Hormonal treatment of the prostate cancer patients
|
|
- Liliana Nowak
- 9 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Akademia Medycyny ARTYKUŁ POGLĄDOWY/REVIEW PAPER Wpłynęło: Poprawiono: Zaakceptowano: Leczenie hormonalne chorych na raka gruczołu krokowego Hormonal treatment of the prostate cancer patients Piotr Chłosta FEBU, Oddział Urologii, Świętokrzyskie Centrum Onkologii, Kielce Streszczenie Wybór metody leczenia raka gruczołu krokowego zależy od jego stopnia zaawansowania oraz od wieku chorego. Leczenie radykalne (chirurgiczne, radioterapia teleterapia lub brachyterapia) ma zastosowanie jedynie (zwłaszcza leczenie chirurgiczne) u chorych na raka ograniczonego do gruczołu krokowego (ct1-2 N0 M0), których spodziewany czas przeżycia naturalnego nie jest krótszy niż 10 lat. Zasadniczą metodą leczenia zachowawczego chorych na raka stercza jest leczenie hormonalne, polegające na wyeliminowaniu androgenów endogennych oraz zablokowaniu receptorów androgenowych w jądrach komórkowych. Podstawą tego leczenia jest androgenozależność nowotwory gruczołu krokowego. Leczenie hormonalne ma zastosowanie u chorych niekwalifikujących się do leczenia radykalnego. Opracowanie zawiera zarys współczesnych poglądów na leczenie zachowawcze chorych dotkniętych rakiem stercza. Geriatria 2009; 3: Słowa kluczowe: gruczoł krokowy, rak gruczołowy, leczenie hormonalne Summary In prostate carcinoma patients, the choice of the treatment method depends on the clinical stage of the tumor. Radical treatment is dedicated only in organ confined disease (ct1-2 N0 M0) and expected natural survival above 10 yrs. The background of medical treatment prostate cancer patients is hormonal treatment leading to androgens elimination and blocking androgens receptors located in cellular nuclei. The medical treatment is dedicated for non radical options patients. The paper is the review of the modern opinion of hormonal treatment prostate cancer patients. Geriatria 2009; 3: Keywords: prostate, adenocarcinoma, hormonal treatment Epidemiologia i czynniki ryzyka Nowotwory złośliwe gruczołu krokowego (stercza) stanowią: rak gruczołowy (adenocarcinoma), rak przejściowokomórkowy (carcinoma transitionale, ang. transitional cell carcinoma; TCC) towarzyszący TCC pęcherza moczowego, rak drobnokomórkowy, rak z komórek neuroendokrynnych, mięsaki oraz chłoniaki. Gruczołowy rak stercza jest najczęstszym z nich. Rozpoznaje się go zwykle po 60. roku życia. W Polsce według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2000 roku raka stercza wykryto u 4598 chorych (wskaźnik struktury 8,1%, standaryzowany współczynnik zachorowalności 18,7/ ). W tym samym roku zarejestrowano 3147 zgonów z powodu raka gruczołu krokowego (wskaźnik struktury 6,62%, standaryzowany współczynnik umieralności 12,6/ ). W 2004 roku zajął on drugie miejsce pod względem zachorowalności oraz trzecie miejsce pod względem umieralności z powodu nowotworów złośliwych - rozpoznano go u 6257 mężczyzn i zarejestrowano 3578 zgonów z jego powodu. Wykrywalność raka stercza wzrasta w ostatnich kilkunastu latach między innymi z powodu większej dostępności do badań diagnostycznych, a zwłaszcza oznaczania stężenia swoistego antygenu sterczowego (ang. prostate-speci- 97
2 Polega na wyeliminowaniu wpływu męskich hormonów płciowych na komórki raka. Jego historia sięga pierwszej połowy XX wieku. Huggins i Hodges przedstawili w tym czasie wyniki badań świadczące, że wytrzebienie chirurgiczne lub podanie estrogenu przyczynia się do zmniejszenia stężenia fosfatazy kwafic antigen; PSA) w surowicy. Roczne tempo wzrostu zapadalności na raka gruczołu krokowego w Polsce w ostatniej dekadzie XX wieku wynosiło 2,5%. Wzrost umieralności z powodu raka stercza jest wolniejszy. Czynnikami ryzyka powstania raka stercza są: wiek mężczyzn (np. zachorowalność jest znacznie większa u mężczyzn powyżej 70. roku życia, niż u mężczyzn 50-letnich) oraz predyspozycja dziedziczna (ryzyko zachorowania mężczyzny, którego krewni pierwszego stopnia chorowali lub chorują na ten nowotwór jest kilkukrotnie większe niż pozostałych). Częstość występowania raka stercza dziedzicznego w Polsce nie jest znana (w krajach Europy Zachodniej ocenia się ją na niespełna 10%). Dziedziczny nowotwór gruczołu krokowego rozpoznaje się, jeżeli nowotwór występuje u przynajmniej trzech krewnych pierwszej linii lub u przynajmniej dwóch w wieku poniżej 55 lat. Leczenie Wybór metody leczenia raka gruczołu krokowego zależy od jego stopnia zaawansowania oraz od wieku chorego. Leczenie radykalne (chirurgiczne, radioterapia teleterapia lub brachyterapia) ma zastosowanie jedynie (zwłaszcza leczenie chirurgiczne) u chorych na raka ograniczonego do gruczołu krokowego (ct1-2 N0 M0), których spodziewany czas przeżycia naturalnego nie jest krótszy niż 10 lat. Nie określa się jednoznacznie granicy wieku, powyżej której radykalne leczenie chirurgiczne nie ma zastosowania. Uwzględnić jednak należy, że wzrost ryzyka wystąpienia chorób współistniejących związany z wiekiem chorych powoduje, że u mężczyzn w wieku powyżej 70 lat zmniejsza się rzeczywiste ryzyko zgonu z powodu raka stercza. Podobne kryteria, jednak mniej restrykcyjne względem wieku, stosuje się w odniesieniu do radioterapii radykalnej. Wybór metody radykalnego leczenia powinien być poprzedzony przedstawieniem choremu wad i zalet każdej z metod. Zasadniczą metodą leczenia zachowawczego chorych na raka stercza jest leczenie hormonalne, polegające na wyeliminowaniu androgenów endogennych oraz zablokowaniu receptorów androgenowych w jądrach komórkowych. Podstawą tego leczenia jest androgenozależność nowotwory gruczołu krokowego. Leczenie hormonalne ma zastosowanie u chorych niekwalifikujących się do leczenia radykalnego. Przyczynia się ono do spowolnienia rozwoju choroby, nie jest jednak w stanie doprowadzić do wyleczenia chorego. Niektórych chorych można początkowo objąć ścisłą obserwacją i zastosować leczenie hormonalne w razie stwierdzenia progresji raka. W czasie leczenia hormonalnego, po okresie wybitnej poprawy, dochodzi do progresji z powodu uniezależnienia się nowotworu od androgenów (rak androgenoniezależny), a następnie do wystąpienia hormonooporności (rak hormonooporny). W leczeniu raka hormonoopornego stosuje się chemioterapię oraz radioterapię przerzutów do kości. W przypadku powikłań zaawansowanych postaci choroby (np. złamania patologiczne, wodonercze, niedokrwistość, ból) stosuje się leczenie objawowe. W niektórych sytuacjach uzasadnione jest zaniechanie leczenia aktywnego i objęcie chorych ścisłą obserwacją do czasu wystąpienia progresji mierzonej zwykle wzrostem stężenia PSA (oznaczanie stężenia PSA co 3 miesiące, badanie palcem przez odbytnicę nie rzadziej niż co 6 miesięcy). Ścisła obserwacja stanowi pierwszy etap leczenia odroczonego. Warunkiem podstawowym jest dostosowanie się chorego do wymogów obserwacji oraz zrozumienie przezeń istoty tego postępowania. Podejście takie można zastosować w następujących sytuacjach: ct1a Nx-0 M0, Gl. s. (punktacja stopnia złośliwości w skali Gleasona) < 7, spodziewane przeżycie naturalne > 10 lat (zalecane wykonywanie kontrolnych biopsji), ct1b-2b, Gl. s. < 7, brak objawów choroby, spodziewane przeżycie naturalne < 10 lat. Zastosowanie ścisłej obserwacji można rozważyć również w następujących sytuacjach: ct1b-2b Nx-0 M0, Gl. s. 4, spodziewane przeżycie naturalne lat, brak akceptacji działań niepożądanych aktywnego leczenia przez chorych, wysokie stężenie PSA (sugeruje brak możliwości wyleczenia chorego), brak dolegliwości ct3-4, Gl. s. < 7, krótkie spodziewane przeżycie chorego, brak dolegliwości ct1-4, M1, brak dolegliwości Leczenie hormonalne 98
3 śnej w surowicy, jednego z dwóch dostępnych wówczas znaczników biologicznych raka gruczołu krokowego (drugim znacznikiem, wykorzystywanym w przypadku przerzutów do kości, była fosfataza zasadowa), a wstrzyknięcie androgenu powoduje wzrost stężenia tego enzymu u chorych na raka stercza z przerzutami. Badania Hugginsa i Hodgesa, które pierwszemu z nich przyniosły Nagrodę Nobla w 1966 roku, ugruntowały przeświadczenie o korzyściach płynących z leczenia hormonalnego chorych na PCa. Dzięki nim wielu uważa, że testosteron jest paliwem dla raka. Leczenie hormonalne chorych na zaawansowanego raka stercza przyczynia się wprawdzie do zmniejszenia masy guza pierwotnego i przerzutów nowotworu, ale ostatecznie nie jest w stanie doprowadzić do wyleczenia. Ma ono zatem charakter paliatywny. Wpływ androgenów na rozwój raka stercza budzi wiele kontrowersji. Zainteresowanie, które wzbudziła możliwość suplementacji testosteronu (TRT - testosterone replacement therapy) u mężczyzn, u których w wyniku starzenia dochodzi do zmniejszenia produkcji tego hormonu, ożywiła dyskusję na temat relacji między rozwojem PCa a środowiskiem hormonalnym mężczyzny. Narodowy Instytut Raka w Stanach Zjednoczonych (National Cancer Institute) wstrzymał prowadzenie dużych prób mających na celu ocenę skuteczności TRT. Liczne przeprowadzone dotychczas badania nie potwierdziły istnienia niekorzystnej zależności dodatniej między TRT i rozwojem raka stercza. Zasadniczym czynnikiem ryzyka raka stercza jest wiek, o czym świadczy znacznie większa zapadalność na ten nowotwór mężczyzn w wieku >70 lat niż mężczyzn młodszych natomiast stężenie testosteronu (T) w surowicy mężczyzn w wieku >70 lat jest niższe niż stężenie T w surowicy mężczyzn młodszych. Dlaczego więc pojedyncze ogniska raka gruczołu krokowego występujące u młodych mężczyzn nie ulegają progresji u części z nich?. Jeśli niekorzystny wpływ T na rozwój raka gruczołu krokowego ujawnia się dopiero po upływie lat, to nie należy obawiać się ewentualnych niekorzystnych następstw TRT w odniesieniu do karcynogenezy u mężczyzn w wieku starszym. Badania Hugginsa i Hodgesa wykazały, że podawanie T przyczynia się do progresji nowotworu. Stwierdzenie to oparto na obserwacji jedynie dwóch chorych, u których codzienne iniekcje T przyczyniły się do wzrostu stężenia fosfatazy kwaśnej, przy czym jeden z nich był poddany uprzednio orchidektomii, zaś u drugiego stężenie fosfatazy rosło podczas pierwszych 18 dni podawania T, ale później wykazywało znaczne wahania, obserwowane u niego także zanim rozpoczęto iniekcje. Osiągnęło ono równie wysoki poziom po upływie 3 tygodni od zaprzestania leczenia. Na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku opublikowano wyniki badania obejmującego największą liczbę chorych na PCa, którym podawano T. Codzienne wstrzykiwanie T zastosowano u 67 mężczyzn, u których stwierdzono przerzuty raka gruczołu krokowego do kości. Spośród 52 mężczyzn, u których oceniono wyniki tego postępowania, u 45 obserwowano niekorzystną odpowiedź w postaci narastania dolegliwości bólowych bądź zwiększenia stężenia fosfatazy kwaśnej. Niestety, jedynie czterech z nich nie poddano uprzednio leczeniu hormonalnemu, to znaczy nie wykonano orchidektomii bądź nie zastosowano leczenia estrogenem. U jednego spośród tych 4 mężczyzn podawanie testosteronu przyczyniło się do poprawy stanu zdrowia, u drugiego wywołało odpowiedź niekorzystną, zaś u pozostałych dwóch stwierdzono progresję PCa po upływie odpowiednio 56 i 310 dni od rozpoczęcia iniekcji. Inni autorzy zaobserwowali korzystną odpowiedź u chorych na zaawansowanego raka stercza, którym podawano T. Pearson opublikował wyniki obserwacji chorego, który zgłaszał silne bóle będące następstwem przerzutów nowotworu gruczołu krokowego do kości. Zauważył, że dolegliwości ustąpiły w wyniku codziennych iniekcji T. Wyniki innego badania wskazują, że większość spośród 20 chorych na zaawansowanego PCa nieleczonych dotychczas hormonalnie zgłasza poprawę samopoczucia i zmniejszenie nasilenia bólów w wyniku podawania T. Niestety, w wielu opracowaniach istnieją istotne błędy dotyczące m.in. braku w nich obiektywnej oceny progresji raka, na przykład na podstawie oznaczeń stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) w surowicy, bądź grup kontrolnych, które posłużyłyby do opracowania porównań. Niemniej, sugerują one istnienie odmiennej zależności między ryzykiem rozwoju nowotworu stercza a środowiskiem hormonalnym mężczyzny od relacji przyjętej obecnie. W ciągu ostatnich 25 lat nie przeprowadzono podobnych doświadczeń. Dotychczas nie opublikowano wyników badań, które dotyczyłyby TRT stosowanej u wielu mężczyzn obserwowanych przez odpowiednio długi czas. Jakkolwiek, dane dostępne obecnie wskazują, że nowotwór gruczołu krokowego wykrywa się u 1% mężczyzn poddanych suplementacji T. Odsetek ten jest porównywalny z odsetkiem mężczyzn, u których wykrywa się raka stercza w ramach badań przesiewowych, mających na celu wczesne wykrycie tego nowotworu. Wpływ T 99
4 i innych hormonów na rozwój raka gruczołu krokowego był przedmiotem wielu badań populacyjnych, obejmujących duże grupy mężczyzn. Żadne z nich nie wykazało niekorzystnego wpływu T na powstawanie raka stercza. Interesujące jest, że wyniki jednego z tych badań, w ramach którego objęto obserwacją najliczniejszą grupę mężczyzn, sugerowały korzystny z punktu widzenia leczniczego wpływ T na rozwój rak gruczołu krokowego. Relacje między środowiskiem hormonalnym a częstością występowania raka stercza były również przedmiotem badań, którymi objęto mężczyzn cechujących się niskim stężeniem T w surowicy, nieprzekraczającym 300 ng/ml (10,4 nmol/l) - warto przypomnieć, że prawidłowe stężenie T u mężczyzn w wieku lat utrzymuje się praktycznie na stałym poziomie i wynosi 20,8 nmol/l (6,0 ng/ml), zaś średnie stężenie T u mężczyzn w wieku lat oraz lat wynosi odpowiednio 3,4 ng/ml (11,9 nmol/l) oraz 2,3 ng/ml (8,0 nmol/l), przy czym rozrzut tych wielkości jest istony i obserwuje się znamienne różnice indywidualne Na postawie powyższego, należy dobitnie podkreślić, że powszechne przekonanie o niekorzystnej relacji pomiędzy środowiskiem hormonalnym mężczyzny a ryzykiem rozwoju nowotworu gruczołu krokowego nie znajduje obecnie wiarygodnego uzasadnienia. Obecnie brak jest dowodów, że TRT zwiększa ryzyko wystąpienia raka stercza dobrze i średnio zróżnicowanego (Gl.s. 2-6), jednak podczas jej stosowania zalecane jest oznaczanie stężenia PSA w surowicy. Stosowanie TRT w przypadku raka ograniczonego do stercza nie przyspiesza rozwoju choroby. Nie udowodniono także wpływu TRT na zachorowalność na raka stercza źle zróżnicowanego. Nie udowodniono wpływu stężenia T w surowicy na przeżycie całkowite chorych na bezobjawowego raka stercza, jednak - tradycyjnie - stosowanie u nich suplementacji T jest przeciwwskazane. Bezwzględne przeciwwskazanie do stosowania TRT stanowi rak stercza z przerzutami do kości, zwłaszcza u chorych, u których ryzyko złamania kości jest duże (podobnie jak stosowanie analogów LHRH bez wstępnego leczenia antyandrogenem). Poznanie rzeczywistego wpływu androgenów na procesy karcynogenezy wymaga niewątpliwie prowadzenia dalszych badań. Wykazano, iż niskie stężenie T w surowicy u chorych na raka stercza wiąże się z niższym stopniem zróżnicowania raka i wyższym stopniem zaawansowania, a także gorszym rokowaniem. Jest możliwe, że niedługo TRT prowadzona będzie w celu ograniczenia ryzyka rozwoju raka gruczołu krokowego. Niemniej dane, którymi dysponujemy obecnie, nie pozwalają na ostateczne stwierdzenie, że stosowanie TRT u mężczyzn, u których ryzyko wystąpienia raka stercza jest duże - rak występuje lub występował u krewnych pierwszego stopnia, podwyższone stężenie PSA w surowicy - jest postępowaniem nie zwiększającym ryzyka powstania nowotworu. Do niedawna przyjmowano, że leczenie zachowawcze chorych na zaawansowanego raka stercza za pomocą agonistów LHRH (leuprolid, buserelina, goserelina, tryptorelina) jest równoznaczne z kastracją chirurgiczną pod względem osiągania niskiego stężenia T, oraz trwałego utrzymania niskiego stężenia T. Współczesne badania wykorzystujące pomiar stężenia testosteronu na podstawie technik chemiluminescencji wskazują na nowe wartości kastracyjnych stężeń testosteronu, rzędu 20ng/dL, zamiast konwencjonalnej 50ng/dL. Do chwili obecnej nie dysponujemy odpowiednimi danymi umożliwiającymi przeanalizowanie wpływu wartości T na skutki kliniczne leczenia zachowawczego chorych na raka stercza, ponieważ badania porównujące leczenie metodą agonistów LHRH i orchidektomii nie są wystarczające w tym względzie. Niemniej, panuje powszechna zgoda, że stężenia T osiągnięte i utrzymywane za pomocą leczenia agonistami LHRH powinny być równoznaczne z tymi, osiągniętymi za pomocą chirurgicznego usunięcia miąższu jąder. Opracowanie agonistów LHRH drugiej generacji, z założeniem lepszej supresji wytwarzania testosteronu, oraz celem zmniejszenia liczby przełomów hormonalnych i ostrych reakcji przewlekłych podczas podawania jest jednym z kryteriów poprawy jakości leczenia zachowawczego chorych na raka gruczołu krokowego. Nowatorskie preparaty depot LHRH wydają się wywoływać skutki równoważne z orchidektomią w zakresie supresji i utrzymania niskich stężeń testosteronu w surowicy. Wyniki badań klinicznych wskazują, że ograniczają one wytwarzanie T poniżej konwencjonalnych wartości kastracyjnych bez jednoczesnego nasilania działań ubocznych związanych z leczeniem LHRH. Adres do korespondencji: Piotr Chłosta, FEBU Oddział Urologii Świętokrzyskie Centrum Onkologii ul. Artwińskiego 3, Kielce Tel.: (+48 22) redakcja@akademiamedycyny.pl 100
5 Piśmiennictwo 1. Didkowska J, Wojciechowska U, Tarnowski W, Zatoński W. Nowotwory złośliwe w Polsce w 2000 roku. Cancer in Poland Krajowy Rejestr Nowotworów. Warszawa: Centrum Onkologii; 2003: Huggins C, Hodges CV. Studies on prostatic cancer. I. The effect of castration, of estrogen and of androgen injection on serum phosphatase in mestastatic carcinoma of the prostate. Cancer Res 1941; 1: Rhoden EL, Morgentaler A. Risks of testosterone-replacement therapy and recommendations for monitoring. N Engl J Med 2004; 350: Bhasin S, Singh AB, Mac RP, Carter B, Lee MI, Cunningham GR. Managing the risks of prostate disease during testosterone replacement therapy in older men: recommendations for a standardized monitoring plan. J Androl 2003; 24: Barqawi AB, Crawford ED: Testosterone replacement therapy and the risk of prostate cancer: a perspective view. Int J Impot Res 2005; 17: Dobruch J, Borówka A, Antoniewicz AA, Chłosta P. Badania przesiewowe mające na celu wczesne wykrycie raka stercza: uwarunkowania wynikające z epidemiologii i historii naturalnej. Metody diagnostyczne. Urol Pol 2004; 57: Sakr WA, Grignon DJ, Crissman JD i wsp. High grade prostatic intraepithelial neoplasia (HGPIN) and prostatic adenocarcinoma between the ages of 20 69: an autopsy study of 249 cases. In Vivo 1994; 8: Huggins C. Endocrine-induced regression of cancers. Cancer Res 1967; 27: Fowler JE, Whitmore Jr WF: The response of metastatic adenocarcinoma of the prostate to exogenous testosterone. J Urol 1981; 126: Pearson OH. Discussion of Dr. Huggins paper control of cancers ofmanby endocrinological methods. Cancer Res 1957; 17: Prout GR, Brewer WR. Response of men with advanced prostatic carcinoma to exogenous administration of testosterone. Cancer 1967; 20: Dobruch J, Borówka A, Antoniewicz A, Chłosta P. Wyniki badań przesiewowych, mających na celu wczesne wykrycie raka stercza. Urol Pol 2004; 57: Hsing AW. Hormones and prostate cancer: what s next? Epidemiol Rev 2001; 23: Parsons JK, Carter HB, Platz EA, Wright EJ, Landis P, Metter EJ. Serum testosterone and the risk of prostate cancer: potential implications for testosterone therapy. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2005; 14: Statin P, Lumme S, Tenkanen L i wsp. High levels of circulating testosterone are not associated with increased prostate cancer risk: a pooled prospective study. Int J Cancer 2004; 108: Chen C, Weiss NS, Stanczyk FZ i wsp. Endogenous sex hormones and prostate cancer risk: a case-control study nested within the Carotene and Retinol Efficacy Trial. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2003; 12: Platz EA, Leitzmann MF, Rifai N i wsp. Sex steroidhormones and the androgen receptor gene CAG repeat and subsequent risk of prostate cancer in the prostate-specific antigen era. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2005; 14: Morgentaler A, Bruning III CO, DeWolf WC. Occult prostate cancer in men with low serum testosterone levels. JAMA 1996; 276: Orłowski W. Nauka o chorobach wewnętrznych. Tom 3. Warszawa: PZWL; 1988: Thompson IM, Pauler DK, Goodman PJ i wsp. Prevalence of prostate cancer among men with a prostate-specific antigen level 4 ng per milliliter. N Eng J Med 2004; 350: Morgentaler A. Testosterone and Prostate Cancer: An Historical Perspective on a Modern Myth. Eur Urol 2006; 50: Lefkowitz GK, Taneja SS, Brown J, Melamed J, Lepor H. Followup interval prostate biopsy 3 years after diagnosis of high grade prostatic intraepithelial neoplasia is associated with high likelihood of prostate cancer, independent of change in prostate specific antigen levels. J Urol 2002; 168: Rhoden EL, Morgentaler A. Testosterone replacement therapy in hypogonadal men at high risk for prostate cancer: results of 1 year of treatment in men with prostatic intraepithelial neoplasia. J Urol 2003; 170: Hoffman M, DeWolf WC, Morgentaler A. Is low serum free testosterone a marker for high grade prostate cancer? J Urol 2000; 163: Massengill JC, Sun L, Moul JW i wsp. Pretreatment total testosterone level predicts pathological stage in patients with localized prostate cancer treated with radical prostatectomy. J Urol 2003; 169: Ribeiro M, Ruff P, Falkson G. Low serum testosterone and a younger age predict for a poor outcome in metastatic prostate cancer. Am J Clin Oncol 1997; 20: Algarte-Genin M, Cussenot O, Costa P. Prevention of prostate cancer by androgens: experimental paradox or clinical reality. Eur Urol 2004; 46: Ross R, Bernstein L, Judd H, Hanisch R, Pike M, Henderson B. Serum testosterone levels in healthy young black and white men. J Natl Cancer Inst 1986; 76: Powell IJ. Epidemiology and pathophysiology of prostate cancer in African-American men. J Urol 2007; 177: Byar DP, Corle DK. Hormone therapy for prostate cancer: results of the Veterans Administration Cooperative Urological Research Group studies. NCI Monogr 1988; 7:
6 31. Jordan WP, Blackard CE, Byar DP. Reconsideration of orchiectomy in the treatment of advanced prostatic carcinoma. South Med J 1977; 70: Tombal B, Berges R. How good do current LHRH agonists control testosterone? Can this be improved with Eligard? Eur Urol Suppl 2005; 4: Oefelein MG, Resnick MI. Effective testosterone suppression for patients with prostate cancer: is there a best castration? Urology 2003; 62: Scolieri MJ, Ricchiutti D, Resnick MI. Reassessment of the definition of castrate levels of testosterone: implications for clinical decision making. Urology 2000; 56: Tombal B. Appropriate castration with luteinising hormone releasing hormone (LHRH) agonists: what is the optimal level of testosterone? Eur Urol Suppl 2005; 4:
Rak gruczołu krokowego
Rak gruczołu krokowego Rak stercza (PCa - prostatic cancer) należy do najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn. W Polsce pod względem zapadalności ustępuje jedynie rakowi płuca i wyprzedza
STANOWISKO UROLOGÓW I ONKOLOGÓW DOTYCZĄCE MIEJSCA ANTAGONISTY W LECZENIU CHORYCH NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO. Wprowadzenie
STANOWISKO UROLOGÓW I ONKOLOGÓW DOTYCZĄCE MIEJSCA ANTAGONISTY W LECZENIU CHORYCH NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO Wprowadzenie Rak gruczołu krokowego jest drugim w kolejności pod względem częstości występowania
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Rak prostaty męska sprawa. Dr med. Piotr Machoy
Rak prostaty męska sprawa Dr med. Piotr Machoy Wstęp Rocznie w Europie ok. 10% zgonów u mężczyzn z powodu chorób nowotworowych spowodowanych jest przez raka prostaty Rak prostaty (RS) jest jednym z trzech
Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA
Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA Krzysztof Bardadin Katedra i Zakład Patomorfologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2 lipiec 2015 Polacy nie gęsi i swój język mają.
Nowotwory gruczołu krokowego skala problemu. Dr n med. Urszula Wojciechowska
Nowotwory gruczołu krokowego skala problemu Dr n med. Urszula Wojciechowska Rak gruczołu krokowego na świecie Rak gruczołu krokowego jest drugim najczęściej diagnozowanym rakiem i piątą co do częstości
Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego
W TROSCE O PACJENTA CHOREGO NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO Ogólnopolski program edukacyjny Podstawowe informacje o chorobach i raku gruczołu krokowego Program realizowany pod patronatem Polskiego Towarzystwa
Podmiot odpowiedzialny Wnioskodawca Nazwa własna Moc Postać farmaceutyczna Droga podania Zawartość (stężenie) Vantas 50 mg Implant Podskórne 50 mg
ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC PRODUKTÓW LECZNICZYCH, DROGA PODANIA, WNIOSKODAWCA, PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Państwo
Program profilaktyki raka prostaty.
Program profilaktyki raka prostaty. I. Opis Programu: 1. Przesłanki dla realizacji Programu: Badania przesiewowe w celu wczesnego wykrycia raka stercza są równie waŝną metodą kontroli choroby, jak profilaktyka
Nowotwory układu moczowo-płciowego Rak gruczołu krokowego (prostaty, stercza)
Nowotwory układu moczowo-płciowego Rak gruczołu krokowego (prostaty, stercza) Karolina Skóra Gruczoł krokowy Gruczoł krokowy (prostata) jest częścią męskich narządów moczowo-płciowych. Znajduje się on
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
S T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Konsultacyjna Stanowisko Rady Konsultacyjnej nr 16/2011 z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych albo zmiany poziomu lub sposobu
Hormonoterapia w skojarzeniu z leczeniem miejscowym: komu, jak i jak długo? Renata Zaucha Jastrzębia Góra 2013
Hormonoterapia w skojarzeniu z leczeniem miejscowym: komu, jak i jak długo? Renata Zaucha Jastrzębia Góra 2013 Leczenie raka gruczołu krokowego Idealne = personalizowane W praktyce = dostosowane do zaawansowania
Grzegorz Bielęda Zakład Fizyki Medycznej Wielkopolskie Centrum Onkologii
Grzegorz Bielęda Zakład Fizyki Medycznej Wielkopolskie Centrum Onkologii Historia implanty stałe 1911 Pasteau -pierwsze doniesienie na temat brachyterapii w leczeniu raka prostaty. Leczenie polegało na
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Konsultacyjna Stanowisko Rady Konsultacyjnej nr 17/2011 z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych albo zmiany poziomu lub sposobu
Rak gruczołu krokowego - znaczący postęp czy niespełnione nadzieje?
Rak gruczołu krokowego - znaczący postęp czy niespełnione nadzieje? Elżbieta Senkus-Konefka Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Gdzie jesteśmy??? http://eco.iarc.fr/eucan Dokąd
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Konsultacyjna Stanowisko Rady Konsultacyjnej nr 15/2011 z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych albo zmiany poziomu lub sposobu
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Przerzutowy rak stercza chorobą przewlekłą. Studium przypadku. Dr hab. n. med. Paweł Wiechno
Przerzutowy rak stercza chorobą przewlekłą. Studium przypadku. Dr hab. n. med. Paweł Wiechno Pacjent LW 52-letni chory, rozpoznanie w 2006 roku przy PSA 4,2ng/ml Po diagnostyce: rak stercza ograniczony
Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego
Rak pęcherza moczowego - chemioterapia jako element leczenia skojarzonego Elżbieta Senkus-Konefka Klinika Onkologii i Radioterapii Gdański Uniwersytet Medyczny Kliknij ikonę, aby dodać obraz 888 cystektomii
Hematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska
Hematoonkologia w liczbach Dr n med. Urszula Wojciechowska Nowotwory hematologiczne wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (rew 10) C81 -Chłoniak Hodkina C82-C85+C96
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
- - - - - Streszczenie Rak gruczołu krokowego w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat stał się jednym z najczęstszych nowotworów u mężczyzn oraz jedną z głównych przyczyn zgonów na nowotwory. Ponieważ jest
Piotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi
Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Obserwowane są samoistne regresje zmian przerzutowych
Typ histopatologiczny
Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Konsultacyjna Stanowisko Rady Konsultacyjnej nr 14/2011 z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych albo zmiany poziomu lub sposobu
RAK STERCZA. Paweł Wiechno
RAK STERCZA Paweł Wiechno Skala problemu Zachorowalność na nowotwory gruczołu krokowego w Polsce w latach 1980-2013 Umieralność na nowotwory gruczołu krokowego w Polsce w latach 1965-2013 Rak stercza leczenie
Powiatowy Program Profilaktyczny Wczesnego Wykrywania Raka Prostaty na lata
Załącznik do Uchwały Nr XVIII/187/2012 Rady Powiatu Brzeskiego z dnia 30 sierpnia 2012 r. Powiatowy Program Profilaktyczny Wczesnego Wykrywania Raka Prostaty na lata 2012-2013 BRZESKO 2012 Opracował Zespół
EPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH EPIDEMIOLOGIA prof. dr hab. med. Jan Kornafel Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM we Wrocławiu Mierniki epidemiologiczne Mierniki epidemiologiczne
Testosteron a rak stercza Testosterone and prostate cancer
PRACE POGLĄDOWE / REVIEW ARTICLES Testosteron a rak stercza Testosterone and prostate cancer Monika Bonczyk, Romuald Zdrojowy, Dominika Makota, Anna Kołodziej Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej
lek. Łukasz Mądry Oddział urologii Szpital Miejski Nr 4 w Gliwicach
Profilaktyka Raka Stercza lek. Łukasz Mądry Oddział urologii Szpital Miejski Nr 4 w Gliwicach Stercz (prostata, gruczoł krokowy) Stercz, gruczoł krokowy lub prostata to różne nazwy tego samego narządu
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 36/2012 z dnia 25 czerwca 2012 r. w zakresie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych/zmiany poziomu lub sposobu
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia
Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego może być stosowana łącznie z leczeniem operacyjnym chemioterapią. Na podstawie literatury anglojęzycznej
Rola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza
Rola brachyterapii w leczeniu wznowy miejscowej raka stercza dr hab. med. Roman Makarewicz, prof. UMK Katedra i Klinika Onkologii i Brachyterapii Collegium Medicum UMK Centrum Onkologii w Bydgoszczy JASTRZĘBIA
PRACA PRZEGLĄDOWA. Wojciech Rogowski, Adriana Zielska, Jakub Żołnierek STRESZCZENIE ABSTRACT
PRACA PRZEGLĄDOWA Wojciech Rogowski, Adriana Zielska, Jakub Żołnierek Oddział Onkologii Klinicznej, Magodent Sp. z o.o. Warszawa Systemowe leczenie chorych na rozsianego opornego na kastrację raka gruczołu
Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne
Rak piersi - zagrożenie cywilizacyjne dr n. med. Marcin Wiszniewski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M. Kopernika w Łodzi Regionalny Ośrodek Onkologiczny II Ogólnopolska Konferencja Medycyny Pracy
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Jakość życia w uro-onkologii
Jakość życia w uro-onkologii Dr Roman Sosnowski Urolog Oddział Urologii Laparoskopowej, Szpital im. dr J. Biziela, Bydgoszcz Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa subiektywna obiektywna Jakość
przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Personalizowana profilaktyka nowotworów
Personalizowana profilaktyka nowotworów Prof. dr hab. med. Krystian Jażdżewski Zakład Medycyny Genomowej, Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Nowych Technologii, Uniwersytet Warszawski Warsaw Genomics,
Rola prewencji pierwotnej (szczepień) w budowaniu zdrowia Polaków
Rola prewencji pierwotnej (szczepień) w budowaniu zdrowia Polaków Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Seminarium edukacyjne pt.: Innowacje w systemie szczepień
Rak gruczołu krokowego - materiały informacyjne dla pacjentów. Pytania i odpowiedzi które warto znać.
W TROSCE O PACJENTA CHOREGO NA RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO Ogólnopolski program edukacyjny Rak gruczołu krokowego - materiały informacyjne dla pacjentów. Pytania i odpowiedzi które warto znać. Program realizowany
Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa
Jakie informacje są potrzebne przed podjęciem decyzji o strategii leczenia? Punkt widzenia patologa Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Planowanie postępowania onkologicznego???
Swoisty antygen sterczowy. Praktyczne znaczenie w raku gruczołu krokowego, Prostate-specific antigen. The practical role for prostate cancer
Swoisty antygen sterczowy. Praktyczne znaczenie w raku gruczołu krokowego, Prostate-specific antigen. The practical role for prostate cancer Krystyna Serkies 1, Maciej Jarosz 2 1 Katedra i Klinika Onkologii
Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa
Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa ROZPOZNAWANIE: PET - CT W ONKOLOGII poszukiwanie ognisk choroby - wczesne wykrywanie różnicowanie zmian łagodnych
Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej
Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry
Spis treści. Przedmowa Barbara Czerska... 11 Autorzy... 17 Wykaz skrótów... 19
Przedmowa Barbara Czerska.................................. 11 Autorzy.................................................... 17 Wykaz skrótów.............................................. 19 Rozdział I.
Niektóre problemy bioetyczne w zwalczaniu nowotworów złośliwych
Niektóre problemy bioetyczne w zwalczaniu nowotworów złośliwych Prof. dr hab. med. Magdalena Bielska-Lasota Wiedza i innowacyjność w zdrowiu publicznym SGH Warszawa 25 września 2017 Primum non nocere Ustawa
RAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO
mgr Paweł Koczkodaj RAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO. EPIDEMIOLOGIA CHOROBY ORAZ PROFILAKTYKA CZYNNIKÓW RYZYKA WŚRÓD KOBIET W WIEKU OKOŁOMENOPAUZALNYM I POMENOPAUZALNYM Wstęp Zarówno na świecie,
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia
SpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII
Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 139/2014 z dnia 2 czerwca 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Giotrif,
Załącznik nr 4 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka piersi
Program profilaktyki raka piersi 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA PIERSI, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Sytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 2005-2011
Sytuacja w zakresie zachorowań na raka szyjki macicy w woj. dolnośląskim w latach 25-211 Ostatnie, opublikowane w roku 212 dane dla Polski [1] wskazują, że w latach 28-29 w woj. dolnośląskim stwierdzano
Rak płuca wyzwania. Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Rak płuca wyzwania Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC ocena dostępności w Polsce Warszawa, 1 marca 14 Nowotwory główna przyczyna
Badania laboratoryjne (i inne) są wykonywane w jednych z najlepszych na świecie laboratoriów.
{jcomments off} BADANIA KLINICZNE 1. W badaniach klinicznych testuje się nowe leki. 2. Badania kliniczne są często jedyną okazją do podjęcia leczenia w przypadku nieskuteczności lub niskiej sktutecznosći
Badania. przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka. zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN)
Badania przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka sutka zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Cel wykonywania badań przesiewowych Jak powinna postępować każda kobieta? U jakich
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 13/2011 Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych albo
Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce
Warszawa, 27.01.2016 Seminarium naukowe: Terapie przełomowe w onkologii i hematoonkologii a dostępność do leczenia w Polsce na tle Europy Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce Dr n.
Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki. Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa
Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa Nefrektomia Nefrektomia jest metodą umożliwiającą całkowite wyleczenie
Podstawowe wiadomości o nowotworach nerki, pęcherza moczowego i prostaty
Podstawowe wiadomości o nowotworach nerki, pęcherza moczowego i prostaty Człowiek najlepsza inwestycja Projekt pn. Opracowanie i wdrożenie programu profilaktycznego w zakresie wczesnego wykrywania nowotworów
Onkologia - opis przedmiotu
Onkologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Onkologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-On Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 149/2016 z dnia 12 sierpnia 2016 r. o projekcie programu polityki
Wczesny i zaawansowany rak piersi
Warszawa, 14.12.2017 Wczesny i zaawansowany rak piersi Dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld 1 Breast Cancer (C50): 1971-2011 Age-Standardised One-Year Net Survival, England and Wales Please include
Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku Urszula Wojciechowska, Joanna Didkowska Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze
Dr hab. n. med. Paweł Blecharz
BRCA1 zależny rak piersi i jajnika odmienności diagnostyczne i kliniczne (BRCA1 dependent breast and ovarian cancer clinical and diagnostic diversities) Paweł Blecharz Dr hab. n. med. Paweł Blecharz Dr
Rak stercza oporny na kastrację. leczenie ukierunkowane na przerzuty do kości
Rak stercza oporny na kastrację leczenie ukierunkowane na przerzuty do kości Nowotwór Częstość przerzutów do kości Rak piersi 65 75% Rak stercza 65 75% Niedrobnokomórkowy rak płuca 30 40% Coleman RE. Cancer
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 136/2014 z dnia 30 czerwca 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób układu
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM. Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów Nowotwory złośliwe stanowią narastający problem zdrowotny i ekonomiczny
Czy miejscowo zaawansowany rak gruczołu krokowego może być leczony chirurgicznie? - TAK. Romuald Zdrojowy
Czy miejscowo zaawansowany rak gruczołu krokowego może być leczony chirurgicznie? - TAK Romuald Zdrojowy Definicje postaci raka stercza Rak ograniczony do narządu: T1-2N0M0 Przypadkowo wykryty T1a, b,
III Jagielloński Dzień Urologii, Geriatrii i Medycyny Rodzinnej wraz z Festiwalem kulturo IX 2017 r. Wykładowcy / Faculty
Wykładowcy / Faculty prof. Tomasz Grodzicki Prezes Kolegium Lekarzy Specjalistów Geriatrii w Polsce, Prorektor ds. Collegium Medicum UJ, Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Gerontologii Uniwersytetu
Sytuacja w zakresie zachorowań na nowotwory złośliwe gruczołu krokowego w woj. dolnośląskim w latach
Sytuacja w zakresie zachorowań na nowotwory złośliwe gruczołu krokowego w woj. dolnośląskim w latach 2001-2011 W latach 1998-2002 trzy umiejscowienia stanowiły w Europie pierwszoplanowy problem nowotworów
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 123/2013 z dnia 13 maja 2013 r. o projekcie programu Program wczesnego wykrywania i zapobiegania rakowi gruczołu
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska
Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
Kwart. Ortop. 20, 4, str. 34, ISSN 2083-8697 - - - - - REHABILITACJA STAWU BIODROWEGO I KOLANOWEGO, FINANSOWANA PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA W LATACH 2009 200 REHABILITATION OF THE HIP AND KNEE JOINTS
1. Gruczoł krokowy... 2. 3. Łagodny rozrost gruczołu krokowego.. 3. 3.1. Leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego... 5
Spis treści 1. Gruczoł krokowy... 2 2. Przepona moczowo-płciowa... 3 3. Łagodny rozrost gruczołu krokowego.. 3 3.1. Leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego... 5 3.1.1. Leczenie farmakologiczne...
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA Fizjoterapia kliniczna w onkologii i medycynie paliatywnej
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki
EBM w farmakoterapii
EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna
Zespoły mielodysplastyczne
Zespoły mielodysplastyczne J A D W I G A D W I L E W I C Z - T R O J A C Z E K K L I N I K A H E M ATO LO G I I, O N KO LO G I I I C H O R Ó B W E W N Ę T R Z N YC H WA R S Z AW S K I U N I W E R S Y T
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 12/2011 Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych z dnia 21 marca 2011 r. w sprawie usunięcia z wykazu świadczeń gwarantowanych albo
Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne
Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne dr n.med. Piotr Wojciechowski Szpiczak Mnogi Szpiczak Mnogi (MM) jest najczęstszą przyczyną pierwotnych nowotworów kości u dorosłych.
Jerzy Błaszczyk. Zachorowania na nowotwory złośliwe we Wrocławiu w latach 1984-2013 30 lat obserwacji epidemii
Jerzy Błaszczyk Zachorowania na nowotwory złośliwe we Wrocławiu w latach 1984-213 lat obserwacji epidemii Dane w opracowaniu pochodzą z Dolnośląskiego Rejestru Nowotworów. Oparte są na Karcie Zgłoszenia
LECZENIE OPORNEGO NA KASTRACJĘ RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO (ICD-10 C61)
Załącznik B.56. LECZENIE OPORNEGO NA KASTRACJĘ RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO (ICD-10 C61) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie opornego na kastrację raka gruczołu krokowego octanem
LECZENIE OPORNEGO NA KASTRACJĘ RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO (ICD-10 C61)
Załącznik B.56. LECZENIE OPORNEGO NA KASTRACJĘ RAKA GRUCZOŁU KROKOWEGO (ICD-10 C61) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie opornego na kastrację raka gruczołu krokowego octanem
PrzeŜycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim. Zmiany w dwudziestoleciu 1985-2004, porównanie z Polską i Europą
PrzeŜycia 5-letnie chorych na nowotwory złośliwe w woj. dolnośląskim. Zmiany w dwudziestoleciu 1985-2004, porównanie z Polską i Europą Przygotował Jerzy Błaszczyk w ramach prac Komitetu ds. Epidemiologii:
Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008
Leczenie i przeżycia 5-letnie dolnośląskich kobiet chorych na nowotwory złośliwe piersi z lat 2004-2008 W latach 2004-2008 w Dolnośląskim Rejestrze Nowotworów zarejestrowaliśmy 6.125 zachorowań na inwazyjne
Czy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego ("colorectal units")?
Czy potrzebne jest powołanie w Polsce wyspecjalizowanych ośrodków leczenia chorych na raka jelita grubego ("colorectal units")? Lucjan Wyrwicz Centrum Onkologii Instytut im M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Możliwości radioterapii kiedy potrzebna
Możliwości radioterapii kiedy potrzebna trendy-geek.blogspot.com Jacek Fijuth Katedra Onkologii U.M. Regionalny Ośrodek Onkologiczny Łódź liczba mieszkańców powyżej 65 r.ż. 21% vs 14% w przedziale wiekowym
Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów.
Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów. Program DAL-SAFE /ALFUS_L_01798/ Ocena wyników programu epidemiologicznego.