SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka"

Paweł Wiśniewski
7 lat temu
Przeglądów:

1 SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ZDROWIA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ (NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ HBSC) Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka

2 Informacje o badaniach HBSC 213/14 44 kraje członkowskie sieci HBSC (Health Behaviour in Schoolaged Children: a WHO Collabotaive Crossnational Study) ostatnie badania: rok szkolny 213/14 następne badania: rok szkolny 217/18 trzy grupy wieku : 11; 13; 15 lat ponad 2 tys. nastolatków, w tym 45 z Polski organizacja badań i zakres kwestionariusza zgodne z międzynarodowym protokołem cztery obszary tematyczne: kontekst społeczny (rodzina, szkoła, rówieśnicy) zdrowie i zadowolenie z życia zachowania prozdrowotne zachowania ryzykowne

3 Zainteresowanie społecznymi determinantami zdrowia Międzynarodowe raporty Raport 25/6 - Inequalities in young people s health Raport 29/1 - Social determinants of health and wellbeing among young people Raport 213/14 - Growing up unequal: gender and socioeconomic differences in young people's health and well-being Krajowy raport Zdrowie i zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce na tle wybranych uwarunkowań socjodemograficznych

4 Najczęściej analizowane uwarunkowania Skala zamożności rodziny Zatrudnienie rodziców Struktura rodziny Cechy miejsca zamieszkania (klasa miejscowości, poziom zamożności, kapitał społeczny) Klimat społeczny szkoły Wsparcie społeczne (rodzina, koledzy)

5 Pytania Co wnoszą tego typu badania ankietowe do naszej wiedzy na temat społecznych uwarunkowań zdrowia? W jakim kierunku zmierzają obecnie prowadzone analizy?

6 Poziom agregacji danych Porównania między krajami Zróżnicowanie między szkołami (klasami) Zróżnicowanie między województwami (regionami) Analiza danych indywidualnych Związki bezpośrednie i pośrednie Efekt interakcji

7 Pomiar zamożności rodziny Skala FAS (Family Affluence Scale) 6 pytań; -13 punktów Dwukrotna różnica między krajami w wartości średniej (-1) Polska 13 w rankingu Różne kryteria podziału: podział absolutny lub względny Przeważnie zależność zgodna z oczekiwaną (pogorszenie zdrowia w rodzinach ubogich) Luksemburg Norwegia Szwajcaria Dania Malta Szwecja Walia Słowenia Austria Belgia (fl.) Niemcy Francja Anglia Szkocja Irlandia Holandia Portugalia Belgia (fr.) Islandia Finlandia Kanada Hiszpania Litwa Czechy Izrael Włochy Estonia Chorwacja Słowacja POLSKA Macedonia Bułgaria Grecja Łotwa Węgry Rosja Grenlandia Rumunia Armenia Ukraina Mołdawia Albania

8 Czy uwarunkowania społeczne są w Polsce silniejsze niż w innych krajach? Miejsce Polski w rankingu krajów w zestawieniach społecznych uwarunkowań zdrowia wg FAS: porównanie 2% najbiedniejszych i 2% najbogatszych rodzin w każdym kraju (dane z raportu 213/14) Aktywność fizyczna (1) Osiągnięcia w nauce (2) Ogólne zadowolenie z życia (2) Wsparcie ze strony rodziców (3) Wczesna inicjacja seksualna (3/chł.) Czyszczenie zębów (3) Wsparcie ze strony kolegów (4) Spożywanie codziennie owoców (4) Długie oglądanie TV (5)

9 Zróżnicowanie społeczne zadowolenia z życia 29/1 213/14

10 Zróżnicowanie społeczne osiągnięć szkolnych 29/1 213/14

11 Odsetek niezadowolonych z życia Zmiany (nie)zadowolenia z życia wg wieku ,8 29, ,1 24, ,7 17,1 13,4 12,5 15,8 15,5 18,1 chłopcy dziewczęta 5 V VI I II III I szk. podstawowa gimnazjum ponadgimnazjalna Narastanie wraz z wiekiem różnic zależnych od płci potwierdzają dane międzynarodowe w raporcie UNICEF

12 Miejsce Polski 13 lat 15 lat dziewczęta 11 lat 13 lat 15 lat HBSC Polska chłopcy 11 lat 13 lat 15 lat HBSC Polska Wg danych z 42 krajów względnie niezadowolonych z życia jest 14,3% nastolatków; w Polsce tylko 19,4% Polska zajmuje w kolejnych grupach wieku 8, 5 i 2 miejsce od końca

13 Niezadowolenie z życia a cechy rodziny ,2 STRUKTURA 27, 25, ZAMOŻNOŚĆ 28,2 22, 16,4 12,1 biologiczna zrekonstruowana samotny rodzic uboga raczej uboga przeciętna zamożna 4 WYKSZTAŁCENIE OJCA 4 WYKSZTAŁCENIE MATKI 35, ,8 poniżej średniego 2,4 18,3 średnie niższe ,1 18, poniżej średniego średnie niższe

14 Niezadowolenie z życia a cechy otoczenia 4 KLASA MIEJSCOWOŚCI ,5 17,5 18,5 duże miasta małe miasta rejony wiejskie KAPITAŁ SPOŁECZNY 31,4 18,2 1, STATUS MATERIALNY 28,3 19,6 12,3 niski przeciętny wysoki niski przeciętny wysoki

15 Niezadowolenie z życia a osiągnięcia szkolne ,4 25,1 14,7 11, poniżej przeciętnej przeciętne dobre bardzo dobre Po skorygowaniu na wpływ pozostałych czynników, ryzyko niezadowolenia z życia wzrasta 6-krotnie u gorszych uczniów w porównaniu z rówieśnikami osiągającymi bardzo dobre wyniki w nauce.

16 Zadowolenie z życia a tło społeczne szkoły Dodatkowe badanie przeprowadzone w 215 r. w 7 gimnazjach N-485 uczniów; średnio 58 w jednej szkole Skala zamożności rodziny (FAS family affluence scale) Skali -13 punktów, średni FAS na poziomie szkoły 5,65 do 9,44; odchylenie standardowe (SD) 1,64 do 3,27 Szkoły podzielono na trzy grupy wg zróżnicowania FAS; nie różniły średnim poziomem tylko SD Wpływ zamożności rodziny na zadowolenie z życia zwiększa się przy wyższym poziomie nierówności społecznych w szkole W szkołach o niskim poziomie nierówności znacznie redukują się różnice zależne od płci,3,2,1 Standaryzowany wsp. regresji,211,151,14 niski SD(FAS) przeciętny wysoki SD(FAS)

17 Wracając do pytań Co wnoszą tego typu badania ankietowe do naszej wiedzy na temat społecznych uwarunkowań zdrowia? W jakim kierunku zmierzają obecnie prowadzone analizy?

18 Podsumowanie wad i zalet informacji z badań ankietowych WADA: Ograniczone możliwości pomiaru dochodów rodzin Osiągnięcia szkolne oparte na samoocenie ZALETY: Głos młodzieży Dobry pomiar zdrowia psychicznego i zachowań zdrowotnych Wykraczanie poza analizę nierówności dochodowych w stronę oceny wpływu relacji społecznych Hierarchiczna struktura danych Dane agregowane na poziomie szkoły jako charakterystyka szkoły Możliwość badania interakcji na jednym i różnych poziomach Wnioskowanie na temat mechanizmów prowadzących do nierówności

19 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Podobne dokumenty

Euro 2016 QUALIFIERS. Presenter: CiaaSteek. Placement mode: Punkte, Direkter Vergleich, Tordifferenz, Anzahl Tore. Participant.

Euro 2016 QUALIFIERS. Presenter: CiaaSteek. Placement mode: Punkte, Direkter Vergleich, Tordifferenz, Anzahl Tore. Participant. Presenter: CiaaSteek Date: 10.01.2017 Time: 10:00 City: France, Paris Spieldauer: 10min Placement mode: Punkte, Direkter Vergleich, Tordifferenz, Anzahl Tore Participant Gruppe A 1 Niemcy 7 Belgia 2 Polska