Kapitał ludzki i kapitał społeczny a dobrobyt materialny: polski paradoks. Janusz Czapi ski ń Konw ersatorium prof. Andrzeja Blikle

Transkrypt

1 Kapitał ludzki i kapitał społeczny a dobrobyt materialny: polski paradoks Janusz Czapi ski ń Konw ersatorium prof. Andrzeja Blikle

2 eza 1. Kapita ł ludzkijako źró dło dobrobytu m aterialnego m a wię ksze znaczenie na poziom ie indywidualnym ni ż wspó lnotowym (m iasta,regiony,kraje),natom iastkapita ł spo łeczny m a wię ksze znaczenie na poziom ie w spó lnotow ym ni ż indyw idualnym. Teza 2. Kapita ł spo łecznym w Polsce jestbardzo niski, ro śnie natom iastszybko kapita ł ludzki. Wnios ek: R ozw ójpolskim a zatem charakterm olekularny, a nie wspó lnotowy rozwijaj ą si ę Polacy,a Polska tylko przy okazji. Teza 3. Takż e na poziom ie indywidualnym kapita ł spo łeczny ikulturowy zwię ksza wysoko ść zarobk ów,ale tylko przy wyższym poziom ie wykszta łcenia iw sektorze prywatnym.

3 Kapitał społeczny - zaufanie, przynależność do organizacji, udział w wyborach, aktywność na rzecz środowiska lokalnego, pozytywny stosunek do demokracji, udział w zebraniach nieobowiązkowych (skala 10-punktowa) (lub tylko zaufanie i przynależność do organizacji) Kapitał kulturowy wykształcenie ojca (skala 8-punktowa) Kapitał ludzki liczba lat nauki (lub poziomy wykształcenia), staż pracy i kwadrat stażu pracy (lub tylko poziom wykształcenia) Kapitał kulturowy wykształcenie ojca (skala 8-punktowa) Dobrobyt materialny dochód gospodarstwa domowego na osobę i liczba posiadanych przez gospodarstwo domowe dóbr i urządzeń (z wyjątkiem nowoczesnych technologii komunikacyjnych)

4 Kapita ł spo łeczny a dobrobytm aterialny w przekroju 19 m iast 1,00 Warszawa 0,80 Gdynia Gdańsk Dobrobyt materialny 0,60 0,40 0,20 Częstochowa Wrocław Opole Łódź Poznań Kraków Szczecin Olsztyn Białystok Katowice Toruń Lublin Rzeszów Kielce 0,00 Radom Bydgoszcz R kwadrat dla Liniowe = 0,493-0,20-0,25 0,00 0,25 Diagnoza spo łeczna 2007 Kapitał społeczny

5 Dobrobyt materialny w przekroju 19 miast ze względu na przeciętny poziom wykształcenia mieszkańców 0,80 DOBROBYT = -1,80 + 0,76 * Wyksztalcenie_2007 R-Square = 0,18 Gdynia Gdañsk Warszaw a DOBROBYT 0,60 Wroc³aw Opole 0,40 0,20 Bia³ystok ódÿ Olsztyn Szczecin Kraków Lublin Rzeszów Toruñ Katow ice Poznañ 0,00 Bydgoszcz Czêstochow a Radom Kielce 2,50 2,60 2,70 2,80 2,90 3,00 Wyksztalcenie_2007 Diagnoza spo łeczna 2007

6 ddoch_wlasny Dochód własny mieszkańców w przekroju 19 miast ze względu na przeciętny poziom kapitału społecznego ddoch_w las ny = 1361, ,66 * KAPITAL_SPOLECZNY R-Square = 0, ,00 W a rsza wa 1750,00 G dynia 1500, ,00 Kra ków Wroc³ Toruñ aódÿ Szcze Pozna w cinñ Kie lce O pole Ka Otowice lsztyn R ze szów Lublin C zê stochowa Bydgoszcz R a dom Bia ³ ystok G da ñsk 1000,00-0,25 0,00 0,25 0,50 KAPITAL_SPOLECZNY Diagnoza spo łeczna 2007

7 Dochód własny mieszkańców w przekroju 19 miast ze względu na przeciętny poziom wykształcenia 2250,00 ddoch_w lasny = -272, ,25 * Wyksztalcenie_2007 R-Square = 0,18 ddoch_wlasny 2000,00 W a rsza wa 1750,00 G dynia 1500, ,00 Bydgoszcz Kra ków ódÿ Szcze Wcin roc³ a w O lsztyn Ka towice Toruñ Pozna ñ Rzeszów O pole Kie lce Lublin Czê stochowa Bia ³ystok Ra dom G da ñsk 2,50 2,60 2,70 2,80 2,90 3,00 Wyksztalcenie_2007 Diagnoza spo łeczna 2007

8 Kapita ł spo łeczny a skategoryzowany doch ód na osob ę (w euro)w przekroju 20 kraj ó w (ESS 2002) ł ł interpersonalne) (kapita spo eczny:liczba dobrowolnych organizacji+ zaufanie European SocialSurvey 2002

9 Poziom wykszta łcenia a skategoryzowany doch ód na osob ę (w euro)w przekroju 20 kraj ów (ESS 2002) European SocialSurvey 2002

10 Źródło: dla wszystkich krajów, włącznie z Polską ESS - European Social Survey 2004 (odsetek odpowiedzi 7-10 na skali: 0- ostrożności nigdy za wiele, 10- większości ludzi można ufać ), dla Polski DS Diagnoza społeczna z lat (odsetek odpowiedzi większości ludzi można ufać na skali: większości ludzi można ufać, ostrożności nigdy za wiele, trudno powiedzieć); średnia dla wszystkich krajów w ESS 32 proc. Odsetek osób w wieku 18 i więcej lat ufających innym ludziom

11 Źródło: dla wszystkich krajów, włącznie z Polską ESS - European Social Survey 2002, dla Polski DS Diagnoza społeczna z lat Przeciętna liczba organizacji, do których należą respondenci w wieku 18 i więcej lat

12 Uwaga: Indeks obejmuje aktywność w 12 typach dobrowolnych organizacji Źródło: Center fo Democracy and Civil Society (. raport z 20 września 2007 r. Tolerancja dla homoseksualizmu ( Lesbijki i geje powinni móc żyć tak, jak chcą )

13 U w aga:indeks obejm uje aktyw no ść w 12 typach dobrow olnych organizacji Źró dło:centerfo Dem ocracy and CivilSociety (. 20 wrze śnia 2007 r. Indeks aktywnoś ci obywatels kiej

14 Źródło danych: średnia UE ESS - European Social Survey 2004; Polska dla lat Polski Generalny Sondaż Społeczny, dla lat Diagnoza Społeczna, oprac. własne Odsetek osób ufających innym ludziom w Polsce w latach

15 Źró dło:diagnoza Społeczna irocznik Statystyczny G US Odsetek gospodarstw domowych, w których stałe dochody wystarczają na zaspokojenie bieżących potrzeb, procent osób bardzo i dosyć szczęśliwych oraz dynamika PKB na mieszkańca (1990=100) w

16 Źró dło:r ocznikistatystyczne G U S Liczba student ów w tysi ącach

17 Źró dło:diagnoza Społeczna Odsetek osób palących papierosy i średnia liczba wypalanych dziennie papieros ów w latach

18 Pani własny (osobisty) dochód miesięczny netto (na rękę) średnio z ostatnich trzech miesięcy wyniósł Obserwowany Liniowy ,00 1,50 2,00 2,50 3,00 dkapital_spol_4 R 2 = 0,022 D iagnoza społeczna ,50 4,00

19 Pani własny (osobisty) dochód miesięczny netto (na rękę) średnio z ostatnich trzech miesięcy wyniósł Obserwowany Liniowy ,00 2,00 3,00 deduk5 R 2 = 0,078 D iagnoza społeczna ,00 5,00

20 logarytm wynagrodzenia za godzinę pracy Obserwowany Liniowy 8,00 6,00 4,00 2,00 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 dkapital_spol_4 R 2 = 0,038 D iagnoza społeczna ,50 4,00

21 logarytm wynagrodzenia za godzinę pracy Obserwowany Liniowy 8,00 6,00 4,00 2,00 1,00 2,00 3,00 deduk5 R 2 = 0,128 D iagnoza społeczna ,00 5,00

22 Zscore: Zscore(ddobrobyt) Obserwow any Liniowy 10, , , , , ,00 1,50 2,00 2,50 3,00 dkapital_spol_4 R 2 = 0,036 D iagnoza społeczna ,50 4,00

23 Zscore: Zscore(ddobrobyt) Obserwowany Liniowy 10, , , , , ,00 2,00 3,00 deduk5 R 2 = 0,157 D iagnoza społeczna ,00 5,00

24 Standaryzowane współ czynnikiregresji poziom u kapita łu ludzkiego (poziom wykszta łcenia)ikapita łu spo łecznego (zaufanie iprzynale żno ść do organizacji)jako predyktor ów dochodu na osob ę (ESS 2002)

25 ależność między poziomem wykształcenia i kapitałem społecznym a dobrobytem materialny

26 Zależność między poziomem wykształcenia i kapitałem społecznym a dobrobytem materialnym wśród pracowników sektora publicznego

27 Zależność między poziomem wykształcenia i kapitałem społecznym a dobrobytem materialnym wśród pracowników sektora prywatnego

28 Zależność między poziomem wykształcenia i kapitałem społecznym a dobrobytem materialnym wśród przedsiębiorców

29 Zależność między poziomem wykształcenia i kapitałem społecznym a dochodem na godzinę

30 Zależność między poziomem wykształcenia i kapitałem społecznym a dochodem na godzinę wśród pracowników sektora publicznego

31 Zależność między poziomem wykształcenia i kapitałem społecznym a dochodem na godzinę wśród pracowników sektora prywatnego

32 Zależność między poziomem wykształcenia i kapitałem społecznym a dochodem na godzinę wśród przeds iębiorców

33 Analiza regresji; Zmienna zależna: logarytm naturalny dochodu miesięcznego netto w 2007 r. Współczynniki niestandaryzowane Współczynniki standaryzowane Błąd Model B standardowy Beta t Istotność 1 (Stała) 7,400, ,692,000 Płeć -,201,018 -,160-11,460,000 R 2 =0,025 2 (Stała) 7,368, ,122,000 Płeć -,189,017 -,150-10,879,000 Kapitał społeczny,099,008,167 12,134,000 R 2 =0,053 3 (Stała) 7,139, ,207,000 Płeć -,200,017 -,159-11,817,000 Kapitał społeczny,089,008,151 11,171,000 Kapitał kulturowy,077,005,210 15,579,000 R 2 =0,096 4 (Stała) 6,079, ,948,000 Płeć -,258,016 -,205-15,979,000 Kapitał społeczny,022,008,037 2,744,006 Kapitał kulturowy,042,005,114 8,008,000 Staż pracy,029,003,516 11,359,000 Kwadrat stażu pracy,000,000 -,325-7,196,000 Liczba lat nauki,075,003,346 23,342,000 R 2 =0,209

34 Analiza regresji; Zmienna zależna: logarytm naturalny dochodu miesięcznego netto w 2007 r. Współczynniki niestandaryzowane Współczynniki standaryzowane Błąd Model B standardowy Beta t Istotność 1 (Stała) 7,400, ,730,000 Płeć -,201,018 -,160-11,470,000 R 2 =0,026 2 (Stała) 7,368, ,160,000 Płeć -,189,017 -,150-10,895,000 Kapitał społeczny,098,008,167 12,116,000 R 2 =0,053 3 (Stała) 7,139, ,231,000 Płeć -,201,017 -,159-11,833,000 Kapitał społeczny,089,008,150 11,154,000 Kapitał kulturowy,077,005,210 15,583,000 R 2 =0,097 4 (Stała) 7,135, ,935,000 Płeć -,293,016 -,233-17,917,000 Kapitał społeczny,015,008,026 1,961,050 Kapitał kulturowy,036,005,098 6,909,000 Staż pracy,030,003,534 11,764,000 Kwadrat stażu pracy -,001,000 -,352-7,811,000 Wykszt.podstawowe -,401,031 -,179-13,082,000 Wykszt.zasadnicze -,213,020 -,159-10,647,000 Wykszt. średnie Ref Wykszt. licencjat,149,031,065 4,832,000 Wykszt. Magister,407,025,239 16,230,000 R 2 =0,225

35 Analiza regresji; zmienna zależna: logarytm naturalny stawki za godzinę Współczynniki niestandaryzowane Współczynniki standaryzowane Błąd Model standard B owy Beta t Istotność 1 (Stała) 2,185,027 82,035,000 Płeć -,080,017 -,068-4,647,000 R 2 =0,005 2 (Stała) 2,151,026 81,731,000 Płeć -,067,017 -,057-3,951,000 Kapitał społeczny,101,008,183 12,665,000 R 2 =0,038 3 (Stała) 1,933,029 65,523,000 Płeć -,079,017 -,067-4,723,000 Kapitał społeczny,091,008,166 11,737,000 Kapitał kulturowy,073,005,213 15,089,000 R 2 =0,083 4 (Stała),940,048 19,567,000 Płeć -,141,016 -,119-8,894,000 Kapitał społeczny,029,008,052 3,709,000 Kapitał kulturowy,033,005,096 6,425,000 Staż pracy,022,003,409 8,602,000 Kwadrat stażu pracy,000,000 -,250-5,293,000 Liczba lat nauki,077,003,379 24,371,000 R 2 =0,200

36 Analiza regresji; zmienna zależna: logarytm naturalny stawki za godzinę Model Współczynniki niestandaryzowane Współczynniki standaryzowane Błąd standardo B wy Beta t Istotność 1 (Stała) 2,185,027 82,049,000 Płeć -,081,017 -,068-4,664,000 R 2 =0,005 2 (Stała) 2,152,026 81,748,000 Płeć -,068,017 -,057-3,976,000 Kapitał społeczny,100,008,182 12,630,000 R 2 =0,038 3 (Stała) 1,933,029 65,532,000 Płeć -,079,017 -,067-4,748,000 Kapitał społeczny,091,008,165 11,703,000 Kapitał kulturowy,073,005,213 15,094,000 R 2 =0,083 4 (Stała) 1,987,038 52,349,000 Płeć -,176,016 -,149-10,967,000 Kapitał społeczny,020,008,037 2,671,008 Kapitał kulturowy,027,005,079 5,331,000 Staż pracy,023,002,426 9,016,000 Kwadrat stażu pracy,000,000 -,280-5,964,000 Wykszt.podstawowe -,303,031 -,141-9,895,000 Wykszt.zasadnicze -,178,020 -,142-9,143,000 Wykszt. średnie Ref Wykszt. licencjat,165,030,076 5,469,000 Wykszt. magister,495,024,314 20,360,000 R 2 =0,221

37 Analiza regresji; zmienna zależna: dobrobyt materialny Model Współczynniki niestandaryzowane Współczynniki standaryzowane B Błąd standardowy Beta t Istotność 1 (Stała),133,046 2,912,004 Płeć,080,030,038 2,709,007 R 2 =0,001 2 (Stała),086,045 1,887,059 Płeć,098,029,047 3,368,001 Kapitał społeczny,152,014,153 11,069,000 R 2 =0,024 3 (Stała) -,444,050-8,864,000 Płeć,078,028,037 2,801,005 Kapitał społeczny,130,013,132 9,910,000 Kapitał kulturowy,175,008,283 21,336,000 R 2 =0,104 4 (Stała) -1,806,082-22,138,000 Płeć -,002,027 -,001 -,073,941 Kapitał społeczny,041,013,042 3,124,002 Kapitał kulturowy,104,009,168 11,814,000 Staż pracy,002,004,025,543,587 Kwadrat stażu pracy,000,000,100 2,227,026 Liczba lat nauki,123,005,339 22,945,000 R 2 =0,194

38 Analiza regresji; zmienna zależna: dobrobyt materialny Model Współczynniki niestandaryzowane Błąd Współczynniki standaryzowane B standardowy Beta t Istotność 1 (Stała),133,046 2,914,004 Płeć,080,030,038 2,707,007 R 2 =0,001 2 (Stała),086,045 1,893,058 Płeć,098,029,046 3,361,001 Kapitał społeczny,151,014,153 11,061,000 R 2 =0,024 3 (Stała) -,443,050-8,861,000 Płeć,078,028,037 2,794,005 Kapitał społeczny,130,013,132 9,903,000 Kapitał kulturowy,175,008,283 21,340,000 R 2 =0,104 4 (Stała) -,049,066 -,741,459 Płeć -,057,027 -,027-2,090,037 Kapitał społeczny,035,013,036 2,669,008 Kapitał kulturowy,097,009,157 10,983,000 Staż pracy,004,004,041,912,362 Kwadrat stażu pracy,000,000,073 1,622,105 Wykszt.podstawowe -,730,051 -,196-14,228,000 Wykszt.zasadnicze -,374,033 -,168-11,172,000 Wykszt. średnie Wykszt. licencjat,251,052,065 4,815,000 Wykszt. magister,576,043,200 13,469,000 R 2 =0,202

39 Skumulowany efekt trzech rodzajów kapitału: osoby z wyższym wykształceniem i wysokim poziomem kapitału społecznego oraz kapitału kulturowego zarabiają na godzinę ponad dwukrotnie więcej (17 zł) od osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (8 zł) i o 60% więcej od osób z wykształceniem wyższym, ale z niskim kapitałem kulturowym i społecznym, Istotne statystycznie efekty główne kapita łu ludzkiego,kapita łu spo łecznego ikapita łu kulturowego oraz efekt interakcjikapita łu ludzkiego ikapita łu spo łecznego kapita ł spo łeczny nabiera znaczenia wraz ze wzrostem kapita łu ludzkiego,natom iastkapita ł kulturowy jesttak sam o ważny na wszystkich poziom ach wykszta łceni,chocia ż jego rola ro śnie w przypadku osó b z wyższym wykszta łceniem S tawka godzinowa w 2007 r. w zależności od poziomu wykształcenia, kapitału kulturowego (KK) i kapitału s połecznego (KS )

40 Istotne statystycznie efekty główne kapitału ludzkiego i kapitału kulturowego oraz efekt interakcji kapitału ludzkiego i kapitału społecznego; kapitał społeczny nabiera znaczenia wraz ze wzrostem kapitału ludzkiego, natomiast kapitał kulturowy jest tak samo ważny na wszystkich poziomach wykształceni, chociaż jego rola rośnie w przypadku osób z wyższym wykształceniem Dochód miesięczny netto w 2007 r.. w zależności od poziomu wykształcenia, kapitału kulturowego (KK) i kapitału społecznego (KS)

41 Istotne statystycznie efekty główne kapitału ludzkiego, kapitału społecznego i kapitału kulturowego Dobrobyt materialny. w zależności od poziomu wykształcenia, kapitału kulturowego (KK) i kapitału społecznego (KS)

42 Kultura (np. telewizja) S tyl wychowania Ins tytucje publiczne Kapitał s połeczny Kapita ł fizyczny i finansow y Rozwój ws pólnotow y Kapitał ludzki Kapitał kulturowy Polska ście żka rozw oju Rozwój indywidualn y (molekularn y) M odeldw óch ście żek rozw oju ekonom icznego

43 Analiza regresji; wpływ telewizji i internetu na kapitał społeczny Model Współczynniki niestandaryzowane Współczynniki standaryzowane B Błąd standardowy Beta t Istotność 1 (Stała),151,036 4,204,000 Płeć -,178,018 -,088-9,891,000 Wiek,003,000,049 5,521,000 R 2 =0,010 2 (Stała),283,045 6,317,000 Płeć -,165,018 -,082-9,270,000 Wiek,005,001,094 10,034,000 Telewizja -,079,007 -,104-11,598,000 Internet,011,001,095 10,094,000 R 2 =0,029

44 Współczynniki korelacji między poziomem wykształcenia a kapitałem społecznym