Wstęp do astrofizyki I

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wstęp do astrofizyki I"

Transkrypt

1 Wstęp do astrofizyki I Wykład 7 Tomasz Kwiatkowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Fizyki Instytut Obserwatorium Astronomiczne Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 1/35 Plan wykładu Budowa teleskopów Refraktory Reflektory Parametry teleskopów Korekta seeingu Optyka adaptacyjna Przegląd wybranych teleskopów Teleskop Kosmiczny Hubble a Teleskop Kecka ESO VLT SALT Teleskopy OA UAM w Borowcu Spektrograf echelle w Borowcu PST2, wkrótce w Arizonie (USA) Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 2/35

2 Refraktory luneta Galileusza (obiektyw soczewka wypukła, okular wklęsła), daje obrazy proste luneta Keplera (obiektyw i okular soczewki wypukłe), daje obrazy odwrócone lornetka teatralna to układ dwóch lunet Galileusza lornetka polowa (pryzmatyczna) to układ dwóch lunet Keplera; pryzmaty zmieniają tor biegu promieni świetlnych, lornetka ta daje obrazy proste do fotografii stosuje się tzw. astrografy: refraktory, których obiektywy złożone są z układu wielu soczewek, będących układem skupiającym o niewielkich aberracjach; dają one dobrej jakości obrazy na dużym polu Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 3/35 Reflektory Teleskop Newtona (główne paraboliczne, wtórne płaskie; zaleta: łatwa konstrukcja, wada: ognisko z boku) Teleskop Cassegraina (główne paraboliczne, wtórne hiperboliczne; zalety: krótki tubus, ognisko z tyłu teleskopu) Teleskop Ritchey-Chretiena, (główne hiperboliczne, wtórne hiperboliczne, zaleta: duże pole widzenia wolne od komy) Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 4/35

3 Reflektory Ognisko Nasmytha Teleskop Schmidta (główne sferyczne, przed nim płyta korekcyjna) Teleskop Maksutowa (główne sferyczne, przed nim menisk) Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 5/35 Najważniejsze parametry teleskopów Zdolność zbiorcza: zdolność do zbierania promieniowania z dużego obszaru (zwiększa to znacznie oświetlenie detektora); jest to główna korzyść wynikająca z zastosowania teleskopu; zdolność zbiorcza pola powierzchni obiektywu Zdolność rozdzielcza: zdolność do rozróżniania drobnych szczegółów; ograniczona w naturalny sposób przez dyfrakcję światła na brzegu obiektywu, wyraża się wzorem: ρ = 1.22 λ D (1) gdzie λ długość fali, D średnica obiektywu Dla światła widzialnego λ = 550 nm, zatem: ρ = 14 D, D [cm], ρ [ ] W praktyce rozdzielczość teleskopów optycznych ogranicza seeing Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 6/35

4 Zwiększanie zdolności zbiorczej Wytwarzanie dużych zwierciadeł (średnice rzędu 10 m) jest b. trudne: lustra wyginają sie pod własnym ciężarem Rozwiązanie 1: lustro główne składa się z sześciokątnych segmentów, ich wzajemne położenie korygują wsporniki hydrauliczne Rozwiązanie 2: lustro jest cienkie, łatwo sie deformuje, spoczywa na wspornikach hydraulicznych, które nadają mu pożądany kształt Oba rozwiązania to przykład aktywnej optyki Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 7/35 Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 8/35

5 Zwiększanie zdolności rozdzielczej Interferometria plamkowa (ekspozycje w czasie milisekund dają obrazy statycznie zniekształcone przez atmosferę zamrożony seeing z których odwrotną transformacją Fouriera odtwarza się oryginalny obraz); tylko do jasnych gwiazd, bo krótkie ekspozycje Optyka adaptacyjna (zmiana kształtu wtórnego zwierciadła z częstotliwością fluktuacji atmosfery i przeciwną do jej wpływu fazą); potrzebna jasna gwiazda w pobliżu obiektu do badania deformacji czoła fali Orthogonal transfer CCD zamiast zmian w optyce, sam obraz na detektorze podąża za seeingiem Teleskop kosmiczny (poza atmosferą zdolność rozdzielcza ograniczona jedynie dyfrakcją światła) Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 9/35 Zasada działania optyki adaptacyjnej Czoło fali (wavefront) zniekształcone przez warstwy turbuletne w atmosferze do postaci W(x) Osobny układ mierzy W(x) kilkadziesiat razy na sekundę badając obraz jasnej gwiazdy wzorcowej Aktywny element optyki w teleskopie (deformowalne lusterko) wprowadza korektę C(x), odtwarzając pierwotną postać czoła fali Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 10/35

6 Gwiazda wzorcowa w optyce adaptacyjnej Do korekty czoła fali wykorzystuje się bliską, jasną gwiazdę wzorcową Gwiazdy dalej położone są inaczej zniekształcane przez atmosferę, niż obserwowany obiekt r 0 parametr Frieda (ok. 20 cm), określa promień typowej komórki konwektywnej w atmosferze Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 11/35 Aktywna optyka adaptacyjna Aktywna optyka adaptacyjna: zamiast jasnej gwiazdy sztuczna gwiazdka, stworzona przez laser (λ = 589 nm Na wys. 90 km w atmosferze warstwa atomów sodu (Na), które pochłaniają światło lasera Sztuczną gwiazdkę można umieścić tuż obok obserwowanego obiektu Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 12/35

7 Przykłady korekty seeingu Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 13/35 Teleskop Kosmiczny Hubble a Średnica D = 2.4 m, system Ritchey-Chretiena Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 14/35

8 Mauna Kea na Hawajach (USA) Szczyt wygasłego wulkanu, wysokość 4200 m n.p.m. Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 15/35 Teleskopy na Mauna Kea Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 16/35

9 Bliźniacze teleskopy Kecka Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 17/35 Teleskopy Kecka Średnica luster D = 10 m, system Ritchey-Chretiene Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 18/35

10 Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 19/35 Very Large Telescope (VLT) Cerro Paranal, Chile 4 teleskopy 8 m każdy (cienkie lustra, aktywna optyka) Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 20/35

11 Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wst ep do astrofizyki I, Wykład 7 21/35 Southern African Large Telescope (SALT) Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wst ep do astrofizyki I, Wykład 7 22/35

12 SALT znajduje się w RPA, w obserwatorium SAAO na pustyni Karoo Polska ma 10% udziału finansowego w SALTcie (i tyle samo czasu obserwacyjnego); CAMK, UAM, UMK, UJ, UWr Lustro sferyczne D 10 m, złożone z 91 sześciokątnych segmentów Teleskop nachylony pod stałym kątem 37 do pionu Rotacja w azymucie tylko między obserwacjami Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 23/35 Nad zwierciadłem głównym szyny z wózkiem Na wózku korektor aberracji i instrumenty badawcze: obecnie kamera obrazująca (SALTICAM) i spektrograf niskiej rozdzielczości (RSS), wkrótce HRS W czasie obserwacji wózek przesuwa się po szynach: prowadzi za ruchem nieba Średnica użyteczna teleskopu: m Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 24/35

13 Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 25/35 Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 26/35

14 Fragment nieba, dostępny obserwacjom Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 27/35 Poznan Imaging Telescope (PIT) w Borowcu System Newtona, D = 0.4 m, F = 1.8 m Kamera CCD SBIG ST7, filtry BVRI,Clear Kopuła Teleskop Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 28/35

15 Poznan Spectroscopic Telescope 1 (PST1) System Newtona, dwa lustra D = 0.5 m, F = 2.25 m; s rednica wypadkowa: 0.7 m Spektrograf echelle, R = 35000, dwa s wiatłowody Pawilon Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Teleskop Wst ep do astrofizyki I, Wykład 7 29/35 Spektrograf echelle w Borowcu Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wst ep do astrofizyki I, Wykład 7 30/35

16 Spektrograf echelle w Borowcu Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wst ep do astrofizyki I, Wykład 7 31/35 Spektrograf echelle w Borowcu Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wst ep do astrofizyki I, Wykład 7 32/35

17 Spektrograf echelle w Borowcu Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wst ep do astrofizyki I, Wykład 7 33/35 Poznan Spectroscopic Telescope 2 (PST2) System CDK (Corrected Dall-Kirkham), lustro główne eliptyczne D = 0.7 m, F = 4.6 m; lustro wtórne sferyczne, podwójne ognisko Nasmytha Spektrograf echelle, R = 35000, s wiatłowód Kopuła Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Teleskop Wst ep do astrofizyki I, Wykład 7 34/35

18 PST2: robotyczny teleskop w Winer Observatory lustro główne eliptyczne D = 0.7 m, F = 4.6 m; lustro wtórne sferyczne, podwójne ognisko Nasmytha Spektrograf echelle, R = 35000, światłowód Spektrograf Winer Observatory Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 35/35

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 7 Tomasz Kwiatkowski 17 listopad 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 1/33 Plan wykładu Budowa teleskopów Refraktory Reflektory Parametry teleskopów

Bardziej szczegółowo

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 7 Tomasz Kwiatkowski 17 listopad 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 1/1 Plan wykładu Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 7 2/1 Refraktory

Bardziej szczegółowo

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 5 Tomasz Kwiatkowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Fizyki Instytut Obserwatorium Astronomiczne Tomasz Kwiatkowski, shortinst Wstęp do astrofizyki I,

Bardziej szczegółowo

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 5 Tomasz Kwiatkowski 3 listopad 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 5 1/41 Plan wykładu Podstawy optyki geometrycznej Załamanie światła, soczewki Odbicie

Bardziej szczegółowo

Sprzęt do obserwacji astronomicznych

Sprzęt do obserwacji astronomicznych Sprzęt do obserwacji astronomicznych Spis treści: 1. Teleskopy 2. Montaże 3. Inne przyrządy 1. Teleskop - jest to przyrząd optyczny zbudowany z obiektywu i okularu bądź też ze zwierciadła i okularu. W

Bardziej szczegółowo

ogarnia wszystko co piękne?

ogarnia wszystko co piękne? Spośród d róŝnorodnych r nauk ( )( ) tym przede wszystkim poświ więcać się naleŝy y ( ),( które obracają się w kręgu rzeczy najpiękniejszych i najbardziej godnych poznania. Takimi zaś są nauki, które zajmują

Bardziej szczegółowo

Teleskopy optyczne. dr Krzysztof Rochowicz Zakład Dydaktyki Fizyki UMK Toruń

Teleskopy optyczne. dr Krzysztof Rochowicz Zakład Dydaktyki Fizyki UMK Toruń Teleskopy optyczne dr Krzysztof Rochowicz Zakład Dydaktyki Fizyki UMK Toruń Teleskop: historia Odkrycie teleskopu przypisuje się tradycyjnie holenderskiemu optykowi Hansowi Lippersheyowi, a sam wynalazek

Bardziej szczegółowo

POMIARY OPTYCZNE 1. Wykład 1. Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak

POMIARY OPTYCZNE 1. Wykład 1.  Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak POMIARY OPTYCZNE Wykład Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak Instytut Fizyki Politechniki Wrocławskiej Pokój 8/ bud. A- http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/ OPTYKA GEOMETRYCZNA Codzienne obserwacje: światło

Bardziej szczegółowo

Optyka geometryczna MICHAŁ MARZANTOWICZ

Optyka geometryczna MICHAŁ MARZANTOWICZ Optyka geometryczna Optyka geometryczna światło jako promień, opis uproszczony Optyka falowa światło jako fala, opis pełny Fizyka współczesna: światło jako cząstka (foton), opis pełny Optyka geometryczna

Bardziej szczegółowo

OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA

OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA 1100-1BO15, rok akademicki 2018/19 OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA dr hab. Rafał Kasztelanic Wykład 9 Przyrządy optyczne - lupa Aperturę lupy ogranicza źrenica oka. Pole widzenia zależy od położenia

Bardziej szczegółowo

Metody badania kosmosu

Metody badania kosmosu Metody badania kosmosu Zakres widzialny Fale radiowe i mikrofale Promieniowanie wysokoenergetyczne Detektory cząstek Pomiar sił grawitacyjnych Obserwacje prehistoryczne Obserwatorium słoneczne w Goseck

Bardziej szczegółowo

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 15 Tomasz Kwiatkowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Fizyki Instytut Obserwatorium Astronomiczne Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład

Bardziej szczegółowo

Czym obserwować niebo?

Czym obserwować niebo? Czym obserwować niebo? Arkadiusz Olech Festiwal Optyczny, 21 22.04.2018 Oko podstawowy instrument Ludzkie oko jest bardzo dobrym narzędziem do obserwacji nieba. Rejestruje światło w zakresie od ok. 400

Bardziej szczegółowo

Rodzaje obrazów. Obraz rzeczywisty a obraz pozorny. Zwierciadło. Zwierciadło. obraz rzeczywisty. obraz pozorny

Rodzaje obrazów. Obraz rzeczywisty a obraz pozorny. Zwierciadło. Zwierciadło. obraz rzeczywisty. obraz pozorny Rodzaje obrazów Obraz rzeczywisty a obraz pozorny cecha sposób powstania ustawienie powiększenie obraz rzeczywisty pozorny prosty odwrócony powiększony równy pomniejszony obraz rzeczywisty realna obecność

Bardziej szczegółowo

Optyka. Wykład X Krzysztof Golec-Biernat. Zwierciadła i soczewki. Uniwersytet Rzeszowski, 20 grudnia 2017

Optyka. Wykład X Krzysztof Golec-Biernat. Zwierciadła i soczewki. Uniwersytet Rzeszowski, 20 grudnia 2017 Optyka Wykład X Krzysztof Golec-Biernat Zwierciadła i soczewki Uniwersytet Rzeszowski, 20 grudnia 2017 Wykład X Krzysztof Golec-Biernat Optyka 1 / 20 Plan Tworzenie obrazów przez zwierciadła Równanie zwierciadła

Bardziej szczegółowo

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 6 Tomasz Kwiatkowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Fizyki Instytut Obserwatorium Astronomiczne Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE

LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE Ćwiczenie nr 7 Temat: Pomiar kąta załamania i kąta odbicia światła. Sposoby korekcji wad wzroku. 1. Wprowadzenie Zestaw ćwiczeniowy został

Bardziej szczegółowo

TECHNIKI OBSERWACYJNE ORAZ METODY REDUKCJI DANYCH

TECHNIKI OBSERWACYJNE ORAZ METODY REDUKCJI DANYCH TECHNIKI OBSERWACYJNE ORAZ METODY REDUKCJI DANYCH Arkadiusz Olech, Wojciech Pych wykład dla doktorantów Centrum Astronomicznego PAN luty maj 2006 r. Plan wykładu Optyka w astronomii Detektory promieniowania

Bardziej szczegółowo

teleskop Cassegraina - posiada paraboliczne zwierciadło główne oraz mniejsze wtórne, eliptyczne

teleskop Cassegraina - posiada paraboliczne zwierciadło główne oraz mniejsze wtórne, eliptyczne TELESKOP ZWIERCIADLANY (reflektor) - jego podstawowymi częściami są: zwierciadło, okular i tubus. Mają niższą sprawność optyczną od refraktorów i zwykle dają niższy kontrast na skutek centralnego przesłonięcia

Bardziej szczegółowo

Dr Piotr Sitarek. Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska

Dr Piotr Sitarek. Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska Podstawy fizyki Wykład 11 Dr Piotr Sitarek Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska D. Halliday, R. Resnick, J.Walker: Podstawy Fizyki, tom 3, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2003. K.Sierański, K.Jezierski,

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki wykład 8

Podstawy fizyki wykład 8 Podstawy fizyki wykład 8 Dr Piotr Sitarek Katedra Fizyki Doświadczalnej, W11, PWr Optyka geometryczna Polaryzacja Odbicie zwierciadła Załamanie soczewki Optyka falowa Interferencja Dyfrakcja światła D.

Bardziej szczegółowo

Wykład XI. Optyka geometryczna

Wykład XI. Optyka geometryczna Wykład XI Optyka geometryczna Jak widzimy? Aby przedmiot był widoczny, musi wysyłać światło w wielu kierunkach. Na podstawie światła zebranego przez oko mózg lokalizuje położenie obiektu. Niekiedy promienie

Bardziej szczegółowo

PRZYSŁONY. Przysłona aperturowa APERTURE STOP (ogranicza ilość promieni pochodzących od obiektu)

PRZYSŁONY. Przysłona aperturowa APERTURE STOP (ogranicza ilość promieni pochodzących od obiektu) ELEMENTY PRZYSŁONY Przysłona aperturowa APERTURE STOP (ogranicza ilość promieni pochodzących od obiektu) Przysłona polowa FIELD STOP (całkowicie zasłania promienie) Źrenica wejściowa Źrenica wejściowa

Bardziej szczegółowo

Optyka. Wykład IX Krzysztof Golec-Biernat. Optyka geometryczna. Uniwersytet Rzeszowski, 13 grudnia 2017

Optyka. Wykład IX Krzysztof Golec-Biernat. Optyka geometryczna. Uniwersytet Rzeszowski, 13 grudnia 2017 Optyka Wykład IX Krzysztof Golec-Biernat Optyka geometryczna Uniwersytet Rzeszowski, 13 grudnia 2017 Wykład IX Krzysztof Golec-Biernat Optyka 1 / 16 Plan Dyspersja chromatyczna Przybliżenie optyki geometrycznej

Bardziej szczegółowo

OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA

OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA 1100-1BO15, rok akademicki 2018/19 OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA dr hab. Raał Kasztelanic Wykład 4 Obliczenia dla zwierciadeł Równanie zwierciadła 1 1 2 1 s s r s s 2 Obliczenia dla zwierciadeł

Bardziej szczegółowo

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 9 Tomasz Kwiatkowski 1 grudnia 2010 r. Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 9 1/1 Plan wykładu Tomasz Kwiatkowski, Wstęp do astrofizyki I, Wykład 9 2/1 Odkrycie

Bardziej szczegółowo

Optyka w fotografii Ciemnia optyczna camera obscura wykorzystuje zjawisko prostoliniowego rozchodzenia się światła skrzynka (pudełko) z małym okrągłym otworkiem na jednej ściance i przeciwległą ścianką

Bardziej szczegółowo

ZAGADNIENIA na egzamin klasyfikacyjny z fizyki klasa III (IIIA) rok szkolny 2013/2014 semestr II

ZAGADNIENIA na egzamin klasyfikacyjny z fizyki klasa III (IIIA) rok szkolny 2013/2014 semestr II ZAGADNIENIA na egzamin klasyfikacyjny z fizyki klasa III (IIIA) rok szkolny 2013/2014 semestr II Piotr Ludwikowski XI. POLE MAGNETYCZNE Lp. Temat lekcji Wymagania konieczne i podstawowe. Uczeń: 43 Oddziaływanie

Bardziej szczegółowo

OPTYKA W INSTRUMENTACH GEODEZYJNYCH

OPTYKA W INSTRUMENTACH GEODEZYJNYCH OPTYKA W INSTRUMENTACH GEODEZYJNYCH Prawa Euklidesa: 1. Promień padający i odbity znajdują się w jednej płaszczyźnie przechodzącej przez prostopadłą wystawioną do powierzchni zwierciadła w punkcie odbicia.

Bardziej szczegółowo

OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA

OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA 1100-1BO15, rok akademicki 2018/19 OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA dr hab. Rafał Kasztelanic Wykład 3 Pryzmat Pryzmaty w aparatach fotograficznych en.wikipedia.org/wiki/pentaprism luminous-landscape.com/understanding-viewfinders

Bardziej szczegółowo

12.Opowiedz o doświadczeniach, które sam(sama) wykonywałeś(aś) w domu. Takie pytanie jak powyższe powinno się znaleźć w każdym zestawie.

12.Opowiedz o doświadczeniach, które sam(sama) wykonywałeś(aś) w domu. Takie pytanie jak powyższe powinno się znaleźć w każdym zestawie. Fizyka Klasa III Gimnazjum Pytania egzaminacyjne 2017 1. Jak zmierzyć szybkość rozchodzenia się dźwięku? 2. Na czym polega zjawisko rezonansu? 3. Na czym polega zjawisko ugięcia, czyli dyfrakcji fal? 4.

Bardziej szczegółowo

34 OPTYKA GEOMETRYCZNA. CZĘŚĆ 1

34 OPTYKA GEOMETRYCZNA. CZĘŚĆ 1 Włodzimierz Wolczyński 34 OPTYKA GEOMETRYCZNA. CZĘŚĆ 1 ODBICIE ŚWIATŁA. ZWIERCIADŁA Do analizy obrazów w zwierciadle sferycznym polecam aplet fizyczny http://www.phy.ntnu.edu.tw/ntnujava/index.php?topic=48

Bardziej szczegółowo

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 9 Tomasz Kwiatkowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Fizyki Instytut Obserwatorium Astronomiczne Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład

Bardziej szczegółowo

Optyka. Wykład XI Krzysztof Golec-Biernat. Równania zwierciadeł i soczewek. Uniwersytet Rzeszowski, 3 stycznia 2018

Optyka. Wykład XI Krzysztof Golec-Biernat. Równania zwierciadeł i soczewek. Uniwersytet Rzeszowski, 3 stycznia 2018 Optyka Wykład XI Krzysztof Golec-Biernat Równania zwierciadeł i soczewek Uniwersytet Rzeszowski, 3 stycznia 2018 Wykład XI Krzysztof Golec-Biernat Optyka 1 / 16 Plan Równanie zwierciadła sferycznego i

Bardziej szczegółowo

Optyka geometryczna - 2 Tadeusz M.Molenda Instytut Fizyki, Uniwersytet Szczeciński. Zwierciadła niepłaskie

Optyka geometryczna - 2 Tadeusz M.Molenda Instytut Fizyki, Uniwersytet Szczeciński. Zwierciadła niepłaskie Optyka geometryczna - 2 Tadeusz M.Molenda Instytut Fizyki, Uniwersytet Szczeciński Zwierciadła niepłaskie Obrazy w zwierciadłach niepłaskich Obraz rzeczywisty zwierciadło wklęsłe Konstrukcja obrazu w zwierciadłach

Bardziej szczegółowo

OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA

OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA 1100-1BO15, rok akademicki 2018/19 OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA dr hab. Rafał Kasztelanic Wykład 6 Optyka promieni 2 www.zemax.com Diafragmy Pęk promieni świetlnych, przechodzący przez układ optyczny

Bardziej szczegółowo

Najprostszą soczewkę stanowi powierzchnia sferyczna stanowiąca granicę dwóch ośr.: powietrza, o wsp. załamania n 1. sin θ 1. sin θ 2.

Najprostszą soczewkę stanowi powierzchnia sferyczna stanowiąca granicę dwóch ośr.: powietrza, o wsp. załamania n 1. sin θ 1. sin θ 2. Ia. OPTYKA GEOMETRYCZNA wprowadzenie Niemal każdy system optoelektroniczny zawiera oprócz źródła światła i detektora - co najmniej jeden element optyczny, najczęściej soczewkę gdy system służy do analizy

Bardziej szczegółowo

Zdolność rozdzielcza

Zdolność rozdzielcza Szkoła średnia Klasy I IV Doświadczenie konkursowe 4 Rok 2019 1. Wstęp teoretyczny Każdy, kto interesuje się astronomią zastanawia się nie raz, jak wyglądają gwiazdy widziane przez profesjonalny teleskop.

Bardziej szczegółowo

ESO największe europejskie obserwatorium. Dorota Raiter

ESO największe europejskie obserwatorium. Dorota Raiter ESO największe europejskie obserwatorium Dorota Raiter 28.04.2009 Co to jest ESO? ESO - European Southern Observatory European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere - jest główną

Bardziej szczegółowo

Mikroskopy uniwersalne

Mikroskopy uniwersalne Mikroskopy uniwersalne Źródło światła Kolektor Kondensor Stolik mikroskopowy Obiektyw Okular Inne Przesłony Pryzmaty Płytki półprzepuszczalne Zwierciadła Nasadki okularowe Zasada działania mikroskopu z

Bardziej szczegółowo

Plan wynikowy (propozycja)

Plan wynikowy (propozycja) Plan wynikowy (propozycja) 2. Optyka (co najmniej 12 godzin lekcyjnych, w tym 1 2 godzin na powtórzenie materiału i sprawdzian bez treści rozszerzonych) Zagadnienie (tematy lekcji) Światło i jego właściwości

Bardziej szczegółowo

Prawa optyki geometrycznej

Prawa optyki geometrycznej Optyka Podstawowe pojęcia Światłem nazywamy fale elektromagnetyczne, o długościach, na które reaguje oko ludzkie, tzn. 380-780 nm. O falowych własnościach światła świadczą takie zjawiska, jak ugięcie (dyfrakcja)

Bardziej szczegółowo

Optyka stanowi dział fizyki, który zajmuje się światłem (także promieniowaniem niewidzialnym dla ludzkiego oka).

Optyka stanowi dział fizyki, który zajmuje się światłem (także promieniowaniem niewidzialnym dla ludzkiego oka). Optyka geometryczna Optyka stanowi dział fizyki, który zajmuje się światłem (także promieniowaniem niewidzialnym dla ludzkiego oka). Założeniem optyki geometrycznej jest, że światło rozchodzi się jako

Bardziej szczegółowo

17. Który z rysunków błędnie przedstawia bieg jednobarwnego promienia światła przez pryzmat? A. rysunek A, B. rysunek B, C. rysunek C, D. rysunek D.

17. Który z rysunków błędnie przedstawia bieg jednobarwnego promienia światła przez pryzmat? A. rysunek A, B. rysunek B, C. rysunek C, D. rysunek D. OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C. 60 o

Bardziej szczegółowo

Wstęp do astrofizyki I

Wstęp do astrofizyki I Wstęp do astrofizyki I Wykład 8 Tomasz Kwiatkowski Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Fizyki Instytut Obserwatorium Astronomiczne Tomasz Kwiatkowski, OA UAM Wstęp do astrofizyki I, Wykład

Bardziej szczegółowo

Optyka w astronomii. Lunety Teleskopy Podglądanie Kosmosu

Optyka w astronomii. Lunety Teleskopy Podglądanie Kosmosu Optyka w astronomii Lunety Teleskopy Podglądanie Kosmosu Historia Lunety Galileusza (1564-1642) Keplera (1571-1630) Typy teleskopów Soczewkowe Soczewkowo-zwierciadlane Zwierciadlane Naziemne Kosmiczne

Bardziej szczegółowo

TECHNIKI OBSERWACYJNE ORAZ METODY REDUKCJI DANYCH

TECHNIKI OBSERWACYJNE ORAZ METODY REDUKCJI DANYCH TECHNIKI OBSERWACYJNE ORAZ METODY REDUKCJI DANYCH Arkadiusz Olech, Wojciech Pych wykład dla doktorantów Centrum Astronomicznego PAN luty maj 2006 r. Wstęp do spektroskopii Wykład 7 2006.04.26 Spektroskopia

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie: "Zagadnienia optyki"

Ćwiczenie: Zagadnienia optyki Ćwiczenie: "Zagadnienia optyki" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia: 1.

Bardziej szczegółowo

Wykład FIZYKA II. 7. Optyka geometryczna. Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak

Wykład FIZYKA II. 7. Optyka geometryczna.   Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak Wykład FIZYKA II 7. Optyka geometryczna Instytut Fizyki Politechniki Wrocławskiej http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/ WSPÓŁCZYNNIK ZAŁAMANIA Współczynnik załamania ośrodka opisuje zmianę prędkości fali

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z FIZYKI KLASA III

WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z FIZYKI KLASA III WYMAGANIA EDUKACYJNE I KRYTERIA OCENIANIA Z FIZYKI KLASA III I. Drgania i fale R treści nadprogramowe Ocena dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady

Bardziej szczegółowo

C29. Na rysunku zaznaczono cztery łódki. Jeśli któraś z nich znajduje się pod mostem, to jest to łódka numer:

C29. Na rysunku zaznaczono cztery łódki. Jeśli któraś z nich znajduje się pod mostem, to jest to łódka numer: Przyjazne testy Fizyka dla gimnazjum Wojciech Dindorf, Elżbieta Krawczyk Informacje, dźwięki, światło, oko, ucho C27. Fale poprzeczne tym się różnią od fal podłużnych, że: (A) rozchodzą się w poprzek zamiast

Bardziej szczegółowo

OPTYKA INSTRUMENTALNA

OPTYKA INSTRUMENTALNA OPTYKA INSTRUMENTALNA Wykład 7: PRZYRZĄDY OPTYCZNE II: lunety (Keplera, Galileusza), lornetki, lunety astronomiczne, luneta autokolimacyjna, lunety pomiarowe, lunety celownicze, niwelator, teodolit, dalmierze,

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA Z FIZYKI KLASA 3 GIMNAZJUM. 1. Drgania i fale R treści nadprogramowe

WYMAGANIA Z FIZYKI KLASA 3 GIMNAZJUM. 1. Drgania i fale R treści nadprogramowe WYMAGANIA Z FIZYKI KLASA 3 GIMNAZJUM 1. Drgania i fale R treści nadprogramowe Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobry wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady

Bardziej szczegółowo

PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdffactory www.pdffactory.pl/

PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdffactory www.pdffactory.pl/ Aparat fotograficzny, potocznie aparat urządzenie służące do wykonywania zdjęć fotograficznych. Pierwowzorem aparatu fotograficznego było urządzenie nazywane camera obscura. Episkop urządzenie umożliwiające

Bardziej szczegółowo

Optyka geometryczna. Podręcznik zeszyt ćwiczeń dla uczniów

Optyka geometryczna. Podręcznik zeszyt ćwiczeń dla uczniów Podręcznik zeszyt ćwiczeń dla uczniów Optyka geometryczna Politechnika Gdańska, Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej ul. Narutowicza 11/12, 80-233 Gdańsk, tel. +48 58 348 63 70 http://e-doswiadczenia.mif.pg.gda.pl

Bardziej szczegółowo

Optyka. Matura Matura Zadanie 24. Soczewka (10 pkt) 24.1 (3 pkt) 24.2 (4 pkt) 24.3 (3 pkt)

Optyka. Matura Matura Zadanie 24. Soczewka (10 pkt) 24.1 (3 pkt) 24.2 (4 pkt) 24.3 (3 pkt) Matura 2006 Zadanie 24. Soczewka (10 pkt) Optyka W pracowni szkolnej za pomocą cienkiej szklanej soczewki dwuwypukłej o jednakowych promieniach krzywizny, zamontowanej na ławie optycznej, uzyskiwano obrazy

Bardziej szczegółowo

Doświadczalne badanie właściwości optycznych teleskopu.

Doświadczalne badanie właściwości optycznych teleskopu. Doświadczalne badanie właściwości optycznych teleskopu. Remgiusz Pospieszyński II rok astronomii Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 12 kwietnia 2006 1 Spis treści

Bardziej szczegółowo

Publiczne Gimnazjum im. Jana Deszcza w Miechowicach Wielkich. Opracowanie: mgr Michał Wolak

Publiczne Gimnazjum im. Jana Deszcza w Miechowicach Wielkich. Opracowanie: mgr Michał Wolak 1. Drgania i fale R treści nadprogramowe Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobry wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady ruchu drgającego opisuje przebieg i

Bardziej szczegółowo

- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA

- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA - 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C.

Bardziej szczegółowo

Maja Kaźmierczak (CA UMK) ELT przyszłość astronomii optycznej?

Maja Kaźmierczak (CA UMK) ELT przyszłość astronomii optycznej? Maja Kaźmierczak (CA UMK) ELT przyszłość astronomii optycznej? Astronomowie, którzy prowadzą obserwacje lub pracują z danymi obserwacyjnymi często stwierdzają, że przydałaby się większa rozdzielczość lub

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu fizyka dla klasy III gimnazjum, rok szkolny 2017/2018

Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu fizyka dla klasy III gimnazjum, rok szkolny 2017/2018 Szczegółowe wymagania edukacyjne z przedmiotu fizyka dla klasy III gimnazjum, rok szkolny 2017/2018 1. Drgania i fale R treści nadprogramowe Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na dana ocenę z fizyki dla klasy III do serii Spotkania z fizyką wydawnictwa Nowa Era

Wymagania edukacyjne na dana ocenę z fizyki dla klasy III do serii Spotkania z fizyką wydawnictwa Nowa Era Wymagania edukacyjne na dana ocenę z fizyki dla klasy III do serii Spotkania z fizyką wydawnictwa Nowa Era 1. Drgania i fale Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry Stopień bardzo dobry

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania z fizyki w klasie 3

Przedmiotowy system oceniania z fizyki w klasie 3 Przedmiotowy system oceniania z fizyki w klasie 3 Szczegółowe wymagania na poszczególne stopnie (oceny) 1. Drgania i fale R treści nadprogramowe Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień dobry

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 53. Soczewki

Ćwiczenie 53. Soczewki Ćwiczenie 53. Soczewki Małgorzata Nowina-Konopka, Andrzej Zięba Cel ćwiczenia Pomiar ogniskowych soczewki skupiającej i układu soczewek (skupiająca i rozpraszająca), obliczenie ogniskowej soczewki rozpraszającej.

Bardziej szczegółowo

Wyznaczenie długości fali świetlnej metodą pierścieni Newtona

Wyznaczenie długości fali świetlnej metodą pierścieni Newtona Politechnika Łódzka FTIMS Kierunek: Informatyka rok akademicki: 2008/2009 sem. 2. Termin: 23 III 2009 Nr. ćwiczenia: 412 Temat ćwiczenia: Wyznaczenie długości fali świetlnej metodą pierścieni Newtona Nr.

Bardziej szczegółowo

Optyka instrumentalna

Optyka instrumentalna Optyka instrumentalna wykład 8 27 kwietnia 2017 Wykład 7 Optyka geometryczna cd. Aberracje geometryczne Sferyczna Koma Astygmatyzm Krzywizna pola, dystorsja (polowe) Aberracja chromatyczna Miary jakości

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI KLASA III Drgania i fale mechaniczne Wymagania na stopień dopuszczający obejmują treści niezbędne dla dalszego kształcenia oraz użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia.

Bardziej szczegółowo

Soczewkami nazywamy ciała przeźroczyste ograniczone dwoma powierzchniami o promieniach krzywizn R 1 i R 2.

Soczewkami nazywamy ciała przeźroczyste ograniczone dwoma powierzchniami o promieniach krzywizn R 1 i R 2. Optyka geometryczna dla soczewek Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski Soczewkami nazywamy ciała przeźroczyste ograniczone dwoma powierzchniami o promieniach krzywizn R i R 2. Nasze rozważania własności

Bardziej szczegółowo

Zestaw do prezentacji zjawisk optyki geometrycznej laserowym źródłem światła LX-2901 INSTRUKCJA OBSŁUGI

Zestaw do prezentacji zjawisk optyki geometrycznej laserowym źródłem światła LX-2901 INSTRUKCJA OBSŁUGI Zestaw do prezentacji zjawisk optyki geometrycznej laserowym źródłem światła LX-2901 LASEROWY ZESTAW DYDAKTYCZNY LX-2901 2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp... 3 2. Przeznaczenie zestawu... 5 3. Elementy wchodzące

Bardziej szczegółowo

Projekt małego teleskopu SST DC i prowadzone prace konstrukcyjne

Projekt małego teleskopu SST DC i prowadzone prace konstrukcyjne Projekt małego teleskopu SST DC i prowadzone prace konstrukcyjne J. Michałowski, M. Dyrda, W.Kochański, J. Niemiec, K.Skowron, M. Stodulski, P. Ziółkowski, P. Żychowski Instytut Fizyki Jądrowej PAN im.

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania z fizyki dla klasy III gimnazjum

Przedmiotowy system oceniania z fizyki dla klasy III gimnazjum Przedmiotowy system oceniania z fizyki dla klasy III gimnazjum Szczegółowe wymagania na poszczególne stopnie (oceny) 1. Drgania i fale R treści nadprogramowe Stopień dopuszczający Stopień dostateczny Stopień

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe kryteria oceniania z fizyki w gimnazjum. kl. III

Szczegółowe kryteria oceniania z fizyki w gimnazjum. kl. III Szczegółowe kryteria oceniania z fizyki w gimnazjum kl. III Semestr I Drgania i fale Rozpoznaje ruch drgający Wie co to jest fala Wie, że w danym ośrodku fala porusza się ze stałą szybkością Zna pojęcia:

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z FIZYKI W KLASIE 3 GIMNAZJUM

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z FIZYKI W KLASIE 3 GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z FIZYKI W KLASIE 3 GIMNAZJUM 1) ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, dostateczną, dobrą i bardzo dobrą oraz: - potrafi

Bardziej szczegółowo

niepewności pomiarowej zapisuje dane w formie tabeli posługuje się pojęciami: amplituda drgań, okres, częstotliwość do opisu drgań, wskazuje

niepewności pomiarowej zapisuje dane w formie tabeli posługuje się pojęciami: amplituda drgań, okres, częstotliwość do opisu drgań, wskazuje Wymagania edukacyjne z fizyki dla klasy III na podstawie przedmiotowego systemu oceniania wydawnictwa Nowa Era dla podręcznika Spotkania z fizyką, zmodyfikowane Ocena niedostateczna: uczeń nie opanował

Bardziej szczegółowo

Optyka instrumentalna

Optyka instrumentalna Optyka instrumentalna wykład 7 20 kwietnia 2017 Wykład 6 Optyka geometryczna cd. Przybliżenie przyosiowe Soczewka, zwierciadło Ogniskowanie, obrazowanie Macierze ABCD Punkty kardynalne układu optycznego

Bardziej szczegółowo

Technologia elementów optycznych

Technologia elementów optycznych Technologia elementów optycznych dr inż. Michał Józwik pokój 507a jozwik@mchtr.pw.edu.pl Część 1 Treść wykładu Specyfika wymagań i technologii elementów optycznych. Ogólna struktura procesów technologicznych.

Bardziej szczegółowo

GWIEZDNE INTERFEROMETRY MICHELSONA I ANDERSONA

GWIEZDNE INTERFEROMETRY MICHELSONA I ANDERSONA GWIEZNE INTERFEROMETRY MICHELSONA I ANERSONA Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zestawienie i demonstracja modelu gwiezdnego interferometru Andersona oraz laboratoryjny pomiar wymiaru sztucznej gwiazdy.

Bardziej szczegółowo

PL 210566 B1. UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU, Wrocław, PL 11.07.2005 BUP 14/05. KAZIMIERZ ĆMIELEWSKI, Wrocław, PL 29.02.

PL 210566 B1. UNIWERSYTET PRZYRODNICZY WE WROCŁAWIU, Wrocław, PL 11.07.2005 BUP 14/05. KAZIMIERZ ĆMIELEWSKI, Wrocław, PL 29.02. RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 210566 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 371985 (51) Int.Cl. G02B 27/30 (2006.01) G02B 23/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE PROMIENIA KRZYWIZNY SOCZEWKI I DŁUGOŚCI FALI ŚWIETLNEJ ZA POMOCĄ PIERŚCIENI NEWTONA

WYZNACZANIE PROMIENIA KRZYWIZNY SOCZEWKI I DŁUGOŚCI FALI ŚWIETLNEJ ZA POMOCĄ PIERŚCIENI NEWTONA Ćwiczenie 81 A. ubica WYZNACZANIE PROMIENIA RZYWIZNY SOCZEWI I DŁUGOŚCI FALI ŚWIETLNEJ ZA POMOCĄ PIERŚCIENI NEWTONA Cel ćwiczenia: poznanie prążków interferencyjnych równej grubości, wykorzystanie tego

Bardziej szczegółowo

Osiągnięcia ucznia R treści nadprogramowe

Osiągnięcia ucznia R treści nadprogramowe Ogólny rozkład godzin Przedstawienie planu nauczania, przedmiotowego systemu oceniania oraz powtórzenie wiadomości z klasy II. 5 Drgania i fale 10 Optyka 14 Przed egzaminem powtórzenie wiadomości 8 Projekty

Bardziej szczegółowo

Podstawy Fizyki IV Optyka z elementami fizyki współczesnej. wykład 10, 16.03.2012. Radosław Chrapkiewicz, Filip Ozimek

Podstawy Fizyki IV Optyka z elementami fizyki współczesnej. wykład 10, 16.03.2012. Radosław Chrapkiewicz, Filip Ozimek Podstawy Fizyki IV Optyka z elementami fizyki współczesnej wykład 10, 16.03.2012 wykład: pokazy: ćwiczenia: Czesław Radzewicz Radosław Chrapkiewicz, Filip Ozimek Ernest Grodner Wykład 9 - przypomnienie

Bardziej szczegółowo

Wszechświat na wyciągnięcie ręki

Wszechświat na wyciągnięcie ręki Wszechświat na wyciągnięcie ręki Minęło już całkiem sporo czasu, odkąd opuściłam mury I LO w Gorzowie Wlkp. Już tam wiedziałam, że będę studiować astronomię, ponieważ zawsze chciałam się dowiedzieć, jak

Bardziej szczegółowo

FIZYKA WYMAGANIA EDUKACYJNE klasa III gimnazjum

FIZYKA WYMAGANIA EDUKACYJNE klasa III gimnazjum FIZYKA WYMAGANIA EDUKACYJNE klasa III gimnazjum Zasady ogólne: 1. Na podstawowym poziomie wymagań uczeń powinien wykonać zadania obowiązkowe (łatwe na stopień dostateczny i bardzo łatwe na stopień dopuszczający);

Bardziej szczegółowo

Optyka instrumentalna

Optyka instrumentalna Optyka instrumentalna wykład 7 11 kwietnia 2019 Wykład 6 Optyka geometryczna Równania Maxwella równanie ejkonału promień zasada Fermata, zasada stacjonarnej fazy (promienie podążają wzdłuż ekstremalnej

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI Z WYKORZYSTANIEM TIK

SCENARIUSZ LEKCJI Z WYKORZYSTANIEM TIK SCENARIUSZ LEKCJI Z WYKORZYSTANIEM TIK Temat: Soczewki. Zdolność skupiająca soczewki. Prowadzący: Karolina Górska Czas: 45min Wymagania szczegółowe podstawy programowej (cytat): 7.5) opisuje (jakościowo)

Bardziej szczegółowo

autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 34 OPTYKA GEOMETRYCZNA. CZĘŚĆ 2. ZAŁAMANIE ŚWIATŁA. SOCZEWKI

autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 34 OPTYKA GEOMETRYCZNA. CZĘŚĆ 2. ZAŁAMANIE ŚWIATŁA. SOCZEWKI autor: Włodzimierz Wolczyński rozwiązywał (a)... ARKUSIK 34 OPTYKA GEOMETRYCZNA. CZĘŚĆ 2. ZAŁAMANIE ŚWIATŁA. SOCZEWKI Rozwiązanie zadań należy zapisać w wyznaczonych miejscach pod treścią zadania Zadanie

Bardziej szczegółowo

PL B1. UNIWERSYTET ŁÓDZKI, Łódź, PL BUP 03/05. STANISŁAW BEDNAREK, Łódź, PL WUP 09/10

PL B1. UNIWERSYTET ŁÓDZKI, Łódź, PL BUP 03/05. STANISŁAW BEDNAREK, Łódź, PL WUP 09/10 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 206633 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 361507 (22) Data zgłoszenia: 30.07.2003 (51) Int.Cl. G09B 23/22 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

1. Drgania i fale Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Uczeń: Uczeń:

1. Drgania i fale Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Uczeń: Uczeń: Wymagania edukacyjne z fizyki w klasie 3 gimnazjum Realizowane wg. programu Spotkania z fizyką, wyd. Nowa Era 1. Drgania i fale Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra wskazuje

Bardziej szczegółowo

Astrofizyka promieniowania gamma najwyższych energii w IFJ PAN. Jacek Niemiec (NZ-43)

Astrofizyka promieniowania gamma najwyższych energii w IFJ PAN. Jacek Niemiec (NZ-43) Astrofizyka promieniowania gamma najwyższych energii w IFJ PAN Jacek Niemiec (NZ-43) Astrofizyka promieniowania gamma najwyższych energii w IFJ PAN: dr Jacek Niemiec dr Michał Dyrda - badania teoretyczne

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z FIZYKI W KLASIE III

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z FIZYKI W KLASIE III WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z FIZYKI W KLASIE III Dział XI. DRGANIA I FALE (9 godzin lekcyjnych) Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: wskaże w otaczającej rzeczywistości przykłady

Bardziej szczegółowo

Optyka geometryczna. Podręcznik metodyczny dla nauczycieli

Optyka geometryczna. Podręcznik metodyczny dla nauczycieli Podręcznik metodyczny dla nauczycieli Optyka geometryczna Politechnika Gdańska, Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej ul. Narutowicza 11/12, 80-233 Gdańsk, tel. +48 58 348 63 70 http://e-doswiadczenia.mif.pg.gda.pl

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ LEKCJI Temat lekcji: Soczewki i obrazy otrzymywane w soczewkach

SCENARIUSZ LEKCJI Temat lekcji: Soczewki i obrazy otrzymywane w soczewkach Scenariusz lekcji : Soczewki i obrazy otrzymywane w soczewkach Autorski konspekt lekcyjny Słowa kluczowe: soczewki, obrazy Joachim Hurek, Publiczne Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi w

Bardziej szczegółowo

Wstęp do fotografii. piątek, 15 października 2010. ggoralski.com

Wstęp do fotografii. piątek, 15 października 2010. ggoralski.com Wstęp do fotografii ggoralski.com element światłoczuły soczewki migawka przesłona oś optyczna f (ogniskowa) oś optyczna 1/2 f Ogniskowa - odległość od środka układu optycznego do ogniska (miejsca w którym

Bardziej szczegółowo

Dział: 7. Światło i jego rola w przyrodzie.

Dział: 7. Światło i jego rola w przyrodzie. Dział: 7. Światło i jego rola w przyrodzie. TEMATY I ZAKRES TREŚCI NAUCZANIA Fizyka klasa 3 LO Nr programu: DKOS-4015-89/02 Moduł Dział - Temat L. Zjawisko odbicia i załamania światła 1 Prawo odbicia i

Bardziej szczegółowo

Zwierciadło kuliste stanowi część gładkiej, wypolerowanej powierzchni kuli. Wyróżniamy zwierciadła kuliste:

Zwierciadło kuliste stanowi część gładkiej, wypolerowanej powierzchni kuli. Wyróżniamy zwierciadła kuliste: Fale świetlne Światło jest falą elektromagnetyczną, czyli rozchodzącymi się w przestrzeni zmiennymi i wzajemnie przenikającymi się polami: elektrycznym i magnetycznym. Szybkość światła w próżni jest największa

Bardziej szczegółowo

14 POLE GRAWITACYJNE. Włodzimierz Wolczyński. Wzór Newtona. G- stała grawitacji 6, Natężenie pola grawitacyjnego.

14 POLE GRAWITACYJNE. Włodzimierz Wolczyński. Wzór Newtona. G- stała grawitacji 6, Natężenie pola grawitacyjnego. Włodzimierz Wolczyński 14 POLE GRAWITACYJNE Wzór Newtona M r m G- stała grawitacji Natężenie pola grawitacyjnego 6,67 10 jednostka [ N/kg] Przyspieszenie grawitacyjne jednostka [m/s 2 ] Praca w polu grawitacyjnym

Bardziej szczegółowo

Uwzględniając związek między okresem fali i jej częstotliwością T = prędkość fali można obliczyć z zależności:

Uwzględniając związek między okresem fali i jej częstotliwością T = prędkość fali można obliczyć z zależności: 1. Fale elektromagnetyczne. Światło. Fala elektromagnetyczna to zaburzenie pola elektromagnetycznego rozprzestrzeniające się w przestrzeni ze skończoną prędkością i unoszące energię. Fale elektromagnetyczne

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA Z FIZYKI. Klasa III DRGANIA I FALE

WYMAGANIA Z FIZYKI. Klasa III DRGANIA I FALE WYMAGANIA Z FIZYKI Klasa III DRGANIA I FALE dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady ruchu drgającego opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego, wyjaśnia

Bardziej szczegółowo

Rozkład materiału dla klasy 8 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania) 2 I. Wymagania przekrojowe.

Rozkład materiału dla klasy 8 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania) 2 I. Wymagania przekrojowe. Rozkład materiału dla klasy 8 szkoły podstawowej (2 godz. w cyklu nauczania) Temat Proponowa na liczba godzin Elektrostatyka 8 Wymagania szczegółowe, przekrojowe i doświadczalne z podstawy programowej

Bardziej szczegółowo

d) Czy bezpiecznik 10A wyłączy prąd gdy pralka i ekspres są włączone? a) Jakie jest natężenie prądu płynące przez ten opornik?

d) Czy bezpiecznik 10A wyłączy prąd gdy pralka i ekspres są włączone? a) Jakie jest natężenie prądu płynące przez ten opornik? FIZYKA Egzamin po 8 klasie 1. Na czym polega elektryzowanie ciał przez pocieranie, przez indukcję i przez dotyk. Opowiedz o swoich doświadczeniach. 2. Na czym polega przepływ prądu elektrycznego w metalach,

Bardziej szczegółowo