.) jest grunt: 1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony: a) przeznaczony do produkcji leśnej lub b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo c) wpisany do rejestru zabytków; 2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne

27 Ekologia, las, zadrzewienie Ekologia (gr. Oikos = dom, środowisko, logos = nauka) nauka, której przedmiotem jest całość stosunków i powiązań między żywymi organizmami, a ich środowiskiem. Las jeden z odnawialnych zasobów przyrody, powstający w wyniku procesu lasotwórczego jako kompleks, w którym roślinność, wyróżniająca się wybitnym ilościowym udziałem drzew rosnących zwarcie, świat zwierzęcy, klimat lokalny, stosunki wodne i gleba związane są ze sobą wzajemnymi wpływami i współzależnościami. Zadrzewienie pojedyncze drzewa i krzewy lub ich skupiska wraz z zajmowanym terenem i składnikami szaty roślinnej, które nie są odrębnymi ekosystemami (np. pas wzdłuż autostrady 20 km x 10m szer. = pow. 20 ha

28

29

30 Typ siedliskowy lasu (LMśw-las mieszany świeży) Wariant uwilgotnienia (2-silnie świeży) forma stanu (z-zniekształcony) Forma rozkładu próchnicy ( ) Lokalizacja i numer kolejny 60 pomocniczej powierzchni typologicznej ( ) Głębokość występowania wody gruntowej (-150 cm) Gleba rdzawa właściwa, porolna (RDwp) LMśw2z RDwp g5 QhRp zsc/gscph Stopień wody gruntowej (g5) pl Gatunek gleby (piaski luźne - pl) Utwór geologiczny (piaski rzeczne holoceńskie - QhRp)

31 Wraz z rozwojem planowej gospodarki leśnej oraz coraz intensywniejszym użytkowaniem lasu, pojawiła się potrzeba określania optymalnych warunków siedliskowych pod kątem doboru pożądanego składu gatunkowego drzewostanów. Zaczęto zwracać uwagę na zależności pomiędzy glebą a roślinnością. Już pod koniec XVIII wieku Hartig (1795) podzielił gleby leśne na dobre, średnie i złe. Współczesny mu Cotta (1804) wprowadził skalę stustopniową, w której zero oznaczało ziemie niezdolne do produkcji drewna, zaś 100 oznaczało warunki najlepsze z możliwych.

32 W Finlandii prób klasyfikacji i różnicowania siedlisk podejmował się już Blomqvist (1872), dzieląc kraj na 3 strefy geograficzne i wydzielając w każdej z nich 3 klasy jakości. Do klasy najniższej zaliczył gleby suche i piaszczyste oraz żwirowate wrzosowiska, przypisując im drzewostany sosnowe. Do klasy średniej włączył wszystkie wilgotniejsze gleby, odpowiednie nie tylko dla sosny, ale także dla świerka i brzozy. Za najzasobniejsze uznał gleby wapienne i gliniaste.

33 W Europie Środkowej, na początku XX wieku, rozpowszechniła się metoda Judeicha (1923), dzieląca gleby leśne na wyśmienite, bardzo dobre, dobre, mierne i ubogie. Metoda ta, zresztą jak i poprzednie, była subiektywna, a jej prawidłowe stosowanie wymagało sporego doświadczenia zawodowego.

34 Po sformułowaniu przez Liebiga prawa czynników ograniczających wydawało się, że precyzyjne zależności pomiędzy glebą a roślinnością będzie można uchwycić dzięki wynikom analiz chemicznych. Rychło okazało się, że badania te są niewystarczające The Theory of Forest Types, by A.(imo) K.(aarlo). CAJANDER,. Helsinki, 1926 Szanse na wyznaczanie naturalnych jednostek klasyfikacji mogą być czasami niewielkie

35 Najstarszy kierunek w typologii leśnej, mający już dziś tylko znaczenie historyczne, polegał na wyodrębnianiu jednostek na podstawie składu gatunkowego drzewostanów. Takie.typy lasu wyróżniał w Polsce J. Miklaszewski (1928 r.) i J. Paczoski (1930 r.). Właściwa typologia leśna rozwijała się początkowo w dwu kierunkach. Pierwszy z nich gleboznawczy opierał się na założeniu, że najważniejszymi czynnikami ekologicznymi warunkującymi możliwości produkcyjne siedlisk jest zasobność i wilgotność gleby. Przedstawicielami tego kierunku w Polsce byli: Romanow (1919 r.), E. Chodzicki (1953 r.) i B. Alexandrowicz (1948 r.).

36 Równolegle z nim rozwijał się drugi kierunek florystyczny. Przedstawiciele tego kierunku wychodzili z założenia, że produkcyjność siedlisk leśnych znajduje pełny wyraz w występującej na tym siedlisku roślinności. W związku z tym roślinność była traktowana jako element diagnozy. Reprezentantami tego kierunku byli W. Jedliński (1928 r.), J.J. Karpiński (1949 r.) i W. Niedziałkowski (1935 r.).

37 Ostatecznie współczesna typologia siedlisk leśnych została opracowana przez zespół pracowników naukowych Instytutu Badawczego Leśnictwa (L. Mroczkiewicz, T. Trampler, J. Bąkowski, E. i L Bernadzcy, K. Mąkosa). Autorzy ci wyszli z założenia, że właściwości lasu i jego przydatność dla produkcji leśnej najpełniej przejawiają się w charakterystycznym układzie ekologicznym (ekosystemie), jaki tworzy swoista roślinność, świat zwierzęcy i siedlisko. Najtrwalszym elementem tego układu jest siedlisko, które nawet po zmianie szaty roślinne] (drzewostanu) zachowuje przez długi czas swe najistotniejsze właściwości swoją potencjalną zdolność produkcyjną. Od zdolności tej w głównej mierze zależy osiągalny w danych warunkach ekologicznych gospodarczy efekt produkcji leśnej.

38 O przydatności siedliska dla produkcji leśnej decyduje rola jaka przypada poszczególnym gatunkom drzew w budowie drzewostanu i ich produkcyjność w danych warunkach ekologicznych. W zależności od tego wyróżniono: siedliska ubogie bory, siedliska średnio żyzne bory mieszane, siedliska żyzne lasy mieszane, siedliska bardzo żyzne lasy. W zależności od stopnia uwilgotnienia gleby wyróżniono grupy siedlisk: suche, świeże, wilgotne, bagienne i zalewowe. Na tych dwóch elementach została zbudowana powszechnie znana siatka ekologiczna porządkująca typy siedliskowe lasu na nizinach i wyżynach w zależności od żyzności i wilgotności, a na pogórzu siedliska wyżynne i w górach siedliska górskie wg stref wysokościowych i żyzności siedliska.

39 Zasady i kryteria różnicowania typów siedliskowych lasu

40 Typy siedliskowe lasu terenów nizinnych Grupy żyznościowe ((troficzne) siedlisk Grupy wilgotnościowe siedlisk Bory Bory mieszane Lasy mieszane Lasy Lasy łęgowe suche świeże wilgotne bagienne Bs Bśw Bw Bb - BMśw BMw BMb - LMśw LMw LMb - Lśw Lw Ol - - Lł OlJ

41 Typy siedliskowe lasu terenów wyżynnych i podgórskich Grupy żyznościowe ((troficzne) siedlisk Grupy wilgotnościowe siedlisk Bory mieszane Lasy mieszane Lasy Lasy łęgowe świeże wilgotne bagienne BMwyżśw BMwyżw LMwyżśw LMwyżw Lwyżśw Lwyżw - Lł OlJ

42

43

44

45

46

47

48

49 Wieloletnie badania doprowadziły do ustalenia, w ramach poszczególnych siedlisk, współzależności między możliwościami produkcyjnymi (bonitacja) poszczególnych gatunków drzew i ich rolą w budowie drzewostanu a roślinnością dna lasu i kompleksem elementów glebowych. Umożliwiło to pełne scharakteryzowanie wyróżnionych typów siedliskowych lasu i opracowanie zestawu roślin runa leśnego oraz klucza do rozpoznawania siedlisk na podstawie elementów glebowych. Założenia typologii siedlisk leśnych oraz podsumowanie wieloletnich badań zakończonych na tym etapie w skali całego kraju zostały przedstawione w publikacji L. Mroczkiewicza i T. Tramplera : Siedliskowe typy lasu w Polsce (Prace IBL 1964 nr 250).

50

51

52

53