ELEMENTY KSZTAŁTUJĄCE KRAJOBRAZ WSI

Transkrypt

1 ELEMENTY KSZTAŁTUJĄCE KRAJOBRAZ WSI Teoria projektowania ruralistycznego dr inż. arch. Anna Górka Katedra Projektowania Środowiskowego Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej

2 Gdzie jest wieś? trudności definicyjne kryterium administracyjne - granice gmin kryterium ekonomiczne zatrudnienie w rolnictwie kryterium demograficzne - gęstość zaludnienia kryterium krajobrazowe (przestrzenne) cechy krajobrazu kryterium emocjonalne poczucie przebywania na wsi

3 Krajobraz to: fizjonomia powierzchni ziemi, będąca syntezą elementów przyrodniczych i działalności człowieka (prof. Janusz Bogdanowski,1970) Krajobraz to: obszar postrzegany przez ludzi, którego charakter jest wynikiem działania i interakcji czynników przyrodniczych i/lub ludzkich. "Landscape" means an area, as perceived by people, whose character is the result of the action and interaction of natural and/or human factors; (Europejska Konwencja Krajobrazowa, Florencja 2000)

4 postrzegad uświadomid sobie za pomocą zmysłów przedmioty, zjawiska otaczającego świata; zauważyd, zaobserwowad Mały słownik języka polskiego. PWN, Warszawa 1968 postrzegad - uświadomid sobie wrażenie wywołane działaniem bodźca zewnętrznego na analizator zmysłowy; dawniej ogólnie: spostrzec, zauważyd zobaczyd. Słownik języka polskiego. PWN, Warszawa 1979 Postrzeganie, spostrzeganie, percepcja odbieranie bodźców wzrokowych, słuchowych, czy czuciowych, które poddawane są obróbce i syntezie w poszczególnych częściach mózgu. Jest pierwszym etapem przetwarzania informacji, które odbierane są przez narządy zmysłów. Proces postrzegania rozpoczyna akt spostrzegania.

5 KRAJOBRAZ krajobraz naturalny + krajobraz kulturowy TYPY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO (wg J. Bogdanowskiego) KRAJOBRAZ MIEJSKI (zurbanizowany) kształtowany KRAJOBRAZ WIEJSKI (otwarty, uprawowy) kształtowany KRAJOBRAZ ZIELONY (z dominacją zieleni wysokiej lub naturalny) chroniony Inna typologia: KRAJOBRAZ ZURBANIZOWANY, URBANIZUJĄCY SIĘ, OTWARTY

6 ELEMENTY KRAJOBRAZU WSI o tworzywie naturalnym kulturowym ukształtowanie powierzchni przyrodnicze pokrycie terenu formy osadnictwa (zabudowa i zagospodarowanie osiedla z otaczającymi gruntami) wody

7 FORMY UKSZTAŁTOWANIA TERENU Formy ukształtowania terenu dzielą się na: wypukłe, takie jak: grzęda, grzbiet, grań, pagórek, wzgórze, góra, żebro, filar; wklęsłe, takie jak: dolina, kotlina, cyrk lodowcowy, żleb, depresja, holweg (parów); płaskie, takie jak: równina, rówień (wypłaszczenie ternu w górach), płaśń (taras na zboczu skalnym)

8 Krajobraz płaski Krajobraz pofałdowany Krajobraz pagórkowaty Krajobraz pofałdowany (pocięty)

9 Z czego składa się wieś?

10 Specyfika krajobrazu wsi wynika z rodzaju i relacji jego elementów. Opisywana jest poprzez porównanie z krajobrazem miejskim. Wiejski krajobraz charakteryzują: ścisły związek ze środowiskiem przyrodniczym krajobraz otwarty użytkowanie rolnicze zabudowa rozproszona zabudowa skupiona o niskiej intensywności drobna skala obiektów zróżnicowanie regionalne

11 Wiejski krajobraz to pewien charakterystyczny kompleks przyrodniczo-kulturowy, który ukształtowała natura oraz rolnicza działalność człowieka i który wynika z rodzaju i relacji elementów krajobrazu oraz sposobów ich użytkowania. Wiejski krajobraz to również rodzaj zbiorowego wyobrażenia.

12 na relacje przestrzenne krajobrazu wiejskiego składają się: położenie w systemie osadniczym (lokalizacja w terenie, rozmieszczenie i gęstość osiedli) układ gruntów, użytkowania, układy i formy zieleni, układ komunikacyjny, rozpoznawalne granice wsi rozplanowanie osiedla wiejskiego (rozmieszczenie zagród, stopień zwartości zabudowy, kształt ulic i placów, itp.) cechy zabudowy (forma, funkcja, materiał)

13 KSZTAŁTOWANIE KRAJOBRAZU WSI Teoria projektowania ruralistycznego dr inż. arch. Anna Górka Katedra Projektowania Środowiskowego Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej

14 1. KOMPOZYCYJNE NARZĘDZIA KSZTAŁTOWANIA KRAJOBRAZU WSI 2. ELEMENTY KOMPOZYCJI KRAJOBRAZOWEJ TERENÓW WIEJSKICH ad. 1. wnętrze widok, panorama ad. 2. formy zieleni formy zabudowy inne elementy zagospodarowania

15 WNĘTRZE PODSTAWOWA JEDNOSTKA KOMPOZYCJNA KSZTAŁTOWANIA KRAJOBRAZU RODZAJE WNĘTRZ (ze względu na materiał ścian i wielkość) wnętrze architektoniczne, wnętrze urbanistyczne wnętrze architektoniczno-krajobrazowe wnętrze krajobrazowe

16 budowa wnętrza architektonicznego podłoga (dolna płaszczyzna pozioma) ściany (elementy i płaszczyzny pionowe) sklepienie (górna płaszczyzna pozioma) bryły wolnostojące Rodzaje wnętrz architektonicznych - podział ze względu na kształt wnętrza : CENTRALNE, PODŁUŻNE

17 budowa wnętrza krajobrazowego a podłoga b ściany c sklepienie d - bryły wolnostojące

18 RODZAJE WNĘTRZ KRAJOBRAZOWYCH (ze względu na stopień zarysowania ścian) WNĘTRZA KONKRETNE (ściany jednoznacznie zarysowane) WNĘTRZA SUBIEKTYWNE (ściany odbierane subiektywnie)

19 wnętrze krajobrazowe konkretne

20 wnętrze krajobrazowe subiektywne

21

22 wnętrze krajobrazowe konkretne sklepienie elementy wolnostojące ściany ściany podłoga

23 wnętrze krajobrazowe subiektywne sklepienie elementy wolnostojące ściany ściany podłoga

24 analiza wnętrz

25 SPOSOBY ODWZOROWANIA WNĘTRZ KRAJOBRAZOWYCH mapa, plan rysunek perspektywiczny widoku rysunek perspektywiczny panoramy widok/panorama/ ortogonalny/a/ rysunek aksonometryczny z góry rysunek perspektywiczny z góry przekrój przez teren fotografia skaning laserowy

26 ujęcie perspektywiczne ujęcie ortogonalne/sylweta ujęcie aksonometryczne /lub perspektywiczne/ z góry

27 WIDOK A PANORAMA CECHY I WŁAŚCIWOŚCI widok (a - b) panorama (c - d)

28 elementy panoramy akcent dominanta treść panoramy dominanta linia nieba subdominanta przedpole ekspozycyjne

29 podstawowe pojęcia z zakresu ekspozycji krajobrazowej widok, panorama punkt, ciąg, platforma - widokowe motyw widoku treść panoramy dominanta, subdominanta, akcent linia nieba (w panoramie) oś widokowa otwarcie widokowe zamknięcie widokowe przedpole widokowe (przedpole ekspozycji) linie i płaszczyzny prowadzące (obserwację) horyzont zasięg widoku wysokość miejsca obserwacji kulisy i kurtyny widoku ekspozycja czynna ekspozycja bierna

30 punkt widokowy

31 ciąg widokowy

32 otwarcie widokowe

33 zamknięcie widokowe

34 oś widokowa i motyw widoku

35 horyzont jako najdalszy zasięg widoku znaczenie położenia horyzontu horyzont normalny

36 horyzont wysoki

37 horyzont niski

38 przedpole widokowe (ekspozycji) i zasięg widoku 50 KM 500 M

39 zamknięcie widokowe W zakres obserwacji P oś widokowa otwarcie panoramiczne otwarcie widokowe punkty widokowe przedpole widokowe ciąg widokowy

40 1. KOMPOZYCYJNE NARZĘDZIA KSZTAŁTOWANIA KRAJOBRAZU WSI 2. ELEMENTY KOMPOZYCJI KRAJOBRAZOWEJ TERENÓW WIEJSKICH ad. 1. wnętrze widok, panorama ad. 2. formy zieleni formy zabudowy inne elementy zagospodarowania

41 RODZAJE ZIELENI I ICH FUNKCJE przyrodnicze pokrycie terenu + zieleń osiedla wiejskiego i otaczających gruntów LASY ZIELEŃ NADWODNA ZIELEŃ UŻYTKÓW ROLNYCH ZIELEŃ ŚRÓDPOLNA (SZPALERY, SMUGI, KĘPY, GRUPY DRZEW, POJEDYNCZE DRZEWA) ZIELEŃ PRZYDROŻNA (SZPALERY, ALEJE ) ZIELEŃ ZAGRODOWA ZIELEŃ ZESPOŁÓW DWORSKO-PARKOWYCH ZIELEŃ CMENTARZY ZIELEŃ OBSZARÓW CHRONIONYCH Funkcje: przyrodnicza, produkcyjna, ochronna, kompozycyjna, ozdobna

42 KOMPOZYCYJNE UKŁADY FORM ZIELENI kryterium kształtu UKŁADY SWOBODNE UKŁADY REGULARNE kryterium funkcji ZIELEŃ SPONTANICZNA/ NATURALNA (niekształtowana, np. sukcesyjna) ZIELEŃ KOMPONOWANA

43 układy swobodne LAS granica wnętrza krajobrazowego wnętrze labiryntowe

44 Zieleń śródpolna jako akcent krajobrazowy, kulisy widoku

45 pojedyncze drzewo akcent krajobrazowy

46 grupa drzew akcent krajobrazowy

47 Zieleń komponowana zespołów parkowych smugi jako kulisy widoku

48 Zieleń parkowa (komponowana) naśladowanie krajobrazu wiejskiego (uprawowego) PARK MUŻAKOWSKI PANORAMA OKOLIC RADZYNA CHEŁMIŃSKIEGO

49 układy regularne ALEJE

50 SZPALERY

51 Zieleń śródpolna jako granice/ściany wnętrz krajobrazowych

52 Krajobraz uprawowy uporządkowany (regularny)

53

54 LITERATURA Z.J. Kamiński; Współczesne planowanie wsi w Polsce B. Lipińska; Ochrona dziedzictwa kulturowego. Ujęcie krajobrazowe. E. Raszeja; Ochrona krajobrazu w procesie przekształceń obszarów wiejskich. J.BOGDANOWSKI; KOMPOZYCJA I PLANOWANIE W ARCHITEKTURZE KRAJOBRAZU J. BOGDANOWSKI, M. ŁUCZYŃSKA BRUZDA, Z. NOVÁK; ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU E-book: Rzecz o dziedzictwie na wsi. Rady, przykłady, informacje. Każde miejsce opowiada swoją historię, czyli rzecz o dziedzictwie wiejskim.