INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA I GOSPODARKI ZYWNOSCIOWEJ PANSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY. Propozycje rozwiqzan. a konkurencyjnosc. gospodarki zywnosciowej

Transkrypt

1 INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA I GOSPODARKI ZYWNOSCIOWEJ PANSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Propozycje rozwiqzan WPR a konkurencyjnosc gospodarki zywnosciowej i obszaröw wiejskich Praca zbiorowa pod redakcjq: prof. dr. hab. Andrzeja Kowalskiego dr. Marka Wigiera mgr. Michata Dudka KONKURENCYJNOSC POLSKIEJ GOSPODARKI ZYWNOSCIOWEJ W WARUNKACH GLOBALIZACJI I INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Warszawa 2013

2 Spis tresci Wprowadzenie 9 1. Wyzwania globalne a przyszla WPR Zmiany w gospodarce swiatowej na przelomie I i II dekady ^ ^ obecnego stulecia 1.2. Przyczyny globalnego kryzysu finansowego i gospodarczego Propozycj e pakietöw wspomagaj %cych powrot na sciezkq wzrostu gospodarki swiatowej 1.4. Pröba podsumowania WPR z perspektywy rolnictwa swiatowego Ewolucja WPR - rys historyczny Obecne czynniki nacisku na zmiany WPR a) Ograniczenia budzetowe b) Zazielenienie WPR c) Modulacja d) Wyröwnanie stawek platnosci bezposrednich e) Zmiana klimatu f) Energia odnawialna Obecne propozycje reform WPR w perspektywie globalnej a) Kontekst rynkowy WPR w kolejnym dziesi^cioleciu b) Kryzysy euro i ich wplyw na WPR c) Perspektywy wzrostu obrotu handlowego Wnioski WPR po 2013 r.: ocena propozycj: Komisji dotycz^cych zmian I filara 3.1. Platnosci bezposrednie najwazniej szym wydatkiem budzetowym Platnosci bezposrednie byly poczqtkowo uzasadnione argumentem ^ rekompensaty 3.3. Pierwotne uzasadnienie nie ma juz racji bytu; Komisja przedstawila ^ nowe argumenty 3.4. Argumenty dotycz^ce platnosci podstawowych sq. sprzeczne ze ^ wsparciem socjalnym w panstwach czlonkowskich 3.5. Czy zapewnianie wsparcia dochodöw w konkretnych sektorach jest ^ zadaniem UE? 3.6. Czy proponowane unijne srodki strategiczne s^ spöjne z krajow^ ^ polityk^ spoleczn^? 3.7. Czy potrzeb? wsparcia socjalnego mozna uzasadnic poröwnaniem srednich dochodöw? 47

3 3.8. Propozycja wprowadzenia platnosci podstawowych jest sprzeczna ^ z propozycja ujcdnolicenia platnosci w panstwach czionkowskich UE 3.9. Czy posiadamy informacje na temat calkowitego dochodu z pracy ludnosci rolniczej w poröwnaniu z dochodem z pracy osöb 49 pracuj^cych w innych sektorach gospodarki? Czy posiadamy informacje na temat nakladow pracy w rolnictwie? Platnosci bezpösrednie a stabilnosc finansowa gospodarstw rolnych Czy WPR jest zbyt kosztowna? Podsumowanie Zmiennosc cen i ryzyko cenowe na rynkach rolno-zywnosciowych ^ a przyszly ksztalt Wspölnej Polityki Rolnej 4.1. Wprowadzenie Analiza i pomiar zmiennosci cen oraz ryzyka cenowego Historyczna zmiennosc swiatowych i polskich cen produktöw rolnych ^ i zywnosciowych 4.4. WPR a zmiennosc cen Wnioski i rekomendacje Czy Wspölna Polityka Rolna jest jeszcze wspölna? Skutki realokacji platnosci bezposrednich dla panstw czionkowskich 5.1. Wprowadzenie Nowe otoczenie Wspölnej Polityki Rolnej a) Zmiany instytucjonalne w UE b) Udzial 27 panstw czionkowskich w negocjacjach finansowych c) Pogl^biaj^cy sig kryzys w UE Mechanizmy dystrybucji platnosci bezposrednich miqdzy panstwami czlonkowskimi 5.4. Skutki zmian realokacji platnosci bezposrednich po 2013 roku dla panstw czionkowskich ^ 5.4. a) Rozwigzanie rewolucyjne b) Rozwiazanie ewolucyjne c) Inne Wnioski WPR w Mach : ocena oddzialywania proponowanego programu platnosci bezposrednich na Wfgrzech Metodologia Wplyw na zainteresowane podmioty a) Zazielenienie pierwszego filara b) Platnosci dla mlodych rolniköw c) Platnosc z tytulu obszaröw 0 ograniczeniach naturalnych 84

4 6.2. d) Dobrowolne wsparcie powiqzane z produkcj^ e) Wsparcie drobnych producentöw rolnych f) Platnosc podstawowa g) Ograniczanie platnosci bezposrednich Wyniki modelowania Wnioski PROW a rozwöj polskiej gospodarki zywnosciowej Aktualny stan negocjacji budzetu unijnego na lata ^ (budzet ogölem i srodki przeznaczone na rolnictwo) 7.2. Budzet unijny wspölfinansuj^cy WPR a PROW PROW a programy pomocowe dla rolnictwa do 2013 roku Uwagi koncowe i wnioski Doswiadczenia i wnioski z ewaluacji srödokresowej austriackiego ^ Programu Rozwoju Obszaru Wiejskich 8.1. Cele Zmiany a efekty Efekty w czasie Efekty brutto i netto Efekt zachqty i efekt netto Efekty podmiotowe i przedmiotowe Wnioski Wplyw reformy WPR w paristwach kandydujqcych na przykladzie ^ Bosni i Hercegowiny 9.1. Wprowadzenie Wyniki i dyskusja Wnioski Finansowe uwarunkowania konkurencyjnosci rolnictwa Wstgp Konkurencyjnosc rolnictwa - podstawowe zaleznosci Przewagi konkurencyjne w rolnictwie - propozycja dla UE W kierunku koopetycji Wnioski Dbalosc o srodowisko i dobrostan zwierzijt a wyniki eknomiczne ^ w rolnictwie Wprowadzenie Opis uzytej metody Zmiany wartosci dodanej polskiego rolnictwa w jedenastoleciu ^ i projekcja tej wartosci na 2013 rok Uwagi koncowe 153

5 12. Wpiyw WPR UE na rozwöj bulgarskiego sektora rolnego ^ podejscie eksperckie i statystyczne Wprowadzenie Metodologia i dane Wyniki i dyskusja Wnioski Wplyw likwidacji kwot mlecznych i zmian regulacji rynku ^ mleka na perspektywy rozwoju polskiego mleczarstwa Wst^p System regulacji rynku mleka UE Wplyw systemu kwot mlecznych na efektywnosc rynkow^ ^ ^ i mikroekonomiczn^ Wplyw kwot mlecznych na konkurencyjnosc Podsumowanie Rozwöj i perspektywy produkcj] warzyw polowych Wprowadzenie Materialy i metody Wyniki i dyskusja Wnioski Bezpieczenstwo zywnosciowe w kontekscie Wspölnej Polityki Rolnej Wprowadzenie Bezpieczenstwo zywnosciowe a bezpieczenstwo zywnosci Bezpieczenstwo zywnosciowe -jako wysoki stopieri samowystarczalnosci zywnosciowej Zagrozenia bezpieczeristwa zywnosciowego Bezpieczenstwo zywnosciowe -jako cel Wspölnej Polityki Rolnej Podsumowanie 194