(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (13) T3 (1) Int. Cl. C08G18/40 C08G18/36 (06.01) (06.01) (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej Europejski Biuletyn Patentowy 09/19 EP B1 (4) Tytuł wynalazku: Pianki poliuretanowe wytworzone z hydroksylatu oleju roślinnego, polimeropoliolu i alifatycznego polihydroksyalkoholu () Pierwszeństwo: US (43) Zgłoszenie ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 06/42 (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono:..09 Wiadomości Urzędu Patentowego /09 (73) Uprawniony z patentu: Bayer MaterialScience LLC, Pittsburgh, US PL/EP T3 (72) Twórca (y) wynalazku: Kaushiva Bryan D., Baltimore, US Moore Micah N., Red House, US (74) Pełnomocnik: Sulima Grabowska i Sierzputowska Biuro Patentów i Znaków Towarowych sp.j. rzecz. pat. Sulima Zofia Warszawa skr. poczt. 6 Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 SGS-60/VAL EP B1 Opis 1 2 DZIEDZINA WYNALAZKU [0001] Niniejszy wynalazek dotyczy ogólnie poliuretanów, a zwłaszcza pianek poliuretanowych wytworzonych ze składnika poliolowego zawierającego hydroksylat oleju roślinnego, polimeropoliol (PMPO) i ewentualnie alifatyczny polihydroksyalkohol. TŁO WYNALAZKU [0002] Pianki poliuretanowe znalazły szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach przemysłu i wśród odbiorców indywidualnych. Popularność ta jest spowodowana szerokim zakresem właściwości mechanicznych poliuretanu w połączeniu z moŝliwością stosunkowo łatwego jego wytwarzania. Przykładowo, samochody zawierają liczne komponenty poliuretanowe, takie jak siedzenia, tablice wskaźników i inne części wnętrza kabiny. Pianki poliuretanowe tradycyjnie podzielono na elastyczne, półsztywne lub sztywne; przy czym pianki elastyczne są zazwyczaj bardziej miękkie, mają mniejszą gęstość, są bardziej giętkie i wykazują większą odbojność struktury po obciąŝeniu niŝ pianki twarde. [0003] Wytwarzanie pianek poliuretanowych jest dobrze znane fachowcom. Poliuretany powstają w reakcji grup NCO z grupami hydroksylowymi. Najbardziej rozpowszechniony sposób wytwarzania poliuretanu polega na reakcji poliolu z poliizocyjanianem, w której tworzy się uretanowa grupa łańcucha głównego. ZaleŜnie od potrzeb do kompozycji do wytwarzania poliuretanu moŝna równieŝ wprowadzać środki sieciujące, porofory, środki zmniejszające palność, katalizatory i inne dodatki. Większość kompozycji do wytwarzania elastycznych pianek poliuretanowych zawiera wodę jako składnik reagujący z izocyjanianem, aby na drodze chemicznej wytworzyć ditlenek węgla jako porofor, oraz grupę aminową, która dalej reaguje z poliizocyjanianem z wytworzeniem mocznikowych grup łańcucha głównego. Te polimery uretanowo-mocznikowe objęte są równieŝ szeroką definicją poliuretanów. [0004] Typowe poliole stosowane do wytwarzania poliuretanów są pochodzenia petrochemicznego i zwykle pochodzą od tlenku propylu, tlenku etylenu oraz róŝnych starterów, takich jak glikol propylenowy, gliceryna, sacharoza i sorbitol. Poliestropoliole i polieteropoliole są najbardziej znanymi poliolami stosowanymi do wytwarzania poliuretanów. Do wytwarzania pianek elastycznych zazwyczaj stosuje się poliestro- lub polietero-poliole o masie cząsteczkowej od około do 000, podczas gdy do wytwarzania pianek sztywnych i półsztywnych zwykle stosuje się poliole o krótszym łańcuchu, o masie czą-

3 steczkowej od około 400 do Poliestro- i polietero-poliole moŝna dobrać tak, aby umoŝliwić wykonanie określonej pianki poliuretanowej o Ŝądanych ostatecznych cechach jakościowych, odporności na obciąŝenia dynamiczne, trwałości, gęstości, elastyczności, ściśliwości oraz module spręŝystości i twardości. Zazwyczaj w przypadku polioli o niŝszej masie cząsteczkowej i polioli o niŝszej funkcyjności otrzymuje się raczej bardziej elastyczne pianki niŝ w przypadku polioli o niŝszej masie cząsteczkowej i polioli o wyŝszej funkcyjności. [000] Polimeropoliole stanowią specjalną klasę polioli przydatnych do wytwarzania pianek poliuretanowych o zwiększonej zdolności do przenoszenia obciąŝeń. Takie poliole stanowią trwałe dyspersje wzmacniających stałych cząstek w ciekłym poliolu. Do trzech najbardziej rozpowszechnionych handlowych postaci polimeropolioli naleŝą typy SAN, PHD i PIPA. [0006] Środki sieciujące o niskiej masie cząsteczkowej często stosuje się w produkcji pianek poliuretanowych. Do najczęściej stosowanych środków sieciujących naleŝą alkanoloaminy, takie jak dietanoloamina. [0007] Składniki, których źródłem jest ropa naftowa, takie jak poliestro- i polieteropoliole, stwarzają szereg niedogodności. Zastosowanie takich poliestro- lub polieteropolioli przyczynia się do wyczerpywania zasobów ropy naftowej, która jest surowcem nieodnawialnym. Ponadto produkcja poliolu wymaga inwestycji o znacznym nakładzie energii, gdyŝ ropę niezbędną do produkcji polioli trzeba wywiercić, wydobyć i przesłać do rafinerii, gdzie poddaje się ją rafinacji i przeróbce do oczyszczonych węglowodorów, które następnie przeprowadza się w alkoholany i na koniec w końcowe poliole. Z uwagi na to, Ŝe społeczeństwo konsumenckie zwraca coraz większą uwagę na wpływ tego łańcucha produkcyjnego na środowisko, będą w dalszym ciągu rosnąć Ŝądania konsumentów odnośnie coraz bardziej zielonych produktów. Aby przyczynić się do zmniejszenia wyczerpywania się zasobów ropy naftowej oraz spełnić nasilające się Ŝądania konsumentów, dogodne byłoby częściowe lub całkowite zastąpienie poliestro- lub polietero-polioli stosowanych w produkcji pianek poliuretanowych, których źródłem jest ropa naftowa, odnawialnymi i bardziej sprzyjającymi środowisku składnikami. [0008] Fachowcy usiłowali doprowadzić do zastąpienia polioli, których źródłem jest ropa naftowa, składnikami pochodzącymi ze źródeł naturalnych. Opracowano tworzywa sztuczne i pianki wykonane z triglicerydów kwasów tłuszczowych pochodzących z olejów roślinnych, w tym pochodnych soi. Jako odnawialne, wszechstronne i przyjazne dla środowiska źródło, ziarna soi były i w dalszym ciągu będą poŝądane jako składniki do produkcji tworzyw sztucznych.

4 [0009] Kurth w licznych opisach patentowych, w tym w opisach patentowych US nr , i , ujawnia zastosowanie niemodyfikowanego (utlenionego) oleju sojowego jako poliolu w produkcji materiałów poliuretanowych. Olej przedmuchuje się powietrzem w celu utlenienia go, z tym Ŝe nie ujawniono Ŝadnych modyfikacji przed zastosowaniem tego utlenionego oleju sojowego jako zamiennika polioli, których źródłem jest ropa naftowa. [00] Zastosowanie środków sieciujących do wytwarzania pianek jest dobrze znane fachowcom. Patrz przykładowo Polyurethane Handbook, Gunter Oertel, Hanser Publishers, 198, oraz Muller i in. w opisie patentowym US nr JednakŜe dobrze wiadomo, Ŝe większość środków sieciujących powoduje pogorszenie właściwości przy rozdzieraniu i wydłuŝenia pianek wykonanych ze zwykłych polioli i polimeropolioli, których źródłem jest ropa naftowa. Zastosowanie alifatycznych polihydroksyalkoholowych środków sieciujących z poliolami pochodzącymi ze źródeł odnawialnych oraz w obecności polimeropolioli nie jest nigdzie opisane. [0011] Ropa naftowa jest równieŝ źródłem większości środków sieciujących stosowanych w produkcji pianek poliuretanowych. Wiele alifatycznych polihydroksyalkoholowych środków sieciujących moŝna równieŝ wytwarzać ze źródeł odnawialnych, co mogłoby przynieść dodatkowe korzyści dla środowiska. [0012] Brak jest informacji odnośnie stosowania polimeropolioli i alifatycznych polihydroksyalkoholi w kompozycjach poliuretanowych zawierających oleje roślinne. W dalszym ciągu istnieje zapotrzebowanie na pianki poliuretanowe zawierające poliole i środki sieciujące na bazie surowców biologicznych, takie jak te na bazie olejów roślinnych. STRESZCZENIE WYNALAZKU [0013] W związku z powyŝszym niniejszy wynalazek dostarcza pianki poliuretanowe wykonane ze składnika poliolowego zawierającego polimeropoliol (PMPO), co najmniej 2% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, hydroksylatu oleju roślinnego i od 0 do 3% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, alifatycznego polihydroksyalkoholu o funkcyjności od około 3 do około 8 oraz o masie cząsteczkowej poniŝej około. [0014] Hydroksylaty olejów roślinnych i ewentualnie alifatyczne polihydroksyalkohole są przyjaznymi dla środowiska poliolami na bazie surowców biologicznych. Wprowadzenie polimeropoliolu (PMPO) do składnika poliolowego według wynalazku zwiększa odporność na rozdzieranie, wytrzymałość na rozciąganie oraz nieoczekiwanie wydłuŝenie otrzymywanych pianek. Stwierdzono, Ŝe alifatyczny polihydroksyalkohol w składniku poliolowym według wynalazku zwiększa odporność na rozdzieranie na gorąco otrzymywa-

5 nych pianek bezpośrednio po procesie spieniania. [001] Te i inne zalety i korzyści wynikające z niniejszego wynalazku będą jasno wynikać ze Szczegółowego Opisu Wynalazku. SZCZEGÓŁOWY OPIS WYNALAZKU [0016] Niniejszy wynalazek zostanie obecnie opisany w celu jego zilustrowania, ale nie ograniczania. NaleŜy zdawać sobie sprawę, Ŝe z wyjątkiem przykładów realizacji lub gdy zaznaczono to inaczej, w opisie wszystkie liczby wyraŝające ilości, procenty, liczby OH, funkcyjności i tym podobne są zmodyfikowane we wszystkich przypadkach określeniem około. Podane tutaj wartości masy równowaŝnikowej i masy cząsteczkowej w daltonach (Da) oznaczają odpowiednio liczbowe masy równowaŝnikowe i liczbowe masy cząsteczkowe, o ile nie zaznaczono inaczej. [0017] Niniejszy wynalazek dostarcza piankę poliuretanową zawierającą produkt reakcji co najmniej jednego poliizocyjanianu ze składnikiem poliolowym zawierającym polimeropoliol (PMPO), co najmniej 2% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, hydroksylat oleju roślinnego i od 0 do 3% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, alifatycznego polihydroksyalkohol o funkcyjności od 3 do 8 i o masie cząsteczkowej poniŝej, ewentualnie poliolu nie opartego na oleju roślinnym, ewentualnie w obecności co najmniej jednego składnika spośród poroforów, środków powierzchniowo czynnych, innych środków sieciujących, środków wydłuŝających łańcuch, pigmentów, środków zmniejszających palność, katalizatorów i wypełniaczy. [0018] Niniejszy wynalazek dostarcza ponadto sposób wytwarzania pianki poliuretanowej, obejmujący poddanie reakcji co najmniej jednego poliizocyjanianu ze składnikiem poliolowym zawierającym polimeropoliol (PMPO), co najmniej 2% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, hydroksylatu oleju roślinnego i od 0 do 3% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, alifatycznego polihydroksyalkoholu o funkcyjności od 3 do 8 i o masie cząsteczkowej poniŝej, ewentualnie poliolu nie opartego na oleju roślinnym, ewentualnie w obecności co najmniej jednego składnika spośród poroforów, środków powierzchniowo czynnych, innych środków sieciujących, wypełniaczy, pigmentów, środków zmniejszających palność, katalizatorów i napełniaczy. [0019] Zaskakujące jest to, Ŝe w wyniku połączenia hydroksylatu oleju roślinnego, polimeropoliolu (PMPO) i alifatycznego polihydroksyalkoholu otrzymuje się pianki o lepszych właściwościach przetwórczych z uwagi na zwiększoną wytrzymałość na rozdzieranie na gorąco przy zachowaniu dobrej wytrzymałości utwardzonych pianek. [00] Odpowiednie poliizocyjaniany są znane fachowcom i obejmują niemodyfikowane izocyjaniany, modyfikowane poliizocyjanian i prepolimery izocyjanianowe. Do takich or-

6 ganicznych poliizocyjanianów naleŝą alifatyczne, cykloalifatyczne, aralifatyczne, aromatyczne i heterocykliczne poliizocyjaniany typu opisanego np. przez W. Siefkena w Justus Liebigs Annalen der Chemie, 62, strony 7 do 136. Do takich izocyjanianów przykładowo naleŝą te określone wzorem Q(NCO) n w którym n oznacza liczbę 2-, korzystnie 2-3, a Q oznacza alifatyczną grupę węglowodorową; cykloalifatyczną grupę węglowodorową; aralifatyczną grupę węglowodorową; lub aromatyczną grupę węglowodorową. [0021] Do przykładowych odpowiednich izocyjanianów naleŝą etylenodiizocyjanian; 1,4- tetrametylenodiizocyjanian; 1,6-heksametylenodiizocyjanian; 1,12-dodekanodiizocyjanian; cyklobutano-1,3-diizocyjanian; cykloheksano-1,3- i -1,4-diizocyjanian oraz mieszaniny tych izomerów; 1-izocyjaniano-3,3,-trimetylo--izocyjanianometylocykloheksan (izoforonodiizocyjanian; niemiecki opis DAS oraz opis patentowy US nr ); 2,4- i 2,6-heksahydrotoluenodiizocyjanian oraz mieszaniny tych izomerów; dicykloheksylometano-4,4'-diizocyjanian (uwodorniony MDI lub HMDI); 1,3- i 1,4-fenylenodiizocyjanian; 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanian oraz mieszaniny tych izomerów (TDI); difenylometano-2,4'- i/lub -4,4'-diizocyjanian (MDI); polimeryczny difenylometanodiizocyjanian (PMDI), naftyleno-1,-diizocyjanian; trifenylometano-4,4',4"-triizocyjanian; polifenylopolimetyleno-poliizocyjaniany typu, który moŝna otrzymać przez kondensację aniliny z formaldehydem, a następnie przez fosgenowanie (surowy MDI), które opisano przykładowo w GB i GB ; norbornanodiizocyjaniany, taki jak te opisane w opisie patentowym US nr ; m- i p-izocyjanianofenylosulfonyloizocyjaniany typu opisanego w pisie patentowym US nr ; perchlorowane arylopoliizocyjaniany typu opisanego przykładowo w opisie patentowym US nr ; modyfikowane poliizocyjaniany zawierające grupy karbodiimidowe typu opisanego w opisie patentowym US nr ; modyfikowane poliizocyjaniany zawierające grupy uretanowe typu opisanego przykładowo w opisach patentowych US nr i ; modyfikowane poliizocyjaniany zawierające grupy allofanianowe typu opisanego przykładowo w GB 994,890, BE i NL ; modyfikowane poliizocyjaniany zawierające grupy izocyjanuranowe typu opisanego przykładowo w opisie patentowym US nr , niemieckich opisach patentowych , i oraz w niemieckich opisach DOS i ; modyfikowane poliizocyjaniany zawierające grupy mocznikowe typu opisanego w niemieckim opisie patentowym ; poliizocyjaniany zawierające grupy typu biuretu opisane przykładowo w niemieckim opisie patentowym , w opisach patentowych US nr i oraz w GB ; poliizocyjaniany

7 otrzymane w reakcjach telomeryzacji typu opisanego przykładowo w opisie patentowym US nr ; poliizocyjaniany zawierające grupy estrowe typu opisanego przykładowo w GB i GB , opisie patentowym US. nr oraz w niemieckim opisie patentowym ; produkty reakcji wyŝej wspomnianych izocyjanianów z acetalami, co opisano w niemieckim opisie patentowym ; oraz poliizocyjaniany zawierające ugrupowania polimerycznych kwasów tłuszczowych typu opisanego w opisie patentowym US nr MoŜna takŝe stosować zawierające izocyjaniany pozostałości destylacyjne gromadzące się w produkcji izocyjanianów w skali przemysłowej, ewentualnie w roztworze w jednym lub większej liczbie wspomnianych powyŝej poliizocyjanianów. Dla fachowców oczywiste jest, Ŝe moŝna takŝe stosować mieszaniny poliizocyjanianów opisanych powyŝej. Szczególnie korzystny w piankach poliuretanowych według niniejszego wynalazku jest polimeryczny difenylometanodiizocyjanian (PMDI). [0022] Do wytwarzania pianek według wynalazku moŝna takŝe stosować prepolimery. Prepolimery moŝna wytwarzać w reakcji nadmiaru organicznego poliizocyjanianu lub mieszanin takich związków z niedomiarem związku z aktywnymi atomami wodoru, w sposób ustalony w dobrze znanym teście Zerewitinoffa, jak to opisał Kohler w Journal of the American Chemical Society, 49, 3181 (1927). Takie związki i sposoby ich wytwarzania są dobrze znane fachowcom. Zastosowanie konkretnego związku z aktywnymi atomami wodoru nie jest krytyczne; dowolny taki związek moŝna stosować w realizacji niniejszego wynalazku. [0023] Hydroksylat oleju roślinnego zastępuje co najmniej część poliolu, którego źródłem jest ropa naftowa, który byłby zazwyczaj stosowany w produkcji pianek poliuretanowych. Korzystnym olejem roślinnym stosowanym do wytwarzania hydroksylatu oleju roślinnego jest olej sojowy, choć twórcy biorą pod uwagę, Ŝe praktycznie dowolny inny olej roślinny, taki jak olej słonecznikowy, niskoerukowy olej rzepakowy, olej lniany, bawełniany, tungowy, palmowy, makowy, kukurydziany i arachidowy, moŝna poddać hydroksylowaniu i stosować zgodnie z niniejszym wynalazkiem. [0024] Według twórców wynalazku hydroksylowanie oznacza wprowadzanie i/lub zwiększanie liczby grup hydroksylowych (czyli OH) w cząsteczce. W odniesieniu do niniejszego wynalazku olej roślinny moŝe być hydroksylowany dowolnym znanym sposobem, obejmującym, ale nie wyłącznie, utlenianie powietrzem, stosowanie nadtlenków i hydroformylowanie. Takie hydroksylowane oleje roślinne są dostępne w handlu od szeregu dostawców. [002] Hydroksylaty olejów roślinnych przydatne w odniesieniu do niniejszego wynalazku stanowią co najmniej 2% wag. składnika poliolowego i mają nominalną średnią funkcyj-

8 ność w zakresie 1, do 6, korzystniej 2 do 4, oraz masą cząsteczkową w zakresie 0 do 000, korzystniej od 00 do Da. Hydroksylaty olejów roślinnych przydatne w odniesieniu do niniejszego wynalazku mogą mieć funkcyjność i masą cząsteczkową w zakresie pomiędzy dowolną kombinacją tych wartości, włącznie z podanymi wartościami. [0026] Jak to jest znane fachowcom, polimeropoliole (PMPO) stanowią dyspersje stałego polimeru w poliolu. Dodatek większych ilości cząstek polimeropoliolu do kompozycji piankowych zazwyczaj prowadzi do zmniejszonego wydłuŝenia pianki oraz nieznacznie zwiększonej wytrzymałości na rozciąganie i rozdzieranie. W związku z tym bardzo zaskakujące jest, Ŝe wprowadzenie niewielkiej ilości polimeropoliolu do pianki zwiększa wytrzymałość na rozdzieranie na gorąco i w konsekwencji ogólną charakterystykę przetwórstwa pianki, przy znaczącej poprawie wytrzymałości na rozdzieranie utwardzonej pianki i bez znaczącego zmniejszenia wydłuŝenia. Dowolny znany polimer (lub dyspersję) poliolu moŝna wprowadzać do składnika poliolowego według niniejszego wynalazku. Do takich polimeropolioli korzystnych do stosowania według niniejszego wynalazku naleŝą polimeropoliole SAN, a takŝe dyspersyjne poliole PHD i dyspersyjne poliole PIPA. Choć historycznie określenie polimeropoliole dotyczyło właśnie typu SAN, w uŝytym tutaj znaczeniu polimeropoliole odnoszą się do wszystkich trzech typów polimerów/polioli dyspersyjnych. [0027] Polimeropoliole SAN wytwarza się zazwyczaj drogą polimeryzacji in situ jednego lub większej liczby monomerów winylowych, korzystnie akrylonitrylu i styrenu, w poliolu, korzystnie, w polieteropoliolu o niewielkiej ilości naturalnego lub wprowadzonego nienasycenia. Sposoby wytwarzania polimeropolioli SAN opisano przykładowo w opisach patentowych US nr , , , , , , , , , i , , , RE i RE [0028] Polimeropoliole SAN przydatne do stosowania zgodnie z niniejszym wynalazkiem korzystnie mają zawartość polimerowych substancji stałych w zakresie od 1 do 60% wag., korzystniej od 4 do 0% wag., w przeliczeniu na całkowitą masę polimeropoliolu SAN. Jak to wspomniano powyŝej, polimeropoliole SAN zazwyczaj wytwarza się drogą polimeryzacji in situ mieszaniny akrylonitrylu i styrenu w poliolu. Gdy są stosowane, stosunek styrenu do akrylonitrylu polimeryzowanych in situ w poliolu korzystnie mieści się w zakresie od 0:0 do 80: wagowo, w przeliczeniu na całkowitą masę mieszaniny styren/akrylonitryl. Wartości liczby hydroksylowej polimeropolioli SAN przydatnych do stosowania zgodnie z niniejszym wynalazkiem korzystnie mieszczą się w zakresie do do 0, korzystniej od do 60.

9 [0029] Jak to zaznaczono, polimeropoliole moŝna wytwarzać z innych monomerów winylowych stosowanych oprócz lub zamiast styrenu i/lub akrylonitrylu. Do korzystnych komonomerów winylowych naleŝą związki fluorowcowane, takie jak bromostyreny i chlorek winylidenu. [00] Poliole uŝywane do wytwarzania polimeropolioli SAN stosowanych zgodnie z niniejszym wynalazkiem mają średnią nominalną funkcyjność od 2 do 8 i są oparte na tlenku propylenu lub mieszaninach tlenku propylenu i tlenku etylenu. Alkoksylowanie startera moŝna osiągnąć przez zastosowanie pojedynczo lub kolejno tlenku propylenu; tlenku etylenu lub mieszaniny tlenku propylenu i tlenku etylenu, z wytworzeniem mieszanych kopolimerów blokowych. Korzystny poliol wytwarza się przez dodanie tlenku propylenu, a następnie tlenku etylenu, z wytworzeniem poliolu zakończonego tlenkiem etylenu. [0031] Polimeropoliole PHD wytwarza się zazwyczaj drogą polimeryzacji in situ mieszaniny izocyjanianów z diaminą i/lub hydrazyną w poliolu, korzystnie w polieteropoliolu. Sposoby wytwarzania polimeropolioli PHD opisano przykładowo w opisach patentowych US nr i Polimeropoliole PIPA wytwarza się zazwyczaj drogą polimeryzacji in situ mieszaniny izocyjanianów z glikolem i/lub glikoloaminą w poliolu, korzystnie w polieteropoliolu. Polimeropoliole PHD i PIPA przydatne zgodnie z niniejszym wynalazkiem korzystnie mają zawartość polimerowych substancji stałych w zakresie od 1 do % wag., korzystnie od do 2% wag., w przeliczeniu na całkowitą masę polimeropoliolu PHD lub PIPA. [0032] Polimeropoliole PHD i PIPA stosowane zgodnie z niniejszym wynalazkiem korzystnie mają wartości liczby hydroksylowej w zakresie od 1 do 80, korzystniej od 2 do 60. Korzystnymi poliolami stosowanymi do wytwarzania polimeropolioli PHD i PIPA zgodnie z niniejszym wynalazkiem są triole na bazie tlenku propylenu, tlenku etylenu lub ich mieszanin. Alkoksylowanie startera korzystnie prowadzi się z uŝyciem tlenku propylenu, a następnie przez zakańczanie tlenkiem etylenu. [0033] Fachowcom znane jest dodawanie reagujących z izocyjanianem środków sieciujących i/lub wydłuŝających łańcuch ( modyfikatorów ) do kompozycji poliuretanowych w celu poprawy przetwórstwa lub wpływania na właściwości fizyczne otrzymywanych wyrobów. Takimi modyfikatorami są zazwyczaj glikole lub glikoloaminy o masie cząsteczkowej poniŝej Da i o funkcyjności od 2 do 8. [0034] Korzystnymi środkami sieciującymi w odniesieniu do niniejszego wynalazku są alifatyczne polihydroksyalkohole o funkcyjności od 3 do 8 i o masie cząsteczkowej poniŝej. Do takich dodatków sieciujących przykładowo naleŝą gliceryna, trimetylolopropan, trimetyloloetan, pentaerytryt, alkiloglukozydy, sorbitol, mannitol, fruktoza, glukoza, hy-

10 droksyetyloglukozyd, sacharoza i hydroksypropyloglukozyd. Szczególnie korzystne alifatyczne polihydroksyalkohole pochodzą ze źródeł odnawialnych. Gliceryna jest najkorzystniejszym alifatycznym polihydroksylowym środkiem sieciującym. Alifatyczne polihydroksylowe środki sieciujące moŝna wprowadzać jako dodatki do kompozycji lub moŝna je wprowadzać w składniku poliolowym, który moŝe ewentualnie równieŝ zawierać jeden lub większą liczbę polioli nie opartych na oleju roślinnym. Alifatyczne polihydroksylowe środki sieciujące korzystnie znajdują się w kompozycji do wytwarzania pianki poliuretanowej według niniejszego wynalazku w ilości od 0 do 3% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, korzystniej od 0,1 do 3% wag. [003] Poliole nie oparte na oleju roślinnym (czyli na bazie petrochemicznej) obejmują, ale nie wyłącznie, polietery, poliestry, poliacetale, poliwęglany, poliestroetery, poliestrowęglany, politioetery, poliamidy, poliestroamidy, polisiloksany, polibutadieny i poliacetony. Ewentualnie stosowany poliol nie oparty na oleju roślinnym moŝna wytworzyć drogą dobrze znanego standardowego, katalizowanego zasadą alkoksylowania lub alternatywnie drogą alkoksylowania z zastosowaniem katalizatorów typu cyjanków dwóch metali (DMC). Korzystnie stosuje się katalizatory kompleksowe katalizatorów typu cyjanków dwóch metali, takie jak te ujawnione w opisach patentowych US nr i [0036] Do odpowiednich dodatków ewentualnie wchodzących w skład kompozycji do wytwarzania poliuretanów według niniejszego wynalazku naleŝą przykładowo stabilizatory, katalizatory, regulatory wielkości komórek, inhibitory reakcji, zmiękczacze, wypełniacze, środki sieciujące lub wydłuŝające łańcuch inne niŝ alifatyczne polihydroksyalkohole, porofory itp. [0037] Do stabilizatorów, które moŝna brać pod uwagę jako przydatne w procesie formowania pianek według wynalazku naleŝą przykładowo polieterosiloksany, korzystnie te, które są nierozpuszczalne w wodzie. Tego typu związki mają zazwyczaj taką strukturę, w której stosunkowo krótki łańcuch kopolimeru tlenku etylenu i tlenku propylenu jest przyłączony do ugrupowania polidimetylosiloksanu. Takie stabilizatory opisano przykładowo w opisach patentowych US nr , i [0038] Katalizatory przydatne w procesie wytwarzania pianki według niniejszego wynalazku są dobrze znane. Katalizatory te obejmują przykładowo trzeciorzędowe aminy, takie jak trietyloamina, tributyloamina, N-metylomorfolina, N-etylomorfolina, N,N,N',N'-tetrametyloetylenodiamina, pentametylodietylenotriamina i wyŝsze homologi (takie jak opisane przykładowo w DE-A i ), 1,4-diazabicyklo(2,2,2)oktan, N-metylo-N'- dimetyloaminoetylopiperazyna, bis-(dimetyloaminoalkilo)piperazyny, N,N-dimetylobenzyloamina, N,N-dimetylocykloheksyloamina, N,N-dietylobenzyloamina, adypinian bis-

11 1 2 3 (N,N-dietyloaminoetylu), N,N,N',N'-tetrametylo-1,3-butanodiamina, N,N-dimetylo-β-fenyloetyloamina, 1,2-dimetyloimidazol, 2-metyloimidazol, monocykliczne i bicykliczne aminy wraz z eterami bis-(dialkiloamino)alkilowymi, taki jak eter 2,2-bis-(dimetyloaminoetylowy). [0039] Do innych odpowiednich katalizatorów, które moŝna stosować przy wytwarzaniu pianek poliuretanowych według wynalazku naleŝą przykładowo związki metaloorganiczne, a zwłaszcza związki cynoorganiczne. Do związków cynoorganicznych, które moŝna brać pod uwagę jako przydatne, naleŝą związki cynoorganiczne zawierające siarkę. Takie katalizatory obejmują przykładowo merkaptyd di-n-oktylocyny. Inne typy odpowiednich katalizatorów cynoorganicznych obejmują korzystnie sole cyny(ii) kwasów karboksylowych, takie jak przykładowo octan cyny(ii), oktanian cyny(ii), etyloheksanian cyny(ii) i/lub laurynian cyny(ii) i związki cyny(iv), takie jak przykładowo tlenek dibutylocyny, dichlorek dibutylocyny, dioctan dibutylocyny, dilaurynian dibutylocyny, maleinian dibutylocyny i/lub dioctan dioktylocyny. [0040] Zgodnie z niniejszym wynalazkiem wodę korzystnie stosuje się jako jedyny porofor, choć moŝna stosować dodatkowe porofory, takie jak przykładowo ditlenek węgla. Woda działa jako porofor w wyniku reakcji ze składnikiem izocyjanianowym z wytworzeniem na drodze chemicznej gazowego ditlenku węgla oraz grupy aminowej, która reaguje dalej z poliizocyjanianem z wytworzeniem mocznikowych grup łańcucha głównego. Wodę moŝna stosować w ilości do % wagowych. Korzystnie zgodnie z niniejszym wynalazkiem stosuje się 1 do 8% wagowych, korzystniej 1 do 4% wagowych, w przeliczeniu na całkowitą masę mieszaniny reagującej z izocyjanianem. [0041] Kolejne przykłady odpowiednich dodatków, które moŝna ewentualnie wprowadzać do elastycznych pianek poliuretanowych według niniejszego wynalazku moŝna znaleźć przykładowo w Kunststoff-Handbuch, tom VII, red. Vieweg & Hochtlen, Carl Hanser Verlag, Munich 1993, 3 wydanie, str. 4 do 127. Podano tam stosowne szczegóły dotyczące stosowania i trybu działania takich dodatków. PRZYKŁADY [0042] Niniejszy wynalazek jest dokładniej zilustrowany, ale bez ograniczania, poniŝszymi przykładami. Wszystkie ilości podane w częściach i procentach naleŝy uwaŝać za wagowe, o ile nie zaznaczono inaczej. Pianki wykonano z uŝyciem następujących składników: Poliol A polieteropoliol o liczbie hydroksylowej około 28, wytworzony przez katalizowane KOH alkoksylowanie sorbitolu blokiem tlenku propylenu (84,% wag. całości tlenków), a następnie blokiem tlenku etylenu (1,% wag. ca-

12 łości tlenków); Poliol B diol na bazie surowców biologicznych, o liczbie hydroksylowej 4, dostępny jako SOYOYL R2-02 z Urethane Soy Systems; Poliol C polimeropoliol o zawartości substancji stałych 41% wag., o liczbie hydroksylowej około 18,, w którym substancje stałe stanowi mieszanina (64%) styrenu i (36%) akrylonitrylu polimeryzowana in situ w podstawowym poliolu o liczbie hydroksylowej około 32, wytworzonym przez katalizowane KOH alkoksylowanie gliceryny (72%) i sorbitolu (28%) blokiem tlenku propylenu (80,7% wag. całości tlenków), a następnie blokiem tlenku etylenu (19,3% wag. całości tlenków); Poliol D polieteropoliol o liczbie hydroksylowej około 37,0, wytworzony przez katalizowane KOH alkoksylowanie gliceryny blokiem tlenku propylenu (4,9% wag. całości tlenków), a następnie mieszanym blokiem tlenku propylenu (62,7% wag. całości tlenków) i tlenku etylenu (22,4% wag. całości tlenków), zakończony blokiem tlenku etylenu (% wag. całości tlenków); Poliol E polieteropoliol o liczbie hydroksylowej około 168 wytworzony przez katalizowane KOH alkoksylowanie gliceryny tlenkiem etylenu; Poliol F polieteropoliol o liczbie hydroksylowej około 36, wytworzony przez katalizowane KOH alkoksylowanie gliceryny blokiem tlenku propylenu (80% wag. całości tlenków), a następnie blokiem tlenku etylenu (% wag. całości tlenków); Środek powierzchniowo czynny A silikonowy środek powierzchniowo czynny dostępny jako TEGOSTAB B-871 LF z Goldschmidt AG; DEOA LF dietanoloamina zawierająca 1% wody; Katalizator A pentametylodipropylenotriamina dostępna jako POLYCAT 77 z Air Products; Katalizator B katalizator aminowy o opóźnionym działaniu, dostępny jako DABCO H- z Air Products; Katalizator C bis(dodecylomerkaptyd) dibutylocyny, dostępny jako DABCO 1 z Air Products; oraz Izocyjanian A polimeryczny difenylometanodiizocyjanian (PMDI) o zawartości grup NCO około 32,4, funkcyjności około 2,3 i o lepkości około 2 mpa s w 2 C. [0043] Składniki połączono w ilościach podanych poniŝej w częściach wagowych na sto części wagowych poliolu (pphp) w Tabeli I i poddano reakcji przy wskaźniku izocyjania-

13 12 nowym (0 A/B) 90, w wyniku czego otrzymano swobodnie rosnące pianki. Charakterystykę rozdzierania na gorąco obserwowano bezpośrednio po wyjęciu z formy, przy czym takie oceny były ściśle jakościowe. Tabela I C-1* 2 3 4* Poliol A 60,00 3,00 3,00 60,00 Poliol B 40,00 40,00 40,00 40,00 Poliol C - 7,00 7,00 - Poliol D 1,00 1,00 1,00 1,00 Poliol E - - 2,00 - Poliol F Woda 2, 2,2 2,2 2,2 Środek powierzchniowo czynny A 0, 0, 0, 0, DEOA LF 0, Olej mineralny Gliceryna - 0, 0, 0, Katalizator A 1,00 1,00 1,00 1,00 Katalizator B 0,90 0,90 0,90 0,90 Katalizator C Izocyjanian A 44,06 44,04 44,74 44,18 Obserwacja rozdzierania na gorąco słaba dobra dobra dobra *Porównawcza 1 [0044] Składniki podane poniŝej (w pphp) w Tabeli II połączono i poddano reakcji przy wskaźniku izocyjanianowym (0 A/B) 90, w wyniku czego otrzymano formowane pianki. (W Przykładach i 11 wskaźnik izocyjanianowy wynosił odpowiednio 80 i 0). Charakterystykę rozdzierania na gorąco obserwowano bezpośrednio po spienianiu wyniki zestawiono poniŝej w Tabeli II. [004] Jak to moŝna stwierdzić na podstawie Tabeli I, okazało się, Ŝe charakterystyka rozdzierania na gorąco uległa poprawie w przypadku swobodnie rosnących pianek wykonanych z kompozycji zawierających glicerynę. Jak to moŝna stwierdzić na podstawie poniŝszej Tabeli II, wytrzymałość na rozdzieranie na gorąco pianek formowanych poprawia się w wyniku wprowadzenia polimeropoliolu oraz jeszcze bardziej poprawia się w wyniku

14 13 wprowadzenia gliceryny. [0046] Wpływ stosowania gliceryny, sacharozy lub sorbitolu wraz z polimeropoliolem zbadano w Przykładach Składniki (w pphp) podane w Tabeli III połączono i poddano reakcji przy wskaźniku izocyjanianowym (0 A/B) 90, w wyniku czego otrzymano pianki. Wyniki pomiarów fizycznych wykonane dla otrzymanych, całkowicie utwardzonych pianek przedstawiono poniŝej w Tabeli III wraz z obserwacjami dotyczącymi rozdzierania na gorąco. Tabela II C-* * 13* 14* Poliol A 60,00 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 60,00 60,00 - Poliol B 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 Poliol C - 7,00 7,00 7,00 7,00 7,00 7, Poliol D 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Poliol E ,00 Poliol F ,00 Woda 2, 2, 2, 2,2 2,2 2,2 2,2 2, 2,2 2, Środek powierzchniowo czynny A 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, DEOA LF 0,3 0,3 0, ,3-0,3 Olej mineralny , Gliceryna , 0, 0, 0, - 0, Katalizator A 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Katalizator B 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 Katalizator C , Izocyjanian A 44,06 43,90 43,92 44,04 44,04 39,1 48,93 44,04 44,1 47,49 Obserwacja rozdzierania na gorąco słaba nieznacz na poprawa nieznacz na poprawa dobra dobra dobra dobra grube komórki dobra grube komórki *Porównawczy

15 14 Tabela III C-1* * 19 21* 22* Poliol A 60,00 3,00 3,00 60,00 3,00 3,00 60,00 60,00 Poliol B 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 40,00 Poliol C - 7,00 7,00-7,00 7, Poliol D 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Woda 2, 2, 2,2 2,2 1,9 2,12 2,12 1,9 Środek powierzchniowo czynny A 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, DEOA LF 0,3 0, Gliceryna - - 0, 0, Sacharoza, 0% w wodzie Sorbitol, 70% w wodzie , , ,43 0,43 - Katalizator A 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Katalizator B 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 0,90 Izocyjanian A 44,06 43,92 44,04 44,18 44,3 44,03 44,18 44,71 Gęstość (funty/stopę 3 ) 4,2 4,44 4, 4,0 4,70 4,70 4,73 4,6 IFD HT 2,74 2,74 2,74 2,74 2,7 2,76 2,7 2,74 IFD 2% (funty) 62,77 68, 68,1 64,82 83,70 79, 76,13 67,72 IFD 0% (funty),67 116,84 11,28 8,33 133, 128,0 123, 8,60 IFD 6% (funty) 166,38 186,22 183,14 169,7 2,70 19,40 186,70 166,60 IFD, 2% powrót (Ib) Wartość powrotu (%) 48,02 0,32 1,00 49,93 62,09 9,07 8,01 2,03 76,1 73,67 74,83 77,02 74,18 74,0 76, 76,83 IFD 0/2 1,68 1,71 1,69 1,67 1,9 1,62 1,62 1,60 IFD 6/2 2,6 2,73 2,69 2,62 2,42 2,46 2,4 2,46 CFD 0% (funty/cal 2 ) Wytrzymałość na rozciąganie (funty/cal 2 ) 0,67 0,74 0,77 0,70 0,8 0,86 0,88 0,76 14,16 14,9 18,41 16,47 12,23 12,93 9,8 13,33 WydłuŜenie (%) 72,8 7,77 78,92 7,07 60,74 9,39 67,8 7,60

16 Wytrzymałość na rozdzieranie (funty/cal2) 1 C-1* * 19 21* 22* 0,70 1,00 0,80 0,70 0,82 0,76 0,9 0,9 Ściskanie 0% (%) 14,98 17,08 16,13 13,84 14,27 13,69 12,97 14,00 Ściskanie po starzeniu w warunkach wilgotnych 0 (%) Odkształcenie trwałe na mokro 0 (%) Wytrzymałość na rozdzieranie na gorąco, obserwacja *Porównawczy 13,72 1,89 1,17 13,06 1,13 14,83 13,01 13,83 13,02 1,42 14,1 12,49 12, 13,7 12,42 14,88 słaba nieznaczna poprawa nieznaczna poprawa dobra dobra dobra słaba słaba [0047] Jak to moŝna stwierdzić na podstawie Tabel II i III, połączenie polimeropoliolu i alifatycznego polihydroksyalkoholowego środka sieciującego zapewnia najlepszą charakterystykę przetwórstwa w odniesieniu do rozdzierania na gorąco oraz najlepszą odporność na rozdzieranie utwardzonej pianki. Takie połączenie zapewnia równieŝ porównywalne lub lepsze wydłuŝenie w porównaniu z piankami wykonanymi z uŝyciem środków sieciujących bez dodatku polimeropoliolu. [0048] Pianki poliuretanowe według niniejszego wynalazku mogą znaleźć zastosowanie w tych licznych zastosowaniach, gdy kładzie się nacisk na obawy związane ze środowiskiem, gdy wymagany jest pewien procentowy udział surowców odnawialnych i/lub gdy poŝądana jest zwiększona wytrzymałość na rozdzieranie. [0049] PowyŜsze przykłady niniejszego wynalazku przedstawiono w celu jego zilustrowania, ale nie ograniczania. ZastrzeŜenia patentowe 1 1. Pianka poliuretanowa zawierająca produkt reakcji: co najmniej jednego poliizocyjanianu; z składnikiem poliolowym zawierającym polimeropoliol (PMPO), co najmniej około 2% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, hydroksylatu oleju roślinnego, oraz

17 około 0 do około 3% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, alifatycznego polihydroksyalkoholu o funkcyjności od około 3 do około 8 i o masie cząsteczkowej poniŝej około, ewentualnie poliolem nie opartym na oleju roślinnym, ewentualnie w obecności co najmniej jednego składnika spośród poroforów, środków powierzchniowo czynnych, innych środków sieciujących, środków wydłuŝających łańcuch, pigmentów, środków zmniejszających palność, katalizatorów i wypełniaczy. 2. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której co najmniej jeden poliizocyjanian jest wybrany spośród etylenodiizocyjanianu, 1,4-tetrametylenodiizocyjanianu, 1,6-heksametylenodiizocyjanianu, 1,12-dodekanodiizocyjanianu, cyklobutano-1,3-diizocyjanianu, cykloheksano-1,3- i -1,4-diizocyjanianu, 1-izocyjaniano-3,3,-trimetylo--izocyjanianometylocykloheksanu (izoforonodiizocyjanianu), 2,4- i 2,6- heksahydrotoluenodiizocyjanianu, dicykloheksylometano-4,4'-diizocyjanianu (uwodornionego MDI lub HMDI), 1,3- i 1,4-fenylenodiizocyjanianu, 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanianu (TDI), difenylometano-2,4'- i/lub -4,4'-diizocyjanianu (MDI), polimerycznego difenylometanodiizocyjanianu (PMDI), naftyleno-1,-diizocyjanianu, trifenylometano-4,4',4"-triizocyjanianu, polifenylo-polimetyleno-poliizocyjanianów (surowego MDI), norbornanodiizocyjanianów, m- i p-izocyjanianofenylosulfonyloizocyjanianów, perchlorowanych arylopoliizocyjanianów, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami karbodiimidowymi, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami uretanowymi, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami allofanianowymi, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami izocyjanuranowymi, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami mocznikowymi, poliizocyjanianów zawierających ugrupowanie biuretowe, prepolimerów zakończonych grupami izocyjanianowymi i ich mieszanin. 3. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której co najmniej jeden poliizocyjanian stanowi polimeryczny difenylometanodiizocyjanian (PMDI). 4. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której olej roślinny jest wybrany spośród oleju słonecznikowego, niskoerukowego oleju rzepakowego, oleju lnianego, oleju bawełnianego, oleju tungowego, oleju palmowego, oleju makowego, oleju kukurydzianego, oleju arachidowego i oleju sojowego.. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której olejem roślinnym jest olej sojowy. 6. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której polimeropoliol stanowi polimeropoliol styren-akrylonitryl (SAN).

18 Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której polimeropoliol stanowi polimeropoliol wytworzony drogą polimeryzacji in situ mieszaniny izocyjanianów z diaminą i/lub hydrazyną w poliolu (polimeropoliol PHD) lub wytworzony drogą polimeryzacji in situ mieszaniny izocyjanianów z glikolem i/lub glikoloaminą w poliolu (polimeropoliol PIPA). 8. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której zawartość alifatycznego polihydroksyalkoholu wynosi od około 0,1 do około 3% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego. 9. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której alifatyczny polihydroksyalkohol pochodzi ze źródła naturalnego innego niŝ ropa naftowa.. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której alifatyczny polihydroksyalkohol jest wybrany spośród gliceryny, trimetylolopropanu, trimetyloloetanu, pentaerytrytu, alkiloglukozydów, sorbitolu, mannitolu, fruktozy, glukozy, sacharozy, hydroksyetyloglukozydu i hydroksypropyloglukozydu. 11. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której alifatyczny polihydroksyalkohol stanowi gliceryna. 12. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której poliol nie oparty na oleju roślinnym jest wybrany spośród polieterów, poliestrów, poliacetali, poliwęglanów, poliestroeterów, poliestrowęglanów, politioeterów, poliamidów, poliestroamidów, polisiloksanów, polibutadienów i poliacetonów. 13. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, w której poliol nie oparty na oleju roślinnym stanowi polieteropoliol. 14. Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 1, o gęstości poniŝej około 160 kg/m 3 ( funtów/stopę 3 ). 1. Sposób wytwarzania pianki poliuretanowej, obejmujący poddanie reakcji: co najmniej jednego poliizocyjanianu; z składnikiem poliolowym zawierającym polimeropoliol (PMPO), co najmniej około 2% wag. w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, hydroksylatu oleju roślinnego, oraz około 0 do około 3% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego, alifatycznego polihydroksyalkoholu o funkcyjności od około 3 do około 8 i o masie cząsteczkowej poniŝej około, ewentualnie poliolem nie opartym na oleju roślinnym, ewentualnie w obecności co najmniej jednego składnika spośród poroforów, innych

19 środków sieciujących, środków wydłuŝających łańcuch, środków powierzchniowo czynnych, pigmentów, środków zmniejszających palność, katalizatorów i wypełniaczy. 16. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym co najmniej jeden poliizocyjanian jest wybrany spośród etylenodiizocyjanianu, 1,4-tetrametylenodiizocyjanianu, 1,6-heksametylenodiizocyjanianu, 1,12-dodekanodiizocyjanianu, cyklobutano-1,3-diizocyjanianu, cykloheksanu-1,3- i -1,4-diizocyjanianu, 1-izocyjaniano-3,3,-trimetylo--izocyjanianometylocykloheksanu (izoforonodiizocyjanianu), 2,4- i 2,6-heksahydrotoluenodiizocyjania-nu, dicykloheksylometano-4,4'-diizocyjanianu (uwodornionego MDI lub HMDI), 1,3- i 1,4-fenylenodiizocyjanianu, 2,4- i 2,6-toluenodiizocyjanianu (TDI), difenylometano-2,4'- i/lub -4,4'-diizocyjanianu (MDI), polimerycznego difenylometanodiizocyjanianu (PMDI), naftyleno-1,-diizocyjanianu, trifenylometano-4,4',4"- triizocyjanianu, polifenylo-polimetyleno-poliizocyjanianów (surowego MDI), norbornanodiizocyjanianów, m- i p-izocyjanianofenylosulfonyloizocyjanianów, perchlorowanych arylopoliizocyjanianów, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami karbodiimidowymi, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami uretanowymi, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami allofanianowymi, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami izocyjanuranowymi, poliizocyjanianów modyfikowanych grupami mocznikowymi, poliizocyjanianów zawierających ugrupowanie biuretowe, prepolimerów zakończonych grupami izocyjanianowymi i ich mieszanin. 17. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym co najmniej jeden poliizocyjanian stanowi polimeryczny difenylometanodiizocyjanian (PMDI). 18. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym olej roślinny jest wybrany spośród oleju słonecznikowego, niskoerukowego oleju rzepakowego, oleju lnianego, oleju bawełnianego, oleju tungowego, oleju palmowego, oleju makowego, oleju kukurydzianego, oleju arachidowego i oleju sojowego. 19. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym olej roślinny stanowi olej sojowy.. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym polimeropoliol stanowi polimeropoliol styren-akrylonitryl (SAN). 21. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym polimeropoliol stanowi polimeropoliol PHD lub PIPA. 22. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym zawartość alifatycznego polihydroksyalkoholu wynosi od około 0,1 do około 3% wag., w przeliczeniu na masę składnika poliolowego. 23. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym alifatyczny polihydroksyalkohol pochodzi

20 19 1 ze źródła naturalnego innego niŝ ropa naftowa. 24. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym alifatyczy polihydroksyalkohol jest wybrany spośród gliceryny, trimetylolopropanu, trimetyloloetanu, pentaerytrytu, alkiloglukozydów, sorbitolu, mannitolu, fruktozy, glukozy, sacharozy, hydroksyetyloglukozydu i hydroksypropyloglukozydu. 2. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym alifatyczny polihydroksyalkohol stanowi gliceryna. 26. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym poliol nie oparty na oleju roślinnym jest wybrany spośród polieterów, poliestrów, poliacetali, poliwęglanów, poliestroeterów, poliestrowęglanów, politioeterów, poliamidów, poliestroamidów, polisiloksanów, polibutadienów i poliacetonów. 27. Sposób według zastrzeŝenia 1, w którym poliol nie oparty na oleju roślinnym stanowi polieteropoliol. 28. Pianka poliuretanowa wytworzona sposobem według zastrzeŝenia Pianka poliuretanowa według zastrzeŝenia 28, o gęstości poniŝej około 160 kg/m 3 ( funtów/stopę 3 ). Uprawniony: Bayer MaterialScience LLC Pełnomocnik: mgr inŝ. Zofia Sulima Rzecznik patentowy