Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
|
|
- Judyta Bukowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Szewczyk L. i inni: Cukrzyca typu 1 a zaburzenia funkcjonowania tkanki kostnej Vol. 13/2014 Nr 4(49) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Cukrzyca typu 1 a zaburzenia funkcjonowania tkanki kostnej Type 1 diabetes mellitus and dysfunction of bone status 1,2 Leszek Szewczyk, 2 Anna Bury, 2 Robert Piekarski 1 Wydział Pedagogiki i Psychologii Pielęgniarstwo, WSEI w Lublinie 2 Klinika Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Adres do korespondencji: Leszek Szewczyk, Klinika Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Prof. Gębali 6, Lublin, l.szewczyk@wp.pl Słowa kluczowe: cukrzyca typu 1, funkcjonowanie tkanki kostnej Key words: type 1 diabetes mellitus, bone status STRESZCZENIE/ABSTRACT Relacje między metabolizmem tkanki kostnej a mechanizmami regulującymi gospodarkę węglowodanową nie wydają się bezpośrednie, choć nie są dostatecznie poznane, a przecież uważa się że tkanka kostna wykorzystuje znaczną pulę glukozy przyswajanej przez organizm. Prześledzono relacje między markerami kościotworzenia a działaniem insuliny, zachowanie tych markerów w przebiegu cukrzycy typu 1, równoległość procesów angiogenezy i osteogenezy oraz uwarunkowania osteopenii w cukrzycy typu 1. Endokrynol. Ped. 13/2014;4(49): The relationship between the bone metabolism and the mechanisms regulating carbohydrate homeostasis does not appear to be direct, but are not sufficiently known, and yet it is believed that bone tissue is using the large pool of the glucose acquired by the organism. The relationship between markers of bone formation and action of insulin, the behavior of these markers in type 1 diabetes, the parallel processes of angiogenesis and osteogenesis and conditions of osteopenia in type 1 diabetes have been assessed. Pediatr. Endocrinol. 13/2014;4(49): Relacje między metabolizmem tkanki kostnej a mechanizmami regulującymi gospodarkę węglowodanową nie są dostatecznie poznane i nie wydają się bezpośrednie i proste. Jak wiadomo, kości są ciągle przebudowywane, zużytą tkankę kostną zastępuje nowa. Proces ten zachodzi przy pomocy dwu typów komórek: osteoblastów i osteoklastów. Osteoklasty mają zdolność rozpuszczania i resorpcji tkanki kostnej, co ma znaczenie w prawidłowym kształtowaniu się struktury kości. Osteoblasty wytwarzają zaś część organiczną macierzy kostnej, w której odkładają się związki fosforanów wapnia. Proces ten jest regulowany przez parathormon i wit. D. 35
2 Praca przeglądowa Endokrynol. Ped., 13/2014;4(49):35-40 Osteokalcyna i osteoprotegeryna/ RANKL a trzustka Osteokalcyna jest hormonem wytwarzanym przez osteoklasty, jej synteza zależna jest od wit. D i wit. K, stąd udział tych witamin w procesie kościotworzenia. Według Wei i wsp. [1] może ona mieć wpływ na metabolizm glukozy, uwalnianie insuliny i stymulację insulinowrażliwości. Badania tych autorów wskazują na potencjalny wpływ osteokalcyny na stymulację proliferacji komórek beta trzustki zarówno w okresie okołoporodowym, jak i u dorosłych. Z kolei niekarboksylowana gamma-osteokalcyna stymuluje komórki beta trzustki do sekrecji insuliny oraz zwiększa insulinowrażliwość tkanki tłuszczowej, mięśniowej i wątroby [2]. Insulina zaś posiada w obrębie osteoblastów receptory, których aktywacja prowadzi do stymulacji ich do produkcji osteokalcyny [3, 4]. Zatem aktywacja receptora insulinowego w osteoblastach pośrednio wpływa na procesy kościotworzenia [5, 6]. Połączenie insuliny z receptorem w osteoblastach doprowadza jednak również do obniżenia aktywności osteoprotegeryny i zwiększenia aktywności osteoklastów oraz resorpcji kości. Toteż obniżenie wartości osteoprotegeryny i zmiana stosunku OPG/ RANKL sprzyjają aktywacji resorpcji [7]. Osteoprotegeryna (OPG), produkowana w wielu tkankach m.in. układu sercowo-naczyniowego, płucach, nerkach, kościach, warunkuje prawidłowe dojrzewanie i funkcjonowanie osteoklastów, bowiem wiążąc się z RANKL blokuje dojrzewanie, aktywację osteoklastów oraz wzmaga ich apoptozę [8 10]. Usunięcie genu OPG u myszy powoduje osteopenię i obniżenie mechanicznej wytrzymałości kości [11]. Białko typu RANKL (receptor activator of nuclear factor NF-kB ligand) stanowi czynnik aktywujący proces dojrzewania osteoklastów poprzez ich różnicowanie, funkcjonowanie oraz hamowanie ich apoptozy. Równowaga pomiędzy OPG a RANKL reguluje więc rozwój i aktywację osteoklastów, a tym samym reguluje metabolizm kości [8 10]. Warto przy tym pamiętać, że związek układu OPG/ RANKL z układem immunologicznym ma zasadnicze znaczenie w patogenezie osteoporozy w przebiegu chorób autoimmunologicznych (m.in. cukrzyca typu 1) i zapalnych. Ekspresję OPG zmniejszają leki immunosupresyjne, a więc następuje wówczas aktywizacja osteoklastów [12, 13]. Niedobór innych hormonów a osteopenia Jak wiadomo, w procesach kościotworzenia bierze udział parathormon, który aktywizuje komórki mezenchymy do różnicowania się w osteoklasty (kalcitonina hamuje ten proces); z kolei wit. D, od której w dużej mierze zależy synteza osteokalcyny, przyspiesza mineralizację substancji podstawowej kości. Warto także przypomnieć, że badania ostatnich lat wskazują na immunomodulacyjną rolę wit. D oraz jej obniżone poziomy u dzieci, zwłaszcza z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 1, co może sugerować również jej inicjującą rolę w procesach autoimmunizacyjnych leżących u podłoża tej choroby, a także działanie ochronne na komórki beta i hamowanie ich dalszej destrukcji [14 16]. Niedobory wit. D równocześnie wpływają na słabą strukturę kości w rozpoznanej cukrzycy typu 1, co niewątpliwie ułatwia procesy osteopeniczne. Według Thrailkill i Fowlkesa [17] osteopatia cukrzycowa charakteryzuje się zmianami w mikroarchitekturze, które obniżają jakość kości, na co korzystny wpływ ma wit. D. Potwierdzają ten nieprawidłowy stan tkanki kostnej pogłębione badania Hameda i wsp. [18], dotyczące dzieci z cukrzycą typu 1. Wskazują one, że aktywność fizyczna i podawanie wit. D ma istotne znaczenie dla właściwego funkcjonowania tkanki kostnej w cukrzycy typu 1. U chorych na cukrzycę typu 1 źle kontrolowanych wyraźnie zmniejsza się aktywność osteoblastów. Tworzenie macierzy kostnej jest zwolnione. W tej sytuacji dochodzi do rozkojarzenia obrotu metabolicznego w tkance kostnej i osteopenii (ryc. 1). Zwłaszcza kwasica ketonowa zwiększa aktywność osteoklastów [19 21]. Przyczyny osteopenii w cukrzycy typu 1 Publikacje dotyczące zagadnienia osteopenii/ osteoporozy u chorych na cukrzycę typu 1 podkreślają [19, 21] znaczenie wielu uwarunkowań: Stan kataboliczny spowodowany niedoborem insuliny zmniejsza tworzenie białek, a więc i białek macierzy kostnej oraz zmniejsza mineralizację kości. Jednak wczesne włączenie do leczenia insulinoterapii może regulować metabolizm białek. Stany kwasicy ketonowej zwiększają aktywność osteoklastów, ale są to stany szybko likwidowane w czasie intensywnej terapii Ograniczenia dietetyczne sprzyjają ujemnemu bilansowi azotu, wapnia, fosforanów. Nowoczesna 36
3 Szewczyk L. i inni: Cukrzyca typu 1 a zaburzenia funkcjonowania tkanki kostnej Ryc. 1. Cukrzyca typu 1 a osteopenia (wg J. Tatoń [21]) Fig. 1. Type 1 diabetes mellitus and osteopenia (according to J. Tatoń [21]) edukacja dietetyczna stara się wdrożyć u pacjentów z cukrzycą typu 1 stosowanie właściwej diety. Nefropatia cukrzycowa dodatkowo wpływa na zmniejszenie wytwarzania 1,25dihydroksycholekalciferolu. Angiopatia cukrzycowa może upośledzać przepływ krwi w drobnych naczyniach kostnych i pogarszać odżywianie tkanki kostnej. W efekcie zmniejszenie macierzy kostnej może prowadzić do zmniejszenia gęstości masy kostnej. Dotyczy to zwłaszcza osób z dłużej trwającą cukrzycą typu 1. W związku jednak z coraz lepszym wyrównaniem metabolicznym cukrzycy typu 1 (preparaty insuliny i zbliżone do fizjologicznych warunków podawanie insuliny) u większości chorych wchłanianie Ca, P w jelicie i ich stężenie we krwi pozostaje niezmienione [21]. Tym samym w dobrze kontrolowanej cukrzycy typu 1 niebezpieczeństwo wczesnej osteopatii cukrzycowej wydaje się mniej prawdopodobne. Natomiast obserwacje m.in. Mathieu i wsp. [14] oraz Szewczyka i wsp. [15] potwierdziły niedobory wit. D u osób ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1, które mogą rzutować na funkcjonowanie tkanki kostnej. Angiogenesis i osteogenesis Interesująca, z punktu widzenia relacji między tkanką kostną a cukrzyca typu 1 wydaje się kwestia równoległości istotnych dla funkcjonowania tej tkanki procesów angiogenezy i osteogenezy, pomimo że nie do końca są poznane ich komórkowe i metaboliczne mechanizmy. Kości zaś są bogato unaczynioną tkanką i rozwój kości współistnieje z angiogenezą szkieletową. Kusumbe i wsp. [22] dokonali identyfikacji specyficznych komórek śródbłonka naczyń krwionośnych kości i ich sygnalnych wskaźników wskazujących na mechanizmy, poprzez które unaczynienie przyczynia się do budowy kości. Równoległy rozwój naczyń szkieletowych i osteogeneza sugerują obecność molekularnego, krzyżowego współdziałania pomiędzy śródbłonkiem a komórkami osteoblastów. Według badań Ramasamy i wsp. [23] rozwój naczyń w kości jest uwarunkowany wyspecjalizowanymi tkankowymi formami angiogenezy. Badania te wykazały obecność populacji komórek endotelialnych w naczyniach, które są specyficzne dla kości i osteogenezy, mają istotne znaczenie w kształtowaniu się waskulatury kostnej (L-endotelium, H-endotelium) i tym samym w dojrzewaniu i regeneracji kości. Przy tym komórki kostne wytwarzają czynnik re- 37
4 Praca przeglądowa Endokrynol. Ped., 13/2014;4(49):35-40 gulujący angiogenezę (głównie VEGF vascular endothelial growth factor). Oczywiście wiele czynników może wpływać na mechanizmy angiogenezy, m.in. następstwa cukrzycy. Np. Shin i wsp.(24) obserwowali ścisłą zależność między podwyższonymi stężeniami osteoprotegeryny a dysfunkcją śródbłonka naczyń, co prawda u chorych na cukrzycę typu 2. Ale w cukrzycy typu 1 możemy się spodziewać większego ryzyka zaburzeń naczyniowych (mikroangiopatia cukrzycowa) Cukrzyca typu 1 a ryzyko zaburzeń metabolizmu kostnego W przebiegu cukrzycy typu 1 wiele czynników może wpływać na osłabienie struktury kostnej. Jak podają Jackuliak i Payer [25], ryzyko złamań jest sześciokrotnie większe niż u zdrowych osób i jest związane z mniejszą masą kostną. Maddaloni i wsp. [26] wykazali, że poziomy osteokalcyny zachowują się odwrotnie proporcjonalnie do stężeń hemoglobiny glikowanej i wartości BMI (bone mass index), potwierdzając hipotezę, że zła kontrola glikemii może wpływać na funkcję osteoblastów. Z kolei Saito i wsp. [27] stwierdzili, że nie tylko hiperglikemia, ale i stres oksydacyjny redukuje korzystne enzymatyczne relacje w obrębie tkanki kostnej (cross-links). Z badań Abd El Dayem i wsp. [28] wynika, że pacjenci z cukrzycą typu 1 charakteryzowali się niskimi wartościami BMI, słabą budową kości i wysokimi markerami resorpcji kości, Zaś obserwacje Maggio i wsp. [29] wykazały, ze u dzieci z cukrzycą typu 1 zachęconych do regularnej aktywności fizycznej poprawiła się wartość biomarkerów kostnych (osteokalcyna, kolagen typu 1) oraz szczytowa masa kostna, zapobiegając osteoporozie. Yaturu i wsp. [30], podkreślając znaczenie mechanizmów, które wpływają na funkcjonowanie tkanki kostnej, jak insulina, IGF-1, cytokiny, stopień glikacji białek i produkty glikacji a także równowaga wapniowo-fosforanowa, wykazali obniżone poziomy osteokalcyny w cukrzycy typu 1, zaś BMD (Bone mass density) podobną u chorych i zdrowych osób i niezależącą od wartości hemoglobiny glikowanej, czasu trwania cukrzycy, aktywności fizycznej, diety. Według obserwacji Camurdana i wsp. [31] hemoglobina glikowana i trwanie cukrzycy typu 1 są najważniejszymi determinantami BMD, zaś faza dojrzewania ma inne znaczenie, bowiem BMD jest niższa we wcześniejszych fazach dojrzewania w nowo rozpoznanej cukrzycy tego typu. Obserwacje Viny i wsp. [32] wykazały, że BMD wzrastała systematycznie u osób zdrowych i chorych na cukrzycę typu 1, ale była istotnie niższa u chorych, głównie w fazie skoku pokwitaniowego, Natomiast nie stwierdzili oni zależności pomiędzy kontrolą metaboliczna (HbA1c, zapotrzebowanie na insulinę), trwaniem cukrzycy a BMD. Z kolei Saha i wsp. [33], prowadząc badania porównawcze u nastolatków chorych na cukrzycę typu 1, wykazali, że deficyty dotyczące tkanki kostnej wydają się dotyczyć bardziej chłopców niż dziewcząt. Heap i wsp. [34] podkreślają, że zmieniona mineralizacja kości u nastolatków z cukrzycą typu 1 może ograniczać osiągnięcie szczytowej masy kostnej i zwiększyć nasilenie osteoporozy w późniejszym okresie życia. Podobnie obserwacje Valerio i wsp. [35] wskazują na fakt, że słabo wyrównana metabolicznie cukrzyca typu 1 może stanowić dla adolescentów z długotrwającą chorobą ryzyko rozwoju osteopenii w dorosłym życiu. Potwierdzają to wyniki badań Hamiltona i wsp. [36] osób dorosłych z cukrzycą typu 1, które wykazują, że mają oni obniżoną BMD w porównaniu do zdrowych rówieśników. Powikłania cukrzycy a osteopenia Obserwacje i badania wskazują na pewną równoległość zaburzeń struktury kostnej w cukrzycy typu 1 i występowania innych tzw. późnych powikłań cukrzycy. Rosadilla i wsp. [37] wykazali, że BMD u pacjentów z cukrzycą typu 1 była podobna u tych, którzy mieli prawidłową i nieprawidłową mikroalbuminurię, zwracając uwagę, że dysfunkcje kostne nie są istotnym problemem cukrzycy typu 1 z krótkim czasem trwania i bez ostrych powikłań. Natomiast Kundsen i wsp. [38] stwierdzili podwyższone stężenie osteoprotegeryny, co prawda u chorych z cukrzycą typu 2 z mikroalbuminurią i makulopatią, co może świadczyć o związku zaburzeń układu OPG/RANKL z występowaniem mikroangiopatii. Wcześniejsze obserwacje Forsta i wsp. [39] wykazały zależność pomiędzy obniżeniem BMD w kości udowej (ale nie w osi szkieletu) i neuropatią cukrzycową. Interesujące obserwacje poczynili Campos i wsp. [40] mierząc BMD (DEXA) i parametry remodelingu kości na początku i po siedmiu latach terapii insulinowej. Stwierdzili, że poprawa kontroli metabolicznej, wzrost BMI i obniżenie parametrów resorpcji kości mogą przyczynić się do stabilizacji masy kostnej w cukrzycy typu 1, ale obecność retinopatii jest krytycznym wskaźnikiem postępującej osteopatii cukrzycowej. 38
5 Szewczyk L. i inni: Cukrzyca typu 1 a zaburzenia funkcjonowania tkanki kostnej Podsumowanie Analiza funkcjonowania tkanki kostnej w warunkach fizjologii i patologii związanej z zaburzeniami metabolicznymi w cukrzycy wskazuje na możliwość powstawania u pacjentów z cukrzycą typu 1 wśród późnych powikłań również osteopatii cukrzycowej. Jednak w krótkotrwałej cukrzycy typu 1, ponadto dobrze wyrównanej metabolicznie przy pomocy nowoczesnych metod terapeutycznych, wczesne pojawianie się zmian w strukturze i metabolizmie tkanki kostnej wydaje się mało prawdopodobne. Niemniej należy mieć na uwadze taką możliwość w słabo kontrolowanej, wieloletniej cukrzycy typu 1, powiązanej często z niedoborami wit. D. PIŚMIENNICTWO/REFERENCES [1] Wei J., Hanna T., Suda N., Karsenty G.: Osteocalcin promotes beta-cell proliferation during development and adulthood through Gprc6a. Diabetes, 2014:63, [2] Ferron M., Wei J., Yoshizawa T. et al.: Insulin signaling in osteoblasts integrates bone remodeling and energy metabolism. Cell, 2010:142, [3] Fukumoto S., Martin T.J.: Bone as an endocrine organ, Trends Endocrinol. Metab., 2009:20, [4] Thrailkill K.M., Lumpkin C.K., Burn R.C. et al.: Is insulin an anabolic agent in bone? Dissecting the diabetic bone for clues. Am. J. Physiol. Endocrinol. Metab., 2005:289, [5] Gandhi A., Beam H.A., O Connor J.P. et al.: The effects of local insulin delivery on diabetic fracture healing. Bone, 2005:37, [6] Botalin S., McCabe L.R.: Bone loss and increased bone adiposity in spontaneous and pharmagologically induced diabetic mice. Endocrinology, 2007:148, [7] Martin M., McCabe L.R.: Type 1 diabetic bone phenotype is location but not gender dependent. Histochemistry and Cell Biology., 2007:128, [8] Hofbauer L.C., Schoppet M.: Clinical implications of the osteoprotegerin/rankl/rank system for bone and vascular diseases. JAMA, 2004:292, [9] Rogers A., Eastell F.: Circulating osteoprotegerin and receptor activator for nuclear factor (B ligand: clinical utility in metabolic bone disease assesment). J. Clin. Endocrinol. Metab., 2005:90, [10] Kryśkiewicz E., Lorenc R.: Szlak RANKL/RANK/OPG i jego znaczenie w fizjologii i patofizjologii kości. Terapia, 2006:3, [11] Jiang J.X., Siller-Jackson A.J., Burra S.: Roles of gap junctions and hemi-channels in bone cel funktions and in signal transmission of mechanical stress. Front. Biosci., 2007:12, [12] Boyle W.J. et al.: Osteoclast differentiation and activation. Nature 2003:423, [13] Cough S.C., Simmonds M.J.: The HLA region and autoimmune disease: associations and mechanism of action. Curr. Genomics, 2007,8, [14] Mathieu C., Gyseman C., Giuleti A., Bonillon R.: Vitamin D and diabetes. Diabetologia, 2005:48, [15] Szewczyk L., Azab Y., Bury A., Piekarski R.: Próba ochrony komórek beta po zdiagnozowaniu cukrzycy typu 1. Endokrynol. Pol., 2006:5, [16] Szewczyk L., Piekarski R.: Rola wit. D w cukrzycy typu 1. Endokrynol. Pol., 2008:7, [17] Thrailkill K.M., Fowlkes J.L.: The role of vitamin D in the metabolic homeostasis of diabetic bone. Clin. Rev. Bone Miner. Metab., 2013:11, [18] Hamed E.A., Faddan N.H., Elhafeez H.A., Sayed D.: Parathormone-25(OH)vitamin D axis and bone status in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Pediatr. Diabetes., 2011:12, [19] Selby P.L.: Osteopenia and diabetes. Diabet. Med., 1988:5, [20] Lopez-Ibarra P. et al.: Bone mass in type 1 diabetes mellitus. Diabetologia, 1992:35, [21] Tatoń J.: Choroby układu kostno-stawowego powodowane przez cukrzycę [w]: Diabetologia. Red. J. Tatoń, A. Czech. Warszawa PZWL 2001, [22] Kusumbe A.P., Ramasamy S.H., Adams R.H.: Coupling of angiogenesis and osteogenesis by specyfic vessel subtype in bone. Nature, 2014:507, [23] Ramasamy S.K., Kusumbe A.P., Wang L., Adams R.H.: Endothelial Notch activity promotes angiogenesis and osteogenesis in bone. Nature, 2014: 507, [24] Shin J., Shin Y., Chung C.: Elevated serum osteoprotegerin levels are associated with vascular endothelial dysfunction in type 2 diabetes. Diabetes Care, 2006:29, [25] Jackulik P., Payer J.: Osteoporosis, fractures and diabetes. Int. J. Endocrinol., 2014, jun 23 (Epub.) [26] Maddaloni E., Donofrio L., Launa A. et al.: Osteocalcin levels are inversely associated with HbA1c and BMI in adult subjects with long-standing type 1 diabetes. J. Endocrinol. Invest., 2014, maj 24 (Epub.). [27] Saito M., Marumo K.: Bony quality and diabetes. Front. Endocrinol., 2013:4,
6 Praca przeglądowa Endokrynol. Ped., 13/2014;4(49):35-40 [28] Abd El Dayem S.M., El-Shehaby A.M., Abd El Gafeir A. et al.: Bone density, body composition and markers of bone remodeling in type 1 diabetic patients. Scand. J. Clin. Lab. Invest., 2011:71, [29] Maggio A.B., Rizzok R.A., Marchand L.M. et al.: Physical activity increases bone mineral density in chikdren with type 1 diabetes. Med. Sci. Sports Exerrc., 2012:44, [30] Yaturu S.: Diabetes and skeletal health. J. Diabetes, 2009:1, [31] Camurdan M.O., Ciaz P., Bideci A., Demirel F.: Role of hemoglobin A(1c), duration and puberty on mineral density in diabetic children. Pediatr. Int., 2007:49, [32] Vina S., Bueno L.G., Armanda M. et al.: Bone mineral density in juvenile-onset diabetes mellitus. An. Esp. Pediatr., 2000:52, [33] Saha M.T., Sievanen H., Salo M.K. et al.: Bone mass and structure in adolescents with type 1 diabetes compared to healthy peers. Osteoporos. Int., 2009:20, [34] Heap J., Murray M.A., Miller S.C. et al.: Alterations in bone characteristics associated with glicemic control in adolescents with type 1 diabetes mellitus. J. Pediatr., 2004:144, [35] Valerio G., del Puente A., Esposito-del Puente A. et al.: The lumbar bone mineral density is affected by long-term poor metabolic control in adolescents with type 1 diabetes mellitus. Hormone Res., 2002:58, [36] Hamilton E.J., Rakic V., Davis W.A. et al.: Prevalance and predictor of osteopenia and osteoporosis in adults with type 1 diabetes. Diabet. Med., 2009:26, [37] Rosadilla A., Nolla J.M., Montana E. et al.: Bone mineral density in patients with type 1 diabetes mellitus. Joint Bone Spine., 2000:67, [38] Kundsen S.T., Foss C., Poulsen P.L. et al.: Increased plasma concentrations of osteoprotegerin in type 2 diabetic patients with microvascular complications. Eur. J. Endocrinol., 2003:149, [39] Forst T., Pfutzner A., Kann P. et al.: Peripheral osteopenia in adult patients with insulin-dependent diabetes mellitus. Diabet. Med., 1995:12, [40] Campos P., Lopez-Ibarra P.J., Escobar=Jimenez J.: Intensive insulin therapy and bone mineral density in type 1 diabetes mellitus. Osteoporos. Int., 2000:11,
Katarzyna Pawlak-Buś
Katarzyna Pawlak-Buś Klinika Rumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego Oddział Reumatologii i Osteoporozy Szpitala im. Józefa Strusia w Poznaniu Canalis at al., N. Engl. J. Med. 2007 Równowaga
CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI
CHOROBY REUMATYCZNE A OBNIŻENIE GĘSTOŚCI MINERALNEJ KOŚCI Katarzyna Pawlak-Buś Katedra i Klinika Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu ECHA ASBMR 2018 WIELOCZYNNIKOWY CHARAKTER
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość
Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego
Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?
Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Cukrzyca typu 2 Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 Jeśli otrzymałeś tę ulotkę, prawdopodobnie zmagasz się z problemem cukrzycy. Musisz więc odpowiedzieć sobie na pytania: czy wiesz, jak żyć z cukrzycą? Jak postępować w wyjątkowych
Tkanka kostna. Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi:
Tkanka kostna Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi: Osteogeneza (kościotworzenie) - przeważa do 25-30 lat tzn. do osiągnięcia szczytowej
Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości
Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA
dr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ
dr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ KOMÓRKI SATELITARNE (ang. stem cells) potencjał regeneracyjny mięśni HIPERTROFIA MIĘŚNI University College London,
R.S.LORENC ECHA ASBMR, DENVER 2017 ŁÓDZ,13-TY STYCZNIA 2018
R.S.LORENC ECHA ASBMR, DENVER 2017 ŁÓDZ,13-TY STYCZNIA 2018 TEZY: 40 LECIE ASBMR, WSPÓŁDZIAŁANIE KOŚCI Z INNYMI NARZĄDAMI, MARKERY METABOLICZNE, STARZENIE SIĘ, PODSUMOWANIE STRUKTURALNA JEDNOSTKA REMODELACYJNA
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Retinopatia
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Retinopatia PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania tak zwanych
Uwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
Praca oryginalna Endokrynol. Ped : DOI: /EP
Praca oryginalna Endokrynol. Ped. 2017.16.4.61:263-268 DOI: 10.18544/EP-01.16.04.1680 Original Paper Pediatr. Endocrinol. 2017.16.4.61:263-268 Poziom C-peptydu a parametry kliniczne u dzieci z nowo rozpoznaną
Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych
Automatyczna kalkulacja bolusów w pompach insulinowych Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Kliniczny Oddział Diabetologii i Pediatrii Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Funkcjonalna insulinoterapia
Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej. dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska
Rola witaminy D w praktyce lekarza rehabilitacji medycznej dr n. med. Anna Pacholec prof. dr hab. n. med. Krystyna Księżopolska-Orłowska Rehabilitacja medyczna Rehabilitacja medyczna to dziedzina medycyny
Cukrzyca a osteoporoza
Cukrzyca a osteoporoza Magdalena Walicka Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii CSK MSWiA w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Edward Franek Cukrzyca epidemiologia i
Nowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych. Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych
Dostępność terapii z zastosowaniem pomp insulinowych Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy Medtronic.w
Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D
Atlanta Osteoporoza w granicznej niewydolności nerek - problem niedoboru witaminy D Jerzy Przedlacki Katedra i Klinika Nefrologii Dializoterapii i Chorób Wewnętrznych, WUM Echa ASBMR 2016 Łódź, 14.01.2017
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Halaba Z. i inni Ocena stanu szkieletu u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 przy użyciu ilościowej metody ultradźwiękowej paliczków dłoni. Badanie pilotażowe Vol. 7/2008 Nr 3(24) Endokrynologia Pediatryczna
Ostre infekcje u osób z cukrzycą
Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni
Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie.
Anastasiya Zasimovich Charakterystyka obrotu kostnego u kobiet w ciąży fizjologicznej i powikłanej porodem przedwczesnym streszczenie. Ciąża jest to specyficzny, fizjologiczny stan organizmu kobiety. O
Rak stercza oporny na kastrację. leczenie ukierunkowane na przerzuty do kości
Rak stercza oporny na kastrację leczenie ukierunkowane na przerzuty do kości Nowotwór Częstość przerzutów do kości Rak piersi 65 75% Rak stercza 65 75% Niedrobnokomórkowy rak płuca 30 40% Coleman RE. Cancer
Cukrzyca. epidemia XXI wieku
Cukrzyca epidemia XXI wieku Typy cukrzycy Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 1 (Insulinozależna, Młodzieńcza) Cukrzyca ciążowa i przedciążowa Cukrzyca noworodków (wrodzona i przejściowa) Cukrzyca typu LADA
USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów. problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW
POLSKIE STOWARZYSZENIE DIABETYKÓW Organizacje pozarządowe w diabetologii: realne problemy pacjentów problem z postrzeganiem cukrzycy typu 2 Małgorzata Marszałek POSTRZEGANIE CUKRZYCY TYPU 2 Łagodniejszy,
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Szewczyk L. i inni: Stosowanie profilaktycznej dawki Alfakalcidolu niezależnie od Szewczyk wieku dziecka L. i inni podtrzymuje Aktywność opioidowa remisję u dziewcząt dzieci ze z świeżo nadczynnością rozpoznaną
Cukrzyca typu 1 jako czynnik ryzyka osteoporozy
PRACA POGLĄDOWA ISSN 2084 4441 Ewa Waliłko, Ewa Sawicka-Gałązka Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie Cukrzyca typu 1 jako czynnik ryzyka osteoporozy
LP Panel tarczycowy 1. TSH 2. Ft3 3. Ft4 4. Anty TPo 5. Anty Tg. W przypadku występowania alergii pokarmowych lub wziewnych
Proszę o wykonanie następujących badań laboratoryjnych (z krwi), na część z nich można uzyskać skierowanie od lekarza*: Dodatkowo: Badania podstawowe: W przypadku podejrzenia nieprawidłowej pracy tarczycy
inwalidztwo rodzaj pracy
Zdrowie jest najważniejsze Wykłady wraz z konsultacjami medycznymi realizowane przez Stowarzyszenia na rzecz rozwoju wsi Bogufałów Źródło Baryczy w ramach wspierania realizacji zadania publicznego przez
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
POSTĘPOWANIE W CUKRZYCY I OPIEKA NAD DZIECKIEM W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH CUKRZYCA.? cukrzyca to grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynika
David Levy. P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA
David Levy P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA David Levy m d P raktyczna OPIEKA DIABETOLOGICZNA Redakcja naukowa tłumaczenia prof. dr hab. n. med. W ALDEM AR KARNAFEL Z języka angielskiego tłumaczyła dr
Nie łam się! dlaczego powstaje osteoporoza?
Nie łam się! dlaczego powstaje osteoporoza? dr Paweł Majewski Wupatki National Monument, AZ, USA fot. P. Majewski Leczenie osteoporozy: Bisfosfoniany, Hamują kalcyfikację, a także resorpcję kości zależną
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Szewczyk L. i inni: Funkcjonowanie psychiczne dzieci z cukrzycą typu 1 Vol. 9/2010 Nr 3(32) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Funkcjonowanie psychiczne dzieci z cukrzycą typu 1 Psychic
Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
[13ZPK/KII] Endokrynologia
1. Ogólne informacje o module [13ZPK/KII] Endokrynologia Nazwa modułu Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język modułu
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 2(7) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena niektórych markerów obrotu kostnego i gęstości mineralnej kręgosłupa lędźwiowego u dziewcząt z chorobą Gravesa-Basedowa Assessment
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 5/2006 Nr 1(14) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena znaczenia osteoprotegeryny w etiopatogenezie niskiej masy kostnej u dzieci i młodzieży Evaluation of osteoprotegerin significance
Światowy Dzień Zdrowia 2016 - Pokonaj cukrzycę!
Światowy Dzień Zdrowia 2016 - Pokonaj cukrzycę! Cukrzyca logo -międzynarodowy symbol walki z cukrzycą Tło slajdów: http://www.scitecnutrition.com/pl/catalog/guide_to_vitamins/images/guide_to_vitamins-07.jpg?v=2
Wskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym
Badanie POInT (Primary Oral Insulin Trial) Leczenie doustną insuliną w celu prewencji cukrzycy o podłożu autoimmunizacyjnym Drodzy Rodzice/Opiekunowie Chcemy objąć Państwa dziecko troskliwą, specjalistyczną
Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy
Dostępność innowacyjnych metod ciągłego monitorowania glukozy Dr hab.n.med. Tomasz Klupa Uniwersytet Jagielloński, Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych Konflikt interesów Wykłady i seminaria dla firmy
STRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Wazoprotekcyjne i antydiabetogenne działanie telmisartanu zależne od aktywacji receptora PPAR?
Wazoprotekcyjne i antydiabetogenne działanie telmisartanu zależne od aktywacji receptora PPAR? Receptory aktywowane przez proliferatory peroksysomów Wśród receptorów PPAR wyróżnić można 3 izoformy, mianowicie:
Bądź aktywny fizycznie!!!
Bądź aktywny fizycznie!!! Aktywność fizyczna RUCH jest potrzebny każdemu człowiekowi. Regularne ćwiczenia wpływają na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Korzyści z systematycznej
Witamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego
Witamina D w chorobach przewlekłych wieku rozwojowego Agnieszka Szlagatys-Sidorkiewicz Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański Uniwersytet Medyczny Witamina D w chorobach
Konferencja Naukowo-Szkoleniowa PTMEIAA. Dr n. ekon. lek. med. Dorota Wydro
Konferencja Naukowo-Szkoleniowa PTMEIAA Dr n. ekon. lek. med. Dorota Wydro Warszawa 06-2014 GRELINA TKANKA TŁUSZCZOWA LEPTYNA CRP CHOLECYSTOKININA IRYZYNA INSULINA ADIPONEKTYNA 1.Asakawa A, et al. Gut.
W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1.
W kierunku sztucznej trzustki Nowoczesne systemy kontroli glikemii i ochrony pacjenta przed hipoglikemią w cukrzycy typu 1. prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii
Klinika Diabetologii i Otyłości Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Postępy w terapii cukrzycy typu 1 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Łukasz Czupkałło Ocena systemu RANK/RANKL/OPG w płynie dziąsłowym u kobiet w ciąży fizjologicznej oraz pacjentek ciężarnych z chorobą przyzębia.
Łukasz Czupkałło Ocena systemu RANK/RANKL/OPG w płynie dziąsłowym u kobiet w ciąży fizjologicznej oraz pacjentek ciężarnych z chorobą przyzębia. STRESZCZENIE Choroba przyzębia jest procesem zapalnym polegającym
Cukrzyca a kamica żółciowa
PRACA ORYGINALNA ISSN 1640 8497 Paweł Kotarski, Agnieszka B. Niebisz, Janusz Krzymień Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Uniwersytetu Medycznego w Warszawie Cukrzyca a kamica
Światowe dni walki z cukrzycą. Lidzbark Welski
Nowoczesne metody zapobiegania i leczenia cukrzycy Światowe dni walki z cukrzycą Lidzbark Welski 19.11.2016 dr hab n.med Ewa Pańkowska prof. nadzw. diabetolog,pediatra Instytut Diabetologii Warszawa www.instytutdiabetologii.pl
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Piekarski R. i inni: Długofalowa ocena wyrównania Szewczyk L. dzieci i inni z cukrzycą Aktywność typu opioidowa 1, leczonych u dziewcząt przy z nadczynnością pomocy osobistej i niedoczynnością pompy insulinowej
Hipoglikemia - niedocukrzenie. Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Hipoglikemia - niedocukrzenie Jacek Sieradzki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Holstein A, Patzer OM, Machalke K i wsp.: Substantial increase in incidence of severe hypoglycemia between 1997-2000 and
Astma i POChP a cukrzyca okiem diabetologa Grzegorz Dzida
Astma i POChP a cukrzyca okiem diabetologa Grzegorz Dzida Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 21.11.14. Cukrzyca. Globalne wyzwanie, polska perspektywa Perspektywa
Przegląd randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych w grupie osób w wieku podeszłym
167 GERIATRIA 2011; 5: 167172 Akademia Medycyny GERIATRIA OPARTA NA FAKTACH/EVIDENCEBASED GERIATRICS Otrzymano/Submitted: 15.06.2011 Zaakceptowano/Accepted: 26.2011 Przegląd randomizowanych, kontrolowanych
Co trzeba wiedzieć, rozpoczynając leczenie insuliną?
Co trzeba wiedzieć, rozpoczynając leczenie insuliną? Co trzeba wiedzieć, rozpoczynając leczenie insuliną? Do czego służy insulina? Insulina to hormon białkowy, wytwarzany w komórkach β (beta) trzustki,
Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca
Hemoglobina glikowana (HbA1c) a cukrzyca Cukrzyca jest najpopularniejszą chorobą cywilizacyjną XXI wieku. Dotyczy osób w różnym przedziale wiekowym. Niezależnie od typu cukrzycy, głównym objawem choroby
Dieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością.
Dieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością. Jadłospis 14-dniowy Anna Piekarczyk Dieta nie jest dietą indywidualną
10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY
10 FAKTÓW NA TEMAT CUKRZYCY FAKT 1. Około 347 mln ludzi na świecie choruje na cukrzycę. Istnieje rosnąca globalna epidemia cukrzycy, u której podłoża leży szybki przyrost przypadków nadwagi i otyłości
I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa)
Spis treści 1. Wprowadzenie 13 Wstęp do wydania II 16 I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) 2. Podstawowa charakterystyka struktury i czynności nerek 21 3. Czynniki wpływające na rozwój uszkodzenia
WITAMINY DLA DIABETYKÓW
WITAMINY DLA DIABETYKÓW Witaminy dla diabetyków: zestaw witamin i składników mineralnych dostosowany ilościowo i jakościowo do potrzeb osób chorych na cukrzycę jako uzupełnienie codziennej diety. Energia
Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
typu 2 Kamil Dirani Praca dyplomowa Opiekun: mgr Ilias Dumas Fizjoterapia Fizjoterapii
Fizjoterapia Kamil Dirani typu 2 Praca dyplomowa Opiekun: mgr Ilias Dumas Fizjoterapii Zatwierdzono w dniu... Podpis... ...3 Cel pracy...4 I. Charakterystyka jednostki chorobowej...5 1.1 Definicja i typy
Molekularne i komórkowe podstawy treningu zdrowotnego u ludzi chorych na cukrzycę
Molekularne i komórkowe podstawy treningu zdrowotnego u ludzi chorych na cukrzycę Cukrzyca grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi) wynikającą
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
DOUSTNA INSULINA w zapobieganiu cukrzycy typu 1 u dziecka 1 NA 250 DZIECI ZACHORUJE CZY TWOJE DZIECKO JEST W GRUPIE RYZYKA? NA CUKRZYCĘ TYPU 1
1 NA 250 DZIECI ZACHORUJE NA CUKRZYCĘ TYPU 1 CZY TWOJE DZIECKO JEST W GRUPIE RYZYKA? POInT (Primary Oral Insulin Trial) DOUSTNA INSULINA w zapobieganiu cukrzycy typu 1 u dziecka Samodzielny Publiczny Dziecięcy
CUKRZYCA NARASTAJĄCY PROBLEM SPOŁECZNY. Marlena Rożen
CUKRZYCA NARASTAJĄCY PROBLEM SPOŁECZNY Marlena Rożen CO TO JEST CUKRZYCA? Cukrzyca łacińska nazwa: Diabetes mellitus, ma związek z metabolizmem organizmu to choroba związana z odżywianiem, trawieniem i
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI:
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii UM w Poznaniu 1. Adres jednostki: Adres: Szpital im. Fr. Raszei, ul. Mickiewicza
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki
Co to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan
IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy
IV SZKOŁA PTEiDD w Krakowie program naukowy Czwartek 29.09.2016 "Postępy endokrynologii i diabetologii dziecięcej" 8.00-9.00 Rejestracja uczestników 9:00-11:00 Sesja 1 Co nowego w endokrynologii i diabetologii?
Prof nadzw. dr hab. n. med. Krystian Jażdżewski Kierownik Pracowni Medycyny Genomowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Prof nadzw. dr hab. n. med. Krystian Jażdżewski Kierownik Pracowni Medycyny Genomowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Warszawa, dnia 02 czerwca 2014 Ocena całokształtu dorobku naukowego i rozprawy
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu. Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze
Znaczenie wczesnego wykrywania cukrzycy oraz właściwej kontroli jej przebiegu Krzysztof Strojek Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Czynniki ryzyka rozwoju i powikłania cukrzycy Nadwaga i otyłość Retinopatia
WIEDZA. K_W01 Zna definicje, cele i metody żywienia klinicznego oraz sposoby oceny odżywienia w oparciu o metody kliniczne.
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Żywienie kliniczne Typ studiów: doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA K_W01 Zna definicje,
VITA-MIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport.
Witaminy i minerały > Model : Producent : Olimp VITAMIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport. DZIAŁA PROZDROWOTNIE WZMACNIA SYSTEM ODPORNOŚCIOWY
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie
Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 13/2014 Nr 1(46) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Cukrzyca typu 1 z zachowanym przetrwałym wydzielaniem insuliny opis przypadków Diabetes type 1 with preserved residual secretion
Hormony płciowe. Macica
Hormony płciowe Macica 1 Estrogeny Działanie estrogenów Działanie na układ rozrodczy (macica, endometrium, pochwa) Owulacja Libido Przyspieszenie metabolizmu Zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej Tworzenie
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE
PRZEDMIOTY PODSTAWOWE Anatomia człowieka 1. Które z białek występujących w organizmie człowieka odpowiedzialne są za kurczliwość mięśni? 2. Co to są neurony i w jaki sposób stykają się między sobą i efektorami?
Instytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek
Instytut Sportu Zakład Biochemii Biochemiczne wskaźniki przetrenowania Przetrenowanie (overtraining)- długotrwałe pogorszenie się dyspozycji sportowej zawodnika, na skutek kumulowania się skutków stosowania
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Powikłania cukrzycy Zespół stopy cukrzycowej
AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Powikłania cukrzycy Zespół stopy cukrzycowej PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA CUKRZYCY Cukrzyca najczęściej z powodu wieloletniego przebiegu może prowadzić do powstania
PREDYSPOZYCJE GENETYCZNE DO OSTEOPOROZY I USZKODZEŃ CHRZĘSTKI STAWOWEJ
PREDYSPOZYCJE GENETYCZNE DO OSTEOPOROZY I USZKODZEŃ CHRZĘSTKI STAWOWEJ GENETYCZNE PREDYSPOZYCJE DO OSTEOPOROZY I USZKODZEŃ CHRZĄSTKI STAWOWEJ Osteoporoza jest chorobą o wieloczynnikowej etiologii; diagnozowana
Osteoporoza. (skrypt z najważniejszymi informacjami dla studentów nieobecnych na wykładzie)
1 Osteoporoza (skrypt z najważniejszymi informacjami dla studentów nieobecnych na wykładzie) 1. Osteoporoza jest chorobą metaboliczną kości, charakteryzująca się zmniejszoną mineralną gęstością kości,
pacjentów. Kryteria przeszukiwania bazy danych, celem identyfikacji pacjentów o dużym prawdopodobieństwie monogenowego podłoża choroby, były oparte
prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec Gdańsk, dnia 26.05. 2014 r. Katedra i Klinika Pediatrii, Diabetologii i Endokrynologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego ul. Dębinki 7 80-952 Gdańsk tel. 058
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w
Hiperkalcemia w nowotworach złośliwych
Hiperkalcemia w nowotworach złośliwych Emilia Mórawska Katerda i Klinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Plan prezentacji 1.Wstęp 2.Epidemiologia 3.Podział i Patogeneza
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI,58 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI,58 SECTIO D 2005 Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Podstawowej Opieki Zdrowotnej i Katedrze Medycyny Rodzinnej Akademii
OSTEOPOROZA. bez tajemnic. Ulotka informacyjna.
OSTEOPOROZA bez tajemnic Ulotka informacyjna www.wygrajmyzdrowie.pl Osteoporoza uznana została przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jedną z głównych chorób cywilizacyjnych. Narażona jest na nią
Co to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Praktyczny przewodnik WSTĘP Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii dla
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
pośrednich wykładników insulinooporności (lipidogram, BMI) oraz stężenia fetuiny A w momencie rozpoznania cukrzycy typu 1 na wystąpienie i czas
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Wydział Lekarski Aleksandra Pyziak-Skupień Rozprawa doktorska: Ocena klinicznych i biochemicznych wykładników występowania częściowej remisji klinicznej w przebiegu cukrzycy
LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 697 Poz. 133 Załącznik B.19. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23) ŚWIADCZENIOBIORCY Do programu kwalifikuje Zespół Koordynacyjny
ŚWIATOWY DZIEŃ CUKRZYCY 14 LISTOPADA
ŚWIATOWY DZIEŃ CUKRZYCY 14 LISTOPADA 14 listopada, jak co roku, obchodzony jest Światowy Dzieo Cukrzycy. Decyzją Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej (IDF), motywem przewodnim w tym roku będzie cukrzyca