Cukrzyca a osteoporoza

Transkrypt

1 Cukrzyca a osteoporoza Magdalena Walicka Klinika Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii CSK MSWiA w Warszawie Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Edward Franek

2 Cukrzyca epidemiologia i prognozy (lata ) jedna z 11 osób dorosłych ma cukrzycę IDF Diabetes Atlas, 8th edition, 2017.

3 Główne złamania osteoporotyczne i złamania biodra u osób z cukrzycą i bez cukrzycy Główne złamania osteoporotyczne Złamania biodra J Bone Miner Res. 2012;27(2):

4 Czas oczekiwania na świadczenia z zakresu ortopedii i traumatologii narządu ruchu

5 Diabetes and osteoporosis...

6 Główne typy cukrzycy (DM) Bezwzględny niedobór insuliny Insulinooporoność Względny niedobór insuliny

7 Cukrzyca typu 1 - ryzyko złamania biodra w badaniach kliniczno-kontrolnych i kohortwych Am J Epidemiol. 2007;166(5):

8 Czynniki powodujące wzrost ryzyka złamań w cukrzycy typu 1 Zmiany hormonalne: niedobór insuliny, IGF-1, Zaawansowane produkty glikacji Cukrzyca typu 1 ryzyka złamania Powikłania cukrzycy: neuropatia autonomiczna, neuropatia obwodowa, retinopatia, nefropatia, mikroangiopatia kostna, hipoglikemia Niska masa kostna J Clin Densitom 2017; 20(3):

9 BMD u pacjentów z cukrzycą typu 1 Diabetes Care. 2011;34:

10 Złamania u dorosłych z cukrzycą typu 1 (T1D Exchange Clinic Registry) 756 dorosłych z cukrzycą typu 1: 48% złamanie po rozpoznaniu cukrzycy (24% stopa/kostka, 21% ręka/nadgarstek, 12% strzałka/piszczel, 3% biodro/miednica, 3% kręgi) złamania bez złamań Wiek (lata) 43±16 36±14 Czas trwania cukrzycy (lata) 28±14 20±12 Rozpoznanie cukrzycy przed osiągnięciem szczytowej masy kostnej (%) osteoporoza lub osteopenia u co najmniej jednego rodzica (%) Retinopatia (%) Neuropatia (%) Leczenie osteoporozy lub osteopenii (%) 8 2 Suplementy VD i Ca (%) Ruban Dhaliwal et al. MO0641. ASBMR 2017 Annual Meeting

11 Upadki (%) Ciężka hipoglikemia jest związana ze zwiększoną częstością upadków u pacjentów z cukrzycą typu pacjentów z cukrzycą typu 1: 29% upadek w ostatnich 12 miesiącach (42% upadek w domu, 44% uraz, 24% wymagało interwencji medycznej, 10% złamanie) % 30 27% bez ciężkiej hipoglikemii w ostatnich 3 miesiącach 1 epizod ciężkiej hipoglikemii w ostatnich 3 miesiącach Vrial Shah et al. SA0361. ASBMR 2017 Annual Meeting.

12 Związek między DM2, złamaniem biodra i śmiertelnością po złamaniu biodra (a multi-state cohort analysis) cukrzyca typu pacjentów kontrola (matched) pcjentów 53% kobiety, średni wiek 72 lata obserwacja 8-letnia Cristian Tebe et al. FR0241. ASBMR 2017 Annual Meeting

13 % Częstość złamań kręgowych u pacjentów hospitalizowanych z DM2 i bez DM 30 27,9% ,8% cukrzyca typu 2 bez cukrzycy J Immigrant Minority Health 2014; 16:

14 Cukrzyca typu 2 jest związana z mniejszą częstością złamań kręgowych: metaanaliza badań prospektywnych Osteolaus n=1410 Rotterdam Study (RS) n=5874 MRC HIP n=5165 Camos Study n= uczestników w tym 1243 (6.1%) z T2D Taulant Muka et al. FR0233. ASBMR 2017 Annual Meeting

15 Średnia BMD w zakresie szyjki kości udowej i kręgosłupa lędźwiowego u pacjentów z DM2 i bez DM Osteoporos Int 2005; 16:

16 Związek między BMD szyjki kości udowej a ryzykiem złamania u osób 75 letnich z i bez DM2 JAMA. 2011;305(21):

17 Czynniki powodujące wzrost ryzyka złamań w cukrzycy typu 2 Inne czynniki: zaawansowane produkty glikacji stres oksydacyjny zapalenie Zmiany hormonalne: hipogonadyzm, niedobór witaminy D Cukrzyca typu 2 ryzyka złamania Powikłania: neuropatia autonomiczna, neuropatia obwodowa, retinopatia, mikroangiopatia kostna, hipoglikemia Zmiany składu ciała: masa mięśniowa masa tłuszczowa adipokiny Leki Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes. 2012; 19(2):

18 Hiperglikemia tworzenie zaawansowanych produktów glikacji (AGEs) Nat. Rev. Rheumatol doi: /nrrheum

19 Tworzenie AGE na włóknach kolagenowych oraz nieenzymatycznych połączeń między włóknami kolagenowymi

20 Markery obrotu kostnego u mężczyzn z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej nieskorygowane Normoglikemia (n=664) IFG (n=364) P Cukrzyca (n=101) In(CTx)(ng/L) 5,83(5,79-5,87) 5,69(5,64-5,75) <0,001 5,57(5,47-5,67) <0,001 In(P1NP)(µg/L) 3,66(3,63-3,70) 3,56(3,51-3,61) 0,002 3,43(3,33-3,53) <0,001 skorygowane względem wieku In(CTx)(ng/L) 5,81(5,77-5,85) 5,72(5,66-5,77) 0,010 5,63(5,52-5,73) 0,001 In(P1NP)(µg/L) 3,64(3,60-3,68) 3,58(3,53-3,63) 0,002 3,49(3,39-3,59) 0,003 P CTx - C-telopeptyd kolagenu typu I (resorpcja kostna) P1NP- N-końcowy propeptyd prokolagenu typu I (kościotworzenie) Kara Holloway et al. MO0599. ASBMR 2017 Annual Meeting

21 Kość beleczkowa u pacjentów z DM2 w porównaniu do osób bez cukrzycy akumulacja AGE zmiany w strukturalnych białkach kostnych zmniejszony obrót kostny zwiększona zawartości minerałów ocena mikroarchitektury i pomiary zawartości minerału próbki kości (szyjka kości udowej) osób z DM 2 mają większą zawartość pentozydyny i więcej zmineralizowanych beleczek w porównaniu do grupy kontrolnej bez DM Heather Hunt et al ASBMR 2017 Annual Meeting

22 Zaawansowane produkty glikacji (AGE) na co jeszcze mogą wpływać? Sygnalizacja wewnątrzkomórkowa i ekspresja genów uwalnianie wolnych rodników uwalnianie cząstek prozapalnych

23 Zaawansowane produkty glikacji (AGE) związane są z zaburzeniami ekspresji genów kandydatów regulujących wytrzymałość kości u pawianów (n=65), w zależności od zawartości pentozydyny w surowicy, zaobserwowano różnice w ekspresji 10 genów (p < 0.05) w grupie z wysokim stężeniem pentozydyny w porównaniu do grupy z niskim stężeniem ekspresja CREG1 (dwa transkrypty), ADIPOR1, BACE2 i FZD5 była zmniejszona natomiast FGFRL1, PTGER2, ACVR1, IL1A, ITGA2 i BMPR1B była zwiększona Ellen Quillen et al. LB ASBMR 2017 Annual Meeting

24 Zawartość AGEs (pentozydyna) w macierzy kostnej u pacjentów zdrowych (CTL), z DM1 bez złamań (NON-FX) oraz z DM1 i złamaniami (FX) Journal of Bone and Mineral Research, 2016 ; 1 (1):

25 HbA1c a zawartość pentozydyny w kości beleczkowej (trab PEN) u pacjentów z DM1 Journal of Bone and Mineral Research, 2016 ; 1 (1):

26 Wpływ wyrównania glikemii (DM2) na geometrię kości przekrój poprzeczny przez szyjkę kości udowej % grubsza warstwa korowa i 21.8% węższa szyjka Diabetes Care 2013;36:

27 Ryzyko złamania w grupach osób: bez cukrzycy (no diabetes), z DM2 dobrze (ACD) oraz źle kontrolowaną (ICD) ICD 47-62% Diabetes Care 2013;36:

28 Stężenie 25(OH)D, BMD i złamania kręgowe u pacjentów DM2 w porównaniu do osób bez DM DM2 Kontrola P BMI (kg/m 2 ) 32.5± ±0.4 < BMD L1-L4 (g/cm 2 ) 1.129± ±0.033 BMD FN (g/cm 2 ) 0.883± ± (OH)D (ng/ml) 19.5± ±0.6 < % osób z niedoborem VD < Częstość złamań kręgowych była istotnie większa w grupie osób z DM2 (RR: 3.09, p<0.0001) Mari a Lorena Brance et al. SA0257. ASBMR 2017 Annual Meeting.

29 Wpływ przewlekłych powikłań cukrzycy na ryzyko upadku Retinopatia Nefropatia udar Neuropatia autonomiczna owrzodzenia Neuropatia obwodowa Zaburzenia widzenia Niedobór vit D Hipokalcemia Brak odczuwania niedocukrzeń, hipotonia ortostatyczna Zaburzenia równowagi

30 Upadki u rezydentów zakładu opieki długoterminowej > 60 r.ż. z cukrzycą i bez cukrzycy Cukrzyca 78% Bez cukrzycy 30%, Skorygowany HR 4.03 J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2005;60:

31 Leki hipoglikemizujące wpływ na BMD i złamania Lek Działanie in vitro Wpływ na BMD Wpływ na złamania Metformina osteoblastogeneza / Inhibitory DPP-4 Agoniści receptora GLP-1 Pochodne sulfonylomocznika osteoblastogeneza, zmniejszenie tworzenia osteoklastów osteoblastogeneza, zmniejszenie tworzenia osteoklastów (u zwierząt) / (u zwierząt)/ (u ludzi)??? / Insulina produkcji macierzy kostnej (u zwierząt) Tiazolidynediony (pioglitazon) Inhibitory SGLT2 Adipogeneza Wpływ na transporter Na PO4, PTH i FGF23; / / / Lancet Diabetes Endocrinol 2016; 4: Clinical Cases in Mineral and Bone Metabolism 2015; 12: Diabetes Metab Res Rev. 2017;33(6) Version of Record online: 16 JUN 2017 Bone. 2017;95:

32 Denosumab (DMB) pobudza proliferację komórek beta Cell Metab. 2015;22(1):77-85.

33 Denosumab poprawia kontrolę glikemii u pacjentów z osteoporozą i DM2 lub stanem przedcukrzycowym Hee Kian Chew. KFR0290. ASBMR 2017 Annual Meeting

34 Pan Marek lat 42 (otyłość, cukrzyca typu 2) ryzyko złamania FRAX

35 Podsumowanie większość wyników dotychczas przeprowadzonych badań wskazuje na zmniejszoną gęstość mineralną kości u chorych na cukrzycę typu 1 w cukrzycy typu 2, mimo prawidłowej lub większej masy kostnej, ryzyko złamań wzrasta na skutek pogorszenia jakości tkanki kostnej przyjęte metody ocena ryzyka złamania (BMD, algorytm FRAX) mogą niedoszacowywać ryzyka złamania w cukrzycy typu 2 w strategii prewencji powikłań kostnych (jak i wszystkich innych przewlekłych powikłań cukrzycy) trzeba pamiętać o dobrym wyrównaniu metabolicznym

36 Dziękuję za uwagę