Style radzenia sobie w sytuacjach stresowych i obciążenie dolegliwościami psychicznymi a palenie tytoniu wśród młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych
|
|
- Zofia Pawlak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE ORYGINALNE Agnieszka MAŁKOWSKA-SZKUTNIK Joanna MAZUR Style radzenia sobie w sytuacjach stresowych i obciążenie dolegliwościami psychicznymi a palenie tytoniu wśród młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych The styles of coping in stressful situations and the strain of psychological complaints in relation to tobacco smoking in senior secondary school adolescents Zakład Ochrony i Promocji Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka Kierownik: Prof. dr hab. med. Krystyna Mikiel-Kostyra Dodatkowe słowa kluczowe: palenie tytoniu style radzenia sobie w sytuacjach stresowych dolegliwości psychiczne młodzież Additional key words: tobacco smoking styles of coping in stressful situations psychological complaints adolescents Adres do korespondencji: Dr n. hum. Agnieszka Małkowska-Szkutnik Instytut Matki i Dziecka Warszawa, ul. Kasprzaka 17A Tel. (22) Fax: (22) agnieszka.malkowska@imid.med.pl Wprowadzenie: Styl radzenia sobie ze stresem to względnie stała tendencja do stosowania określonych sposobów radzenia sobie z sytuacją ocenianą jako stresująca. W pracy badano związek między stylami radzenia sobie ze stresem a paleniem tytoniu przez młodzież. Brano także pod uwagę obciążenie dolegliwościami psychicznymi. Celem pracy jest zbadanie zależności między częstością palenia tytoniu a stylami radzenia sobie w sytuacjach stresowych i obciążeniem dolegliwościami psychicznymi. Materiał i metoda: Przedstawiono dane z badań przeprowadzonych w Instytucie Matki i Dziecka w 2011 r., wśród 997 uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych różnych typów. Średni wiek badanych wyniósł 16,6 lat. Wykorzystano wybrane skale i pytania z kwestionariusza CHIP-AE. Badanych podzielono na trzy grupy: nigdy nie palących tytoniu, palących rzadko i często. Wykorzystano skalę dolegliwości psychicznych. Do zbadania stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych użyto kwestionariusza CISS. Stworzono indeksy sumaryczne stylów radzenia sobie ze stresem i wyróżniono styl: zadaniu, skoncentrowany na emocjach, polegający na angażowaniu się w oraz polegający na poszukiwaniu kontaktów towarzyskich. Zastosowano jednoczynnikową analizę wariancji. Wyniki: Stwierdzono, że wśród badanych nastolatków 55,6% nigdy nie paliło tytoniu, 16,1% paliło rzadko, a 28,4% paliło często. Odsetek często palących tytoń był wyższy wśród chłopców (32%) niż dziewcząt (25%). Wykazano związek miedzy paleniem tytoniu a wyborem stylu radzenia sobie w sytuacjach stresowych oraz obciążeniem dolegliwościami psychicznymi. Stwierdzono, że wraz z nasileniem częstości palenia tytoniu zwiększa się tendencja do stosowania stylu skoncentrowanego na emocjach, skoncentrowanego na Introduction: A stress-coping style is a relatively constant tendency to apply specific methods of coping with a situation perceived as stressful. The study examined the links between stress-coping styles and tobacco smoking among young people. The strain of psychological complaints was also considered. The aim of this paper is to examine the relationship between frequency of tobacco smoking and stress-coping styles and strain of psychological complaints. Methods: The presented data came from the studies conducted in the Institute of Mother and Child in 2011 among 997 students of senior secondary schools of various types. The average age of the surveyed was Selected scales and questions from the CHIP-AE questionnaire were used. The surveyed were divided into three groups: non-smokers, occasional smokers, frequent smokers. The scale of psychological complaints was used. The CISS questionnaire was used to examine stress-coping styles. Summary indexes of stress-coping styles were devised; the following styles were identified: task-oriented, emotion-oriented, distraction-oriented and social diversion-oriented. A singlefactor variant analysis was used. Results: It was concluded that of the surveyed adolescents, 55.6% had never smoked tobacco, 16.1% smoked occasionally and 28.4% smoked frequently. The percentage of frequent smokers was higher in boys (32%) than in girls (25%). A link was established between tobacco smoking and selected stress-coping styles as well as the strain from mental complaints. It was concluded that parallel to the rising frequency of smoking, the tendency increases to apply emotion-oriented, distraction-oriented and social diversion-oriented styles. The individuals who had never smoked had a lower index of the abovementioned stress- 872 Przegląd Lekarski 2012 / 69 / 10 A. Małkowska-Szkutnik i wsp.
2 poszukiwaniu czynności zastępczych oraz na poszukiwaniu kontaktów towarzyskich. Osoby, które nigdy nie paliły tytoniu miały niższy wynik indeksów wymienionych stylów radzenia sobie ze stresem, w porównaniu do osób, które paliły tytoń często. Nie wykazano związku miedzy paleniem tytoniu a stosowaniem stylu skoncentrowanego na zadaniu. Wykazano także, że osoby często palące tytoń w porównaniu z osobami, które go nie paliły, miały częściej dolegliwości psychiczne (8,70 (SD=6,99) vs. 6,57(SD=6,05); p<0,001). Wnioski: Częste używanie tytoniu związane jest z większym obciążeniem dolegliwościami psychicznymi. Częste palenie tytoniu ma także związek z wyborem strategii radzenia sobie ze stresem, które polegają na koncentrowaniu się na własnych emocjach lub na czynnościach zastępczych, a nie wiążą się z podejmowaniem wysiłków zmierzających do rozwiązania problemu. Można więc przypuszczać, że palenie tytoniu nasila zachowania, które uniemożliwiają rozwiązanie stresującej sytuacji. coping styles in comparison with the frequent smokers. No correlation was found between tobacco smoking and the task-oriented style. It was also determined that the frequent smokers, in comparison with the non-smokers, suffered more often from mental complaints (8.70 (SD=6.99) vs. 6.57(SD=6.05); p<0.001). Conclusions: Frequent tobacco use is related to a greater strain from mental complaints. Frequent tobacco smoking is also connected with the choice of stress-coping strategies which focus around one s own emotions and distractions, and are not related to making efforts aimed at solving the problem. It may be therefore assumed that tobacco smoking intensifies behaviours which make it impossible to solve a stressful situation. Wprowadzenie W prezentowanej pracy przedstawiono wzajemne zależności między częstością palenia tytoniu przez młodzież ze szkół ponadgimnazjalnych, a ich obciążeniem dolegliwościami psychicznymi oraz wyborem stylu radzenia sobie ze stresem. Sprawdzano, czy uczniowie którzy często palą tytoń, w porównaniu z rówieśnikami którzy wcale nie palą tytoniu czują się bardziej obciążeni dolegliwościami psychicznymi. Badano także, czy wyodrębnione grupy uczniów różnią się pod względem wyboru strategii radzenia sobie ze stresem. Definicja stresu psychicznego zakłada, że jest to brak/zakłócenie lub zapowiedź zakłócenia równowagi między wymaganiami stawianymi przed daną osobę, a jej możliwościami poradzenia sobie z nimi. Wymagania dotyczą sytuacji zewnętrznych lub wewnętrznych przeżyć danej osoby; mogą być rozumiane są jako zbyt duże lub niewystarczające [4]. Radzenie sobie ze stresem, to zgodnie z najczęściej cytowaną w literaturze psychologicznej definicją według Lazarus i Folkman (1984) stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki mające na celu uporanie się z określonymi zewnętrznymi i wewnętrznymi wymaganiami, ocenianymi przez osobę jako obciążające lub przekraczające jej zasoby (za: 4). Autorzy wymieniają dwie funkcje radzenia sobie ze stresem: 1) instrumentalną, zadaniową lub zorientowaną na problem oraz 2) zorientowaną na samoregulację emocji. Kolejni badacze zaproponowali dodatkowo wprowadzenie funkcji radzenia sobie ze stresem polegającego na skoncentrowaniu na unikaniu [4]. W pracy wykorzystano kwestionariusz CISS (Coping Inventory for Stressful Situations), którego autorami są Endler i Parker, a polskiej adaptacji dokonał prof. J. Strelau wraz ze współpracownikami. Kwestionariusz zawiera podział na trzy główne style radzenia sobie ze stresem: A. zadaniu polega na podejmowaniu prób poradzenia sobie ze stresującą sytuacją; są to próby polegające na usunięciu stresora; B. emocjach tendencja do koncentrowania się na własnych emocjach, chodzi tu przede wszystkim o emocje negatywne m. in. złość, poczucie winy itd.; takie zachowanie nazywane jest także przeżuwaniem tzn. rozpamiętywaniem negatywnych myśli i emocji będącym reakcją na stres; C. unikaniu unikanie myślenia lub doświadczania stresującej sytuacji; ujmowane także jako bronienie się. Strategie te powodują, że na jakiś czas przestajemy przeżywać stresującą sytuację, zapominamy o niej. Niestety nie powodują one rozwiązania sytuacji: - angażowanie się w oglądanie telewizji, pójście na zakupy, myślenie o przyjemnościach, - poszukiwanie kontaktów towarzyskich np. spotkania z przyjaciółmi [14,16]. Styl radzenia sobie w sytuacji stresowej nie jest przypisany do danej osoby, jest zależny od przeżywanej sytuacji, może się także zmienić z wiekiem pod wpływem doświadczenia. Możemy jednak mówić o pewnej w miarę stałej preferencji/tendencji do reagowania na sytuację stresową w określony sposób [11]. W pracy przedstawiono dane dotyczące osób w okresie dojrzewania, gdzie wraz z przeżywaniem wielu nowych i trudnych sytuacji ustalają się charakterystyczne dla danej osoby strategie reagowania. Kolejnym obszarem analizowanym w pracy było występowanie wśród uczniów dolegliwości psychicznych. Badanie obciążenia dolegliwościami subiektywnymi w tym dolegliwościami psychicznymi ma swoją udokumentowaną tradycję. Potwierdzają to wyniki międzynarodowych badań HBSC, gdzie dolegliwości subiektywne zaliczane są do obszaru dotyczącego zdrowia subiektywnego. Wyniki wymienionych powyżej badań wskazują że występowanie tego rodzaju dolegliwości powiązane jest w wieloma sferami funkcjonowania psychospołecznego nastolatków oraz uzależnione jest od wieku oraz płci osób badanych [3]. Obciążenie dolegliwościami psychicznymi przez niektórych badaczy rozumiane jest jako przeżywanie distresu [15]. Przeżywanie negatywnych emocji traktowane jest jako naturalna konsekwencja sytuacji stresującej [5]. W prezentowanej pracy umownie przyjęto, że obciążenie dolegliwościami psychicznymi m. in. bycie przygnębionym lub smutnym, trudności ze zrelaksowaniem się, trudności ze snem itd. będzie przez autorów rozumiane jako odczuwanie stresu. Podsumowując dwa opisane powyżej obszary badawcze możemy stwierdzić, że brano pod uwagę poziom obciążenia stresem (mierzony obciążeniem dolegliwościami psychicznymi) oraz sposoby radzenia sobie ze stresem. Powiązanie tych dwóch obszarów z paleniem tytoniu w okresie dojrzewania ma swoje uzasadnienie z dwóch powodów. Po pierwsze, większość osób palących tytoń nałogowo zaczyna palić w okresie dzieciństwa lub dorastania [10]. Po drugie, stresujące sytuacje towarzyszą nam w życiu w sposób ciągły, a wybór właściwych strategii radzenia sobie z nimi wielokrotnie determinuje nasze właściwe funkcjonowanie. Cel pracy Celem pracy jest określenie, w jakim stopniu częstość palenia tytoniu przez młodzież ze szkół ponadgimnazjalnych wpływa na wybór stylu radzenia sobie w sytuacjach stresowych oraz na obciążenie dolegliwościami psychicznymi. Postawiono pytanie, czy wśród nastolatków często palących tytoń, w porównaniu z nastolatkami nie palącymi tytoniu obserwuje się różnice w wynikach indeksów stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych oraz w poziomie obciążenia dolegliwościami psychicznymi. Badano także, czy częstość palenia tytoniu uzależniona jest od płci i wieku badanych nastolatków. Materiał i metody W pracy przedstawiono wyniki badań 1 przeprowadzonych w roku szkolnym 2010/11 w ramach adaptacji kulturowej i językowej kwestionariusza Child Health and Illness Profile Adolescent Edition (CHIP-AE). Kwestionariusz należy do rodziny kwestionariuszy CHIP służących do badania jakości życia związanej ze zdrowiem. Został on stworzony w latach 90. XX w. w John Hopkins University w USA [13]. CHIP-AE składa się z sześciu głównych wymiarów: zadowolenie, dolegliwości, czynniki chroniące, czynniki ryzyka, osiągnięcia oraz choroby. Uczniowie najczęściej odpowiadają z perspektywy ostatnich 4 tygodni. Dokładny opis polskiej adaptacji kwestionariusza CHIP-AE zawarto w osobnej publikacji [7]. Przestawiono dane dotyczące 997 uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych różnych typów. Średni wiek badanych wyniósł 16,6 lat (SD=0,74). Badania przeprowadzono w szkołach z pięciu województw: łódzkiego, 1 Badania wykonano w ramach grantu NCN NN , finansowanego w latach Przegląd Lekarski 2012 / 69 /
3 małopolskiego, mazowieckiego, pomorskiego oraz śląskiego. Były one realizowane w miastach do 50 tysięcy mieszkańców. Wśród badanych osób 48,4% stanowili chłopcy. Analizowane zmienne Główną zmienną niezależną było palenie tytoniu. Pytanie pochodzi z kwestionariusza CHIP-AE, z wymiaru dotyczącego indywidualnych zagrożeń dla zdrowia. Zadano pytanie: Kiedy ostatnio robiłeś następujące rzeczy? kategorie odpowiedzi: 1) nigdy, 2) ponad rok temu, 3) w ciągu ostatniego roku, 4) w ciągu ostatniego miesiąca, 5) w ciągu ostatniego tygodnia. Uczniów pytano: Kiedy paliłeś papierosy?. Wyniki przedstawiono w trzech kategoriach dotyczących palenia papierosów: nigdy odpowiedź 1; rzadko - odpowiedzi 2 i 3 oraz często - odpowiedzi 4 i 5. Do osób często palących zaliczono więc uczniów, którzy palili papierosy w ostatnim tygodniu lub miesiącu. Zmiennymi zależnymi były skale: obciążenia dolegliwościami psychicznymi i stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Skala dolegliwości psychicznych pochodzi z wymiaru głównego dolegliwości w kwestionariuszu CHIP-AE. Uczniów poproszono o odpowiedź na pytanie W ciągu ostatnich 4 tygodni, przez ile dni: - miałeś problemy ze snem, - czułeś się przygnębiony lub smutny, - trudno było ci się zrelaksować, - byłeś zdenerwowany lub spięty, - miałeś zmienne nastroje, - byłeś poirytowany lub zrzędliwy, - dużo płakałeś, - bałeś się czegoś. Kategorie odpowiedzi: wcale, od 1 do 3 dni, od 4 do 6 dni, od 7 do 14 dni, od 15 do 28 dni. Stworzono indeks sumaryczny dla skali dolegliwości psychicznych. Skala przyjmuje wartości od 0 do 32 punktów. Wysoka punktacja oznacza nasilenie dolegliwości psychicznych. Przeprowadzono analizę czynnikową metodą głównych składowych i stwierdzono, że skala ma jeden główny czynnik o wartości własnej 4,54 wyjaśniający 56,75 zmienności wariancji całkowitej. Uzyskano zadowalające wyniki współczynnika rzetelności alfa-cronbacha 0,889. Średnia dla populacji wyniosła 7,51 (SD=6,44). Style radzenia sobie w sytuacjach stresowych pochodzą z kwestionariusza CISS Coping Inventory of Stressful Situations autorstwa NS. Endlera i J.D. Parkera. Polskiej adaptacji kwestionariusza dokonał J. Strelau wraz ze współpracownikami (14). Narzędziu nadano polską nazwę Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych. Składa się z 48 pytań dotyczących różnych sposobów reagowania lub zachowania się, będących odpowiedzią na sytuację trudną. Przed wypełnieniem kwestionariusza osoby badane otrzymują następującą instrukcję: Poniższe zdania opisują reakcje ludzi na trudne, przykre, stresujące sytuacje ( ). Określ jak bardzo angażujesz się w te czynności, gdy znajdziesz się w trudnej, przykrej, stresującej sytuacji. Kategorie odpowiedzi od nigdy do bardzo często. Zgodnie z koncepcją autorów polskiej adaptacji kwestionariusza CISS przyjęto podział na następujące style radzenia sobie w sytuacjach stresowych: Styl zadaniu na skalę składa się 16 pytań, współczynnika alfa-cronbacha=0,904; skala przyjmuje wartości od 0 do 64 punktów; średnia dla populacji wyniosła 36,30 (SD=10,86); Styl emocjach na skalę składa się także 16 pytań; współczynnik alfa-cronbacha=0,900; skala przyjmuje wartości od 0 do 64 punktów; średnia dla populacji wyniosła 29,44 (SD=12,07); Styl angażowaniu się w na skalę składa się 8 pytań, współczynnik alfa-cronbacha- =0,825; skala przyjmuje wartości od 0 do 32 punktów; średnia dla populacji wyniosła 13,40 (SD=6,60); Styl poszukiwaniu kontaktów towarzyskich na skalę składa się 5 pytań; współczynnik alfa-cronbacha- =0,833; skala przyjmuje wartości od 0 do 20 punktów; średnia dla populacji wyniosła 12,34 (SD=4,57). W każdym przypadku wyższa wartość na danej skali wskazuje na większe natężenie danego stylu radzenia sobie w sytuacji stresowej. Charakterystykę poszczególnych Rycina 1 Częstość palenia tytoniu według płci (%). Frequencies of tobacco smoking by gender (%). Rycina 2 Częstość palenia tytoniu według wieku (%). Frequencies of tobacco smoking by age (%). stylów radzenia siebie w sytuacjach stresowych przedstawiono we wstępie prezentowanej pracy. Analiza statystyczna Analiza statystyczna została przeprowadzona przy pomocy pakietu statystycznego IBM SPSS v. 17. W analizie wyników posłużono się następującymi metodami statystycznymi: analiza czynnikowa metodą głównych składowych, współczynnik rzetelności α-cronbacha, w celu zbadania własności psychometrycznych analizowanych skal; jednoczynnikowa analiza wariancji (ANO- VA) w celu porównania wyników średnich wartości uzyskanych dla poszczególnych skal (obciążenie dolegliwościami oraz style radzenia sobie w sytuacjach stresowych) w zależności od częstości palenia tytoniu. Wyniki Częstość palenia tytoniu Wśród badanych nastolatków 55,6% nigdy nie paliło tytoniu, 16,1% paliło rzadko a 28,4% paliło często tzn. w ostatnim miesiącu lub tygodniu. Odsetek często palących tytoń był większy wśród chłopców (32%) niż 874 Przegląd Lekarski 2012 / 69 / 10 A. Małkowska-Szkutnik i wsp.
4 Tabela I Średnie indeksy stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych według płci i wieku. Mean scores of styles of coping with stressful situations by gender and age. Płeć Style radzenia sobie w sytuacjach stresowych zadaniu Średnia (SD) emocjach angażowaniu się w poszukiwaniu kontaktów towarzyskich Chłopcy 36,04 (11,79) 26,98 (12,50) 13,04 (6,76) 11,31 (4,53) Dziewczęta 36,55 (9,98) 31,70 (11,21) 13,73 (6,43) 13,29 (4,40) Wiek 16 lat 36,33 (10,61) 29,41 (11,91) 13,88 (6,59) 12,41 (4,48) 17 lat 35,86 (11,24) 29,13 (12,37) 13,05 (6,59) 12,29 (4,71) 18 lat 37,86 (10,60) 30,70 (11,68) 12,64 (6,57) 12,24 (4,41) Tabela II Średnie indeksy dolegliwości psychicznych oraz stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych w zależności od częstości palenia tytoniu. Mean scores of psychological complaints and styles of coping with stressful situations in relation to frequency of tobacco smoking. Nazwa skali Częstość palenia tytoniu średnia(sd) Nigdy Rzadko Często Dolegliwości psychiczne 6,57 (6,05) 8,56 (6,30) 8,70 (6,99) <0,001 Styl zadaniu 36,42 (10,60) 35,09 (11,35) 36,76 (11,29) =0,332 Styl emocjach 28,77 (11,70) 28,50 (12,61) 31,48 (12,42) <0,05 Styl angażowaniu się w Styl poszukiwaniu kontaktów towarzyskich 12,71 (6,43) 13,73 (6,97) 14,60 (6,58) <0,001 12,07 (4,51) 11,84 (4,61) 13,24 (4,51) <0,001 Tabela III Średnie indeksy dolegliwości psychicznych oraz stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych w zależności od częstości palenia tytoniu w zależności od płci badanych. Mean scores of psychological complaints and styles of coping with stressful situations in relation to frequency of tobacco smoking by gender. Nazwa skali Częstość palenia tytoniu średnia(sd) Nigdy Rzadko Często CHŁOPCY Dolegliwości psychiczne 4,25 (3,91) 6,38 (5,44) 6,76 (6,09) <0,001 Styl zadaniu 35,96 (11,47) 35,95 (12,40) 36,21 (12,18) =0,979 Styl emocjach 26,08 (11,88) 24,77 (14,28) 29,62 (12,34) <0,05 Styl angażowaniu się w Styl poszukiwaniu kontaktów towarzyskich 12,49 (6,58) 13,23 (7,69) 13,85 (6,59) =0,176 10,86 (4,41) 10,90 (4,62) 11,36 (4,51) <0,001 DZIEWCZĘTA Dolegliwości psychiczne 8,46 (6,79) 10,70 (6,39) 10,95 (7,30) <0,001 Styl zadaniu 36,79 (9,87) 34,29 (10,29) 37,46 (10,08) =0,095 Styl emocjach 30,84 (11,15) 31,78 (9,93) 33,87 (12,17) =0,066 Styl angażowaniu się w Styl poszukiwaniu kontaktów towarzyskich 12,88 (6,31) 14,20 (6,24) 15,56 (6,46) <0,001 13,01 (4,38) 12,70 (4,45) 14,32 (4,31) <0,01 p p dziewcząt (25%) (ryc.1). Odsetek uczniów nigdy nie palących tytoniu zmniejsza się wraz z wiekiem z 53,9% wśród 16-latków do 47,5% wśród 18-latków. Widoczny jest także znaczny wzrost częstości palących tytoń często wśród starszej młodzieży, z 28,1% wśród 16-laktów do 40,0% wśród uczniów 18-letnich (ryc. 2). Różnice w zależności od płci i wieku badanych były istotne statystycznie na poziomie p<0,01. Obciążenie dolegliwościami psychicznymi Stwierdzono, że dziewczęta są bardziej niż chłopcy obciążone dolegliwościami psychicznymi i uzyskano średnie skali dolegliwości odpowiednio: 9,46 (SD=6,93) vs. 5,41 (SD=5,1). Różnica jest istotna statystycznie na poziomie p<0,001. Występowanie dolegliwości psychicznych nieznacznie zwiększa się wraz z wiekiem badanych osób. Uzyskano wyniki wartości średnich indeksu dolegliwości psychicznych dla 16-latków 7,34 (SD=6,36); dla 17-latków - 7,48 (SD=6,48); dla 18-latków 8,24 (SD=6,63). Style radzenia sobie w sytuacjach stresowych Analizowano wartości średnich indeksów stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych w zależności od płci i wieku osób badanych. Biorąc pod uwagę płeć badanych, nie wykazano różnic w odniesieniu do stylu skoncentrowanego na zadaniu i na angażowaniu się w sytuacje zastępcze. Stwierdzono, że dziewczęta częściej niż chłopcy preferują styl emocjach 31,70 (11,21) vs. 26,98 (12,50) oraz styl polegający na poszukiwaniu kontaktów towarzyskich 13,29 (4,40) vs. 11,31 (4,53); p<0,001. Nie wykazano istotnych statystycznie różnic w zależności od wieku badanych. Wyniki przedstawiono w tabeli I. Związek między paleniem tytoniu a stylami radzenia sobie w sytuacjach stresowych Zbadano związek między paleniem tytoniu a stylami radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Jedynie dla stylu skoncentrowanego na zadaniu nie wykazano różnic w zależności od palenia tytoniu. Osoby niepalące i palące często tytoń tak samo często wybierają ten styl radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Stwierdzono także, że osoby często palące, w porównaniu z osobami nigdy nie palącymi tytoniu miały większe indeksy trzech pozostałych stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Zależności są najbardziej istotne dla stylu skoncentrowanego na angażowaniu się w oraz skoncentrowanego na poszukiwaniu kontaktów towarzyskich (p<0,001). W grupie dziewcząt najistotniejszy okazał się związek częstości palenia tytoniu ze stylem skoncentrowanym na czynnościach zastępczych, uzyskano wyniki: dla dziewcząt nigdy niepalących tytoniu 12,88 (SD=6,31) vs. 15,56 (SD=6,46) dla palących tytoń często (p<0,001). W grupie chłopców wykazano istotną statystycznie zależność dla stylu skoncentrowanego na emocjach (p<0,05) oraz stylu skoncentrowanego na poszukiwaniu kontaktów towarzyskich (p<0,001). Wyższe indeksy tych stylów uzyskiwali chłopcy często palący tytoń, w porównaniu z rówieśnikami nigdy niepalącymi. Przegląd Lekarski 2012 / 69 /
5 Związek między paleniem tytoniu a dolegliwościami psychicznymi Ostatnim etapem analizy było zbadanie związku między częstością palenia tytoniu, a obciążeniem dolegliwościami psychicznymi. W populacji ogółem wykazano wzrost obciążenia dolegliwościami psychicznymi wśród osób często palących tytoń uzyskując wartość średnią 8,70 (SD=6,99), w porównaniu z osobami nigdy niepalącymi uzyskując wyniki 6,57 (SD=6,05) (tab. II). Różnice w zależności od płci wyglądały podobnie jak w populacji ogółem, tzn. zarówno w grupie dziewcząt jak i chłopców częstość palenia tytoniu determinowała wzrost obciążenia dolegliwościami psychicznymi (tab. III). W każdym przypadku ogółem dla całej populacji oraz według płci zależność między częstością palenia o obciążeniem dolegliwościami psychicznymi była istotna statystycznie na poziomie p<0,001. Omówienie W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w 2011 r. wśród 997 uczniów uczęszczających do szkół ponadgimnazjalnych w Polsce. Wykorzystano wybrane skale i pytania z kwestionariusza CHIP-AE. Wykorzystano także Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych-CISS. Badano związek między częstością palenia przez młodzież tytoniu, a obciążeniem dolegliwościami psychicznymi i stylami radzenia sobie ze stresem. Analizowano także częstość palenia tytoniu w badanej populacji. Wyniki prezentowanych badań pokazały, że problem częstego palenia tytoniu dotyczy co trzeciego badanego nastolatka i co czwartej badanej nastolatki. Stwierdzono także wzrost częstości palenia tytoniu wraz z wiekiem osób badanych. Zaobserwowano, że płeć determinuje wybór stylu radzenia sobie w sytuacji stresowej. Dziewczęta częściej niż chłopcy wybierają styl emocjach oraz poszukiwaniu kontaktów towarzyskich, Wyniki badań wykazały także, że dziewczęta, w porównaniu z chłopcami, są bardziej obciążone dolegliwościami psychicznymi. Analizując związek miedzy częstością palenia tytoniu a stylami radzenia sobie ze stresem udowodniono, że młodzież często paląca tytoń, w porównaniu do nastolatków niepalących, jest bardziej skłonna do radzenia sobie ze stresem za pomocą strategii, które nie wiążą się bezpośrednio z rozwiązaniem danego problemu lecz z: rozpamiętywaniem trudnej sytuacji (koncentracja na negatywnych emocjach), podejmowaniem czynności zastępczych np. oglądaniem telewizji, robieniem zakupów itd.; poszukiwaniem kontaktów towarzyskich. Dziewczęta często palące tytoń, w porównaniu z rówieśniczkami niepalącymi, częściej wybierają styl polegający na angażowaniu się w lub poszukiwanie kontaktów towarzyskich, co oznacza że są bardziej skłonne do unikania rozwiązania trudnej dla nich sytuacji. Często palący tytoń chłopcy, w porównaniu do niepalących kolegów są bardziej skłonni do koncentrowania się na swoich negatywnych emocjach. We wstępie pracy zaznaczono, że analizowane obciążenie dolegliwościami psychicznymi traktowane jest jako obciążenie stresem. Wyniki prezentowanych przez nas badań wykazały, że nastolatki często palące tytoń mają wyższy od niepalących kolegów poziom dolegliwości psychicznych, dotyczy to zarówno chłopców jak i dziewcząt. Można więc stwierdzić, że młodzież często paląca tytoń, jest bardziej obciążona stresem, w porównaniu z niepalącymi rówieśnikami. Potwierdzają to także wyniki międzynarodowych badań przeprowadzonych wśród młodych dorosłych, gdzie częste palenie tytoniu związane było z symptomami depresji i stresu [1]. Znane są także powiązania palenia tytoniu z innymi problemami zdrowia psychicznego m. in. zaburzeniami lękowymi. Autorzy przeglądowej pracy na ten temat wskazują na wiele obszarów powiązań. Podkreślają jednocześnie potrzebę prowadzenia dalszych badań dotyczących m. in. błędnych przekonań poznawczych osób palących np. jeżeli nie będę palił, nie będą mógł poradzić sobie z moim lękiem [9]. W innych badaniach podkreśla się także, że nastolatki regularnie palące tytoń, w porównaniu z niepalącymi rówieśnikami, mają wyższy wskaźnik symptomów depresji, częściej piją alkohol [2]. Nakreślona w pracy sylwetka palącego tytoń nastolatka skłania do wniosków, że odczuwa on zwiększone obciążenie stresem oraz że przyjmuje style radzenia sobie w sytuacji stresowej inne od kolegów niepalących tytoniu. Są to style, które niestety nie prowadzą do poradzenia sobie z problemem lub rozwiązania trudnej sytuacji. Wyniki innych badań potwierdzają, że częste palenie tytoniu wśród młodzieży jest związane z większym obciążeniem stresem oraz radzeniem sobie ze stresem przy pomocy ucieczki od rozwiązania problemu, zachowań agresywnych [12]. Wybór problematyki prezentowanej w pracy wydaje się istotny wobec wiedzy potocznej jaką młodzi ludzie mogą czerpać z kontaktów z rówieśnikami lub z Internetu. W tym miejscu warto zadać sobie pytanie dlaczego młodzi palacze chętniej niż ich niepalący koledzy preferują radzenie sobie w sytuacji stresowej inne niż rozwiązanie tej sytuacji? Żeby odpowiedzieć na to pytanie posłużono się jedną z popularniejszych internetowych wyszukiwarek wpisując do niej hasło papieros uspokaja i uzyskano 46 tysięcy haseł opisujących ten temat. Potoczne przekonanie, że papieros jest dobrym sposobem na stres ma swoje odzwierciedlenie w postaci stron internetowych, gdzie nastolatki mogą zdobyć informacje na ten temat. Na jednym z portali dla kobiet uzyskano informację, że wyjście na papierosa pomaga w nabraniu dystansu do problemu. Przekonanie palącego nastolatka, że papieros pomoże mu w poradzeniu sobie z trudną sytuacją nie zachęca go więc do pokonania problemu lecz pozwala mu myśleć, że papieros zmniejszy napięcie i stres. Osoby palące kilka papierosów dziennie traktują tą czynność jako formę relaksu, prawdopodobnie dlatego w sytuacji stresowej to właśnie papieros staje się dla nich narzędziem poradzenia sobie ze stresem [6,12]. Niestety angażowanie się w czynności zastępcze m. in. w palenie papierosów, zamiast koncentrowania się na rozwiązaniu problemu, nie przybliża do zakończenia sytuacji, prowadzi jedynie do chwilowej ulgi związanej z odsunięciem od siebie trudności. W wielu przypadkach powrót do konieczności zmierzenia się z trudnościami powoduje zwiększone odczuwanie stresu [16]. Dla przykładu, palenie papierosów zamiast uczenia się przed egzaminem nie powoduje, że nie będziemy musieli zdawać egzaminu. W sytuacji samego egzaminu przeżywany stres byłby prawdopodobnie mniejszy, gdybyśmy czas poświęcony na palenie papierosów poświęcili na naukę. Opisana w pracy problematyka obciążenia stresem oraz wyboru stylu radzenia sobie ze stresem innego niż rozwiązanie problemu przez młodzież często palącą tytoń powinna stanowić wskazówkę dla osób pracujących w obszarze profilaktyki. Programy profilaktyki palenia tytoniu powinny uwzględniać treści dotyczące rozpoznawania symptomów stresu oraz właściwych metod radzenia sobie ze stresem m. in. korzystania ze wsparcia społecznego lub technik relaksacyjnych. Powiązanie częstego palenia tytoniu przez młodzież, ze zwiększonym odczuwaniem stresu oraz nieefektywnym radzeniem sobie w sytuacjach stresowych może prowadzić do utrwalenia sposobów reagowania, a w przyszłości zwiększa ryzyko uzależnienia od tytoniu [8]. Wnioski 1. Problem częstego palenia tytoniu dotyczy co trzeciego nastolatka i co czwartej nastolatki; jest bardziej widoczny wśród starszej młodzieży - z wiekiem wzrasta częstość regularnego palenie tytoniu. 2. Wyniki badań dowodzą różnic, w zależności od płci, w wyborze stylu radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Różnice te dotyczą: stylu skoncentrowanego na emocjach oraz stylu polegającego na poszukiwaniu kontaktów towarzyskich, które są charakterystyczne dla dziewcząt. Także obciążenie dolegliwościami psychicznymi jest wyraźniejsze wśród dziewcząt, w porównaniu z chłopcami. 3. Częste palenie tytoniu jest powiązane z preferencją określonych stylów radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Nastolatki regularnie palące tytoń, częściej niż ich rówieśnicy, którzy nigdy go nie palili tytoniu preferują styl emocjach, na angażowaniu się w czynności zastępcze oraz na poszukiwaniu kontaktów towarzyskich. Wyniki prowadzonych przez nas badań nie wykazały związku między częstością palenia a stylem skoncentrowanym na zadaniu. 4. Związek między stylem radzenia sobie w sytuacji stresowej a częstością palenia tytoniu jest różny w zależności od płci badanych. Dla dziewcząt najistotniejsze okazało się powiązanie częstości palenia tytoniu ze stylem polegającym na angażowaniu się w. W grupie chłopców najbardziej istotny jest związek ze stylem polegającym na poszukiwaniu kontaktów towarzyskich. Piśmiennictwo 1. Allgower A., Wardle J., Steptoe A.: Depressive symptoms, social support and personal health behaviors in young men and woman. Health Psychology 876 Przegląd Lekarski 2012 / 69 / 10 A. Małkowska-Szkutnik i wsp.
6 2001, 20, Groth S.W., Morrison-Beddy D.: Smoking, substance use and mental health Correlates in urban adolescent girls. J. Community Health 2011, 36, Haugland S., Wold B. Stevenson J. et al.: Subjective health complaints in adolescence. Eur. J. Public Health 2001, 11, Heszen I., Sęk H.: Psychologia zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Heszen I., Życińska J. (red.): Psychologia zdrowia w poszukiwaniu pozytywnych inspiracji. Wydawnictwo SWPS ACADEMICA, Warszawa Koval J., Pederson L.L.: Stress-coping and other psychosocial risk factors: a model for smoking in grade 6 students. Addictive Behaviors 1999, 24, Mazur J., Małkowska-Szkutnik A., Gajewski J.: Budowa i zastosowani krótkiego kwestionariusza zdrowia nastolatka (KZN-18). Instytut Matki i Dziecka, Warszawa McKenzie M., Olsson C.A., Jorm A.F. et al.: Association of adolescent symptoms of depression and anxiety with daily smoking and nicotine dependence in young adulthood: findings from a 10-yoer longitudinal study. Addiction 2010, 105, Morissette S.B., Tull M.T., Bird Gulliver S. et al.: Anxiety, anxiety disorders, tobacco use and nicotine: A critical review of interrelationships. Psychollogical Bulletin 2007, 133, Pletcher J.R., Schwarz D.F.: Current concept in adolescent smoking. Current Opinion in Pediatrics 2000, 12, Sapolsky R.M: Dlaczego zebry nie mają wrzodów? Psychofizjologia stresu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Siqueira L., Diab M., Bodian C., Rolnitzky L.: Adolescents becoming smokers: The role of stress and coping methods. J Adolesc Health 2000, 27, Starfield, B., Riley, A. W., Green, B.F.: Manual for The Child Health and Illness Profile: Adolescent Edition (CHIP-AE), The Johns Hopkins University, Boston Strelau J., Jaworowska A., Wrześniewski K., Szczepaniak P.: Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS. Podręcznik do polskiej normalizacji. Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa Wisniewski J.J., Naglieri J.A., Mulick J.A.: Psychometric properties of a Children`s Psychosomatic Checklist. J. Behav. Med. 1998, 11, Zimbardo P.G., Johnson R.L., McCann V.: Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 5. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Przegląd Lekarski 2012 / 69 /
Motywy picia alkoholu a zachowania problemowe młodzieży
remedium Profilaktyka problemowa i promocja zdrowia psychicznego 2013 luty Motywy picia alkoholu a zachowania problemowe młodzieży Joanna Mazur W badaniach uwarunkowań picia alkoholu przez młodzież coraz
SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia radzenia sobie ze stresem 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychology of coping with stress 3. Jednostka prowadząca przedmiot
Radzenie sobie w sytuacjach trudnych. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Radzenie sobie w sytuacjach trudnych Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Stres Stres (ang. stress) zespół powiązanych procesów w organizmie i systemie nerwowym, stanowiących ogólną reakcje osobnika
Standardowe techniki diagnostyczne
Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Standardowe techniki diagnostyczne Zajęcia nr 13: Pomiar stylów radzenia sobie ze stresem Mgr Karolina Stala Co powinno znaleźć się w raporcie zbiorczym?
AKTUALNE TRENDY UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC. Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka
AKTUALNE TRENDY OTYŁOŚCI I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka Informacja o badaniach HBSC Sieć HBSC obejmuje 43 kraje/regiony Europy i Ameryki
Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości
Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości Joanna Kobosko, Edyta Piłka, Agnieszka Pankowska, Henryk Skarżyński STRESZCZENIE
POCZUCIE SATYSFACJI Z ŻYCIA OSÓB O RÓŻNYCH STYLACH RADZENIA SOBIE ZE STRESEM
Anna Mazur Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie POCZUCIE SATYSFACJI Z ŻYCIA OSÓB O RÓŻNYCH STYLACH RADZENIA SOBIE ZE STRESEM Abstrakt Oczywistym pragnieniem każdego człowieka jest doświadczanie
Alicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
Cechy osobowości a style radzenia sobie ze stresem w okresie wczesnej starości. Ks. dr Paweł Brudek Instytut Psychologii KUL Jana Pawła II
Cechy osobowości a style radzenia sobie ze stresem w okresie wczesnej starości Ks. dr Paweł Brudek Instytut Psychologii KUL Jana Pawła II Starość wyzwaniem współczesności Demograficzne starzenie się społeczeństw
Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Biura Polityki Społecznej Urzędu m.st. Warszawy
INSTYTUT PSYCHOLOGII ZDROWIA Polskiego Towarzystwa Psychologicznego Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Warszawie w ocenie uczniów Najważniejsze wyniki badań Instytutu Psychologii Zdrowia
PROGRAM ZDROWOTNY Profilaktyka zaburzeń depresyjnych wśród młodzieży w wieku 16 17 lat
PROGRAM ZDROWOTNY Profilaktyka zaburzeń depresyjnych wśród młodzieży w wieku 16 17 lat zrealizowany w 2013 roku na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego, koordynowany przez Fundację
Znaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością
Znaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością dr n. hum. Izabela Tabak Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka Dlaczego warto zajmować się
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU
SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Potencjały zdrowia i szczęścia człowieka./ Moduł 102..: Człowiek w zdrowiu i chorobie 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim The stress
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE. Wydział Nauk o Zdrowiu. Mariola Kicia
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE Wydział Nauk o Zdrowiu Mariola Kicia OCENA POZIOMU LĘKU I STRESU W GRUPIE KOBIET HOSPITALIZOWANYCH Z POWODU PORONIENIA Rozprawa na stopień doktora nauk o zdrowiu Promotor:
posoby radzenia sobie ze stresem młodzieży gimnazjalnej zamieszkałej w mieście i na wsi
P R A C A O R Y G I N A L N A Anna Nawalana 1, Magdalena Baran 2 1 Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jagielloński, Collegium
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 115 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 115 SECTIO D 2004 Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education in Cracow MARIA GACEK, JAROSŁAW
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 520 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 520 SECTIO D 2005 Zakład Wychowania Zdrowotnego Wydział Nauk Przyrodniczych Uniwersytet Szczeciński Kierownik prof. zw.
Zachowania młodzieży w Sieci i ich wpływ na społeczne funkcjonowanie w klasie
Zachowania młodzieży w Sieci i ich wpływ na społeczne funkcjonowanie w klasie dr Ewa Krzyżak-Szymańska Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach Pytania postawione w badaniach: Jakie zachowania dzieci
Colorful B S. Autor: Alicja Jakimczuk. Wydawca: Colorful Media. Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: Copyright by COLORFUL MEDIA Poznań 2012
Autor: Alicja Jakimczuk Wydawca: Colorful Media Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: 83-919772-5-0 Copyright by COLORFUL MEDIA Poznań 2012 Okładka: Colorful Media Skład i łamanie: Colorful Media Colorful B
ANKIETA. Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części.
ANKIETA Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części. Bardzo proszę, abyś czytał/a uważne i udzielił/a odpowiedzi na wszystkie
Rodzice 6- i 7-latków o swoich dzieciach
Rodzice 6- i 7-latków o swoich dzieciach Dzieci w opinii rodziców czują się dobrze i są ogólnie zadowolone z życia, bez względu na to, czy poszły do szkoły, czy zerówki. Rodzice nie zaobserwowali różnic
P: Czy studiujący i niestudiujący preferują inne sklepy internetowe?
2 Test niezależności chi-kwadrat stosuje się (między innymi) w celu sprawdzenia czy pomiędzy zmiennymi istnieje związek/zależność. Stosujemy go w sytuacji, kiedy zmienna zależna mierzona jest na skali
2. Młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole
17 2. Młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole 2.1. Zjawisko przemocy w szkołach w opiniach badanych uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
Cz. II. Metodologia prowadzonych badań. Rozdz. 1. Cele badawcze. Rozdz. 2. Metody i narzędzia badawcze. Celem badawczym niniejszego projektu jest:
Cz. II. Metodologia prowadzonych badań Rozdz. 1. Cele badawcze Celem badawczym niniejszego projektu jest: 1. Analiza zachowań zdrowotnych, składających się na styl życia Wrocławian: aktywność fizyczna,
Rola religii i duchowości w radzeniu sobie z chorobą nowotworową. Opieka duszpasterska i wsparcie duchowe u pacjentów ze szpiczakiem
Rola religii i duchowości w radzeniu sobie z chorobą nowotworową Opieka duszpasterska i wsparcie duchowe u pacjentów ze szpiczakiem Duchowość 1. Duchowość = religijność 2. Duchowość versus religijność
STRATEGIE REGULACJI EMOCJI. Według Strelaua (2008) żyjemy w czasach radykalnie postępujących zmian
STRATEGIE REGULACJI EMOCJI Według Strelaua (2008) żyjemy w czasach radykalnie postępujących zmian cywilizacyjnych, które niosą za sobą na przykład niepewność przyszłości, zagrożenia życia i zdrowia, brak
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl
Agnieszka Skurzak WSPARCIE SPOŁECZNE, STRES I POCZUCIE SATYSFAKCJI Z ŻYCIA KOBIET CIĘŻARNYCH
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE Wydział Nauk o Zdrowiu Agnieszka Skurzak WSPARCIE SPOŁECZNE, STRES I POCZUCIE SATYSFAKCJI Z ŻYCIA KOBIET CIĘŻARNYCH Rozprawa na stopień doktora nauk o zdrowiu Promotor:
JAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ. mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk
JAKOŚĆ ŻYCIA DZIECI Z ADHD W ŚWIETLE BADAŃ mgr Katarzyna Naszydłowska-Sęk Wstęp Problematyka jakości życia dzieci i młodzieży, mimo iż niezwykle istotna z perspektywy zarówno teoretycznej jak i aplikacyjnej,
STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI
Wojciech Marcin Orzechowski STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI DEPRESYJNYMI DO LECZENIA TYCH ZABURZEŃ Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med.,
SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka
SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka Informacje o badaniach HBSC 213/14 44 kraje członkowskie sieci HBSC (Health Behaviour
Motywy picia alkoholu w zależności od używania tytoniu i marihuany przez młodzież
PRACE ORYGINALNE Anna Dzielska Motywy picia alkoholu w zależności od używania tytoniu i marihuany przez młodzież Drinking motives, depending on the use of tobacco and cannabis among adolescents Instytut
Palić czy nie? 2 godziny. Wstęp
2 godziny Palić czy nie? Wstęp Palenie tytoniu zabija około 5 milionów palaczy rocznie na świecie, co stanowi równowartość pasażerów, jaką pomieści 30 jumbojetów dziennie. W Polsce około 10 milionów Polaków
Wybrane zmienne biograficzne a zakres normy seksualnej prezentowany w opiniach młodych kobiet
Seksuologia Polska 2005, 3, 1, 13 17 Copyright 2005 Via Medica, ISSN 1731 667 P R A C A O R Y G I N A L N A Barbara Jankowiak, Zmienne biograficzne a zakres normy seksualnej prezentowany w opiniach młodych
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz
Zastosowanie graficznych metod prezentacji wniosków diagnostycznych w nauczaniu diagnozy
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Instytut Psychologii Anna Słysz Zastosowanie graficznych metod prezentacji wniosków diagnostycznych w nauczaniu diagnozy III Ogólnopolska konferencja Diagnoza
Wstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE
Dzieciństwo w cieniu schizofrenii przegląd literatury na temat możliwych form pomocy i wsparcia dzieci z rodzin, gdzie jeden z rodziców dotknięty jest schizofrenią Childhood in the shadow of schizophrenia
Kontakty rodziców dzieci 6 i 7-letnich z przedszkolem/szkołą 1
Kontakty rodziców dzieci 6 i 7-letnich z przedszkolem/szkołą 1 Relacje między nauczycielami i rodzicami mogą być czynnikiem pośrednio wspierającym jakość nauczania uczniów, na co zwracają uwagę zarówno
Młodzież Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i uzależnień behawioralnych
Młodzież Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i uzależnień behawioralnych Narkotyki, alkohol, papierosy dopalacze, przemoc czy problem istnieje w naszej
Palenie tytoniu wśród młodzieży szkół średnich w świetle aktualnych badań
Grzegorz Opielak 1, Anna Nadulska 2, Jakub Piotrkowicz 2, Łukasz Szeszko 2 1 Katedra i Zakład Anatomii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie 2 Studenckie Anatomiczne Koło Naukowe przy Katedrze Anatomii Prawidłowej
pożycie alkoholu przez uczniów po 18. roku życia uczęszczających do warszawskich szkół ponadgimnazjalnych
P R A C A O R Y G I N A L N A Mariola Joanna Pietrzak, Zofia Sienkiewicz, Jacek Imiela Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny S pożycie przez uczniów po. roku życia uczęszczających
Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie
Pracownia Badawczo-Szkoleniowa A PERSPEKTYWA Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie Najważniejsze wyniki badań Pracowni Badawczo-Szkoleniowej PERSPEKTYWA zrealizowanych w 2015
Kryzys w wartościowaniu i relacje rodzinne w świetle badań podopiecznych schroniska dla nieletnich i uczniów liceum
Kryzys w wartościowaniu i relacje rodzinne w świetle badań podopiecznych schroniska dla nieletnich i uczniów liceum Wartości, które człowiek ceni, wybiera i realizuje, pozostają w istotnym związku z rozwojem
Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna młodzieży w świetle badań HBSC. (Health Behaviour in School-aged Children)
Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna młodzieży w świetle badań HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) Cyklicznie powtarzane międzynarodowe badania ankietowe nad zachowaniami zdrowotnymi
Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Anna I. Brzezińska. Anna I. Brzezińska (kierownik projektu) i Tomasz Czub (główny wykonawca) oraz doktoranci i studenci Instytutu Psychologii UAM
Anna I. Brzezińska Rodzaj i tytuł projektu Numer grantu Lata i kwota Kierownik i zespół Cele Osoby badane Plan badań Wyniki wnioski Odniesienie do Grant Narodowego Centrum Nauki OPUS 2 na projekt pt.:
Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Ewaluacja wewnętrzna szkoły Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 im. ks. J.Popiełuszki w Piotrkowie Trybunalskim 2015 / 2016
Ewaluacja wewnętrzna szkoły Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 im. ks. J.Popiełuszki w Piotrkowie Trybunalskim 2015 / 2016 Obszar ewaluacji Przeciwdziałanie używaniu substancji psychoaktywnych przez
Katarzyna Kurza. Rok: 2003 Czasopismo: Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia Numer: 4, 31
Katarzyna Kurza Rok: 2003 Czasopismo: Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia Numer: 4, 31 Niektórzy definiują je jako chorobę, której korzenie sięgają dysfunkcyjnej rodziny pochodzenia. To nadużycia
Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie
A Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie Najważniejsze wyniki badań Ogólnopolskiego Stowarzyszenia RoPSAN Rodzice Przeciwko Sprzedaży Alkoholu Nieletnim zrealizowanych w 2012 roku
UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI
UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI ŁUCJA JAROCH MOTYWY WYBORU ZAWODU PRZEZ UCZNIÓW KLAS III GIMNAZJALNYCH Z RÓŻNYCH ŚRODOWISK SPOŁECZNYCH Praca magisterska napisana pod kierunkiem
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Terapeutyczna rola wsparcia społecznego w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości
Terapeutyczna rola wsparcia społecznego w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości Ks. dr Paweł Brudek Katedra Psychologii Klinicznej Instytut Psychologii Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła
OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY
OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY EVALUATION OF LIFE SATISFACTION AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING OF PATIENTS BEFORE SURGERY AORTIC ANEURYSM Emilia
Wyniki badań PBQ i MAAS wykonanych w lipcu-październiku 2015
Wyniki badań PBQ i MAAS wykonanych w lipcupaździerniku 2015 Autor projektu badawczego : Anna Dyduch Maroszek Projekt sfinansowany przez Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychoanalitycznej Projekt finansowany
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity. OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu)
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Przedszkola z programu Ministerstwa Sportu) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz Wójcik
Dojrzalsza teoria umysłu w okresie adolescencji. Czy możemy odróżnić jej poznawczy i emocjonalny komponent?
Dojrzalsza teoria umysłu w okresie adolescencji. Czy możemy odróżnić jej poznawczy i emocjonalny komponent? Marta Białecka-Pikul i Anna Kołodziejczyk Sympozjum VIII podczas XXV OKPR, 16-18 czerwca 2016
Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa. Michał Ziarko Poznań 2018/2019
Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa Michał Ziarko Poznań 2018/2019 Zmaganie się z krytycznymi wydarzeniami życiowymi w ujęciu interackycjnym Stres jako interakcja ujęcie fenomenologiczno
OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) Kierunek: Dialog i Doradztwo Społeczne ...
I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu kształcenia: Psychologia zdrowia 2. Kod modułu kształcenia 3. Rodzaj modułu kształcenia: wykład nieobowiązkowy, ćwiczenia obowiązkowe 4. Kierunek studiów: Dialog i
Charakterystyka Projektu Badania Wybrane wyniki badań i wnioski (Polska) Spostrzeżenia końcowe
Iwona Knitter Charakterystyka Projektu Badania Wybrane wyniki badań i wnioski (Polska) Spostrzeżenia końcowe Projekt MakE StudentS Addiction-frEe Uwolnić uczniów od nałogów Cele: o o Zebranie danych na
Zestaw narzędzi diagnozy psychologicznej do stosowania w Specjalistycznych Poradniach Psychologiczno-Pedagogicznych CEA [propozycja]
CENTRUM EDUKACJI ARTYSTYCZNEJ St. Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno-Pedagogicznego 20-620 Lublin, ul. Muzyczna 8 tel. 81 534 89 22 e-mail: bissinger@cea.art.pl Lublin, dn. 23 kwietnia 2013 r. Zestaw
Problemem głównym mojej pracy są przyczyny podejmowania miłości u młodzieży ponadgimnazjalnej
Zakończenie Problemem głównym mojej pracy są przyczyny podejmowania miłości u młodzieży ponadgimnazjalnej Do problemu głównego zostały sformułowane następujące problemy szczegółowe, które przedstawię poniżej.
May 21-23, 2012 Białystok, Poland
6 th International Forum May 21-23, 2012 Białystok, Poland Study of socio psychological and biological risk factors, causing the introduction to the consumption of psychoactive substances and to encourage
Jakość życia oraz występowanie objawów depresji i lęku wśród polskich pacjentów z mukowiscydozą - międzynarodowe badanie porównawcze.
Mgr Urszula Borawska-Kowalczyk Jakość życia oraz występowanie objawów depresji i lęku wśród polskich pacjentów z mukowiscydozą - międzynarodowe badanie porównawcze Streszczenie Wprowadzenie Mukowiscydoza
Prof. dr hab. Ewa Malinowska mgr Emilia Garncarek mgr Krystyna Dzwonkowska-Godula. Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki
Prof. dr hab. Ewa Malinowska mgr Emilia Garncarek mgr Krystyna Dzwonkowska-Godula Instytut Socjologii Uniwersytet Łódzki Kapitał ludzki kobiet i mężczyzn wybrane aspekty: Zdrowie Wygląd Kapitał społeczny
Badania Rynku i Opinii Publicznej... 2... 3... 3... 4... 5... 6... 7... 8
... 2... 3... 3... 4... 5... 6... 7... 8 Ocena stopnia fizycznej dostępności (łatwości zakupu) papierosów, alkoholu i narkotyków; Oszacowanie poziomu psychologicznej dostępności czyli subiektywne przekonanie
Szkolny Program Profilaktyki. Prywatnego Gimnazjum nr 2 Szkoły Marzeń. w Piasecznie
Szkolny Program Profilaktyki Prywatnego Gimnazjum nr 2 Szkoły Marzeń w Piasecznie 1. Założenia programu Program profilaktyki realizowany w naszej szkole jest oparty na strategii edukacyjnej. Strategia
Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na okładce Nebojsa Markovic, Fotolia # Copyright 2016 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.
Recenzje: prof. dr hab. Aleksandra Łuszczyńska prof. d r hab. Włodzimierz Oniszczenko Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Magdalena Pluta Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na
Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych w grupie dzieci i młodzieży Dzielnica Bielany Miasta St. Warszawy
Diagnoza lokalnych zagrożeń społecznych w grupie dzieci i młodzieży Dzielnica Bielany Miasta St. Warszawy Projekt współfinansuje Miasto Stołeczne Warszawa 4 OBSZARY BADANIA STRES UŻYWKI PRZEMOC W SZKOLE
BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Wychowanie do życia w rodzinie
Wychowanie do życia w rodzinie SZKOŁA PODSTAWOWA Wychowanie do życia w rodzinie w szkole podstawowej 1 czy jak na Zachodzie? Czy są uzasadnione obawy wielu rodziców wobec nacisku niektórych środowisk i
Psychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M
Psychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M Skala zdarzeń życiowych (Holmes i Rahe, 1967) 150 punktów kryzys życiowy 300 punktów bardzo poważny kryzys życiowy
dr hab. Mieczysław Ciosek, prof. UG, kierownik Zakładu Psychologii Penitencjarnej i Resocjalizacji Instytutu Psychologii UG:
Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność. Justyna Siemionow Publikacja powstała na podstawie praktycznych doświadczeń autorki, która pracuje z młodzieżą niedostosowaną społecznie
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2010/2011
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Pedagogiczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 010/011 Kierunek studiów: Pedagogika Profil: Ogólnoakademicki
Porównanie wyników grupy w odniesieniu do norm Test t dla jednej próby
Porównanie wyników grupy w odniesieniu do norm Test t dla jednej próby 1. Wstęp teoretyczny Prezentowane badanie dotyczy analizy wyników uzyskanych podczas badania grupy rodziców pod kątem wpływu ich przekonań
Analiza wariancji - ANOVA
Analiza wariancji - ANOVA Analiza wariancji jest metodą pozwalającą na podział zmienności zaobserwowanej wśród wyników eksperymentalnych na oddzielne części. Każdą z tych części możemy przypisać oddzielnemu
ogólnione poczucie własnej skuteczności u młodzieży gimnazjalnej zamieszkałej w mieście i na wsi
P R A C A O R Y G I N A L N A Magdalena Baran 1, Anna Nawalana 2 1Zakład Fizjologii Medycznej, Instytut Fizjoterapii, Wydział Nauk o Zdrowiu Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków 2Zakład Pielęgniarstwa
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
ZAGROŻENIA W INTERNECIE
ZAGROŻENIA W INTERNECIE Zapobieganie reagowanie HAZARD ONLINE WŚRÓD MŁODZIEŻY Czy wiesz, że...? Coraz większa grupa młodzieży uprawia hazard od 39 do 79% badanych nastolatków w okresie ostatnich 12 miesięcy
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity
Fundacja Sportowo-Edukacyjna Infinity OPRACOWANE WYNIKÓW WROCŁAWSKIEGO TESTU SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ (Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego) Opracowali: dr inż. Krzysztof Przednowek mgr inż. Łukasz
Analiza stylów radzenia sobie ze stresem u chorych z ostrym zawałem serca
PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2009, tom 4, nr 1, 18 22 Copyright 2009 Via Medica ISSN 1896 2475 Analiza stylów radzenia sobie ze stresem u chorych z ostrym zawałem serca Aldona Kubica 1,
DIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska
DIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska KRYZYS stan dezorganizacji, w którym ludzie doświadczają frustracji ważnych celów życiowych lub naruszenia cyklów życiowych, a także zawodności metod
Psychometria. Psychologia potoczna. Psychometria (z gr. psyche dusza, metria miara) Plan wykładów. Plan wykładów. Wprowadzenie w problematykę zajęć
Psychometria Wprowadzenie w problematykę zajęć W 1 Psychologia potoczna potoczne przekonanie dotyczące natury ludzkiego zachowania wyrażające się w zdroworozsądkowych, intuicyjnych twierdzeniach. dr Łukasz
P O Z N A Ń
www.tomaszbratkowski.pl P O Z N A Ń 0 3. 0 4. 2 0 1 7 CZYM WEDŁUG PAŃSTWA JEST STRES? KONCEPCJE STRESU 1. jako bodźca, sytuacji lub wydarzenia zewnętrznego o określonych właściwościach 2. jako reakcji
Raport z diagnozy ryzyka uzależnienia od komputera, Internetu i innych mediów cyfrowych Zespół Szkół Publicznych w Czerniejewie
Załącznik nr 1 Szkolnego Programu Profilaktycznego (Rok szkolny 2013/2014) Raport z diagnozy ryzyka uzależnienia od komputera, Internetu i innych mediów cyfrowych Zespół Szkół Publicznych w Czerniejewie
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2016/2017 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologia lekarska 2. NAZWA JEDNOSTKI
A N N A LE S. Radzenie sobie ze stresem a osiągnięcia szkolne uczniów
A N N A LE S UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL. XVIII SECTIO J 2005 Wydział Pedagogiki i Psychologii Zakład Psychologii Społecznej ANNA SIUDEM Radzenie sobie ze stresem a osiągnięcia
Ocena stanu zdrowia i form spędzania wolnego czasu przez mężczyzn
Ocena stanu zdrowia i form spędzania wolnego czasu przez mężczyzn Assessment of health and leisure activities by men Magdalena Stec 1, Miroslaw A. Kielak 2, Helena Hubalek, Jozef Belan, Daniela Ukropcova
Celem zadania jest zbadanie występowania zagrożeń psychospołecznych w danym środowisku pracy. 1 godzina. 6 godzin
Materiał pomocniczy (narzędzie) do wykorzystania w planowaniu i realizacji działań prozdrowotnych, związanych z profilaktyką i ograniczaniem skutków stresu Nazwa: Ankieta Badamy poziom stresu Cel narzędzia
miejscowienie kontroli zdrowia i samoocena zdrowia młodzieży szkół ponadgimnazjalnych
P R A C A O R Y G I N A L N A Jadwiga Krawczyńska 1, Ewa Zięba 2, Paulina Zięba 2, Grażyna Nowak-Starz 2 1 Zakład Onkologii i Pielęgniarstwa Onkologicznego, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział
FORMULARZ REKRUTACYJNY DLA OPEKUNA NAUKOWEGO I OPIEKUNA POMOCNICZEGO
FORMULARZ REKRUTACYJNY DLA OPEKUNA NAUKOWEGO I OPIEKUNA POMOCNICZEGO Opiekun naukowy Imię i nazwisko opiekuna naukowego oraz afiliacja Prof. dr hab. Ewa Trzebińska w Warszawie Krótki opis kierunku badawczego
Spis treści. Wstęp... 9 Introduction... 11
Spis treści Wstęp... 9 Introduction... 11 CZĘŚĆ I Obszar filozoficzno-antropologiczny... 13 Zuzana Chanasová Antropologické výzvy súčasného pedagóga primárneho vzdelávania........ 15 Grzegorz Hołub Od
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychologia
YL AB U MODUŁ U ( PRZDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu BPsych Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów pecjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Psychologia Obowiązkowy Wydział
Style radzenia sobie ze stresem a ocena własnej sytuacji życiowej przez matki dzieci z niedorozwojem umysłowym 1
Style radzenia sobie ze stresem a ocena własnej sytuacji życiowej przez matki dzieci z niedorozwojem umysłowym 1 Żaneta Stelter Instytut Psychologii UAM Poznań THE WAYS OF COPING WITH STRESS OF MOTHERS
Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów. Zdrowie publiczne Studia II stopnia stacjonarne. Dr n. med. Beata Penar-Zadarko
Sylabus : PSYCHOLOGIA ZDROWIA Nazwa Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Psychologia zdrowia Wydział Medyczny, Instytut Pielęgniarstwa i Nauk o zdrowiu, Katedra i Zakład Zdrowia Publicznego Kod - Studia
Czy to smutek, czy już depresja?
Niebezpieczna siostra smutku jak rozpoznać i poradzić sobie z depresją? Warsztaty dla uczniów Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Smutek To emocja, której doświadczanie jest naturalne dla
Zapobieganie problemom zdrowotnym dzieci i młodzieży poprzez aktywność fizyczną.
Zapobieganie problemom zdrowotnym dzieci i młodzieży poprzez aktywność fizyczną. Dr n. med. Joanna Ruszkowska Katedra Medycyny Społecznej i Zapobiegawczej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi PABIANICE, 30