Dynamiczny wskaźnik innowacyjności Metoda badania innowacyjności. mgr inż. Wojciech Krzysztof Szalkiewicz dr inż. Andrzej Skonieczek

Transkrypt

1 Dynamiczny wskaźnik innowacyjności Metoda badania innowacyjności mgr inż. Wojciech Krzysztof Szalkiewicz dr inż. Andrzej Skonieczek Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania im. prof. T. Kotarbińskiego Olsztyn 2009

2 Istota przedsiębiorczości Przedsiębiorczość to proces tworzenia bogactwa poprzez tworzenie lub rozwijanie przedsięwzięć gospodarczych, których zadaniem jest wykorzystywanie szans, jakie wynikają z obserwacji otoczenia.

3 Konkurencyjność Konkurencyjność przedsiębiorstw jest uwarunkowana wieloma czynnikami o charakterze zewnętrznym i wewnętrznym. Do pierwszej grupy można zaliczyć np. politykę państwa oraz innych instytucji związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw, stan infrastruktury materialnej i intelektualnej, relacje z kontrahentami i konkurentami. Druga obejmuje metody i techniki zarządzania, posiadany kapitał obrotowy, nowoczesne techniki i technologie, jakość wytwarzanych produktów.

4 Konkurencyjność Obecnie szczególne miejsce wśród czynników warunkujących konkurencyjność przedsiębiorstw zajmują innowacje, których cechą jest interdyscyplinarny charakter, złożoność, wielowariantowość tworzenia, kompleksowość rozwiązań, przyśpieszenie tempa rozwoju oraz uniwersalizacja zastosowań.

5 Innowacyjność Innowacyjność jest procesem uczenia się. Wymaga gromadzenia specyficznej wiedzy i informacji użytecznych w działalności firmy. Innowacyjna firma cechuje się zdolnością do akumulowania wiedzy *). Tym samym można stwierdzić, że organizacja innowacyjna to organizacja ucząca się, gromadząca kapitał wiedzy, rozwijająca swój kapitał intelektualny. *) W. M. Grudzewski, I. Hejduk, Projektowanie systemów zarządzania, Wyd. Difin, Warszawa 2001, s. 378.

6 Innowacyjność Innowacyjność organizacji jest więc pochodną zgromadzonego w niej kapitału intelektualnego oraz umiejętności jego wykorzystania w praktyce.

7 Transfer wiedzy w innowacje Źródło: K. Szara, Wiedza i innowacje w przedsiębiorstwie, pobrano r.

8 Innowacje J. Schumpeter: istotna zmiana funkcji produkcji, polegającą na odmiennym niż uprzednio kombinowaniu, czyli łączeniu ze sobą środków, przedmiotów oraz metod produkcji. P. Drucker: szczególne narzędzie przedsiębiorców, za pomocą którego zmiany czynią okazję do podjęcia nowej działalności gospodarczej lub do świadczenie nowych usług. G. S. Altshuller: złożone zjawisko i zbiór umiejętności, odmienny sposób organizowania, syntezy i wyrażania wiedzy, postrzegania świata i tworzenia nowych idei, perspektyw, reakcji i produktów. D. Begg: zastosowanie nowej wiedzy w procesie produkcji.

9 Innowacja Podręcznik Oslo (Oslo Manual): Innowacja (innovation) to wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej organizacji, miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem.

10 Oslo Manual Podręcznik Oslo jest podstawową pozycją literatury używanej w pracach analitycznych zmierzających do opracowania metod i narzędzi badań innowacyjności na każdym poziomie. Dlatego też autorzy przyjęli go za podstawę swojej pracy, uwzględniając w niej wytyczne i wskazówki w nim zawarte.

11 Oslo Manual Działalność innowacyjna (innovation activities) to całokształt działań naukowych, technicznych, organizacyjnych, finansowych i komercyjnych, które rzeczywiście prowadzą lub mają w zamierzeniu prowadzić do wdrażania innowacji. Działalność innowacyjna obejmuje także działalność badawczo-rozwojową (B+R), która nie jest bezpośrednio związana z tworzeniem konkretnej innowacji.

12 Oslo Manual Firma aktywna innowacyjnie (innovation-active firm) to taka, która prowadziła działalność innowacyjną w rozpatrywanym okresie, niezależnie od tego, czy ich działalność doprowadziła do wdrożenia innowacji, czy też nie. Firma innowacyjna (innovative firm) to firma, która wdrożyła innowację (przynajmniej jedną) w rozpatrywanym okresie.

13 Oslo Manual Podręcznik Oslo wyróżnia i definiuje cztery podstawowe typy innowacji: innowacje w obrębie produktów innowacje w obrębie procesów innowacje marketingowe innowacje organizacyjne

14 Strategia Lizbońska Community Innovation Surveies (międzynarodowy program badań statystycznych innowacji) European Innovation Scoreboard + Innobarometer (Europejska Karta Wyników, EIS) + (Barometr innowacyjności) Summary Innovation Index (Sumaryczny Wskaźnik Innowacyjności, SII)

15 Dynamiczny wskaźnik innowacyjności Założenia Pomiar innowacyjności przedsiębiorstwa opierać się powinien na łatwo dostępnych danych pochodzących z systemu księgowego, opisujących zarówno koszty ponoszone na tego typu działalność, jak i osiągane wyniki ekonomiczne. Za miarę efektywności ekonomicznej przedsiębiorstwa przyjęto produktywność czynników wytwórczych. Warunkiem koniecznym prowadzenia przez przedsiębiorstwa działalności innowacyjnej oraz wdrażania innowacji jest zmiana wielkości ich kapitału intelektualnego.

16 Produktywność czynników wytwórczych (P) Produktywność czynników wytwórczych (total productivity factors) jest stosunkiem przychodów ze sprzedaży produktów do poniesionych w związku z tym kosztów. S P = L P produktywność S przychody ze sprzedaży L koszt wykorzystanych czynników wytwórczych

17 Kapitał intelektualny (IC) L. Edvinsson: IC to różnica pomiędzy rynkową a księgową wartością firmy IC = Market Value Book Value

18 Intelektualny wskaźnik wartości dodanej (VAIC) Wartość dodana przedsiębiorstwa VA = OP + HC + A OP zysk operacyjny przedsiębiorstwa, HC koszty zatrudnienia przedsiębiorstwa (wynagrodzenia, świadczenia na rzecz pracowników), A amortyzacja środków trwałych oraz wartości środków niematerialnych i prawnych. VAIC = CEE + HCE + SCE CEE wskaźnik efektywności kapitału fizycznego przedsiębiorstwa HCE wskaźnik efektywności kapitału ludzkiego SCE wskaźnik efektywności kapitału strukturalnego A. Pulić, on.net

19 Dynamiczny wskaźnik innowacyjności porównanie względnej zmiany produktywności czynników wytwórczych (δp) do względnej zmiany (wzrostu) wielkości kapitału intelektualnego (δic) w badanym okresie dynamiczny wskaźnik innowacyjność (i) = zmiana produktywności czynników wytwórczych (δp) zmiana kapitału intelektualnego (δic)

20 Dynamiczny wskaźnik innowacyjności Interpretacja Zmiana produktywności (przy założeniu, że δic > 0) może przyjmować różne wartości: δp > 0 firma jest innowacyjna, a wprowadzone przez nią zmiany przynoszą określone efekty ekonomiczne; δp = 0 oznacza, że firma jest aktywna innowacyjnie; δp < 0 może oznaczać dwie sytuacje: innowacje są jeszcze wdrażane (δs = O, a δl > O) zmiany innowacyjne okazały się nietrafione z punktu widzenia rynku (δs < O).

21 Określenie stopnia innowacyjności firmy na podstawie zmiany IC i P Zmiana Innowacyjność przedsiębiorstwa uwagi δic = 0 (δp = 0) --- firma nie prowadzi działalności. δic < 0 δp < 0 δic > 0 δp 0 δic > 0 δp > 0 Firma nieinnowacyjna Firma aktywna innowacyjnie Firma innowacyjna znajduje się najprawdopodobniej w regresie. najprawdopodobniej ponosi koszty związane z restrukturyzacją i/lub inwestuje w działalność innowacyjną (wdraża innowacje). innowacje są skutecznie wdrażane.

22 Przykładowe obliczenia dynamicznego wskaźnika innowacyjności AD. Drągowski SA Power Media SA Bogdanka SA Aplisens SA

23 Zestawienie wyników finansowych badanych firm (w tys. zł) firma AD.Drągowski SA Power Media SA Bogdanka SA Aplisens SA stan na 31 grudnia S L OP HC A CE przychody ze sprzedaży (9 472) (11 539) koszty sprzedanych produktów (9 377) (10 162) zysk operacyjny koszty pracy amortyzacja 104 (111) (1 530) (2 958) (3 398) 745 (796) 813 (847) wartość aktywów netto (10 942) (13 027) (10 987) (11 761) (7 837) (9 775) (1 792) 475 (495) (7 128) (8 826) 115 (123) 165 (171) (2 308) (3 295) (-96) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (38 535) (42 944) (17 202) (22 172) (13 687) (11 795) (8 821) (10 800) (1 349) (1 673) (43 349) (46 896)

24 Obliczenie wartości dynamicznych wskaźników innowacyjności dla poszczególnych firm wskaźniki AD.Drągowski Power Media Bogdanka Aplisens IC 6 0,68 5,25 1,33 3,47 IC 7 1,68 3,86 1,20 2,87 IC 8 0,89 1,88 1,61 2,59 δic 7/6 1,00 (-1,39) (-0,13) (-0,6) δic 8/7 (-0,79) (-1,98) 0,41 (-0,28) δic 8/6 0,21 (-3,37) 0,28 (-0,88) P 6 1,01 1,40 1,33 2,24 P 7 1,14 1,20 1,34 1,94 P 8 1,01 1,30 1,42 1,85 δp 7/6 0,13 (-0,20) 0,01 (-0,3) δp 8/7 (-0,13) 0,10 0,08 (-0,09) δp 8/6 0,00 (-0,10) 0,09 (-0,39) i 7/6 0, i 8/ , i 8/6 0, ,32 ---

25 Zalety i wady metody Prostota i jednoznaczność tak w pozyskiwaniu danych, ich przetwarzaniu, jak i interpretacji uzyskanych wyników oraz możliwość jej wykorzystania we wszystkich typach organizacji. Do obliczenia wskaźnika potrzebne jest tylko sześciu danych (dotyczących początku i końca badanego okresu), które łatwo można pozyskać z bieżących sprawozdań finansowych. Łatwość ustalenie kategorii innowacyjności firmy (nieinnowacyjna, aktywna innowacyjnie, innowacyjna), jak również określenia stopnia innowacyjności. Uzyskania informacji o efektywności wykorzystywanych w firmie form kapitału (VAIC) Podstawowa wada metody związana jest przede wszystkim z niejednoznacznością określeń definicyjnych badanych zagadnień.

26 Innowacyjność badania jakościowe Głównymi obszarami badań na poziomie firmy są przede wszystkim: ustalenie barier dla działalności innowacyjnej, określenie zewnętrznych stymulatorów zachowań innowacyjnych, określenie wewnętrznych przyczyn powstawania innowacji. Na poziomie gospodarek (regionów) badania jakościowe dotyczyć będą przede wszystkim: analizy innowacyjności w ujęciu terytorialnym oraz sektorowym, czy branżowym, globalnej efektywności ekonomicznej innowacyjności, efektów społecznych aktywności innowacyjnej przedsiębiorstw, współpracy sektora B+R z podmiotami gospodarczymi.

27 Dynamiczny wskaźnik innowacyjności Autorzy metody badania i oceny innowacyjności przedsiębiorstwa na podstawie dynamicznego wskaźnika innowacyjności, mają nadzieję, że mimo jej mankamentów będzie ona przydatna i chętnie stosowana w praktyce przez przedsiębiorców. Liczą również na rzetelną i krytyczną jej ocenę, nie tylko ze strony przedsiębiorców i menedżerów, ale również innych badaczy tej problematyki.

28 W. K. Szalkiewicz, A. Skonieczek Dynamiczny wskaźnik innowacyjności Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania im. prof. T. Kotarbińskiego Olsztyn 2009 W. K. Szalkiewicz Dynamiczny wskaźnik innowacyjności, Instytut Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ w Warszawie Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa 2/2010