PRZEDMIOT : TEORIA URBANISTYKI WSPÓŁCZESNEJ PROWADZĄCY : Prof. dr hab. inż. arch. KRZYSZTOF BIEDA OPRACOWANIE: KAROLINA ŁABĘCKA, ANETA GRZYMKOWSKA,

Transkrypt

1 PRZEDMIOT : TEORIA URBANISTYKI WSPÓŁCZESNEJ PROWADZĄCY : Prof. dr hab. inż. arch. KRZYSZTOF BIEDA OPRACOWANIE: KAROLINA ŁABĘCKA, ANETA GRZYMKOWSKA, MAREK WĘGLARZ

2 TEMAT: Zieleń jako 'tworzywo' w kompozycji urbanistycznej Miasta określane jako historycznie ukształtowane jednostki osadnicze już od najstarszych cywilizacji projektowane były świadomie, celowo oraz według ściśle określonych reguł. Wprowadzając odpowiednie przepisy tworzono zasady zarządzania i planowania urbanistycznego. Świadomie tworzono układy uliczne, podziały oraz wszelkie kompozycje urbanistyczne. Kompozycja to umiejętne zestawienie ze sobą elementów, które razem tworzą harmonijną całość. Często wykorzystuje się w niej symetrie, asymetrie, dopasowanie kolorów, proporcji oraz materiałów. Czasami do tworzenia kompozycji stosuje się elementy podobne, czasem ściśle ze sobą kontrastujące. W zależności od elementów które zastosujemy, tworzymy różnorodny efekt, wpływający na nasze odczucia i przeżycia. Kompozycja urbanistyczna to proces organizowania przestrzeni zespołu urbanistycznego lub jego fragmentu. Przy jego tworzeniu kładzie się szczególny nacisk na aspekt użytkowy, społeczno - gospodarczy oraz walor estetyczny. Głównym celem jest uzyskanie możliwie najlepszego rozwiązania kształtującego środowisko miejskie komponującego z elementami zabudowanymi i naturalnymi. Jedną z najprostszych definicji kompozycji urbanistycznej jest sposób w jaki łączymy elementy zagospodarowania przestrzeni i zabudowy w współgrającą, harmonijną i piękną całość. Elementami kompozycji urbanistycznej są: budynki, ulice, przestrzenie publiczne, tereny zielone. Odpowiednie łączenie tych detali w sposób zaplanowany tworzy indywidualną kompozycję, która w zamierzony sposób wpływa na obserwatora przestrzeni. Zadaniem architekta urbanisty jest takie zaplanowanie kompozycji urbanistycznej by pozytywnie wpływały na jakość życia. Najważniejszą zasadą tworzenia kompozycji jest wykreowanie odrębnej tożsamości danego miasta. Aby to osiągnąć należy w dużym stopniu zwrócić uwagę na charakterystyczne elementy danej przestrzeni. Dlatego należy podkreślić korzystne punkty projektowanego miejsca, tym samym odwrócić uwagę obserwatora od elementów nie współgrających z otoczeniem. Składnikami budowania tożsamości są różnego rodzaju elementy zieleni do których należą między innymi: podłoga zielona, ściana zielona, aleje. Elementy te mogą ożywić i odnowić przestrzenie miejskie, szczególnie zwracając uwagę na przestrzenie publiczne. Dotychczas zieleń była traktowana jako jedna ze składowych układu przestrzennego, jakim jest miasto. Najbardziej docenianymi jej funkcjami w mieście były: funkcja ekologiczna, zdrowotna i wypoczynkowa (realizowane w postaci parków, skwerów, alei itp.). W projektowaniu urbanistycznym zieleń ujmowano we wskaźniki dotyczące jej wymaganej, biologicznie czynnej powierzchni w danych obszarach miasta. Takie podejście do tematu spowodowało częściowe pominięcie zagadnienia zieleni w kompozycji przestrzennej, gdzie ogromnie dominującą rolę pełniły formy architektoniczne. Z punktu widzenia formy przestrzeni miejskich, zieleń traktowano

3 jako mało ważne uzupełnienie zabudowy. W przestrzeniach dzisiejszego miasta w wyniku niekontrolowanego rozrostu zabudowy, dotychczas stosowane systemy zieleni kurczą się lub całkiem zanikają, a organizowanie nowych terenów zielonych staje się tematem trudnym bądź też niemożliwym do zrealizowania. W sytuacji znacznego zagrożenia środowiska przyrodniczego, w tym ciągłego zmniejszania się ilości terenów zielonych odczuwamy większą potrzebę przebywania w środowisku przyrody. Należy więc w jak największym stopniu wprowadzać elementy zieleni i racjonalnie zagospodarowywać środowisko przyrodnicze, umożliwiając proces rozwoju. Polepszenie jakości przestrzeni publicznych, poprzez poprawę ich kompozycji, podniesienie jej walorów estetycznych i komfortu przebywania jest możliwe dzięki stosunkowo taniemu narzędziu planistycznemu jakim są formy zieleni. Aktualnie zieleń jest najtańszym środkiem i łatwym narzędziem niosącym możliwość poprawy kompozycji i atrakcyjności przestrzeni. Zapewniając odpowiednią jakość przestrzenną można polepszyć standard życia, wpłynąć na światopogląd, preferencje i zachowania. Aby tworzona przez nas przestrzeń dawała możliwość rozwoju powinna spełniać funkcje terenów zielonych. Należą do nich: biologiczne kompozycyjne, estetyczne społeczne, zdrowotne, psychiczne, edukacyjne kulturowe ekonomiczne ochronne. Zieleń współwystępując z architekturą odgrywa ważną rolę w założeniach urbanistycznych, podlega tym samym regułom jej percepcji, co architektura. Aby wpłynąć na integrację środowiska naturalnego i zbudowanego należy: zachować odpowiednie proporcje między obszarami zabudowy i terenami zielonymi wprowadzić nowe elementy środowiska przyrodniczego w istniejących strukturach miast zachować istniejące już środowisko naturalne. Zatem poprzez formę wprowadzanej zieleni możemy ożywić i odnowić przestrzenie miejskie, szczególnie przestrzenie publiczne, będące wizytówkę każdego miasta. Odpowiednio rozlokowana zieleń może również znacząco wpłynąć na istniejącą kompozycję przestrzenną. W prowadzanie form zieleni do publicznych przestrzeni miejskich powinno odpowiadać podobnym regułom i zasadom kompozycyjnym, jak wprowadzanie form architektonicznych. Odpowiednio kształtowane i wprowadzane nasadzenia zieleni mogą podkreślać dominanty architektoniczne, stanowić dla nich tło, kierować na nie wzrok obserwatorów, czyniąc w ten sposób układy urbanistyczne bardziej wyrazistymi i ciekawszymi. Wchodząc w skład układów architektonicznych, wpływając na ich kompozycję, zieleń może podkreślać ich wartości, maskować i łagodzić skutki błędnych rozwiązań urbanistycznych. Za pomocą form zieleni można

4 naprawiać przestrzeń urbanistyczną, wpływać na jej odbiór i podnosić zarówno fizyczny jak i psychiczny komfort przebywania w niej Miasto jest od zawsze dominującym środowiskiem człowieka, w którym realizuje swoje funkcje i potrzeby związane z życiem, nauką, pracą, wypoczynkiem i potrzebami duchowymi. Środowisko, czyli otoczenie człowieka, w zależności od swojego ukształtowania może sprzyjać lub przeszkadzać w realizowaniu tych potrzeb. Może ono, poprzez między innymi swój kształt i kompozycję przestrzenną wpływać dodatnio lub ujemnie na zachowania człowieka. Człowiek z kolei może wpływać na swoje otoczenie poprzez świadome działanie takie jak projektowanie architektoniczne i planowanie urbanistyczne. Bibliografia: 1. Bogdanowski J. Kompozycja i planowanie krajobrazu. Warszawa Czerwieniec M., Lewińska J., Zieleń w mieście, Kraków Gyurkovich J., Znaczenie form charakterystycznych dla kształtowania i percepcji przestrzeni: wybrane zagadnienia kompozycji w architekturze i urbanistyce, Kraków Haber Z., Kształtowanie terenów zieleni z elementami ekologii. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań Przykładowe fotografie- strony internetowe.

5

6