ZMIANY POTENCJAŁU OSMOTYCZNEGO SOKU KOMÓRKOWEGO LIŚCI SELERA I BURAKA W ZALEśNOŚCI OD WYBRANYCH CZYNNIKÓW METEOROLOGICZNYCH

Transkrypt

1 Act Agrophysic, 2004, 3(2), ZMIANY POTENCJAŁU OSMOTYCZNEGO SOKU KOMÓRKOWEGO LIŚCI SELERA I BURAKA W ZALEśNOŚCI OD WYBRANYCH CZYNNIKÓW METEOROLOGICZNYCH Jonn Stbrył 1, Stnisłw Grzesik 2 1 Ktedr Rekultywcji Gleb i Ochrony Torfowisk, Akdemi Rolnicz Al. Mickiewicz 24/28, Krków e-mil: rmstbry@cyf-kr.edu.pl 2 Instytut Fizjologii Roślin, Polsk Akdemi Nuk ul Niezpominjek 21, Krków S t r e s z c z e n i e. Przedstwiono nlizę wpływu wybrnych czynników meteorologicznych n potencjł osmotyczny soku komórkowego liści seler i burk. Wyznczono minimlny zbiór czynników środowiskowych (sttystycznie niezleŝnych) orz zleŝności wielominowe rzędu drugiego pomiędzy nimi potencjłem osmotycznym. Określno potencjł osmotyczny soku komórkowego liści seler korzeniowego, odmin Jbłkowy orz burk ćwikłowego, odmin Czerwon Kul. Pomiry przeprowdzono w miesiącch lipcu, sierpniu i wrześniu, w ltch Wykonywno je n poletkch deszczownych orz niedeszczownych. W doświdczenich określno nstępujące czynniki meteorologiczne: niedosyt wilgotności powietrz, potencjł wodny tmosfery, temperturę powietrz i ewpotrnspircję rzeczywistą. Anlizę wyników doświdczeń przeprowdzono z wykorzystniem metod sttystyki mtemtycznej. Czynniki meteorologiczne potrktowno jko początkowy zbiór determinujący wrtość potencjłu osmotycznego. W celu wyznczeni niezleŝnego zbioru czynników środowiskowych mjących wpływ n ksztłtownie się potencjłu osmotycznego liści wrzyw zstosowno regresję krokową wielokrotną rzędu drugiego. ZleŜności wielominowe rzędu drugiego wyznczono dl cłego okresu bdwczego, niezleŝnie dl selerów orz burków deszczownych i niedeszczownych. Stwierdzono, Ŝe czynnikmi determinującymi potencjł osmotyczny soku komórkowego liści seler i burk były niedosyt wilgotności powietrz orz potencjł wodny tmosfery. S ł o w k l u c z o we: potencjł osmotyczny, seler, burk, niedosyt wilgotności powietrz, potencjł wodny tmosfery WSTĘP Niedobór wody w glebie i tknkch powoduje ogrniczenie czynności Ŝyciowych roślin, przy większym jej niedosttku ich zmiernie. Zwrtość wody w glebie, zrówno w znczeniu jej niedoboru (susz glebow) jk i ndmiru

2 376 J. STABRYŁA, S. GRZESIAK (ztpinie), jest jednym z głównych czynników środowisk powodującym obniŝenie plonów [8]. W czsie suszy mleją zsoby wody w glebie, co jest przyczyną spdku potencjłu wody glebowej. Stosunki wodne poszczególnych komórek roślinnych chrkteryzuje potencjł wodny, którego skłdnikmi są: potencjł osmotyczny, potencjł ciśnieni orz potencjł mcierzysty. W ukłdzie gleb roślin tmosfer siłą motoryczną ruchu wody jest grdient ich potencjłów. Susz powoduje stopniowe obniŝnie się potencjłu wody w roślinch, szczególnie przy wyŝszej temperturze [7,12]. Zminy te wywołują często spdek turgoru komórek. Jest to wynikiem przystosowni roślin do wrunków suszy i częściowej dehydrtcji komórek. Sił motoryczn ruchu wody w ukłdzie gleb roślin będzie tym większ, im szybciej wzrośnie stęŝenie soku komórkowego w korzenich powodując obniŝnie się potencjłu osmotycznego. Potencjł osmotyczny chrkteryzuje siłę elektromotoryczną ruchu wody wynikjącą z procesów osmozy w komórce rośliny. Podstwowym wrunkiem odporności roślin n suszę glebową zdniem wielu bdczy jest sprwn osmoregulcj [1,2,3,6,9,13,16]. Osmotyczn regulcj moŝe redukowć efekty stresu wodnego zrówno w wegettywnych jk i genertywnych fzch rozwoju roślin. Dzieje się tk dzięki niskocząsteczkowym, łtwo rozpuszczlnym w wodzie substncjom tkim jk cukry i ich pochodne, minokwsy, kwsy orgniczne i inne. Celem prcy było wyznczenie minimlnego zestwu niezleŝnych czynników meteorologicznych pozwljących n ilościowe określenie ktulnego potencjłu osmotycznego soku komórkowego liści seler i burk. MATERIAŁ I METODY Doświdczenie przeprowdzono w Chełmie koło Krkow, w ltch , n 12 poletkch doświdczlnych o wymirch 3x6 m. Do doświdczeni wybrno seler korzeniowy, odmin Jbłkowy (Apium grveolens L. vr.rpceum (Mill.) DC) orz burk ćwikłowy, odmin Czerwon Kul (Bet vulgris L.). Bdne odminy uprwino n 6 poletkch w dwóch wrintch nwodnieniowych; rośliny nwdnine (IR) i poddne dziłniu suszy (D) orz w trzech powtórzenich. Deszczownie wrzyw, dwką 20 mm wody, wykonywno wówczs, gdy wskzni tensjometrów, zinstlownych n poletkch nwdninych n głębokości 25 cm, spdły poniŝej 0,05 MP. W celu oznczeni potencjłu osmotycznego soku komórkowego liści wrzyw Ψ π, w miesiącch lipcu, sierpniu i wrześniu, w godzinch popołudniowych, pobierno liście selerów i burków z dwóch poletek nwdninych orz dwóch nienwdninych. Z kŝdego poletk liście wrzyw wkłdno do dwóch strzykwek lekrskich. Do nliz wybierno liście o podobnych cechch morfologicznych. Po szczelnym zmknięciu strzykwek znurzno je w ciekłym zocie n 30 sekund.

3 ZMIANY POTENCJAŁU OSMOTYCZNEGO SOKU 377 Po rozmroŝeniu liści wyciskno z nich sok komórkowy. Nstępnie sok ten wirowno przez 5 minut, z prędkością 5000 obr min -1, w wirówce do probówek typu ependorf w celu uzyskni klrownego roztworu. Pomir potencjłu osmotycznego wykonywno w co njmniej trzech powtórzenich dl kŝdej z próbek, stosując osmometr typu 800 CL. Dl określeni potencjłu osmotycznego wykorzystno prwo kriometrii, z którego wynik, Ŝe obniŝenie tempertury krzepnięci roztworu względem tempertury krzepnięci czystego rozpuszczlnik jest proporcjonlne do osmollności roztworu. W stosownej metodzie wykorzystuje się punkt zmrzni roztworu do oznczeni wrtości potencjłu osmotycznego. Podczs pomiru próbk bdnego roztworu podległ ciągłemu schłdzniu. Z chwilą osiągnięci wymgnej tempertury przechłodzeni w próbce zostł zinicjown krystlizcj (dwufzowy ukłd fz ciekł krysztłki lodu). ertur ukłdu wzrstł i dochodził do wrtości mksymlnej, zleŝnej od osmollności roztworu, tempertury inicjcji krystlizcji, mocy chłodzeni, przewodności i pojemności cieplnych roztworu ciekłego orz wymroŝonego, tkŝe schłdznej części głowicy pomirowej. Uzyskne wyniki osmollności z osmometru (Osm.) w mosm (kg H 2 O) -1 przeliczono n jednostki ciśnieni (MP) stosując wzór: Obliczenie potencjłu wodnego tmosfery Ψ π = 0, Osm (MP) (1) Pomiry wybrnych czynników meteorologicznych wykonywno n wysokości 1 m nd powierzchnią gleby. Psychrometrem Assmnn mierzono temperturę termometru suchego i wilgotnego, z tblic psychrometrycznych odczytno niedosyt wilgotności powietrz, wilgotność względną. W oprciu o te dne obliczono potencjł wodny tmosfery Ψ ze wzoru [4]: RT p Ψ = ln (MP) (2) M po gdzie: R stł gzow, T tempertur powietrz, M ms cząsteczki wody, P ktuln pręŝność pry wodnej w tmosferze, p o pręŝność pry wodnej nsyconej w dnej temperturze. Dne wyjściowe do obliczeni potencjłu wodnego tmosfery (Ψ ) mierzono w tym smym czsie, co pobiernie próbek liści roślin w celu określeni potencjłu osmotycznego.

4 378 J. STABRYŁA, S. GRZESIAK Obliczenie ewpotrnspircji rzeczywistej Sumę ewpotrnspircji potencjlnej (ET p ), w dekdzie lub w krótszym okresie, obliczono metodą Penmn w modyfikcji frncuskiej, przystosowną do wrunków krjowych [11,14], wykorzystując lgorytm zwrty w progrmie symulcyjnym SWAP [18]. Szczegółowy opis obliczeń ewpotrnspircji zmieszczono w prcy [17]. Ewpotrnspircję rzeczywistą (ET r ) dl roślin uprwinych w wrunkch nwodnień obliczono z zleŝności [14]: ΕΤ r = k ET p (3) gdzie: k współczynnik roślinny zleŝny od rodzju rośliny nwdninej i jej fzy rozwojowej. Dl selerów w okresie od 1 lipc do 31 lipc przyjęto współczynnik k = 1,10, ntomist od 1 sierpni do 10 wrześni k = 1,0. Dl burków przyjęto współczynniki k = 1,15 (od 1,07 do 31,07) i k = 1,10 (od 1,08 do 10,09). Dne meteorologiczne zstosowne do obliczeń ewpotrnspircji pochodzą ze stcji meteorologicznej Krków Blice połoŝonej około 2 km od poletek. Anliz sttystyczn W celu wyznczeni zbioru czynników meteorologicznych mjących wpływ n ksztłtownie się potencjłu osmotycznego liści wrzyw posłuŝono się regresją krokową wielokrotną rzędu drugiego. Zstosownie powyŝszej metody pozwl n uzysknie zleŝności chrkteryzujących się wysokim poziomem ufności przy równoczesnym dobrym odwzorowniu dnych doświdczlnych. Regresje wielokrotne rzędu drugiego wyznczono dl cłego okresu bdwczego, niezleŝnie dl selerów orz burków deszczownych i niedeszczownych. Anliz istotności współczynników korelcji wielokrotnej według testu Snedecor [5] pozwolił n potwierdzenie poprwności wyboru zbioru czynników meteorologicznych orz zleŝności opisujących ksztłtownie się potencjłu osmotycznego soku komórkowego liści selerów i burków. Obliczeni regresji krokowej wielokrotnej rzędu drugiego wykonno wykorzystując progrm komputerowy EXCEL, wersj 7,0. WYNIKI I DYSKUSJA Wrunki meteorologiczne lt Chrkterystykę wrunków klimtycznych przeprowdzono n podstwie njwŝniejszych czynników dl wegetcji roślin: tempertury i opdów w ltch

5 ZMIANY POTENCJAŁU OSMOTYCZNEGO SOKU W tbeli 1 przedstwiono sumy opdów dl miesięcy półrocz letniego orz średnie miesięczne wrtości tempertury powietrz, tkŝe te sme prmetry obliczone dl trzydziestoleci W ltch 1993, 1994 orz 1995, w okresie od mj do pździernik, znotowno stosunkowo młą ilość opdów. Njmniej deszczu, bo tylko 281 mm, spdło w roku Według kryteriów oceny suszy oprcownych dl niedoboru opdów [10] okres ten zklsyfikowno do brdzo suchych (60% normy). W kolejnym roku ilość opdów wzrosł o 130 mm, co pozwoliło zliczyć go do suchego. Rok 1995 nleŝł do lt przeciętnych; sum opdów wynosił 93% normy. W roku 1993 njmniejszą ilość opdów znotowno w sierpniu tj. 33 mm, co stnowiło zledwie 36% normy. Według kryterium opdowego Kczorowskiej [10] miesiąc ten zklsyfikowno do brdzo suchych. Pozostłe miesiące półrocz letniego (oprócz lipc) nleŝły do suchych. W omwinym roku njcieplejszym miesiącem był mj (tb. 1). Średni miesięczn dobow tempertur powietrz był o 3 o C wyŝsz w porównniu z normą wieloletnią Według chrkterystyki termicznej Ziernickiej [19] miesiąc ten nleŝł do skrjnie ciepłych. Lipiec był nieco chłodniejszy w porównniu z mjem. Średni dobow tempertur wynosił 17 o C tj. o 1 o C mniej w porównniu z normą wieloletnią. W pozostłych miesiącch 1993 roku tempertury powietrz były zbliŝone do tempertur rozptrywnego wieloleci, co pozwoliło zklsyfikowć je do miesięcy normlnych. W sezonie wegetcyjnym 1994 roku do miesięcy brdzo suchych zliczono czerwiec; sum opdów był niŝsz od normy wieloletniej o 54 mm. W lipcu ilość opdów wzrosł zledwie o 5 mm. Pondto miesiąc ten nleŝł do skrjnie ciepłych. Średni dobow tempertur powietrz był wyŝsz od normy wieloletniej Ŝ o 3,1 o C. Pozostłe miesiące według kryterium opdowego Kczorowskiej [10] zklsyfikowno do przeciętnych (mj i sierpień) orz do brdzo wilgotnych (wrzesień i pździernik). W 1994 roku sierpień i wrzesień nleŝły do miesięcy ciepłych. Lipiec i pździernik były njsuchszymi miesiącmi w letnim półroczu 1995 roku. Sum opdów w tych miesiącch wynosił odpowiednio 40 i 18 mm. Miesiące te wg wyŝej wspomninego kryterium zliczono do brdzo suchych (około 40% normy). RównieŜ średnie dobowe tempertury powietrz w tych miesiącch były wyŝsze w porównniu z normą wieloletnią, kolejno o 2,5 o C i 1,2 o C; zklsyfikowno je do miesięcy: skrjnie ciepłych (lipiec) i ciepłych (pździernik). Mj, czerwiec i sierpień według Kczorowskiej [10] były miesiącmi przeciętnymi. Anliz tempertury powietrz pozwolił zliczyć je do normlnych.

6 Tbel 1. Średnie miesięczne wrtości tempertury powietrz ( o C) i miesięczne sumy opdów [mm] orz dne meteorologiczne z wieloleci dl stcji Krków-Blice Tble 1. Men dily ir temperture ( o C) nd totl monthly precipittion [mm] nd their men monthly multinnul ( ) vlues for sttion Crcow-Blice Miesiąc Month Rok Yer. Mj My Opd. Czerwiec June Opd. Lipiec Juny Opd. Sierpień August Opd Wrzesień September. Opd Pździernik October. Opd Sum opdów Totl precipi. Od V do X śred. Men temp. Od V do X , , , , ,4 54 8, , , , , , ,8 36 9, , , , , , ,0 88 6, , , , , , , , ,0

7 ZMIANY POTENCJAŁU OSMOTYCZNEGO SOKU 381 Anliz wieloczynnikow dl potencjłu osmotycznego soku komórkowego liści seler i burk W bdnich przyjęto, Ŝe zleŝność pomiędzy potencjłem osmotycznym soku komórkowego liści seler i burk (Ψ π ) potencjłem wodnym tmosfery (Ψ ), niedosytem wilgotności powietrz ( ) orz ewpotrnspircją rzeczywistą (ET r ) opisuje wielomin rzędu drugiego trzech zmiennych: Ψ π = + b Ψ + c ET + g + h Ψ + i ET r r + + d Ψ + e ET j r + f Ψ ET r + (4) gdzie:,...,j współczynniki modelu. W celu wyznczeni współczynników powyŝszego modelu dl dnych z cłego okresu pomirów zstosowno wieloczynnikową (wielokrotną) regresję krokową rzędu drugiego. Anlizę przeprowdzono niezleŝnie dl seler i burk deszczownego orz niedeszczownego. Dl modelu początkowego (4) wyznczono współczynnik korelcji wielokrotnej orz jego prmetry (,...,j). Hipotezę, Ŝe współczynnik korelcji wielokrotnej jest róŝny od zer (R 0) zweryfikowno n podstwie testu Snedecor. Dl bdnych odmin roślin (selery i burki deszczowne orz niedeszczowne) współczynniki te były istotne. W przypdku seler nwdninego współczynnik regresji wielokrotnej R wynosi 0,83, dl seler nienwdninego R = 0,82. Burk chrkteryzuje się niŝszymi wrtościmi wymienionych współczynników; R = 0,64 dl burk deszczownego i R = 0,66 dl niedeszczownego. Wszystkie powyŝsze współczynniki regresji wielokrotnej są istotne n poziomie ufności α = 0,01, co pozwl n przyjęcie hipotezy R 0 dl wszystkich rozptrywnych przypdków. W kolejnych etpch wieloczynnikowej regresji krokowej z modelu początkowego (4) usunięto zmienne nieistotne. Dl seler nwdninego orz nienwdninego istotny okzł się wpływ niedosytu wilgotności powietrz i potencjłu wodnego tmosfery. ZleŜność potencjłu osmotycznego liści seler od niedosytu wilgotności powietrz i potencjłu wodnego tmosfery wyrŝ się ogólnym wzorem: Ψ π = 2 + h Ψ + j (5) gdzie: oznczeni ptrz metod. Równnie regresji wielokrotnej dl seler deszczownego (IR) przyjmuje postć: 2 Ψ π 0, ,00261 Ψ 1,76 (6) =

8 382 J. STABRYŁA, S. GRZESIAK Dl seler niedeszczownego (D) otrzymno zleŝność: 2 Ψ π 0, ,00111 Ψ 1,83 (7) = Dl sprwdzeni istotności wyŝej wymienionych zleŝności wyznczono współczynniki korelcji wielokrotnej R i zweryfikowno hipotezę, Ŝe R 0. Dl seler deszczownego i niedeszczownego R = 0,63. Wskźniki korelcji wielokrotnej R są istotne n poziomie ufności α = 0,01. Podobnie jk w obliczenich dl seler stosując wieloczynnikową regresję krokową dl burk deszczownego i niedeszczownego z modelu początkowego (4) usunięto zmienne nieistotne. Anlogicznie jk w przypdku seler potencjł osmotyczny soku komórkowego liści burk nwdninego orz nienwdninego jest zdeterminowny przez niedosyt wilgotności powietrz i potencjł wodny tmosfery. Przy czym w przypdku seler potencjł osmotyczny zleŝy od kwdrtu niedosytu wilgotności, ntomist dl burk zleŝy liniowo od niedosytu wilgotności powietrz. Potencjł osmotyczny liści burk zrówno deszczownego jk niedeszczownego wyrŝ się ogólnym wzorem: Ψ π = d Ψ + g + h Ψ j (8) + gdzie: oznczeni ptrz metod. Dl burk deszczownego równnie regresji wielokrotnej przyjmuje postć: Ψ π 0, Ψ + 0, ,00182 Ψ 1,29 (9) = Współczynnik korelcji wielokrotnej wynosi R = 0,54. Dl burk niedeszczownego otrzymno równnie: Ψ π 0, Ψ 0, ,00116 Ψ 1,28 (10) = Współczynnik korelcji wielorkiej wynosi R = 0,53. Dl sprwdzeni istotności wyŝej wymienionych zleŝności zweryfikowno hipotezę, Ŝe R 0. Wskźniki korelcji wielokrotnej R podobnie jk u seler są istotne n poziomie ufności α = 0,01. WNIOSKI Uzyskne w prcy wyniki pozwlją n sformułownie nstępujących wniosków: 1. Czynnikmi determinującymi potencjł osmotyczny soku komórkowego liści seler i burk jest niedosyt wilgotności powietrz i potencjł wodny tmosfery.

9 ZMIANY POTENCJAŁU OSMOTYCZNEGO SOKU ZleŜność pomiędzy potencjłem osmotycznym liści niedosytem wilgotności powietrz moŝe być opisny z dobrym przybliŝeniem wielominem rzędu drugiego dl seler, ntomist dl burk funkcją liniową. PIŚMIENNICTWO 1. Acevedo E., Fereres E., Hsio T. C., Henderson D. W.: Diurnl growth trends, wter potentil nd osmotic djustment of mize nd sorghum leves in the field. Plnt Physiol., 64, , Brker D. J., Sullivn C. Y., Moser L. E.: Wter deficit effects on osmotic potentil, cell wll elsticity, nd proline in five forge grsses. Agron. J., 85, , Bsnyke J., Ludlow M. M., Cooper M., Henzell R. G.: Genotypic vrition of osmotic djustment nd desicction tolernce in contrsting sorghum inbred lines. Field Crops Reserch, 35, 51-62, Bld B.L.: Atmospheric demnd for wter in Crop - wter reltions. edited by I.D.Tere; A. Wiley - Interscience Publiction John Wiley & Sons, New York Chichester Brisbne Toronto Singpore, 1-37, Greń J.: Sttystyk mtemtyczn. PWN, Wrszw, Hsio T.C., O Toole J.C., Ymbo E.B., Turner N.C.: Influence of osmotic djustment on lef rolling nd tissue deth in rice (Oryz stiv L.). Plnt Physiol., 75, , 1984, 7. Johnson I. R., Melkonin J. J., Thornej J. H. M., Rih S. J.: A model of wter flow through plnts incorporting shoot/root messge control of stomtl conductnce. Plnt Cell Environ. 14, , Jones H. G.: Plnts nd microclimte. A quntittive to environmentl plnt physiology. Cmbridge University Press, Jones M. M., Turner N. C.: Osmotic djustment in leves of sorghum in response to wter deficits. Plnt Physiol., 61, , Kczorowsk Z.: Opdy w Polsce w przekroju wieloletnim. Prce Geogrf. IG PAN, 33, Kowlik P.: Obieg wody w ekosystemch lądowych. Ofic. Wydw. Politechnik Wrszwsk, Wrszw, Li X., Feng Y., Boersm A. L.: Activtion energy s mesure of plnt response to temperture nd wter stress. Ann. Bot. 68, , Morgn J. M.: Osmoregultion nd wter stress in higer plnts. Annu. Rev. Plnt Physiol. 35, , Roguski W., Srnck S., Drupk S.: Instrukcj wyznczni potrzeb i niedoborów wodnych roślin uprwnych, Flenty, Slisbury F. B., Ross C.: Fizjologi roślin. PWRiL, Wrszw, Shckel K. A., Foster K. W., Hll A. E.: Genotypic difference in lef osmotic potentil mong grin sorghum cultivrs grown under irrigtion nd drought. Crop Science, 22, , Stbrył J., Boroń K.: Wpływ wybrnych wrunków środowisk n potencjł wodny liści seler. Mteriły konferencyjne, Flenty, 47, , vn den Broek B. J., Elbers J. A., Huygen J., Kbt P., Wesseling J. G., vn Dm J. C., Feddes R. A.: SWAP Input instructions mnul. Lndbouwuniversiteit Wgeningen. Rpport 45, Ziernick A.: Klsyfikcj odchyleń tempertury powietrz od normy w Polsce południowowschodniej. Zesz. Nuk. AR Krków, z. 22, 7-18, 2001.

10 384 J. STABRYŁA, S. GRZESIAK CHANGES OF LEAVES CELL SAP OSMOTIC POTENTIAL OF CELERIES AND BEETS ON THE BASIS OF CHOSEN METEOROLOGICAL FACTORS Jonn Stbrył 1, Stnisłw Grzesik 2 1 Deprtment of Reclmtion nd Pet-Bogs Protection, Agriculturl University Al. Mickiewicz 24/28, Krków e-mil: rmstbry@cyf-kr.edu.pl 2 Deprtment of Plnt Physiology, Polish Acdemy of Sciences ul. Niezpominjek 21, Krków Ab s t r c t. The nlysis of influence of chosen meteorologicl fctors on leves osmotic potentil of celeries nd beets ws presented in the work. The group of minimum of independent environmentl fctors nd polynomil dependencies of the second order between them nd osmotic potentil were determined. Leves cell sp osmotic potentil of root celeries, vriety Apple (Apium grveolens L. vr. rpceum (Mill.) DC) nd red beet, vriety Red Sphere (Bet vulgris L.) were lso determined. Mesurements were crried out in the months July, August nd September in the yers on irrigted nd not irrigted plots. In the experiments the following meteorologicl fctors were mesured: ir humidity deficiency, tmosphere wter potentil, ir temperture nd ctul evpotrnspirtion. Anlysis of experimentl dt ws crried out by mens of sttisticl methods. Meteorologicl fctors were treted s originl set of fctors determining osmotic potentil. To determine the group of environmentl fctors influencing leves osmotic potentil multiple step regression of second rnge ws employed. Polynomils dependencies of the second order were determined for the whole mesurement period independently for celeries nd beets under irrigted nd not irrigted conditions. It ws stted tht humidity deficiency nd ir wter potentil were fctors determining leves osmotic potentil of celeries nd beets. K e y wo r d s : lef osmotic potentil, celery root, red beet, ir humidity deficiency, tmosphere wter potentil