Janusz. Skodlarski. h v J I J WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN WARSZAWA 2005

Transkrypt

1 Janusz Skodlarski h v J J jj^ju J i 'J I J WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN WARSZAWA 2005

2 SPIS TREŚCI: OD AUTORA 11 ROZDZIAŁ 1 Zagadnienie syntezy historii gospodarczej dla ekonomistów Przedmiot historii gospodarczej Związki historii gospodarczej i teorii ekonomii Poszukiwanie centralnego czynnika syntezy historii gospodarczej Próba nakreślenia koncepcji podręcznika dla studiujących nauki ekonomiczne 23 ROZDZIAŁ 2 Tworzenie wielkiej własności ziemskiej i systemu poddaństwa (X-XII w.) Istota feudalizmu Feudalizacja ustroju rolnego Wyodrębnianie się podziału pracy Przejawy gospodarki towarowo-pieniężnej 36 ROZDZIAŁ 3 Dzieje osadnictwa jako przejaw działalności inwestycyjnej (XHI-XTV w.) Pierwsze systemy osadnictwa Zmiany w ustroju rolnym i technice produkcji Rozwój sił wytwórczych w mieście Rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej 52 ROZDZIAŁ 4 Rozkwit i upadek gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej Przemiany ustroju rolnego w gospodarce europejskiej (XV-XVIII w.) Przesłanki przejścia do gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej Folwark pańszczyźniany i jego istota Kryzys systemu folwarczno-pariszczyźnianego 75 ROZDZIAŁ 5 Proces akumulacji pierwotnej na ziemiach polskich Rozumienie procesu akumulacji pierwotnej Klasyczny przebieg akumulacji pierwotnej w Anglii Pierwszy impuls na ziemiach polskich (druga połowa XVIII w.).., Przejawy akumulacji pierwotnej w rolnictwie 86

3 3.2. Kapitał kupiecki i bankowy Spółki szlachecko-mieszczańskie Początki rynku siły roboczej Przemiany w latach Rolnictwo głównym źródłem akumulacji pierwotnej Polityka protekcyjna rządu Kapitał handlowy i bankowy Podatki i dzierżawy Dostawy państwowe, wojskowe i spekulacje Protekcjonizm celny i kapitały obce Źródła rekrutacji klasy robotniczej Wnioski i uwagi 112 ROZDZIAŁ 6 Reformy uwłaszczeniowe i ich skutki Zmiany strukturalne w rolnictwie europejskim Nowy ustrój agrarny na ziemiach polskich Ewolucja struktury agrarnej Postęp w zakresie agrokultury Rozwój gospodarki towarowej Podział dochodu. Zmiany w położeniu chłopa i właściciela folwarku 135 ROZDZIAŁ 7 Rewolucja przemysłowa na ziemiach polskich w XIX wieku Wprowadzenie Przewrót przemysłowy w Królestwie Polskim Rewolucja przemysłowa w zaborze pruskim Przejawy postępu technicznego w Galicji Wzrost produkcji przemysłowej. Rozwój transportu i handlu Zmiany w stosunkach produkcji 164 ROZDZIAŁ 8 Początki gospodarki monopolistycznej na ziemiach polskich ( ) Istotne cechy gospodarki monopolistycznej Przesłanki monopolizacji Postęp techniczny i akumulacja kapitału Koncentracja produkcji i kapitału Czynniki zewnętrzne Kryzys ekonomiczny Charakterystyka pierwszych organizacji monopolistycznych na ziemiach polskich Istota i zasady funkcjonowania związków monopolistycznych Specyficzne cechy gospodarki monopolistycznej na ziemiach polskich 206 ROZDZIAŁ 9 Ekonomiczno-społeczne konsekwencje I wojny światowej Ekonomiczne przyczyny wojny 213

4 2. Materialne potrzeby krajów walczących Zmiany strukturalne i instytucjonalne Wpływ wojny na gospodarkę światową Sytuacja na ziemiach polskich w okresie I wojny światowej Zniszczenia wojenne, rabunek i rekwizycje Życie gospodarcze Położenie materialne społeczeństwa 232 ROZDZIAŁ 10 Odbudowa gospodarki polskiej. Początki stabilizacji ( ) Problemy gospodarki światowej Skutki zaborów Gospodarka wojenna Inflacja markowa. Reformy skarbowe Władysława Grabskiego 242 ROZDZIAŁ 11 Ożywienie gospodarcze w latach Stabilizacja systemu kapitalistycznego Zamach majowy. Pozytywne tendencje w gospodarce polskiej 258 ROZDZIAŁ 12 Wielki kryzys ekonomiczny ( /35) Przesłanki kryzysu Kryzys w rolnictwie Kryzys w przemyśle Problemy walutowo-skarbowe Zmiany w handlu wewnętrznym i zagranicznym Polityka rządu wobec kryzysu 285 ROZDZIAŁ 13 Główne formy interwencjonizmu państwowego w Polsce ( ) Uwagi wstępne <:'.' Program inwestycyjny. Planowanie gospodarcze Stosunki pieniężno-kredytowe Interwencjonizm w rolnictwie Rozwój etatyzmu Rozbudowa interwencjonizmu państwowego na rynku pracy Metody finansowania polityki nakręcania koniunktury Efekty polityki interwencyjnej Bilans gospodarczy Polski odrodzonej 313 ROZDZIAŁ 14 Gospodarka na ziemiach polskich w latach na tle zmian w ekonomice światowej Ewolucja gospodarki światowej 321 /

5 1.1. Straty wojenne i koszty odbudowy Poziom wyżywienia i produkcja rolna Rozwój produkcji przemysłowej Rozwój sił wytwórczych. Zmiany strukturalne Handel międzynarodowy Stan gospodarki na ziemiach polskich Podstawowe założenia hitlerowskiej polityki demograficznej i ekonomicznej Eksterminacja społeczeństwa polskiego Przemysł i transport na potrzeby Rzeszy Polityka kredytowo-pieniężna Przeobrażenia w dziedzinie rolnictwa Warunki materialno-bytowe ludności Okupacja Kresów Wschodnich Bilans strat materialnych 350 ROZDZIAŁ 15 Zmiany w strukturze własności. Początki planowania centralnego ( ) Odbudowa gospodarki światowej Przesłanki zmian ustrojowych w gospodarce polskiej Kształtowanie się mechanizmu centralnego planowania i zarządzania gospodarką Nowa struktura własności środków produkcji Proces przemian w rolnictwie Bitwa o handel Reorientacja stosunków gospodarczych z zagranicą Położenie materialne ludności Ocena dokonań w latach czterdziestych 385 ROZDZIAŁ 16 Industrializacja i kolektywizacja ( ) Gosp>odarkS~~światowa w szczytowym okresie zimnej wojny rCEarakterystyka gospodarki centralnie kierowanej Industrializacja i jej efekty Batalia o przekształcenia własnościowe w rolnictwie Ukształtowanie się nowego systemu finansowego Proradziecka orientacja w handlu zagranicznym Czas wyrzeczeń społecznych 413 ROZDZIAŁ 17 Ograniczone reformy gospodarki kolektywnej. Wtórna industrializacja ( ) Proces normalizacji rynku międzynarodowego Przemiany polityczne w Polsce Próby zmian modelu gospodarki polskiej Powrót do polityki uprzemysłowienia 430

6 5. Stagnacja w rolnictwie Problemy handlu zagranicznego Przyczyny kryzysu społeczno-gospodarczego w 1970 r 453 ROZDZIAŁ 18 Próba modernizacji gospodarki polskiej. Pułapka zadłużeniowa ( ) Skutki kryzysu walutowo-energetycznego Koncepcja unowocześnienia gospodarki polskiej. Próby reform Ożywienie gospodarcze w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych Załamanie się strategii drugiej Polski. Pułapka zadłużeniowa Źródła i przejawy inflacji Przesłanki Sierpnia 1980 r 487 ROZDZIAŁ 19 Kryzys i rozkład gospodarki centralnie kierowanej ( ) Ewolucja gospodarki światowej Powstanie NSZZ Solidarność". Demokratyzacja życia społeczno-gospodarczego w kraju Próby reform gospodarczych Kryzys gospodarki nakazowo-rozdzielczej. Hiperinflacja Niereformowalność gospodarki socjalistycznej Pogorszenie się stopy życiowej polskiego społeczeństwa Próba bilansu gospodarki PRL 524 ROZDZIAŁ 20 Powrót do systemu rynkowego. Stabilizacja i transformacja ustrojowa ( ) > Gospodarka światowa po załamaniu się systemu komunistycznego Przełom w Polsce w 1989 r. i jego konsekwencje polityczne Podstawowe założenia Planu Balcerowicza Transformacja systemowa : Skutki gospodarczo-społeczne reform Prozachodnia orientacja w handlu zagranicznym. Umowa o stowarzyszeniu z Unią Europejską. CEFTA Ocena procesu transformacji ustrojowej w Polsce 566 WYKAZ MATERIAŁÓW POMOCNICZYCH Mapy 573 Rysunki 573 Fotografie ' 574 Tabele 576