Sytuacja ekonomiczna gospodarstw rolnych z pola obserwacji Polskiego FADN w latach Renata Płonka

Transkrypt

1 Sytuacja ekonomiczna gospodarstw rolnych z pola obserwacji Polskiego FADN w latach Renata Płonka

2 Założenia metodyczne Analizą objęto dane z ponad 12 tys. gospodarstw, które uczestniczyły w Polskim FADN, reprezentujących ponad 73 tys. gospodarstw towarowych o wielkości ekonomicznej powyżej 4 tys. euro standardowej produkcji (SO). Wyniki w obu analizowanych latach przedstawiono z uwzględnieniem typów rolniczych określonych na podstawie parametrów SO 27 oraz regionów FADN. W prezentacji wykorzystano wyniki obliczone według metody memoriałowej. Dopłaty do działalności operacyjnej uwzględniono tylko wówczas, jeśli rolnik otrzymał decyzję o ich przyznaniu. Prezentowane dane finansowe przeliczono na 1 ha jak również średnio na gospodarstwo Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 2

3 Rozkład liczby gospodarstw rolnych i standardowej produkcji w polu obserwacji Polskiego FADN według klasyfikacji ES w 214 roku Symbol Zakres w euro Liczba gospodarstw Standardowa produkcja klasy Od Do szt. % % sku. zł % % sku. 1 -< 2,%,%,%,% 2 2 =< 4,%,%,%,% 3 4 =< ,5% 8% 1,% ,% 38% 1,% 4 8 =< ,3% 62,5% ,6% 9,% pola pola 5 15 =< ,7% 44,2% ,2% 81,3% obserwacji obserwacji 6 25 =< ,% 2,4% ,3% 62,1% 7 5 =< ,9% 7,4% ,8% 42,8% 8 1 =< ,8% 2,5% ,6% 29,1% 9 25 =< ,5%,7% ,4% 18,4% 1 5 =< ,1%,3% ,% 12,% =< 1 573,1%,2% ,8% 9,% 12 1 =< ,1%,1% ,4% 6,2% =< 3 2,%,% ,4% 3,8% 14 3 >= 72,%,% ,5% 1,5% RAZEM ,% ,% Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 3

4 Udział typów rolniczych w strukturze gospodarstw z pola obserwacji Polskiego FADN w 214 roku 19,8% Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze 48,5% 13,7% 4,1% 4,6% Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne Mieszane 4,3% 5,% Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 4

5 Udział typów rolniczych w strukturze gospodarstw z pola obserwacji Polskiego FADN poszczególnych regionów FADN w 214 roku 39,1% 31,7% Pomorze i Mazury Mazowsze i Podlasie ,6% 15,% 3,8% 2,2% 3,8% 7,2% 9,5% 12,2% 46,1% 19,1% 47,4% 27,9% 3,6% 5,2% 7,5% Wielkopolska i Śląsk ,3% 3,9% 4,8% 1,3% 6,1% Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 5 14,9% 5,6% 3,9% 3,5% 2,2% 9,7%

6 Wielkość ekonomiczna gospodarstw w tys. zł SO Ogółem Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne Mieszane Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 6

7 Wielkość ekonomiczna gospodarstw w tys. zł SO Ogółem Region Pomorze i Mazury Region Wielkopolska i Śląsk Region Mazowsze i Podlasie Region Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 7

8 Wielkość obszarowa gospodarstw w ha UR ,5 29, ,3 19, ,3 17,7 17,5 21,6 21,4 16,6 17, , ,7 5,7 Ogółem Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne Mieszane Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 8

9 Wielkość obszarowa gospodarstw w ha UR ,1 38, ,4 25, ,3 19,5 15,4 15,6 1,6 1,5 5 Ogółem Region Pomorze i Mazury Region Wielkopolska i Śląsk Region Mazowsze i Podlasie Region Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 9

10 Pogłowie zwierząt w LU ,49 8, ,32 23, ,2 13,51 1,71 1,6,43,33,7,7 Ogółem Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze 13,58 13,91 Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne 11,63 11,92 Mieszane Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 1

11 Pogłowie zwierząt w LU ,54 18,23 18,2 19, ,2 13,51 11,6 12,12 1 7,67 7,48 5 Ogółem Region Pomorze i Mazury Region Wielkopolska i Śląsk Region Mazowsze i Podlasie Region Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 11

12 Koszty ogółem w zł na ha UR Ogółem Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne Mieszane Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 12

13 Koszty ogółem w zł na ha UR Ogółem Region Pomorze i Mazury Region Wielkopolska i Śląsk Region Mazowsze i Podlasie Region Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 13

14 Produkcja ogółem w zł na ha UR Ogółem Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne Mieszane Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 14

15 Produkcja ogółem w zł na ha UR Ogółem Region Pomorze i Mazury Region Wielkopolska i Śląsk Region Mazowsze i Podlasie Region Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 15

16 Koszt wytworzenia 1 zł produkcji Ogółem Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne Mieszane Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 16

17 Koszt wytworzenia 1 zł produkcji Ogółem Region Pomorze i Mazury Region Wielkopolska i Śląsk Region Mazowsze i Podlasie Region Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 17

18 Dopłaty do działalności operacyjnej w zł na ha UR Ogółem Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne Mieszane Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 18

19 Dopłaty do działalności operacyjnej w zł na ha UR Ogółem Region Pomorze i Mazury Region Wielkopolska i Śląsk Region Mazowsze i Podlasie Region Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 19

20 Dochód z gospodarstwa rolnego w zł na ha UR % % Ogółem Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne Mieszane Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 2

21 Dochód z gospodarstwa rolnego w zł na ha UR Ogółem Region Pomorze i Mazury Region Wielkopolska i Śląsk Region Mazowsze i Podlasie Region Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 21

22 Relacja dopłat operacyjnych do dochodu z gospodarstwa rolnego % 21% Ogółem Uprawy polowe Uprawy ogrodnicze Uprawy trwałe Krowy mleczne Zwierzęta trawożerne Zwierzęta ziarnożerne Mieszane Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 22

23 Relacja dopłat operacyjnych do dochodu z gospodarstwa rolnego Ogółem Region Pomorze i Mazury Region Wielkopolska i Śląsk Region Mazowsze i Podlasie Region Małopolska i Pogórze Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 23

24 Wyniki ekonomiczne gospodarstw rolnych w regionach FADN w 214 (średnio na gosp.) Produkcja ogółem [zł] Koszty ogółem [zł] Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego[zł] Dopłaty do działalności operacyjnej [zł] Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 24

25 Bilans finansowy Tysiące Kapitał własny Zobowiązania długookresowe % 54% 9% 49% 5% 9% 94% 94% 16% 17% 21% 21% 12% 12% 14% 14% Polska Region Pomorze i Mazury Zobowiązania krótkookresowe Ziemia Budynki Pozostałe aktywa trwałe Aktywa obrotowe

26 Wpływ udziału majątku trwałego na dochód w zależności od nastawienia produkcyjnego w 214 roku Uprawy polowe Mleczne Trzodowe % 8-9% pow.9% Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 26

27 Wpływ zadłużenia w 214 roku na dochody gospodarstw w poszczególnych typach produkcyjnych Uprawy polowe Mleczne Trzodowe brak zadłużenia do 5% 5-1% 1-15% 15-2% pow.2% Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 27

28 Wyniki ekonomiczne gospodarstw rolnych z pola obserwacji Polskiego FADN w latach w przeliczeniu na gospodarstwo (ceny bieżące) 25 Produkcja 2 Produkcja (Region Pomorze i Mazury) Koszty ogółem Koszty ogółem (Region Pomorze i Mazury) Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego (Region Pomorze i Mazury) Dopłaty operacyjne Dopłaty operacyjne (Region Pomorze i Mazury) Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 28

29 Dochód z rodzinnego gospodarstwa rodzinnego na osobę pełnozatrudnioną Dochód z rodzinnego gospodarstw a rolnego na osobę pełnozatrudnioną [zł/fwu] Dochód z rodzinnego gospodarstw a rolnego na osobę pełnozatrudnioną (Region Pomorze i Mazury ) [zł/fwu] Przeciętne roczne w y nagrodzenie w gospodarce narodow ej [zł] Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 29

30 Dochód w gospodarstwach nieprzerwanie prowadzących rachunkowość FADN na tle gospodarstw pozostałych (zł na gosp.) Gospodarstwa pozostałe 19% Gospodarstwa nieprzerwanie prowadzące rachunkowość 18% Ogółem 29% 12% 24% 38% % 5% 1% 24% 9% Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 3

31 Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego oraz strata w latach Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego [zł] Strata [zł] Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego (wszystkie gospodarstwa) [zł] % 1% 5% 6% 9% 11% 5% 5% 6% 7% 11% Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 31

32 Tysiące Tysiące Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego oraz strata w tys. zł w regionach FADN w latach Region Pomorze i Mazury Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego [zł] Strata [zł] Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego (wszystkie gosp.z regionu) [zł] Region Mazowsze i Podlasie Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego [zł] Strata [zł] Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego (wszystkie gosp.z regionu) [zł] Tysiące Tysiące Region Wielkopolska i Śląsk Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego [zł] Strata [zł] Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego (wszystkie gosp.z regionu) [zł] Region Małopolska i Pogórze Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego [zł] Strata [zł] Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego (wszystkie gosp.z regionu) [zł] Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 32

33 Podsumowanie Spis rolny (PSR 21) przeprowadzony przez Główny Urząd Statystyczny w 21 roku oraz zastosowanie współczynników klasyfikacyjnych SO 27 spowodował zmianę struktury badanych gospodarstw w 213 r. a w konsekwencji i w 214 r. Klasyfikacja gospodarstw według współczynników SO 27 spowodowała koncentrację gospodarstw w polu obserwacji w 3 klasach (od 4 tys. do 25 tys.). Nastąpiła również migracja gospodarstw między typami rolniczymi. Zwiększyła się liczba gospodarstw specjalizujących się w uprawach polowych a zmniejszyła liczba gospodarstw mieszanych Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 33

34 Podsumowanie Sytuacja ekonomiczna większości gospodarstw towarowych w 214 roku pogorszyła się w stosunku do roku 213. Złożyły się na to niższa wartość produkcji ogółem przy takim samym poziomie kosztów produkcji oraz niższe dopłaty do działalności operacyjnej jak również niekorzystne uwarunkowania makroekonomiczne. Pogorszyła się także efektywność produkcji mierzona kosztem wytworzenia 1 zł produkcji. W gorszej sytuacji finansowej niż w roku poprzednim były gospodarstwa wyspecjalizowane w uprawach trwałych i ogrodniczych, w których nastąpił znaczny spadek wartości produkcji ogółem oraz kosztów produkcji. Proporcjonalnie wysoki przyrost dopłat w tej grupie gospodarstw nie miał większego wpływu na sytuację finansową gospodarstw ze względu na niewielką kwotę dopłat przypadającą na gospodarstwo ogrodnicze i sadownicze. Sytuacja ta miała odzwierciedlenie w regionach, gdzie gospodarstwa dominowały (Region Mazowsze i Podlasie oraz Małopolska i Pogórze).

35 Podsumowanie Dochód z gospodarstwa rolnego w przeliczeniu na 1 ha UR obniżył się o 15%. Największy spadek dochodu zaobserwowano w gospodarstwach nastawionych na uprawy trwałe (o 6%) oraz w gospodarstwach ogrodniczych (11%). Relacja dopłat do dochodu w 214 r. wyraźnie wzrosła. Odwrotną sytuację zaobserwowano tylko w gospodarstwach nastawionych na chów krów mlecznych oraz nastawionych na chów zwierząt ziarnożernych. W gospodarstwach wyspecjalizowanych w chowie zwierząt trawożernych oraz w gospodarstwach trwałych i mieszanych w 214 dopłaty przewyższyły kwotę dochodu. Wpływ dopłat do działalności operacyjnej na wielkość dochodu jest mocno związany z typem rolniczym i ma wpływ na wyniki w poszczególnych regionach FADN. Relacja dopłat do wartość dochodu jest najwyższa w gospodarstwach wyspecjalizowanych w uprawach polowych, chowie zwierząt trawożernych oraz z produkcją mieszaną, a najniższa w gospodarstwach ogrodniczych i ze zwierzętami ziarnożernymi, w których produkcja jest luźno związana z powierzchnią użytków rolnych Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 35

36 Podsumowanie Istnieje wyraźny wpływ udziału majątku trwałego w aktywach. Wysoki udział środków trwałych nie sprzyja uzyskiwaniu wysokiej wartości dochodu. Zagadnienia te powinny być brane pod uwagę w planowaniu inwestycji w gospodarstwach rolnych. Specyfika gospodarstw związana z typem produkcyjnym można powiedzieć, że w większym stopniu polega na niezbędnym wyposażeniu gospodarstw w środki trwałe, niż na efektywności ich wykorzystania. Poziom zadłużenia również wpływa na osiągany przez gospodarstwa dochód. Gospodarstwa, które nie są zadłużone osiągają niższe wyniki finansowe niż gospodarstwa z zobowiązaniami. Wraz ze wzrostem poziomu zadłużenia dochód również rośnie.

37 Podsumowanie W analizowanym okresie dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną w gospodarstwie nie przekracza przeciętnego rocznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Natomiast w gospodarstwach z regionu Pomorze i Mazury (z wyłączeniem lat 24 oraz lata kryzysu) dochód był wyższy niż przeciętne roczne wynagrodzenie, co świadczy o korzystnej sytuacji tej grupy gospodarstw. Gospodarstwa nieprzerwanie prowadzące rachunkowość rolną osiągają wyższe dochody od gospodarstw pozostałych. Gospodarstw, które w badanym okresie osiągnęły stratę było od 5-11%.

38 Wyniki w skrócie Szeregi czasowe Informacje dodatkowe Konferencja - Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Gdańsku 38