OPTYKA INSTRUMENTALNA

Transkrypt

1 OPTYKA INSTRUMENTALNA Wykład 7: PRZYRZĄDY OPTYCZNE II: lunety (Keplera, Galileusza), lornetki, lunety astronomiczne, luneta autokolimacyjna, lunety pomiarowe, lunety celownicze, niwelator, teodolit, dalmierze, optimetr, luneta aliniometryczna, peryskopy i wzierniki, teleskopy; Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak Katedra Optyki i Fotoniki Wydział Podstawowych Problemów Techniki Politechnika Wrocławska Pokój 18/11 bud. A-1

2 Wprowadzenie W poprzednim odcinku: - Lupy; - Aparaty fotograficzne; - Obiektywy; - Projektory; - Kolimatory.

3 Lunety Lunety grupa przyrządów służących do powiększania kąta widzenia odległych przedmiotów. Obserwujemy przez nie przedmioty odległe, ale duże luneta tworzy ich obraz pomniejszony, ale przybliżony, obserwowany pod większym kątem, niż gołym okiem. Lunety to przyrządy obserwacyjne, ale mogą też stanowić podstawową część przyrządów pomiarowych: - teleskopów astronomicznych; - niwelatorów; - teodolitów; - lunet celowniczych; - lunet montażowych; - innych.

4 Lunety Podział na lunety i mikroskopy jest dość umowny, ale zasadniczymi wyróżnikami są: A) Lunety: - obiektyw o dużej ogniskowej (kilkanaście do kilkuset cm) i dużej średnicy, okular o ogniskowej kilka cm; - ognisko obrazowe obiektywu (prawie) pokrywa się z ogniskiem przedmiotowym okularu; - oglądamy przedmioty duże, ale odległe; - powiększenie liniowe mniejsze niż 1 (czyli pomniejszają!), ale powiększenie kątowe duże ( przybliżają ); B) Mikroskopy: - obiektyw o małej ogniskowej (kilka mmm i poniżej!), okular podobny jak w lunecie; - odległość między ogniskiem obrazowym obiektywu i przedmiotowym okularu jest spora, ok. 16 cm; - oglądamy przedmioty bardzo małe, ale bliskie; - powiększenie liniowe mikroskopu jest duże, nawet do kilkuset razy. Pod względem konstrukcyjnym, lunety dzielimy na: - soczewkowe typu Keplera i typu Galileusza (refraktory); - soczewkowo-zwierciadlane i zwierciadlane (reflektory).

5 Luneta Keplera Kepler opisał swój model lunety w 1611r., pierwszy model wykonał Scheiner w 1615r. Tworzenie obrazu w lunecie Keplera schemat Bez oka! No i te proporcje ogniskowych. I średnic A właściwie brak proporcji. Nienajlepszy ten rysunek! Nie warto się go UCZYĆ. ;-) Tu już lepiej. Przynajmniej ogniskowa obiektywu jest większa niż okularu. No i oko się pojawiło. I jakieś kąty!

6 Luneta Keplera Budowa lunety Keplera skupiający obiektyw, skupiający okular o wspólnym ognisku. Źrenica wejściowa lunety pokrywa się z oprawą obiektywu. Źrenica wyjściowa znajduje się za okularem i tam właśnie umieszcza się oko obserwatora. To właśnie źrenica oka, której średnica zmienia się od 2 do 8 mm, decyduje o aperturze lunety (jej jasności). Promień aperturowy Promień aperturowy przechodzi przez ognisko obrazowe obiektywu = ognisko przedmiotowe okularu, przechodzi przez okular i wychodzi równolegle do osi optycznej. Promień polowy

7 Luneta Keplera Bieg promieni w lunecie Keplera Promień aperturowy Promień aperturowy po wyjściu z okularu jest równoległy do osi optycznej lunety i pada na siatkówkę na osi oka spoczynkowego. Promień polowy po przejściu przez okular przecina oś optyczną w środku źrenicy wyjściowej lunety = źrenicy oka. Pomień ten określa wielkość obrazu na siatkówce. Promień polowy O wielkości pola widzenia decyduje przysłona polowa znajdująca się w płaszczyźnie ogniskowej przedmiotowej okularu (brak winietowania). By zwiększyć pole widzenia, w płaszczyźnie przysłony polowej (w której powstaje obraz pośredni obserwowanego przedmiotu) umieszcza się kolektyw soczewkę skupiającą, na której dochodzi do załamania promieni polowych i skierowania ich w kierunku okularu.

8 Luneta Keplera Powiększenie lunety Keplera Promień aperturowy Promień polowy Powiększenie wizualne lunety: Γ = tg w 3 tg w 1 gdzie: tg w 1 = y 1 = y 1 s 1 s 1 tg w 3 = y 1 s 3 Dla przedmiotu w skończonej odległości: Γ = tg w 3 = f 1 s 1 tg w 1 f 3 s 1 + f 1 Po rozwinięciu w szereg: Γ = f 1 1 f Dla przedmiotu w nieskończoności: 1 f 3 s 1 Γ = tg w 3 = s 1 = f 1 tg w 1 s 3 f 3 Γ = tg w 3 = s 1 tg w 1 s 3

9 Luneta Keplera Powiększenie lunety Keplera metoda źrenicowa Promień aperturowy Powiększenie lunety Keplera nastawionej na nieskończoność można wyznaczyć na podstawie średnic obu jej źrenic: D 2 = f 1 D tg u 1 2 = f 3 tg u 1 Promień polowy Średnicę źrenicy wejściowej, czyli średnicę otworu oprawy obiektywu. Można ją zmierzyć np. suwmiarką. Średnicę źrenicy wyjściowej mierzymy np. dynametrem Ramsdena. Γ = f 1 f 3 = D D

10 Luneta Keplera Luneta Keplera pomiar odległości Promień aperturowy y 1 = y 1 s 1 f 1 Promień polowy s 1 = f 1 y 1 y 1 Jeżeli więc znamy wysokość obserwowanego przedmiotu y 1 (SKĄD?) oraz ogniskową lunety f 1, to odczytując na płytce ogniskowej okularu wielkość obrazu y 1 można ocenić odległość przedmiotu s 1 od obserwatora.

11 Luneta Keplera Podstawowe parametry lunety: Średnica źrenicy wejściowej (= średnica oprawy obiektywu); Ogniskowa obiektywu; Kąt pola widzenia; Powiększenie wizualne; Najmniejsza odległość przedmiotowa. Zdolność rozdzielcza lunety określona jest przez kąt między promieniami, wychodzącymi z dwóch widocznych oddzielnie przez jej układ optyczny nieskończenie dalekich punktów, przechodzącymi przez środek źrenicy wejściowej. D G 140" D 60" - fizykalna (wynikająca z falowej natury światła) zdolność rozdzielcza lunety wyrażona w sekundach; - średnica źrenicy wejściowej lunety w mm; - fizjologiczna zdolność rozdzielcza lunety (skąd te 60?); - powiększenie wizualne lunety; G

12 Luneta Galileusza Luneta Galileusza wynaleziona w 1608r. przez holenderskiego optyka Zachariasa Jansena, stąd nazywana też lunetą holenderską. Zasadnicza cecha konstrukcji: ujemny okular. Ognisko obrazowe obiektywu pokrywa się z ogniskiem przedmiotowym okularu ale ponieważ okular jest układem rozpraszającym, jego ognisko przedmiotowe jest za okularem = krótsza luneta!

13 Luneta Galileusza Promień aperturowy Promień polowy Źrenica wejściowa nie jest związana z oprawą obiektywu lunety, ponieważ jej obraz źrenica wyjściowa mieściłaby się między obiektywem a okularem, nie mogłaby się zatem pokrywać ze źrenicą wejściową oka! Rzeczywistą przysłoną aperturową układu luneta Galileusza-oko jest źrenica oka. W płaszczyźnie obrazu dawanego przez obiektyw nie można umieścić przysłony polowej, ponieważ obraz powstaje w płaszczyźnie ogniska obrazowego obiektywu, tuż za okularem, dlatego w lunecie Galileusza nie ma ostrego ograniczenia pola widzenia. Istnieje WINIETOWANIE. Przysłoną polową jest oprawa obiektywu.

14 Luneta Galileusza Powiększenie lunety Galileusza wzory identyczne, jak dla lunety Keplera! Ze względu na trudności z korekcją aberracji ujemnych okularów, lunety Galileusza mają zwykle niewielkie powiększenie przy powiększeniach przekraczających 5x jakość obrazu jest niewystarczająca (DO CZEGO?).

15 Lornetki Lornetki = podwójne lunety. Dwie lunety Keplera lub Galileusza obracane przegubowo wokół wspólnej osi mechanicznej tak, aby dopasować rozstaw ich źrenic wyjściowych do rozstawu źrenic oczu. Obiektywy obu lunet są zwykle oddalone od siebie bardziej niż okulary zapewnia to lepsza bazę do widzenia stereoskopowego przedmiotów odległych i ewentualne pomiary.

16 Lornetki Bardziej zwarta konstrukcja lornetek turystycznych pryzmaty głównie odwracają obraz.

17 Lornetki Lornetki z lunetkami Galileusza pryzmaty zasadniczo niepotrzebne. Niezbyt dobrze skorygowane aberracje, stąd małe powiększenia. Lornetka teatralna

18 Lornetki Wielkości charakteryzujące lornetkę: powiększenie wizualne oraz średnica źrenicy wejściowej tu np. 8x40. Lunety o powiększeniach powyżej 16x należy umieszczać na statywie mimowolne ruchy rąk utrudniają obserwację.

19 Lornetki Regulacja dioptryjna okularów, celem kompensacji wad wzroku zwykle na jednym okularze, ale Centralna regulacja ostrości

20 Lunety pomiarowe Podstawowa konfiguracja lunet używanych w pomiarach: Keplera. Czasami zaopatruje się ją w układ odwracający ale w praktyce rzadko (czemu?). Lunety instrumentów geodezyjnych wyposażone są w wewnętrzne układy ogniskujące lub (rzadziej) przesuwną poosiowo część okularową wraz z płytką ogniskową. (Po co ta zmiana ogniskowej?) Stosunkowo rzadko w przyrządach mierniczych stosuje się tzw. lunety pankratyczne o zmiennym powiększeniu. Lunety takie umożliwiają ciągłą zmianę powiększenia bez przerywania obserwacji. Przyrządy kontrolno-justerskie zaopatrzone są zwykle w najprostsze lunety typu Keplera, składające się z dodatniego obiektywu i okularu oraz płytki ogniskowej. Oprawa obiektywu stanowi najczęściej źrenicę wejściową i przesłonę aperturową. Oprawa płytki ogniskowej określa z kolei kąt pola widzenia lunety.

21 Lunety pomiarowe W praktyce mierniczej i do sprawdzania oraz montażu instrumentów optycznych używane są następujące rodzaje lunet typu Keplera: 1) Lunety astronomiczne 2) Lunety autokolimacyjne 3) Lunetki justerskie: a) pomocnicze; b) dioptryjne; c) centrowane; d) podwójne; e) przechylne z poprzeczna poziomnicą 4) Lunety różne inne plus wyroby lunetopodobne

22 Lunety astronomiczne Lunety astronomiczne stosuje się przy justowaniu układów bezogniskowych do ustawiania siatki (znaczników) płytki ogniskowej w płaszczyźnie ogniskowej obrazowej obiektywu. Obiektywy lunet astronomicznych mają ogniskową mm i średnicę czynną równą 1/15 do 1/10 ogniskowej. Najczęściej stosowane są lunety o powiększeniach 30-60x i polu widzenia w granicach 1.

23 Luneta autokolimacyjna Luneta autokolimacyjna jest częścią składową wielu optycznych przyrządów pomiarowych (i nie tylko ). Stanowi ona zwykłą lunetę typu Keplera, która wskutek ODPOWIEDNIEGO oświetlenia jej płytki ogniskowej staje się jednocześnie kolimatorem. Płytka ogniskowa z naciętym na niej krzyżem K znajduje się w płaszczyźnie ogniskowej obiektywu (i okularu!). Między płytką ogniskową a okularem znajduje się cienka płytka P, nachylona pod kątem 45 do osi lunety. Płytka ta oświetlona jest przez żarówkę Z tak, aby punkt zbieżności wiązki oświetlającej przypadał w ognisku obiektywu. Część promieni ulega odbiciu od płytki P i oświetla krzyż K.

24 Luneta autokolimacyjna Jeśli przed obiektywem lunety ustawimy prostopadle do jej osi zwierciadło, to osiowy pęk promieni równoległych wróci tą samą drogą i utworzy autokolimacyjny obraz w płaszczyźnie krzyża K. Autokolimacyjny obraz krzyża i sam krzyż na płytce ogniskowej pokryją się. Jeśli natomiast zwierciadło Z nachylone jest pod małym kątem α, to pęk promieni odbitych odchyli się od kierunku promieni padających o kąt 2 α, czyli autokolimacyjny obraz środka krzyża znajdzie się w odległości: a f ' ob tg(2 )

25 Luneta autokolimacyjna Odległość zwierciadła od lunety nie ma wpływu na położenie obrazu autokolimacyjnego (w płaszczyźnie ogniskowej obiektywu)! DLACZEGO? Zastosowanie lunet autokolimacyjnych: 1) do badania urządzeń, które realizują równoległe przesunięcie (np. łoża tokarek, frezarek) przy pomocy lunety autokolimacyjnej i zwierciadła możemy ustawić szereg wzajemnie równoległych płaszczyzn (zaczynamy od najdalszej dlaczego?); 2) stosując pryzmat pentagonalny przesłaniający połowę obiektywu lunety, można ustawić dwie płaszczyzny prostopadle względem siebie; 3) (z płaskim zwierciadłem) pomiar niewielkiego kąta obrotu różnych elementów i do określenia wielkości przesunięć liniowych powodujących te obroty.

26 Luneta autokolimacyjna Jasność obrazu i zdolność rozdzielcza lunety autokolimacyjnej zależy od prawidłowego oświetlenia i dlatego stosuje się specjalne oświetlacze, złożone z żarówki i kondensora.

27 Luneta autokolimacyjna Jasność obrazu i zdolność rozdzielcza lunety autokolimacyjnej zależy od prawidłowego oświetlenia i dlatego stosuje się specjalne oświetlacze, złożone z żarówki i kondensora.

28 Lunety pomiarowe Lunetki pomocnicze stosuje się w celu zwiększenia powiększenia układu obserwacyjnego. Zbudowane są z aplanatycznego obiektywu Ob, okularu Ok i płytki ogniskowej P. Typowe powiększenia takich lunetek to 3-6 x. Przesuw dioptryjny okularu w zakresie ±5 dioptrii. Pole widzenia wynosi ok. 8.

29 Lunety pomiarowe Lunetki dioptryjne używa się do określania zbieżności (dioptryjności) padających na jej obiektyw pęków promieni, do ustawienia zerowego położenia okularu, sprawdzenia działek podziałki dioptryjnej okularu oraz sprawdzenia paralaksy. Lunetki dioptryjne mają obiektywy o niewielkim powiększeniu (4-5 x ) i okulary o średnim powiększeniu (10-15 x ). Ogniskowania lunetki dokonuje się przesuwem obiektywu względem nieruchomej płytki ogniskowej i okularu, utrzymując w płaszczyźnie krzyża ostry obraz obserwowanego przedmiotu.

30 Lunety pomiarowe Lunetki centrowane używane są do ustawiania równolegle lub prostopadle do siebie płaszczyzn a także do ustawiania osi kolimatorów lub lunet równolegle lub prostopadle do bazowych płaszczyzn. Lunetki centrowane posiadają przesuwny obiektyw lub płytkę, osadzone w mimośrodowych oprawach. Przesuwając płytkę ogniskową lub obiektyw w takiej oprawie można usunąć bicie obrazu dalekiego punktu względem krzyża celowniczego lunetki podczas obracania jej na szlifowanej pryzmie odniesienia.

31 Lunety pomiarowe Lunetki podwójne stosuje się do sprawdzania osi dwuocznych instrumentów optycznych. Lunetka taka składa się z dwóch jednakowych lunetek o niewielkim powiększeniu (4-6 x ), umieszczonych we wspólnej obudowie. Osie obu lunetek ustawione są równoległe z dokładnością do 30 (jak poprzednio: dzięki mimośrodowym oprawom obiektywów). W jednej z lunetek znajduje się krzyż kreskowy, zaś w drugiej podobny krzyż z naniesionym polem tolerancji na równoległość osi instrumentów dwuocznych.

32 Lunety pomiarowe Lunetki przechylne z poprzeczną poziomnicą stosuje się do pomiaru skręcenia obrazu, wnoszonego przez układy pryzmatyczne, a także do sprawdzania usytuowania kresek celowniczych przyrządów optycznych. Płytka ogniskowa takiej lunetki jest obracana z dokładnością do 1. Kąt pola widzenia lunetki wynosi do 40, zakres pomiaru skręcenia obrazu ±5 a błąd pomiaru nie przekracza 5.

33 Lunety celownicze Różne konstrukcje w zależności od przeznaczenia (myśliwi, strzelcy wyborowi, armaty i haubice, celowniki bombowców). Cechy charakterystyczne lunet celowniczych: - mały kąt polowy (2w=12 ); - soczewkowy układ odwracający Ob 2 ; - powiększenie wizualne 1,5x - duża odległość źrenicy wyjściowej od okularu nawet do 80mm - płytka ogniskowa z celownikiem: przesuw pionowy do nastawy odległości, poziomy do uwzględniania znosu pocisku przez wiatr.

34 Luneta geodezyjna Luneta typu Keplera z dodatkową soczewką ogniskującą, często wzbogacona układem odwracającym. Obserwujemy przedmioty odlegle od 1 m do nieskończoności. Nastawianie na ostrość przy zmianie odległości przedmiotu za pomocą przesuwu zespołu okularu bądź zmiany położenia ujemnej soczewki obiektywu = soczewki ogniskującej. W sumie, tę konstrukcję już częściowo znamy To teleobiektyw! Ma mały kąt polowy i mocno wyrzucone płaszczyzny główne.

35 Niwelator To luneta geodezyjna z układem odwracającym, zaopatrzona w pionową oś obrotu. Służy do pomiaru różnicy wysokości miedzy wybranymi punktami terenu oraz pomiaru kątów dwuściennych między płaszczyznami, przechodzącymi przez oś obrotu niwelatora. Określanie różnicy wysokości między punktami A i B metodami w przód oraz ze środka. Przydatne pojęcia: - Łata niwelacyjna (drewniana lub inwarowa); - Reper znacznik wysokości.

36 Niwelator To luneta geodezyjna z układem odwracającym, zaopatrzona w pionową oś obrotu. Służy do pomiaru różnicy wysokości miedzy wybranymi punktami terenu oraz pomiaru kątów dwuściennych między płaszczyznami, przechodzącymi przez oś obrotu niwelatora. Przydatne pojęcia: - Łata niwelacyjna (drewniana lub inwarowa); - Limbus koło podziałowe.

37 Niwelator Niwelator można wykorzystać też do pomiaru odległości. D f l = f a D = f + lf a D 0 = D + δ D 0 = kl + C k = f a = const C = f + δ = const

38 Niwelator Niwelator samopoziomujący rozwiązuje zasadniczy problem podczas pomiarów geodezyjnych dobre spoziomowanie lunetki (i całego koła pomiarowego). ALE O CO CHODZI?! Materiał do samodzielnej pracy dla Studentów!

39 Niwelator

40 Teodolit Niwelator dwuwymiarowy służy do pomiaru kąta dwuściennego między pionowymi płaszczyznami oraz kątów pionowych między poziomem a linia celowania. Teodolity mają więc DWA koła podziałowe ze skalą kątową (no i dwie osie obrotu!).

41 Teodolit Niwelator dwuwymiarowy służy do pomiaru kąta dwuściennego między pionowymi płaszczyznami oraz kątów pionowych między poziomem a linia celowania. Teodolity mają więc DWA koła podziałowe ze skalą kątową (no i dwie osie obrotu!).

42 Teodolit Budowa typowego teodolitu Wilda T16 Lu luneta z apochromatycznym obiektywem Ob; So przesuwna soczewka ogniskująca; Po płytka ogniskowa; Ok okular; K v pionowe koło podziałowe, obrót wokół osi Oś H ; Oś V - pozioma oś obrotu; S spodarka z kołem podziałowym K H ; St statyw z pionem; O kp okular lunetki pomocniczej L up do odczytu działek obu kół podziałowych.

43 Teodolit Budowa nowoczesnego teodolitu układy soczewkowo-zwierciadlane!

44 Dalmierze Czyli lunety do szybkiego pomiaru odległości zwłaszcza obiektów ruchomych! Dalmierze stereoskopowe to lornety o mocno rozsuniętych obiektywach. Na płytkach ogniskowych obu okularów rozmieszczono znaczniki przestrzenne rozmieszczone tak, że obserwator widzi je w przestrzeni a na ich tle obserwowane obiekty

45 Dalmierze Dalmierze stereoskopowe

48 Dalmierze Dalmierz koincydencyjny dwie lunety we wspólnej obudowie, o wspólnym okularze. Jedna luneta tworzy obraz w górnej, a druga w dolnej połowie pola widzenia płytki ogniskowej. System pryzmatów zmienia kąt biegu promieni w jednym z obiektywów. Odpowiedni obrót klinów doprowadza do koincydencji (OMG, co to?) obu obrazów, co pozwala na odczyt odległości (z kąta obrotu klinów albo bezpośrednio). Odległość przysłon aperturowych obiektywów może wynosić nawet do 10m, co umożliwia pomiar odległości do 50 km.

49 Optimetr Przyrząd do pomiaru małych różnic długości z dokładnością do 0,001 mm (a nawet lepszą). Działanie oparte na działaniu lunety autokolimacyjnej przesuw trzpienia pomiarowego od płaszczyzny wzorcowej powoduje pochylenie zwierciadła L i odchylenie biegu promieni.

50 Optimetr

51 Luneta aliniometryczna Urządzenie do badania współliniowości elementów. Jest to luneta geodezyjna (z soczewką ogniskującą). Na badane obiekty nakłada się płytkę celowniczą K. Na płytce ogniskowej P o naniesiony jest taki sam wzór jak na płytce celowniczej. Jeśli obserwowane elementy mieszczą się na osi lunety, obrazy pokrywają się (jeden jest odwrócony!). Pochylane płytki płasko-równoległe P 1 i P 2 pozwalają zmierzyć odchylenie elementu od zadanej osi celowania.

52 Peryskopy i wzierniki Peryskopy to układy optyczne, które przenoszą obrazy na znaczną odległość od obiektywu, zmieniając na ogół kierunek obserwacji i umożliwiając panoramowanie otoczenia. Podobne układy optyczne, służące do obserwacji niedostępnych, choć bliskich przedmiotów, nazywa się wziernikami. Muszą one przenosić obraz z miejsca niedostępnego bezpośredniej obserwacji (wnętrze maszyny, pieca hutniczego, odwiertu) do miejsca dogodniejszego dla obserwatora. W medycynie układy z soczewkami są wypierane przez wzierniki włóknowe.

53 Peryskopy Peryskopy to układy optyczne, które przenoszą obrazy na znaczną odległość od obiektywu, zmieniając na ogół kierunek obserwacji i umożliwiając panoramowanie otoczenia.

54 Peryskopy Peryskopy to układy optyczne, które przenoszą obrazy na znaczną odległość od obiektywu, zmieniając na ogół kierunek obserwacji i umożliwiając panoramowanie otoczenia.

55 Wzierniki Podobne układy optyczne, służące do obserwacji niedostępnych, choć bliskich przedmiotów, nazywa się wziernikami. Muszą one przenosić obraz z miejsca niedostępnego bezpośredniej obserwacji (wnętrze maszyny, pieca hutniczego, odwiertu) do miejsca dogodniejszego dla obserwatora. Wziernik kotłowy

56 Teleskopy Teleskopami nazywa się lunety służące do obserwacji powiększonych wizualnie obrazów ciał niebieskich. Teleskopy używane w astronomii dzielą się na: - soczewkowe (refraktory); - zwierciadlane (reflektory); - mieszane. Teleskopy soczewkowe w astronomii odgrywają drugorzędną rolę największy ma zaledwie 1,02 m średnicy (jaka jest jego maksymalna teoretyczna zdolność rozdzielcza?). Pierwszy reflektor zbudował w 1616 r. N. Zucchius (a kiedy zbudowano refraktory Galileusza i Keplera?).

57 Teleskopy Teleskop Newtona Teleskop Gregory ego Teleskop Cassegraina Ogólnie: małe pole widzenia (aberracje!)

58 Teleskopy Kamera Schmidta 1930 r. (tylko fotografowanie) przysłona aperturowa w płaszczyźnie przechodzącej przez środek krzywizny sferycznego zwierciadła głównego L g. W przysłonie tej znajduje się asferyczna płytka korygująca P k. Pozwala to n a korekcję komy i astygmatyzmu. Pozostaje krzywizna pola (zawsze można wykrzywić powierzchnię kliszy!) i nieszkodliwa aberracja chromatyczna. Pole widzenia do 20. Teleskop Schmidta-Cassegraina kamera Schmidta przystosowana do obserwacji wizualnej. Wtórne zwierciadło hiperboloidalne L kieruje promienie do płaszczyzny F, gdzie powstaje obraz oglądany przez okular Ok. Teleskop Maksiutowa 1941r. nie ma tu powierzchni asferycznych, a płytkę korekcyjną zastępuje menisk korygujący aberrację sferyczną. Wtórne zwierciadło płaskie tworzy obraz poza zwierciadłem głównym.

59 Teleskopy Teleskop Kecka teleskop nowej generacji. Dwa wielkie teleskopy pracujące w zakresie światła widzialnego i podczerwieni na Mauna Kea na Hawajach. Zwierciadło główne składa się z 36 heksagonalnych segmentów tworzących zwierciadło o średnicy ok. 10 m. Przykład tzw. optyki aktywnej poszczególne elementy zwierciadła można poddawać deformacjom, pozwalającym na korekcje obrazu. Rozdzielczość pozwalająca rozróżnić dwa punkty oddalone o 2 m z odległości 1600 km!

60 Teleskopy Teleskop Hubble a to zespół instrumentów składający się z teleskopu o średnicy zwierciadła głównego 2,4 m, dwóch kamer, dwóch spektrografów i fotometru, umieszczonych na orbicie okołoziemskiej. Zdolność rozdzielcza porównywalna z teleskopem Kecka (ok. 0,1 sekundy).

61 Teleskopy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large Optical/Near-infrared Telescope E-ELT) projekt największego na świecie teleskopu optycznego i na podczerwień opracowany przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO). Ma być zlokalizowany na szczycie Cerro Amazones (Chile).