Rozkład materiału. Środki Metody pracy lekcji (tematy lekcji)*

Transkrypt

1 Rozkład materiału * W nawiasie podano alternatywny temat lekcji (w wypadku gdy nazwa zagadnienia jest długa) bądź tematy lekcji realizowanych w ramach danego zagadnienia. Numer Nr Zagadnienie Osiągnięcia ucznia wymagania Środki Metody pracy lekcji (tematy lekcji)* Uczeń: z podstawy dydaktyczne programowej ZJAWISKO RUCHU (19 godzin) Pomiary w fizyce i wzorce pomiarowe Wstęp do analizy danych pomiarowych (Analiza danych pomiarowych) wymienia przykłady zjawisk fizycznych występujących w przyrodzie I, III, 12.1 wyjaśnia rolę doświadczenia i modelowania matematycznego w fizyce wyjaśnia, dlaczego wprowadzono Międzynarodowy Układ Jednostek Miar (układ SI) wymienia trzy podstawowe miary wzorcowe i jednostki długości, masy i czasu wymienia podstawowe wielkości mierzone podczas badania ruchu przygotowuje prezentację dotyczącą miar wzorców i jednostek wielkości mierzalnych analizuje rozmiary i masy na wybranych przykładach 8.4 III etap fizyka planuje prosty pomiar; zapisuje wynik pomiaru wraz z niepewnością I, III, V, wyjaśnia, dlaczego wykonuje się pomiary wielokrotne 12.1, 12.3, 12.6 zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 liczb znaczących) 8.1, 8.6, odczytuje dane z tabeli, zapisuje dane w formie tabeli, III etap przedstawia dane podane w tabeli za pomocą diagramu fizyka słupkowego 9.1, 9.3 III etap wyznacza średnią arytmetyczną zestawu danych wyznacza niepewności: maksymalną wartości średniej i standardową oraz określa, którą niepewność najlepiej 10.1 IV etap obliczyć w doświadczeniu rozpoznaje błędy grube i systematyczne pogadanka jak fizycy badają zjawiska fizyczne dyskusja wzorce pomiarowe, do czego są potrzebne analiza połączona z pogadanką infografika pt. Rozmiary i masy (, s. 8 9) (praca w grupach) zaplanowanie i wykonanie prostego doświadczenia, wyznaczenie niepewności pomiarowej wykład zapoznanie uczniów z analizą błędów analiza doświadczenia 2 (, s. 13) danych pomiarowych, wykresu, błędów ilustracja (, s. 8 9) Płyta stopery, linijki, równie pochyłe (deseczki), walce (np. baterie), ołówki ilustracje zamieszczone (, s ) Płyta 1

2 Jak opisać położenie ciała Opis ruchu prostoliniowego (Ruch prostoliniowy) Prędkość posługuje się niepewnością względną i bezwzględną projektuje i wykonuje proste obrazujące ruch ciała, rejestruje je za pomocą kamery I, V, 1.1 wyjaśnia pojęcie punkt materialny posługując się wektorem położenia, określa położenie ciała traktowanego jako punkt materialny odróżnia wielkości wektorowe od skalarnych definiuje wektor, określa jego cechy (właściwości) rysuje wektor w układzie współrzędnych rozwiązuje proste zadania związane z działaniami na wektorach (dodawanie, odejmowanie, mnożenie przez liczbę) 8.1, 8.2, 8.12 III etap fizyka analizuje względność ruchu na wybranych przykładach opisuje ruch w różnych układach odniesienia I, V, analizuje ruch, posługując się pojęciami droga 1.1, 1.2, 12.1 i przemieszczenie, rozróżnia te pojęcia i przedstawia je graficznie rozróżnia wektor przemieszczenia i wektor położenia ciała, przedstawia te wektory graficznie w wybranym układzie odniesienia opisuje ruch, posługując się współrzędną położenia i współrzędną wektora przemieszczenia przedstawia graficznie na wybranym przykładzie różnicę między przemieszczeniem a drogą rozwiązuje proste zadania związane z działaniami na wektorach rozwiązuje proste przykłady dotyczące dodawania wektorów przemieszczenia posługuje się pojęciem prędkości jako wektora i jego współrzędną; przelicza jednostki prędkości I, III, 12.1 połączona z dyskusją pokazowe (, 3, s. 18) z wybranymi uczniami pogadanka z dyskusją model punktu materialnego, zastosowanie ćwiczenia praktyczne rozwiązywanie zadań (wektory i działania na ich) myślowe (względność ruchu) burza mózgów uczniowie analizują względność ruchu pogadanka droga a przemieszczenie ćwiczenia praktyczne rozwiązywanie zadań, także graficzne wykład prędkość średnia a chwilowa linijka, pojazd- -zabawka z napędem elektrycznym, kamera (w telefonie komórkowym lub aparacie fotograficznym) dodatek matematyczny (, s ) Płyta linijki, ołówki, cyrkle Płyta ilustracja (, 2

3 w ruchu prostoliniowym Ruch jednostajny prostoliniowy Doświadczalne badanie ruchu jednostajnego prostoliniowego (Badanie ruchu jednostajnego prostoliniowego) wyjaśnia różnicę między prędkością średnią a prędkością chwilową; wyjaśnia, kiedy te prędkości są sobie równe analizuje prędkości w przyrodzie na wybranych przykładach rozwiązuje proste zadania związane z obliczaniem prędkości średniej i chwilowej 1.1, 1.5 III etap fizyka rysuje i interpretuje wykresy zależności drogi, położenia i prędkości od czasu I, 1.4, 1.5, , 12.5, 12.7 oblicza parametry ruchu, wykorzystując związki pomiędzy położeniem a prędkością w ruchu jednostajnym rysuje i interpretuje wykresy zależności parametrów ruchu jednostajnego od czasu wyprowadza równanie ruchu jednostajnego prostoliniowego i porównuje je z funkcją liniową rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z wykorzystaniem równania ruchu jednostajnego i wzoru na drogę szacuje wartość spodziewanego wyniku obliczeń, krytycznie analizuje prawdopodobieństwo otrzymanego wyniku rozwiązuje złożone zadania, korzystając z wykresów zależności parametrów ruchu od czasu 1.1, 1.2, 8.3, 8.5, 8.8 III etap fizyk 6, 7, 8 III etap 4.1, IV etap projektuje i wykonuje pomiary związane z badaniem ruchu jednostajnego prostoliniowego I, III, IV, V, , 12.2, 12.5, 12.6, 13.1 opisuje i analizuje wyniki doświadczenia analizuje zasady określania niepewności pomiaru (szacowanie i obliczanie niepewności pomiaru, analizowanie wielkości o decydującym wpływie na niepewność wyniku wyznaczanej wielkości fizycznej) szacuje niepewności pomiaru i oblicza niepewność względną 1.1, 1.2, 8.1, , , 9.2 III etap dyskusja potoczne rozumienie prędkości analiza infografiki pt. Prędkości w przyrodzie (, s ) przedstawienie analizy na forum klasy ćwiczenia uczniowskie rozwiązywanie zadań praca z iem analiza wykresów x(t), v(t) i s(t) (, s ) pogadanka wyprowadzenie wzorów na położenie i drogę dyskusja związek między równaniem ruchu a funkcją liniową rozwiązywanie zadań (doświadczalne badanie ruchu jednostajnego prostoliniowego, sporządzanie wykresu) obserwacja (analiza filmu z doświadczenia umiecfizyke/traktor2. s ) Płyta wykresy (, s ) Płyta pojazd-zabawka z napędem elektrycznym, przezroczysta folia lub kalka techniczna, kamera np. w telefonie komórkowym lub aparacie fotograficznym, 3

4 Ruch prostoliniowy zmienny Ruch prostoliniowy jednostajnie zmienny (1. Ruch prostoliniowy jednostajnie zmienny 2. Wyznaczanie przyspieszenia 3. Spadek swobodny i rzut poziomy) opisuje ruch ciała za pomocą tabeli i wykresu na podstawie pomiarów z bezpośredniej obserwacji lub z filmu; podaje czas i współrzędną położenia określa za pomocą przezroczystej linijki prostą o najlepszym dopasowaniu do punktów na wykresie zależności x(t); na tej podstawie wyznacza prędkość ciała opisuje ruch ciała za pomocą wykresu uwzględniającego niepewności pomiarowe rozróżnia ruchy jednostajne i zmienne ze względu na fizyka 4.1, 4.6, 4.7 IV etap prędkość I, III, 1.4, 1.5, analizuje ruch za pomocą prędkości średniej i średniej wartości prędkości rysuje i interpretuje wykresy położenia, prędkości 1.1, 1.2 III etap i drogi przy skokowych zmianach prędkości oraz fizyka zmianach zwrotu prędkości rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane 6, 7, 8 III etap z ruchem jednostajnie zmiennym (przeprowadza złożone obliczenia liczbowe za pomocą a) opisuje ruch za pomocą pojęć przyspieszenie średnie i chwilowe I, III, V, analizuje ruch jednostajnie zmienny definiując zależność prędkości od czasu, wykorzystuje ją w zadaniach wyjaśnia dlaczego wykres v(t) jest funkcją liniową sporządza wykresy zależności prędkości od czasu v(t) dla ruchu jednostajnie przyspieszonego i jednostajnie opóźnionego (samodzielnie wykonuje poprawnie wykresy: właściwie oznacza i opisuje osie, wybiera skalę, oznacza niepewności punktów pomiarowych) 6, 7, 8 III etap wykorzystuje właściwości funkcji liniowej f(x) = ax + b do interpretacji wykresów (dopasowuje prostą y = ax + b do wykresu i ocenia trafność tego postępowania, oblicza wartości współczynników a i b) , 12.1, 12.3, 12.6, 12.7, , 1.2, 8.1, 8.3, 8.6, 8.8, III etap fizyka mov, fotografii, ilustracji itp. materiałów), dyskusja omówienie wyników doświadczenia pogadanka średnia wartość prędkości dyskusja prędkość średnia w języku potocznym burza mózgów analiza wykresów x(t), v(t) i s(t) (, s. 42) analiza treści zadań wykład przyspieszenie w ruchu zmiennym pogadanka wyprowadzenie wzoru na prędkość w ruchu jednostajnie zmiennym samodzielna praca uczniów analiza zwrotu przyspieszenia i prędkości (, s. 47) ćwiczenia w parach (doświadczalne badanie ruchu jednostajnie komputer, pisak, papier milimetrowy ilustracje (, s. 39) Płyta wykresy (, s. 42) Płyta ilustracje (, s. 47) rowery z prędkościomierzem i przerzutką, stopery Płyta 4

5 Położenie w ruchu jednostajnie zmiennym Ruch krzywoliniowy Prędkość w ruchu krzywoliniowym przeprowadza polegające na badaniu ruchu jednostajnie zmiennego; analizuje wyniki oraz jeżeli to możliwe wykonuje i interpretuje wykresy dotyczące ruchu jednostajnie zmiennego analizuje spadek swobodny i rzut pionowy w górę; opisuje te ruchy z zastosowaniem równań v(t) i s(t) oblicza parametry ruchu podczas swobodnego spadku i rzutu pionowego wykorzystuje związki między położeniem, prędkością i przyspieszeniem w ruchu jednostajnie zmiennym do obliczania parametrów ruchu rysuje i interpretuje wykresy zależności parametrów ruchu jednostajnie zmiennego od czasu (wykresy v(t), s(t) i a(t)) wyprowadza wzór na drogę w ruchu jednostajnie zmiennym z wykresu zależności prędkości od czasu v(t) wykorzystuje właściwości funkcji kwadratowej f(x) = ax 2 + bx + c do interpretacji wykresów zależności drogi od czasu i zależności położenia od czasu w ruchu jednostajnie zmiennym rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnie zmiennym, krytycznie analizuje prawdopodobieństwo otrzymanego wyniku rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnie zmiennym (przeprowadza złożone obliczenia liczbowe za pomocą a) wskazuje przykłady ruchów krzywoliniowych i prostoliniowych występujące w przyrodzie i życiu codziennym wyjaśnia, czym tor różni się od drogi, klasyfikuje ruchy ze względu na tor zakreślany przez ciało opisuje położenie punktu materialnego na płaszczyźnie i w przestrzeni z wykorzystaniem współrzędnych x, y, z I, III, 1.4, 1.5, 12.2, , 1.2, 8.5 III etap fizyka 6, 7, 8 III etap 4.8, 4.9 IV etap I, III, 1.1, 1.4, 12.1, , 1.2, 8.5 III etap zmiennego wyznaczanie przyspieszenia) analiza przeprowadzonego doświadczenia dyskusja wyników analiza połączona z pogadanką opis spadku swobodnego i rzutu poziomego wykład znaczenie pola pod wykresem v(t) praca z iem wyznaczenie położenia w ruchu jednostajnie zmiennym (, s. 53) analiza treści zadań obliczeniowych i problemowych połączona z dyskusją (rozwiązywanie zadań) burza mózgów przykłady ruchów krzywoliniowych i prostoliniowych ćwiczenia praktyczne rozwiązywanie zadań, także graficzne (skorzystanie wyprowadzenie wzoru (, s. 53) Płyta dodatek matematyczny (, s ) linijki, ołówki, cyrkle, ekierki 5

6 (Ruch krzywoliniowy) Rzut poziomy opisuje współrzędne wektora na płaszczyźnie (m.in. wektora położenia), posługując się dwuwymiarowym układem współrzędnych konstrukcyjnie dodaje i odejmuje wektory o tych samych i różnych kierunkach, posługując się cyrklem, ekierką i linijką zapisuje w przyjętym układzie współrzędnych wektory sumy i różnicy dwóch wektorów rysuje wektory o różnych kierunkach w układzie współrzędnych; określa ich współrzędne wyznacza konstrukcyjnie styczną do krzywej stosuje pojęcie wektora przemieszczenia i wyznacza go jako różnicę wektorów położenia końcowego i położenia początkowego rozwiązuje proste zadania obliczeniowe dotyczące ruchu krzywoliniowego, posługując się pojęciami prędkość średnia, prędkość chwilowa i przemieszczenie rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe i konstrukcyjne, dotyczące ruchu krzywoliniowego, posługując się pojęciami prędkość średnia i prędkość chwilowa analizuje rzut poziomy, wykorzystuje równanie ruchu jednostajnego dla współrzędnej poziomej i równanie ruchu jednostajnie zmiennego dla współrzędnej pionowej wykazuje doświadczalnie niezależność ruchów w rzucie poziomym (ruchu poziomego i ruchu pionowego) opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnych x i y pokazuje, że parabola jest torem ruchu w rzucie poziomym, wyznacza współczynnik w równaniu paraboli y = ax 2 rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe i konstrukcyjne, dotyczące rzutu poziomego fizyka I, III, V, 1.4, 1.15, 12.1, , 8.2 III etap fizyka edukacyjny 4.8, 4.9 IV etap z wykresów rys ) pogadanka wektory przemieszczenia a prędkość średnia analiza treści zadań obliczeniowych i problemowych połączona z dyskusją pogadanka charakterystyka rzutu poziomego doświadczenia 5 i 6 (, s. 67) dyskusja o niezależności ruchów w rzucie poziomym analiza doświadczeń wykład wyznaczenie współrzędnych x i y w rzucie poziomym samodzielna praca uczniów parabola, a rzut poziomy Płyta monety, linijki, piłeczki Płyta 6

7 Prędkość w różnych układach odniesienia Ruch po okręgu Przyspieszenie dośrodkowe analizuje przykłady względności ruchu obliczania prędkości ciał względem różnych układów odniesienia opisuje składanie prędkości na wybranym przykładzie posługuje się układem odniesienia do opisu złożoności ruchu, opisuje ruch w różnych układach odniesienia oblicza prędkości względne dla ruchów wzdłuż prostej i na płaszczyźnie analizuje i rozwiązuje zadania, gdy obserwator opisujący ruch jest w spoczynku lub w ruchu przelicza stopnie na radiany i radiany na stopnie analizuje ruch jednostajny po okręgu, znając: promień wodzący, kąt w radianach, prędkość kątową, okres, częstotliwość wyprowadza związek między prędkością liniową a prędkością kątową oblicza parametry ruchu jednostajnego po okręgu opisuje ruch zmienny po okręgu, posługując się pojęciami chwilowa prędkość kątowa i przyspieszenie, przelicza odpowiednie jednostki szacuje prędkość liniową na podstawie zdjęcia rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnym po okręgu, posługując się em opisuje ruch jednostajny po okręgu i ruch jednostajnie zmienny po okręgu; wskazuje cechy wspólne i różnice opisuje wektory prędkości i przyspieszenia dośrodkowego wyjaśnia, na czym polega różnica między przyspieszeniem kątowym a przyspieszeniem dośrodkowym; uzasadnia to graficznie rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnym po okręgu I, III, V, , 7, 10.7 III etap IV etap i rozszerzony I, III, 1.14, 12.1, IV etap fizyka, zakres IV etap i rozszerzony I, III, 1.14, 12.1, 12.3 burza mózgów analiza przykładów względności ruchu pokazowe 8 (, s. 72) pogadanka prędkości względne dla ruchów wzdłuż prostej i na płaszczyźnie analiza zadań połączona z dyskusją samodzielna praca uczniów miara łukowa kąta (przypomnienie z matematyki) wykład wielkości w ruchu po okręgu praca w grupach (rozwiązywanie zadań) pogadanka przyspieszenie dośrodkowe analiza infografiki pt. Zmiana prędkości w ruchu po okręgu (, s ) (praca w grupach) analiza projektu piłeczka pingpongowa, wiatrak lub odkurzacz Płyta dodatek matematyczny (, s. 75) Płyta ilustracja (, s ) projekt (, s. 83) 7

8 18 Powtórzenie (Zjawisko ruchu) 19 Sprawdzian (Zjawisko ruchu) rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnie zmiennym po okręgu, posługując się em stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania problemów fizycznych sprawdza stopień opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych zgodnie z założeniami podstawy programowej I, III V, , 1.14, 1.15, , , 13.1 pt. Zegar wodny (, s. 83) praca w grupach (rozwiązywanie zadań problemowych, obliczeniowych i doświadczalnych) gra dydaktyczna (w grupach uczniowie dostają wykresy a(t), v(t), x(t) i s(t), muszą określić ruch ciała na czas) samodzielna praca ucznia Płyta Płyta własne notatki testy ( z Płytą ) Nr lekcji Zagadnienie (tematy lekcji) Oddziaływania Osiągnięcia ucznia Uczeń: RUCH I SIŁY (15 godzin) Numer wymagania z podstawy programowej rozpoznaje przykłady oddziaływań w różnych sytuacjach praktycznych I, III, V, 12.1 wymienia rodzaje oddziaływań fundamentalnych i podaje ich przykłady planuje i wykonuje ilustrujące wzajemność oddziaływań analizuje oddziaływania, posługując się pojęciem siły przedstawia siłę za pomocą wektora i wymienia cechy wektora 1.3, 8.1 III etap fizyka 8.8 IV etap Metody pracy pogadanka i dyskusja nawiązanie do wiadomości z gimnazjum doświadczenia 9 i 10 (, s. 92 i 96) demonstracja przez uczniów analiza infografika pt. Siłacze (, Środki dydaktyczne magnesy, gwoździki, baloniki, papierki ilustracje (, s. 93, infografika pt. Siłacze, s ) 8

9 21, Dodawanie sił i rozkładanie ich na składowe (1. Dodawanie sił 2. Rozkład siły na składowe) 23, Pierwsza i druga zasada dynamiki Newtona (1. Pierwsza i druga zasada dynamiki Newtona 2. Badanie drugiej zasady dynamiki wyjaśnia znaczenie punktu przyłożenia rozszerzony s ) ćwiczenia (sugerowana praca w grupach) przykłady z a wyznacza graficznie siłę wypadkową dwóch sił składa siły działające wzdłuż prostych nierównoległych stosuje metodę dodawania wektorów (reguły równoległoboku lub trójkąta) do wyznaczania siły wypadkowej rozkłada siłę, np. siłę ciężkości na równi pochyłej, na składowe wskazuje przykłady praktycznego wykorzystania umiejętności składania i rozkładania sił rozróżnia siłę wypadkową i równoważącą rozwiązuje proste i złożone zadania obliczeniowe, podaje interpretację graficzną I, III, V, 1.1, 1.13, , 8.5 III etap fizyka IV etap i rozszerzony 7.3 IV etap opisuje ruch ciał, wykorzystując pierwszą i drugą zasadę dynamiki Newtona I, III, IV, V, 1.7, 1.8, 12.3, 12.7 wskazuje przykłady obrazujące bezwładność ciał posługuje się różnymi jednostkami siły i opisuje ich związek z jednostkami mi stosuje do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą obserwuje przebieg doświadczenia, zapisuje i analizuje wyniki pomiarów, wyciąga wnioski z doświadczenia szacuje wartość spodziewanego wyniku obliczeń, krytycznie analizuje prawdopodobieństwo otrzymanego wyniku 1.4, 1.7, 1.8, 1.11, 8.1, 8.6, 8.8, 8.10, 8.11 III etap fizyka IV etap i zbioru zadań dyskusja nawiązanie do wiadomości z gimnazjum (dodawanie i równowaga sił) 11 (sugerowana praca w grupach,, s. 98) analiza połączona z pogadanką infografika pt. Rozkład siły ciężkości na równi, s praca własna ucznia funkcje trygonometryczne ćwiczenia praktyczne (rozwiązywanie zadań) wykład pierwsza i druga zasada dynamiki 12, pokaz (, s. 106) obserwacja i analiza 13 i 14 (, s. 108 i 109) przedstawienie doświadczenia na forum klasy wraz z analizą (rozwiązywanie zadań) Płyta taśma klejąca, ołówki, klamerki do bielizny, nitki (ilustracje, s. 97, 98, 100, 101) Płyta kostki lodu, waga kamera, wagonik lub samochodzikzabawka, pudełko od zapałek, monety, ołówki, nitka, linijki Płyta 9

10 Newtona) rozwiązuje posługując się em proste i złożone zadania obliczeniowe; w obliczeniach stosuje drugą zasadę dynamiki i kinematyczne równania ruchu i rozszerzony 25, Trzecia zasada dynamiki Newtona (1. Trzecia zasada dynamiki 2. Zasady dynamiki Newtona rozwiązywanie zadań) Siła tarcia (1. Tarcie statyczne i kinetyczne 2. Doświadczalne wyznaczanie współczynnika tarcia 3. Ruch z uwzględnieniem sił tarcia rozwiązywanie zadań) rozpoznaje przykłady wzajemnego oddziaływania ciał i podaje własne przykłady takiego oddziaływania I, III, IV, V, analizuje wzajemne oddziaływanie i zachowanie ciał, 1.9, 12.3 posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona planuje korzystając z a i demonstruje ilustrujące trzecią zasadę dynamiki wyjaśnia (na przykładach) dlaczego siły wynikające z trzeciej zasady dynamiki się nie równoważą rozwiązuje proste oraz złożone zadania problemowe i doświadczalne dotyczące trzeciej zasady dynamiki Newtona analizuje skutki tarcia rozróżnia tarcie statyczne i tarcie kinetyczne oraz tarcie toczne i tarcie poślizgowe, wyjaśnia, kiedy występuje który rodzaj tarcia opisuje ruch ciał, posługując się pojęciem siły tarcia opisuje rolę tarcia w przyrodzie i technice wyjaśnia (mikroskopowo) na czym polega występowanie sił tarcia wyznacza współczynnik tarcia: planuje, mierzy siłę działania podczas jednostajnego ciągnięcia pudełka przy różnej sile nacisku, sporządza tabelę z wynikami pomiarów, oblicza średnią wartość współczynnika tarcia, szacuje niepewność pomiaru, oblicza niepewność względną, wskazuje wielkości, których pomiar ma decydujący wpływ na niepewność wyniku) samodzielnie wykonuje poprawny wykres (właściwie oznacza i opisuje osie, wybiera skalę, oznacza niepewność punktów pomiarowych) 1.3, 1.10, 8.1, 8.5 III etap fizyka I, III, IV, V, 1.12, , 8.1, 8.5, 8.7, 8.8, 8.10, 8.11 III etap fizyka 4.1, 4.5, 4.7, IV etap i rozszerzony praca w parach wykonanie doświadczenia 15 (, s. 113) dyskusja na forum klasy samodzielna praca ucznia podaje przykład oddziaływania wzajemnego ciał dyskusja analiza przykładu (, s. 115) (rozwiązywanie zadań) burza mózgów skutki tarcia oraz zależność tarcia od rodzaju ruchu ciała pokazowe 16 (, s. 117) obserwacja i analiza wyników przez uczniów 17 lub 18 (, s. 118 i 120) porównanie wyników grup, wnioski pogadanka mikroskopowe przyczyny występowania tarcia (rozwiązywanie zadań) deskorolki, liny (przykład, s. 115) Płyta pudełka od zapałek, tektura, monety, ołówki, nitka, kątomierze Płyta 10

11 Siła dośrodkowa 31, Siły bezwładności (1. Układy inercjalne i nieinercjalne 2. Siła bezwładności rozwiązywanie zadań) dopasowuje prostą y = ax do wykresu, oblicza wartość współczynnika a stosuje i zapisuje zasady dynamiki Newtona z uwzględnieniem sił tarcia (zgodnie z treścią zadania) rozwiązuje trudne zadania obliczeniowe i problemowe z uwzględnieniem sił tarcia (zgodnie z treścią zadania) analizuje zależność między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem I, III, 1.2, 1.4, wskazuje przykłady sił pełniących funkcję siły dośrodkowej znajduje w życiu codziennym i przyrodzie źródła siły dośrodkowej warunkującej ruch po okręgu oblicza parametry ruchu jednostajnego po okręgu oraz wartość siły dośrodkowej (szacuje wartość spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje prawdopodobieństwo otrzymanego wyniku) rozwiązuje posługując się em złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnym po okręgu; w obliczeniach korzysta ze wzoru na siłę dośrodkową 1.14, IV etap fizyka, zakres 8.2, 8.5 III etap fizyka , 7.3 IV etap, poziom analizuje na przykładach układy inercjalne i nieinercjalne, rozróżnia te układy I V, 1.2, 1.11, bada przykłady działania sił bezwładności w ruchu 12.1, 12.8 prostoliniowym i po okręgu przedstawia graficznie kierunek i zwrot siły bezwładności, znając kierunek i zwrot przyspieszenia układu nieinercjalnego (m.in. w ruchu po okręgu) wyjaśnia różnice między opisami ruchu ciał w układach 8.1 III etap inercjalnych i nieinercjalnych (m.in. w ruchu po okręgu) fizyka opisuje ruch ciał w nieinercjalnych układach odniesienia, posługując się siłami bezwładności 1.2, 1.4 IV etap fizyka zakres pogadanka i dyskusja nawiązanie do wiadomości z I kl. liceum (sens fizyczny siły dośrodkowej i jej przykłady występowania w naturze i życiu codziennym) pokazowe 19 (, s. 125) analiza wyników przez uczniów pogadanka połączona z analizą (infografika pt. Siła dośrodkowa, s ) samodzielna praca ucznia analiza przykładu (, s. 127) pogadanka i dyskusja nawiązanie do wiadomości z I kl. liceum (sens fizyczny siły bezwładności i jej przykłady występowania w życiu codziennym) każda grupa przestawia jedno (doświadczenia 20 23,, s. 129, 131, 132 i 134) wygięte blaszki, kulki ilustracje (, s ) przykład (, s. 127) Płyta wózek, kulka, plastikowa butelka, wiaderko, linka, okrągły talerz, ciężka piłeczka ilustracja (, s. 132) tekst popularnonaukowy (, s ) 11

12 wskazuje urządzenia gospodarstwa domowego, w których wykorzystano działanie siły odśrodkowej R posługuje się wzorem do wyznaczenia siły Coriolisa R podaje przykłady działania siły Coriolisa, np. podmywanie brzegów rzek, powstawanie wirów i ruchów powietrza rozwiązuje posługując się em złożone zadania obliczeniowe; wybiera układ odniesienia odpowiedni do opisu danego ruchu ciała przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego artykułu popularnonaukowego pt. Czy można biegać po wodzie? analiza wniosków z wykonanych doświadczeń pogadanka połączona z analizą (infografika pt. Stan nieważkości, s. 132) (rozwiązywanie zadań) samodzielna praca ucznia analiza tekstu popularnonaukowego pt. Czy można biegać po wodzie? (, s ) Płyta 33 Powtórzenie (Ruch i siły) 34 Sprawdzian (Ruch i siły) stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania problemów fizycznych sprawdza stopień opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych zgodnie z założeniami podstawy programowej I V, 1.1, 1.2, , , praca w grupach (rozwiązywanie zadań problemowych, obliczeniowych i doświadczalnych) praca w parach działania na wektorach sił (jeden uczeń rysuje dwa wektory i określa działanie, które wykonuje drugi uczeń, potem się zamieniają) samodzielna praca ucznia Płyta własne notatki testy ( z Płytą nauczyciela) 12

13 Zagadnienie (tematy lekcji) Praca i moc jako wielkości fizyczne (Praca i moc) 36, Pojęcie energii. Energia potencjalna grawitacji (1. Energia potencjalna grawitacji 2. Formy energii) Osiągnięcia ucznia Uczeń: ENERGIA I PĘD (14 godzin) posługuje się pojęciami pracy i mocy oblicza pracę siły na danej drodze przedstawia jednostki pracy i mocy; opisuje ich związki z jednostkami mi oblicza pracę stałej siły z wykresu zależności siły powodującej przemieszczenie od drogi oblicza moc urządzeń mechanicznych stosuje wzory na pracę i moc do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych: rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje wartość spodziewanego wyniku, przeprowadza proste obliczenia liczbowe, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 liczb znaczących), krytycznie analizuje realność otrzymanego wyniku rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów na pracę i moc, posługując się em opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii posługuje się pojęciem energii potencjalnej, oblicza jej wartość wyjaśnia, kiedy siła wykonuje pracę dodatnią, a kiedy ujemną; wskazuje sytuacje, w których praca jest równa zeru wykazuje, że praca wykonana nad ciałem przez siłę równoważącą siłę grawitacji jest równa przyrostowi energii potencjalnej ciała wyjaśnia brak drogi we wzorze na energię potencjalną opisuje wpływ wysokości i układu odniesienia na energię potencjalną Numer wymagania z podstawy programowej III, 3.1, 3.4, 12.1, , 8.4, 8.5 III etap fizyka 7, 10.7, 10.9 III etap IV etap i rozszerzony I, III, IV, V, 3.1, 3.2, 3.4, 12.1, 12.3, , 2.2, 2.3, , III etap fizyka IV etap Metody pracy pogadanka praca w życiu codziennym i jako pojęcie fizyczne moc silnika przykłady praca w grupach (ćwiczenia uczniowskie) 24 (, s. 153) burza mózgów analiza wzoru na pracę (ilustracje, s. 154) analiza połączona z pogadanką infografika pt. Rodzaje energii (, s ) praca w grupach (ćwiczenia uczniowskie) Środki dydaktyczne Płyta równia pochyła, klocek, samochodzikzabawka, pudełko zapałek ilustracja (, s ) 13

14 Energia kinetyczna. Zasada zachowania energii (1. Energia kinetyczna 2. Przemiany energii. Zasada zachowania energii 3. Sprawność rozwiązywanie zadań) 41, Energia potencjalna sprężystości (1. Siła odkształcająca sprężynę 2. Energia rozwiązuje posługując się em proste zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów na energię potencjalną wymienia różne formy energii, podaje przykłady poszczególnych form energii posługuje się pojęciem energii kinetycznej opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii kinetycznej oblicza wartość energii kinetycznej wykazuje, że praca wykonana nad ciałem przez stałą niezrównoważoną siłę jest równa przyrostowi energii kinetycznej ciała stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej wykorzystuje zasadę zachowania energii mechanicznej do obliczania parametrów ruchu analizuje spadek swobodny, w tym przemiany energii tego spadku rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów na energię kinetyczną, posługując się em stosuje pojęcie energii użytecznej i sprawności do rozwiązywania prostych zadań oblicza moc urządzeń mechanicznych, uwzględniając ich sprawność analizuje przemiany energii na wybranych przykładach wykazuje doświadczalnie, od czego zależy i rozszerzony I, II, III, V, 1.6, , 12.1, 12.3, , 2.3, 2.5, 8.5 III etap fizyka 5, 7 III etap współczynnik sprężystości sprężyn I, III, IV, V, 6.1, 6.2, , 12.6, 12.7 interpretuje wykres zmiany wydłużenia ciała stałego w zależności od przyłożonej siły podaje warunki stosowalności prawa Hooke a przeprowadza związane z badaniem zależności siły odkształcającej sprężynę od wydłużenia sprężyny (opisuje, zapisuje wyniki pomiarów w tabeli) 2.2, 6.1, 8.1, 8.5, 8.8, 8.10, 8.12 III etap pogadanka energia kinetyczna i jej sens fizyczny analiza treści zadań obliczeniowych i problemowych połączona z dyskusją analiza tekstu popularnonaukowego (, a to ciekawe, s. 161) połączona z dyskusją praca w grupach (ćwiczenia uczniowskie) analiza infografiki pt. Przemiany energii (, s ) 25 (, s. 165) pokaz i obserwacja, analiza wyników na forum klasy analiza wykresu wydłużenia ciała stałego w zależności od przyłożonej siły (, rys.15, Płyta tekst (, s. 161) ilustracja (, s ) Płyta siłomierze, obciążniki różne rodzaje drucików i sprężyn Płyta 14

15 potencjalna sprężystości) 43, Pęd. Zasada zachowania pędu (1. Pęd ciała i druga zasada dynamiki w postaci ogólnej 2. Zasada zachowania pędu rozwiązywanie zadań) 45, Zderzenia sprężyste i niesprężyste (1. Zderzenia niesprężyste ciał sporządza wykres zależności siły od wydłużenia sprężyny (właściwie oznacza i opisuje osie, wybiera skalę, oznacza niepewność punktów pomiarowych); wskazuje, że pole pod wykresem liczbowo jest równe wykonanej pracy potrzebnej do rozciągnięcia sprężyny rozwiązuje proste zadania obliczeniowe, stosując zasadę zachowania energii mechanicznej; oblicza energię sprężystości ciała rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe dotyczące energii potencjalnej sprężystości, posługując się em i wykresem zależności siły od wydłużenia sprężyny wyprowadza wzór na energię potencjalną sprężystości posługuje się pojęciem pędu wyjaśnia, od czego zależy zmiana pędu ciała interpretuje drugą zasadę dynamiki w postaci ogólnej p F t przewiduje wynik doświadczenia na podstawie zasady zachowania pędu stosuje zasadę zachowania pędu do wyjaśnienia zjawisk odrzutu i startu rakiet kosmicznych wykorzystuje zasadę zachowania pędu do obliczania prędkości ciał podczas zderzeń niesprężystych i odrzutu rozwiązuje posługując się em proste zadania obliczeniowe związane z zasadą zachowania pędu (szacuje wartość spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje jego prawdopodobieństwo) R rozwiązuje złożone zadania dotyczące ruchu rakiet fizyka 6, 7, 8 III etap 4.9 IV etap I, III, IV, V, 1.10, 12.1, 12.3, , , III etap fizyka podaje przykłady zderzeń sprężystych i niesprężystych, umie je rozróżniać I V, 3.5, 12.1, stosuje zasadę zachowania pędu do opisu zderzeń 12.3, 12.6, 12.8 niesprężystych wyznacza prędkość kul po zderzeniu, korzystając 1.10, , z podanych wzorów s. 166) praca w grupach (ćwiczenia uczniowskie) 26 (, s. 172) pokaz i obserwacja 27 (, s. 173) pokaz i obserwacja praca w grupach (ćwiczenia uczniowskie) rozwiązywanie zadań 28 (, s. 176) pokaz i obserwacja 29 (, s. 178) pokaz i obserwacja ćwiczenia samochodzikizabawki, obciążniki, sprężyny, plastelina, waga Płyta kulki stalowe, monety, piłeczki pingpongowe, piłeczki kauczukowe tekst popularnonaukowy 15

16 2. Zderzenia sprężyste centralne czołowe i skośne) 47 Powtórzenie (Energia i pęd) 48 Sprawdzian (Energia i pęd) stosuje zasadę zachowania energii kinetycznej i zasadę zachowania pędu do opisu zderzeń sprężystych analizuje zderzenia sprężyste ciał o różnej masie wyjaśnia, dlaczego suma energii kinetycznych zderzających się kul przed zderzeniem jest większa niż po zderzeniu niesprężystym posługuje się pojęciem zderzeń centralnych skośnych przeprowadza badanie zderzeń centralnych skośnych kulek stalowych lub monet (wykonuje doświadczenia, opisuje i analizuje wyniki, wyciąga wnioski z doświadczenia) rozwiązuje złożone zadania dotyczące zderzeń sprężystych i niesprężystych analizuje tekst popularnonaukowy (przedstawia własnymi słowami główne tezy artykułu popularnonaukowego dotyczącego zderzeń pt. Fizyk ogląda TV) stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania problemów fizycznych sprawdza stopień opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych III etap fizyka 3.4 IV etap 3.3 IV etap rozszerzony zgodnie z założeniami podstawy programowej I V, 1.6, 1.10, , 6.1, 6.2, , uczniowskie) rozwiązywanie zadań analiza (ilustracja pt. Zderzenia centralne, s. 177) analiza tekstu popularnonaukowego pt. Fizyk ogląda TV połączona z pogadanką (, s ) praca w grupach (rozwiązywanie zadań problemowych, obliczeniowych i doświadczalnych) gra dydaktyczna w grupach (samodzielne układanie zadań i przekazywanie ich do rozwiązania innej grupie) samodzielna praca ucznia (, s ) Płyta Płyta własne notatki testy ( z Płytą nauczyciela) 16

17 Nr lekcji Zagadnienie (tematy lekcji) 49, Ruch postępowy i obrotowy bryły sztywnej (1. Ruch postępowy i obrotowy bryły sztywnej 2. Środek masy bryły sztywnej) Moment siły Osiągnięcia ucznia Uczeń: BRYŁA SZTYWNA (13 godzin) Numer wymagania z podstawy programowej stosuje modele punktu materialnego i bryły sztywnej; zna granice ich stosowalności I, V, 2.1, 2.5, rozpoznaje ruchy bryły sztywnej: postępowy, obrotowy 12.1, 12.6, 12.7 i ich złożenie analizuje ruch bryły sztywnej stosując pojęcia prędkość kątowa, przyspieszenie kątowe, okres, częstotliwość posługuje się pojęciem precesji i wie, kiedy można je pominąć samodzielnie wykonuje i opisuje, wyciąga wnioski z doświadczenia (dotyczące wyznaczania środka masy bryły) wyprowadza i stosuje wzór do wyznaczania środka masy bryły sztywnej lub układu ciał rozwiązuje proste zadania obliczeniowe (szacuje wartość spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje prawdopodobieństwo otrzymanego wyniku) rozwiązuje złożone zadania związane z ruchem obrotowym bryły sztywnej (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą a) wyprowadza wzór na położenie środka masy interpretuje i oblicza iloczyn wektorowy oblicza momenty sił działające na ciało lub układ ciał (bryłę sztywną), analizuje ruch obrotowy bryły sztywnej analizuje równowagę brył sztywnych, kiedy siły działają w jednej płaszczyźnie (gdy siły i momenty sił się równoważą) 8.1, 8.2, 8.5 III etap fizyka I, III, 2.3, 2.4, 2.7, 12.1, , 8.1 III etap fizyka IV etap Metody pracy burza mózgów model punktu materialnego i bryły sztywnej pogadanka ruch postępowy i obrotowy bryły sztywnej analiza rysunku 4.2 oraz infografiki pt. Ruch złożony bryły sztywnej (, s. 191 i 193) analiza precesji na podstawie ruchu bączka (pokaz) 30 (, s. 194) porównanie wyników, wnioski (analiza zadań tekstowych i ich rozwiązywanie) pokazowe ( 31,, s. 199) wykład wyznaczanie kierunku i zwrotu momentu siły (rysunki 4.7, 4.8 i 4.9,, s. 200, dodatek matematyczny iloczyn wektorowy,, s. 201) pogadanka Środki dydaktyczne jabłko jako bryła sztywna bączek flamaster, ołówek ilustracje (, rys. 42 s 191, infografika s. 193) Płyta gruba tekturka rysunki (, s. 200) dodatek matematyczny (, s. 201) 17

18 52, Środek ciężkości i energia potencjalna bryły sztywnej (1. Środek ciężkości i energia potencjalna bryły sztywnej 2. Równowaga bryły sztywnej) 54, Energia kinetyczna w ruchu obrotowym (1. Energia kinetyczna w ruchu obrotowym wykorzystuje warunek równowagi momentów sił rozwiązuje posługując się em złożone zadania obliczeniowe; w obliczeniach korzysta ze wzoru na moment siły wyznacza doświadczalnie środek ciężkości płaskiego ciała zawieszonego na nici I, III, V, odróżnia energię potencjalną ciężkości ciała 2.5, 12.1 traktowanego jako punkt materialny i jako bryła sztywna; wyznacza energię potencjalną ciężkości analizuje warunki równowagi ciała stojącego na podłożu na wybranych przykładach wskazuje sposoby zwiększania stabilności ciała, czyli m.in. bezpieczeństwa (np. stabilność łodzi lub konstrukcji) rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe, stosując wzory na energię w ruchu obrotowym (przeprowadza złożone obliczenia liczbowe za pomocą a) projektuje korzystając z przykładów podanych w u i przeprowadza ilustrujące tor ruchu środka masy 8.1 III etap fizyka IV etap nici, klamerki, zapałki Płyta matematyczno- analizuje pojęcia masa i moment bezwładności; wyjaśnia, od czego zależy moment bezwładności bryły I, V, 2.2, posługuje się pojęciem momentu bezwładności jako 2.6, 2.9, 12.1 miarą bezwładności ciała w ruchu obrotowym uwzględnia energię kinetyczną ruchu obrotowego 8.1, 8.2 III etap oblicza energię całkowitą toczącej się bryły wokół osi fizyka przechodzącej przez środek masy (np. walca, kuli) podaje przykłady momentów bezwładności (dla wybranych brył) równowaga sił i momentów sił wyznaczanie środka ciężkości tekturek różnych kształtów (doświadczenia 32 i 33,, s. 204 i 205) porównanie otrzymanych wyników, wnioski pogadanka środek ciężkości ciała stojącego na podłożu (, s. 206) analiza infografiki pt. Równowaga bryły sztywnej (, s. 207) praca z iem analiza przykładu (, s ) projekt wyznaczenie ruchu środka masy w różnych ruchach brył sztywnych pokazowe ( 34,, s. 210) wyciągnięcie wniosków na forum klasy wykład wyprowadzenie wzoru na energię kinetyczną ruchu obrotowego Płyta tekturki różnych kształtów, nitka, ciężarek, szpilki ilustracje (, s. 206 i 207) zadanie przykładowe (, s ) Płyta 18

19 2. Moment bezwładności) 56, Druga zasada dynamiki w ruchu obrotowym bryły sztywnej (1. Druga zasada dynamiki ruchu obrotowego 2. Doświadczalne badanie zależności przyspieszenia kątowego od momentu siły i momentu bezwładności) 58, Moment pędu (1. Moment pędu 2. Zasada rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzorów na energię w ruchu obrotowym rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzorów na energię w ruchu obrotowym (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą a) opisuje ruch obrotowy bryły sztywnej wokół osi przechodzącej przez środek masy (prędkość kątowa, przyspieszenie kątowe) analizuje ruch obrotowy bryły sztywnej pod wpływem momentu sił i wyjaśnia, kiedy ruch jest przyspieszony, a kiedy opóźniony bada doświadczalnie zależność przyspieszenia kątowego od momentu siły i momentu bezwładności (wykonuje z wahadłem Oberbecka ilustrujące jakościowy związek pomiędzy prędkością kątową a momentem siły i momentem bezwładności; opisuje i analizuje wyniki, wyciąga wnioski z doświadczenia) rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego oraz kinematyczne równania ruchu obrotowego (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą a) definiuje moment pędu punktu materialnego, bryły I, V, 2.3, 2.7, 2.9, 12.1, , 8.3, 8.10 III etap fizyka 3.3, IV etap sztywnej i układu ciał I, II, V, 2.8, 12.1 wskazuje analogie między wielkościami fizycznymi opisującymi dynamikę ruchu postępowego i dynamikę 8.1, 8.2 III etap ruchu obrotowego bryły analiza porównawcza wzorów na energię kinetyczną ruchu postępowego i obrotowego (, s. 212) analiza momentów bezwładności różnych brył dyskusja (rozwiązywanie zadań) wykład od czego zależy przyspieszenie kątowe 35 (, s. 218) analiza wyników Wahadło Oberbecka (, s ) analiza wyników opracowanie zadań w projekcie Wahadło Oberbecka (, s. 231) pogadanka moment pędu pokazowe ( 36,, s. 223) fizyczne metalowa kulka, równia, linijka, kamera w aparacie fotograficznym lub telefonie komórkowym według instrukcji projekt Wahadło Oberbecka (, s. 231) Płyta hantle, krzesło obrotowe ilustracje (, s ) 19

20 zachowania momentu pędu) 60 Powtórzenie (Bryła sztywna) 61 Sprawdzian (Bryła sztywna) analizuje ruch bryły wokół osi obrotu z zastosowaniem zasady zachowania momentu pędu demonstruje zasadę zachowania momentu pędu na wybranym przykładzie (m.in. zjawisko odrzutu) podaje przykłady wykorzystania zasady zachowania momentu pędu w sporcie, urządzeniach technicznych i we Wszechświecie podaje przykłady wykorzystania efektu żyroskopowego w praktyce rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem zasady zachowania momentu pędu rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem uogólnionej drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego oraz zasady zachowania momentu pędu (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą a) rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe i problemowe na poziomie maturalnym stosuje poznaną wiedzę i nabyte umiejętności do rozwiązywania problemów fizycznych sprawdza stopień opanowania wymagań ogólnych, szczegółowych, przekrojowych, doświadczalnych i kluczowych fizyka IV etap zgodnie z założeniami podstawy programowej I, II, III, V, , 12.1, 12.3, 12.6, 12.7 analiza wyników, wnioski analiza teksty a to ciekawe (, s. 223, 225) analiza przykładów zasady zachowania momentu pędu (infografika pt. Zasada zachowania momentu pędu,, s ) projekt uczniowie przygotowują zastosowania żyroskopu na podstawie tekstu z a (, s. 228) praca w grupach (rozwiązywanie zadań problemowych, obliczeniowych i doświadczalnych) grupy uczniów przedstawiają przygotowaną wcześniej analizę wybranych przykładów zasady zachowania momentu pędu samodzielna praca ucznia Płyta Płyta własne notatki testy ( z Płytą nauczyciela) R treści spoza podstawy 20