Bazyli Czyzewski. w gospodarce

Transkrypt

1 Bazyli Czyzewski Renty ekonomiczne w gospodarce zywnosciowej w Polsce POLSKIE WYDAWNICTWO EKONOMICZNE WARSZAWA 2013

2 Recenzenci Prof, dr hab. Walenty Poczta Prof, dr hab. Andrzej Wiatrak Spis tresci Projekt okladki Katarzyna Jarnuszkiewicz Redaktor Malgorzata Ciesla Praca naukowa finansowana ze srodkow Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji nr DEC-2011/01/D/HS4/01842 z dnia r. w ramach projektu pt. Renty ekonomiczne w gospodarce iywnosciowej w Polsce na tie krajow wysokorozwinigtych. Copyright by Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne S.A. Warszawa 2013 Wprowadzenie 9 Cz?sc I Ewolucja teorii rent ekonomicznych 23 Rozdzial 1 Kontrowersje wokol koncepcji renty ekonomicznej w uj^ciu retrospektywnym Istota rent ekonomicznych Nadwyzka konsumenta versus nadwyzka producenta Renta gruntowa jako pierwowzor rent ekonomicznych Adam Smith i David Ricardo teoria rent rozniczkowych Teoria renty absolutnej i jej spadkobiercy Renta gruntowa w ekonomii marginalnej a rezydualna jej interpretacja w teorii H. George'a Neoklasyczna teoria renty gruntowej i jej kontynuacja w ekonomii nurtu glownego Przeslanki pogoni za rents w gospodarce zywnosciowej 54 ISBN Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne S.A. ul. Canaletta 4, Warszawa tel. (centrala) , faks pwe@pwe.com.pl Sklad i lamanie: EGRAF, Warszawa Rozdzial 2 Proba dedukcji wspotczesnej koncepcji renty gruntowej Samoistna produktywnosc ziemi w swietle paradygmatu zrownowazonego rozwoju Znaczenie rolnictwa w rozwoju zrownowazonym Samoistna uzytecznosc a produktywnosc pienigzna ziemi rolniczej Efektywnosc informacyjna lynku ziemi rolniczej wobec regulacji prawnych obowi^zuj^cych w Polsce i w innych krajach UE Pojecie efektywnosci rynku ziemi rolniczej 76

3 6 Spis tresci Formy ograniczen gospodarki ziemi^ rolniczq w Polsce oraz w innych panstwach czlonkowskich Unii Europejskiej Wsp61czesna koncepcja renty gruntowej 90 Cz?sc II Tworzenie i podziat rent ekonomicznych 99 Rozdzial 3 Dynamika produktywnosci kapitalu w rolnictwie w Polsce w latach oraz jej implikacje dla wspolczesnej koncepcji renty gruntowej Metodologiczne aspekty pomiaru produktywnosci w rolnictwie Produktywnosc potencjalna Wspolczynniki produktywnosci nakladow i zasobow Produktywnosc nakladow kapitalu Produktywnosc zasobu kapitalu Procesy substytucji zasobu kapitalu pracg 123 Rozdzial 4 Waloryzacja rent ekonomicznych w gospodarce zywnosciowej Problem drenazu renty gruntowej z rolnictwa i jego teoretyczne rozwiqzania Metodologia pomiaru wartosci i przeplywow rent ekonomicznych Rynkowa wartosc renty gruntowej versus wartosc zrealizowana w ujeciu mikroekonomicznym Kwantyfikacja przeplywow rent ekonomicznych na poziomie sektorowym Rynkowa wartosc renty gruntowej a proces jej realizacji w indywidualnych gospodarstwach rolnych w Polsce Proces zastgpowania rent rozniczkowych przez renty instytucjonalne Realizacja renty w kluczowych kierunkach produkcji w przekroju regionalnym Dynamika alokacji renty gruntowej w przekroju wojewodztw Rynkowa wycena renty gruntowej a dynamika czynszu dzierzawnego w przekroju wojewodztw 178 Rozdzial 5 Mi^dzygaJ^ziowe przepiywy rent ekonomicznych z rolnictwa do jego otoczenia w Polsce w latach Asymetria w przeplywach rent i jej kwantyfikacja Mechanizm podzialu rent ekonomicznych w gospodarce zywnosciowej. 188

4 Spis tresci Kierunki przepiywu rent oraz ich dynamika Interpretacja przeplywow rent z punktu widzenia teorii kosztow transakcyjnych Koszty transakcyjne jako efektywnosciowa przestanka drenazu rent ekonomicznych z rolnictwa Metodyka pomiaru zmian kosztow transakcyjnych Dynamika kosztow transakcyjnych w przemysle spozywczym w Polsce na tie tendencji ogolnokrajowej 207 Cz?sc III Instytucjonalna koordynacja procesu podziatu rent ekonomicznych 211 Rozdzial 6 Instytucjonalne i rozniczkowe przeslanki akumulacji renty gruntowej w gospodarstwach rodzinnych w Polsce. Macierz obserwacji z 2007 roku Akumulacja renty gruntowej jako warunek zrownowazonego rozwoju Oddzialywanie instytucji na struktuiy wytworcze w rolnictwie aspekty teoretyczne Pojgcie instytucji w tradycyjnej i wspolczesnej ekonomii instytucjonalnej Struktury kierowania w mechanizmie alokacji zasobow Oddzialywanie otoczenia instytucjonalnego na struktury wytworcze w rolnictwie Metodyka badan i charakterystyka zbiorowosci Potencjalne czynniki renty instytucjonalnej i rozniczkowej Wyniki badan oraz ich interpretacja Zbiorowosc gospodarstw indywidualnych z proby FADN Uprawy polowe Uprawy sadownicze i ogrodnicze Chow i hodowla bydla mlecznego Chow i hodowla trzody chlewnej Wnioski z analizy logitowej 264 Rozdzial 7 Wspotzaleznosci czynnikow instytucjonalnych i renty gruntowej zrealizowanej w gopodarstwach rodzinnych w Polsce w 2007 roku Renta zrealizowana jako warunek zrownowazenia spolecznego i ekonomicznego Egzogeniczne czynniki renty zrealizowanej w gospodarstwach rodzinnych analiza regresji 270

5 8 Spis tresci 7.3. Endogeniczny wplyw czynnikow instytucjonalnych na renty gruntowe analiza wariancji MANOVA Metodologia kwantyfikacji zmiennych instytucjonalnych Grupowanie badanej zbiorowosci wedlug intensywnosci zwi^zkow instytucjonalnych Grupowanie wedlug struktury jakosciowej zwigzkow instytucjonalnych Analiza wariancji dla gospodarstw w poszczegolnych typach produkcyjnych Procedura badawcza Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze i sadownictwo Chow i hodowla bydla mlecznego Chow i hodowla trzody chlewnej Wnioski z analiz wspolzaleznosci czynnikow instytucjonalnych i rent gruntowych 304 Rozdzial 8 Mechanizmy oddziatywania polityki rolnej panstwa na alokacj^ rent ekonomicznych w gospodarce zywnosciowej Ewolucja wspolnej polityki rolnej UE po reformie MacShary'ego a waloryzacja uzytecznosci czynnika ziemi Mechanizmy podzialu renty gruntowej w warunkach potencjalnych zmian systemu wsparcia rolnictwa w Polsce (symulacje z wykorzystaniem modelu rownowagi ogolnej GTAP) Definicja renty ekonomicznej w swietle zalozen rownowagi ogolnej w gospodarce narodowej Metodologia i cele symulacji Efektywnosc ekonomiczna wybranych wariantow transferu srodk6w z WPR do rolnictwa w roznych warunkach koniunkturalnych w Polsce wyniki symulacji Mozliwosci zmian w podziale renty gruntowej w rolnictwie w Polsce w warunkach perspektywy WPR Ocena propozycji Komisji Europejskiej i rekomendacje 327 Podsumowanie 355 Summary 357 Aneks 359 Bibliografia 427